سيد عبدالله شاه ۔ سنڌ سنڌي ٻولي ۽ سنڌي ماڻهون لاء مان ڪهڙي ڳالهه ڪيان، انهن لاء ته مان ائين چوندس ته اهي شيون ته منهنجي رڳ رڳ ۾ سمايل آهن۔۔۔ بقول شاعرته۔۔۔۔۔ هن جنم هن جنم وچن ٿو ڪريان، سنڌ تنهنجو هجان۔۔ سنڌ جي نالي لاء سنڌ جي عالمن اديبن ۽ محققن جا مختلف رايه آهن ۽ اڪثر عالمن جو چوڻ آهي ته سنڌ جو نالو ”سنڌو درياءَ“ تان پيو، جيڪو ان جو اصل ۽ شروعاتي نالو آھي آڳاٽي تاريخ جي اڀياس مان معلوم ٿئي ٿو ته ان نالي مختلف وقتن تي مختلف صورتون اختيار ڪيون آھن، جيڪي اصل ۾ بنيادي لفظ “سنڌو” جون مختلف آوازي شڪليون آھن. سنڌ ڌرتي جي ڪک مان هزارين اهڙا سپوت ۽ انمول انسان پيدا ٿيندا رهيا آهن جن مٿان سنڌ ۽ سنڌ جي ماڻهن ناز ڪيو آهي، سنڌ ڌرتي کي جنهن به پنهنجو ڪيو آهي، سنڌ ڌرتي ان کي هڪ نه وسرندڙ سڃاڻپ ڏني آهي، سنڌ تي جڏهن ايران جي هڪ بزرگ حضرت عثمان مروندي پير رکيو ۽ اچي سنڌ کي پنهنجو ڪيائين ته سنڌ ان کي قلندر بڻائي ڇڏيو، ۽ وري سنڌ جي سدا حيات شاعر حضرت شاه عبداللطيف ڀٽائي سنڌ ۽ سنڌي ماڻهن کي پنهنجو ڪيو ۽ سنڌي ٻولي جي خدمت ڪئي تڏهن لالون لال لطيف، ۽ ڀٽ جو گهوٽ لطيف، بڻيو، جڳ مشهور عالم دين جناب مولانه عبيدالله سنڌي صاحب جڏهن پاڻ کي سنڌي سڏايو ۽ سنڌ جي ماڻهن ۽ سنڌي ٻولي لاء پاڻ پتوڙيو تڏهن وڃي مولانه عبيدالله سنڌي بڻيو، هون ته سنڌ جي هر ضلعي شهر ڳوٓٺ ڪيتريون ئي شخصيتون پيدا ڪيون آهن مگر مان هت سنڌ جي ضلعي دادو جي ڪجهه شخصيتن جو ذڪر ڪندس۔ استاد بخاري جو شهر ۽ ضلعو دادو سنڌ لاڙڪاڻه گزيٽيئر موجب 1843ع ۾ قائم ٿيو۔ هي تعلقو پهرين ڪراچي ضلعي ۾ شامل هو 1901ع ۾ دادو تعلقي کي ڪراچي مان ڪٽي ڪري لاڙڪاڻي ضلعي ۾ شامل ڪيو ويو، ۽ پوء 1931ع ۾ انگريز سرڪار جي حڪومت ۾ دادو کي ضلعي جو درجو ڏنو ويو، ۽ دادو ضلعي کي ست تعلقن ۾ ورهايو ويو۔ دادو، جوهي ، ميهڙ، خيرپورناٿن شاه ، سيوهڻ، ڪوٽڙي، ۽ ٿاڻو بولا خان ( محال ڪوهستان ) دادو ضلعي جي اتر ۾ ضلع لاڙڪاڻو، ڏکڻ ۾ ضلع ٽٽو، اولهه ۾ کير ٿر جبلن جون قطارون ۽ اوڀر ۾ نوشهروفيروز، نواب شاه، ۽ حيدرآباد اچي وڃن ٿا، 2004ع ۾ سنڌ جي وڏي وزير ارباب غلام رحيم جي دور حڪومت ۾ دادو کي ٻن ضلعن ۾ ورهايو ويو آهي، ۽ دادوء جي ٽن تعلقن سيوهڻ، ڪوٽڙي، ۽ ٿاڻو بولاخان کي گڏي ڪري هڪ الڳ ضلعو، ڄام شورو ضلعو بنايو ويو آهي۔ دادو شهر لاء اهيو چيو وڃي ٿو ته هي شهر سورهين صدي جي وچ ڌاري آباد ٿيو هوندو، هن شهر تي نالو سيد دادو شاه عرف دادن شاه جي نالي تي رکيو ويو آهي، ۽ دادو کي پهرين دادن شاه جا ڀاڻ ڪري سڏيندا هئا۔ ۽ دادو شهر جي آدمشماري تقريبن 140000 ٻڌائي وڃي ٿي، ضلعي دادو هميشه وڏيون شخصيتون پيدا ڪيون آهن۔جهڙوڪ ۔۔۔ علامه آء آء قاضي، علامه ڊاڪٽر عمر بن محمد دائودپوٽه ، محترم سائين غلام مرتضه شاه جي ايم سيد ، تاج محمد صحرائي، علڻ فقير محسن ڪڪڙائي ، احمد ّخان مدهوش، ڪماالدين سولنگي، عبدالله شاه ، لياقت جتوئي، عبدالحميد جتوئي، منظور سخيراڻي، پير الاهي بخش، پير مظهرالحق، ڊاڪٽر قربان جهتيال، سڪينه سمون ٽي وي اداڪارا ، محمد سليم سولنگي، ماستر محمد اسماعيل وگهيوولد محمد قاسم وگهيو، حڪيم فتح محمد سيوهاڻي،، عرفانه ملاح، امر سنڌو، ايم ايڇ پنهور، محمد بخش سميجو ٽي وي پروڊيوسير ، نور محمد شاه لاشاري ٽي وي اداڪار ، سيد ثابت علي شاه سنڌي مرثئي جو پهريو شاعر، عوامي شاعر ۽ عظيم انسان احمد شاه استاد بخاري (بقول ممتاز علي وگهيو ۔۔۔۔۔۔۔۔ دادو سان آ دل منهنجي دادو ۾ آ منهنجو ساه ، جنهن ۾ جيترو رکان چاه آ اوترو اڌورو ارواح ۾ ) انهن شخصيتن مان محترم عبدالله شاه صاحب سابقه وڏا وزير سنڌ پڻ هڪ آهن۔جنهن جو هت مختصر تعار ۽ هڪ يادگار وڊيو پيش ڪئي وڃي ٿي، جنهن ۾ هن سنڌ جي ماڻهن کي ان ڳالهه لاء زور ڀريو آهي ته اهي ڪراچي ۾ اچي آباد ٿين، ياد رهي ته هي تقرير ان دور جي آهي جڏهن ڪراچي ۾ سنڌين جو اچڻ ۽ رهڻ ڏکيو هو، ۽ هتان جي پناهگيرن سنڌ جي اصل وارثن سنڌين سان نمڪ حرامي ڪري انهن سنڌين سان وير وڌو هو۔ ۽ اسان جو عام سنڌي ڪراچي اچڻ لاء به تيار نه هو، سيد عبدالله شاه 1934ع ۾ دادو ضلعي جي هڪ ڳوٺ واهڙ ۾ پيدا ٿيا، شروعاتي تعليم ڳوٺ مان حاصل ڪري دادو شهر جي پرمانند هرداس پائليٽ سيڪنڊري اسڪول مان ميئٽرڪ ڪيائون، پاڻ هڪ بهترين وڪيل رهي چڪا آهن. سندن سياسي تعلق پاڪستان پيپلز پارٽي سان هو، شاه صاحب اسپيڪر ، ڊپٽي اسپيڪر، صوبائي وزير، ۽ سنڌ جا وڏا وزير رهي چڪا آهن، پاڻ 1997ع کان 2007ع تائين جلاوطن پڻ رهيا، سيد صاحب سنڌ جا بهادر وڏا وزير سمجها ويندا آهن، سيد صاحب جي سندس ئي دور ۾ سندس ڀاء سيد احسان علي شاه کي ڪراچي ۾ فائرنگ ڪري قتل ڪيو ويو هو، جنهن جو الزام ڪراچي جي لوڪل پارٽي ايم ڪيو ايم تي لڳايو ويو هو، جنهن جي نتيجي ۾ ايم ڪيو ايم جي سربراه الطاف حسين جي ڀاء ۽ ڀائيٽئي جو قتل ٿيو، جنهن لاء پڻ اهيو چيو ويندو آهي ته اهو سيد عبدالله شاه پنهنجي ڀاء جو پلاند ورتو هو۔ باقي خبر الله کي۔ سيد صاحب يارويس ۽ دوستن جي ڪم اڃڻ وارو شخص هو، سيد صاحب 2007ع ۾ ڪراچي جي ضياء الدين اسپتال ۾ وفات ڪري ويا، سيد عبدالله شاه صاحب جي هڪ يادگار تقرير http://www.youtube.com/watch?v=g7MAyBvC5ys&feature=feedlik
سنڌ جو ناليوارو سياستدان سيد عبدالله شاهه جي 10هين ورسي جي مناسبت سان ابراهيم لاشاري (وارهه) سونهاري کي کي رب سائين سمورن رنگن سان قديم زماني کان وٺي شاد ۽ آباد رکيو آهي. سنڌ جيڪا علمي، ادبي، سماجي، سياسي گهر سڏبي پئي اچي اتي سياسي ميدان ۾ ڪيترن ئي اهم شخصيتين پنهنجي پنهنجي سياسي ڪمن ۽ ڪردار وسيلي پنهنجي دور ۾ عوامي داد حاصل ڪيو آهي اهڙيين شخصيتن منجهان قلندر جي نگري ڀرسان ڳوٺ باجارا جي سعادت گهراڻي جي اهم شخصيت ۽ تر جي مشهور زميندار سيد مراد علي شاهه جي گهر ۾ جنم وٺندڙ سيد عبدالله شاهه پڻ هڪ آهي سيد عبدالله شاهه 11 ڊسمبر اڱاري ڏينهن سال 1934ع ڌاري سيوهڻ تعلقي جي باجارا ڳوٺ کان پنهنجي زندگي جو سفر شروع ڪيو . ننڍي هوندي هن ذهين سيد عبدالله شاهه جي تربيت اعلي نموني جي ڪري گورنمينٽ پرائمري اسڪول باجارا ۾ داخل ڪرايو جتان هن ابتدائي تعليم محنتي استادن کان حاصل ڪري وڌيڪ تعليم جي سلسلي ۾ گورنمينٽ پائلٽ هاءِ اسڪول دادو منجهان مئٽرڪ جو امتحان سٺن نمبرن ۾ پاس ڪيائين . سيد عبدالله شاهه جي والدين سندس وڌيڪ تعليم گريجوئيشن ڪرڻ لاءِ لاهور شهر موڪليو جتان هن (بي_ ايس_ سي ) جو امتحان پڻ پاس ڪري ورتو تنهن بهد هن قانون جي ڊگري (ايل _ ايل _ بي ) ڪراچي منجهان پاس ڪري سند حاصل ڪئي ۽ ترت وڪالت واري شعبي سان سلهاڙجي ويو ۽ وڪالت ڪري ڪيترن ئي ماڻهن جا ڪيس کٽي ڏنا ۽ پنهنجو نالو مشهور ڪرايو ، ان زماني ۾ سندس سڄو ڪهول (گهراڻو ) لڏي اچي (واهڙ ) وسايائون جيڪو بعد ۾ سندس والد سيد مرادعلي شاهه جي نالي سان ڳوٺ مشهور ٿيو . سيد عبدالله شاهه 30 سالن جو جوان هو ته ان وقت جي مشهور تر جي سياسدان (شجاع محمد راهپوٽي ) جي مشوري سان سياست جا گر سکي سال 1964ع ڌاري سياست ۾ پير پاتو ۽ شروعاتي صدر ايوب جي دور حڪومت ۾ ٿيل ( بي _ ڊي ) جي اليڪشن سال 1965ع ڌاري بوبڪ يونين ڪائونسل جو چيئرمين چونڊجي عوامي ڪمن جو ڄار وڇائي عوامي داد حاصل ڪرڻ ۾ سوڀارو ٿيو پنهنجو ۽ پنهنجي خاندان جو نالو روشن ڪرايو بعد ۾ دنيا جي عظيم سياستدان عوامي ليڊر جناب ذوالفقار علي ڀٽو سان سياسي ناتو جوڙيائين . سال 1970ع ڌاري جيڪا اليڪشن ٿي هن سيد عبدالله شاهه کي ان اليڪشن ۾ اهيو داد ۽ اعزاز حاصل ٿيو ته ملڪي تاريخ ۾ (ٻيو نمبر ) زياد ووٽ کڻي پنهنجي مّخالف کي بري شڪست ڏنائين ان زماني منجهه شهيد ذوالفقار علي خان ڀٽو سنڌ اسمبلي جو (ڊپٽي اسپيڪر ) ٿيڻ جو اعزاز پڻ ڏنو . ۽ ڊپٽي اسپيڪر چونڊجي ويو سال 1973ع ۾ سندس اهم منصب خوراڪ ،زراعت ۽ باهمي امداد جي کاتن جو منسٽر ٿي رهيو ۽ عوام جي خدمت ڪرڻ ۾ ڪا ڪسر نه ڇڏيائين سيد عبدالله شاهه شهيد ذوالفقار علي ڀٽو سان ساٿ نڀائيندو آيو وقت به وقت هو غريبن جو هميشه ساٿ ڏيندو آيو سندس هڪ ايماندار ۽ هڏوکي سياستدان جي خطاب سان سڏيو ويندو هو سال 1985ع واري اليڪشن ۾ آزاد اميدوار جي حيثيت سان ايم _ پي _ اي جي سيٽ تي تر جي سيد ڪوڙل شاهه سان مقابلو ڪيائين مڱر شڪست مليس ڪاميابي سندس ساٿ نه ڏنو ڪجهه سالن بعد سال 1988ع واري اليڪشن ۾ پيپلز پارٽي جي ٽڪيٽ تي صوبائي سيٽ لاءِ مقابلو ڪيائين سندس ڪميابي ملي ۽ سنڌ اسمبلي جو (اسپيڪر ) پڻ چونڊجي ويو ، سياسي قدم اڳتي وڌائيندي سيد عبدالله شاهه سال 1990ع ڌاري سينيٽر چونڊجي ويو سيد عبدالله شاهه 1993ع واري اليڪشن ۾ ايم _اين _ اي ٿيڻ جي خواهش ظاهر ڪئي مڱر پارٽي ليڊر محترمه شهيد راڻي بينظر ڀٽو صاحبه صوباتي تڪ جي ٽڪيٽ لاءِ فارم ڀرڻ لاءِ چيو سيد عبدالله شاهه محترمه جي خواهش کي مدي نظر رکندي صوبائي تڪ لاءِ ٽڪيٽ تي اليڪشن لڙيو جتان پڻ هن ڀرپور نموني عوام جي ساٿ سان سيٽ کٽي ۽ ڀاڳ جي ڏيوي ساٿ ڏنو ۽ سنڌ جو وڏو وزير جي اهم منصب تي ڪم ڪندو رهيو سيد عبدالله شاهه وڏو وزير ٿيندي عوامي ڀلائي جا ڪم شروع ڪري ڏنا هن ڪيترن ئي غريبن کي جناب ذوالفقار علي ڀٽو جي سلوگن (نعري ) کي پاڻي ڏيندي (روٽي ،ڪپڙو ،۽ مڪان) ڏيڻ ۾ ڪا ڪسر نه ڇڏي، ترقياتي ڪمن جو سڄي سنڌ ۾ ڄار وڇائي ڇڏيائين ۽ عوام جو پسنديده وڏو وزير طور عوام ۾ مقبوليت ماڻيائين سڄي سنڌ سند س کي (پڙهيل لکيل) وڏو وزير طور سڏڻ لڳي . سيد عبدالله شاهه مور سياستدان ۽ ڪميٽيڊ انسان هو هو پارٽي جي ڪارڪونن ۽ رهنمائن کان علاوه مخالفن سان به بهترين رويئي سان پيش ايندو هو ۽ سندس جا سمورن سياستدانن سان بهترين ناتو هوندو هو. فنڪشنل ليگ جي اڳوڻي سربراهه حرن جي روحاني پيشوا سيد شاهه مردان شاهه پير پاڳارو صاحب سيد عبدالله شاهه کي (لڪياريءَ جو لعل ) ڪري ڪوٺيندو هو سندس وڏي وزارت واري زماني ۾ ڪراچي منجهه دهشتگردن خلاف زبردست آپريشن ٿيو جنهن جي ردعمل ۾ سندس جو ڀاءَ سيد احسان علي شاهه شهادت ماڻي جنهن کي دهشتگردنن گولين جو نشانو بڻايو هو ان کان علاوه سندس دوري حڪومت ۾ شهيد ذوالفقار علي ڀٽو جي موڀي پٽ شهيد مير مرتضي ڀٽو پڻ شهادت ماڻي ۽ ان سان گڏ سندس (ست) ٻيا به ساٿي شهادت جو جام نوش ڪيو ان زماني ۾ سيد عبدالله شاهه ان زماني جي وزيراعظم پاڪستان شهيد محترمه بينظير ڀٽو کي پنهنجي استعفي پڻ پيش ڪئي مڱر محترمه بينظير ڀٽو صاحبه استعفي کي منظور نه ڪيو ۽ هو وڏي وزارت جي عهدي تي ڪم ڪندو رهيو مڱر ان وقت جي پاڪستان جي صدر فاروق احمد لغاري جلدي ئي اسمبليون کي ختم (ٽوڙي ) پيپلز پارٽي جي حڪومت جو خاتمو آندو تنهن بعد سيد عبدالله شاهه مٿان پڻ ڪيترائي ڪيس داخل ڪيا ويا سيد عبدالله شاهه حالتون بهتر نه سمجهندي ٻاهرين ملڪ آمريڪا هليو ويو ۽ زندگي جا (ڏهه سال) سمورا ٻاهر گذاريا بعد ۾ هو 2007ع ڌاري پنهنجي وطن پياري پاڪستان واپس آيو ۽ ڪيسن کي منهن ڏيڻ لاءِ اڳواٽ ضمانت منظور پڻ ڪرائي . ان کان علاوه سندس ٻن پٽن ۽ پنجن نياڻين جو اولاد پڻ آهي جنهن ۾ سندس سيد مراد علي شاهه ۽ سيد سجاد علي شاهه شامل آهن سيد مراد علي شاهه پنهنجي پيءَ وانگر هڪ بهترين سياستدان ۽ سيد عبدالله شاهه جي رهيل زندگي جي مقصد ۾ مصروف عمل نظر اچي ٿو سيد مرادعلي شاهه 2008ع واري اليڪشن ۾ صوبائي تڪ تان چونڊجي سنڌ ڪابينا منجهه ناڻي ، روينيو ، ۽ آبپاشي جي اهم قلمندان جي منصب تي ايمانداري سان ڪم ڪندو رهيو سال 2013ع واري اليڪشن ۾ به هو صوبائي تڪ تان سوڀارو ٿي ناڻي کاتي جو صوبائي صلاحڪارطور ڪم ڪندو رهيو مڱر ڪجهه مهينا اڳ 29 جولاءِ 2016 سنڌ ڪابينا جي اوچتو تبديلي محترم بلاول ڀٽو زرداري ۽ آصف علي زرداري ۽ اهم پارٽي رهنمانن جي صلاح مشوري سان سنڌ جي (وڏي وزارت ) جو اهن منصب نصيب ٿيو جتي پڻ بهتر نموني سان عوامي خدمت ڪندي نظر اچي ٿو ،سيد عبدالله شاه هڪ بهترين انسان سان گڏ غريبن ۽ بي سهارا ماڻهن جو هميشه خدمتگار رهيو ۽ سياسي ۽ اڻوسرندڙ شخصيت جي مالڪ زندگي جي آخري ڏينهن ۾ ڪينسر جهڙي موذي مرض ۾ مبتلا ٿي ويو هن عظيم انسان زندگي بچائڻ لاءِ ٻاهرين ملڪن منجهان ان مرض جي بچاءَ لاءِ وڏا اپا ورتا مڱر زندگي سندس ساٿ نه ڏنو اهڙي طرح سيد عبدالله شاهه زندگي جا 72سال 4 مهينا ۽ 3 ڏينهن گذاري اسان سنڌ واسين ۽ گهر ڀاتين کان 14 اپريل 2007 ڇنڇر ڏينهن هميشه لاءِ موڪلائي راهه رباني ٿي ويو سندس اڄ 14 اپريل تي ڏهين ورسي ملهائي ويندي .
