اڄوڪو ڏينهن 3 جنوري تاريخ جي دري مان

اڄوڪي ڏينهن 3 جنوري تي جنم وٺندڙ ۽ وڇڙندڙ مشهور شخصيتون

جنم ڏينهن:

3 جنوري 1913ع شاعر نارائڻ قلندري (سيوهڻ /اجمير) جو جنم ڏينهن آهي.
3 جنوري 1914ع شاعر اڌارام اڌاس (ڪنڊيارو/بڙودا) جو جنم ڏينهن آهي.
3 جنوري 1915ع سياستدان ارجنداس تلسيداس (روهڙي/اجمير) جو جنم ڏينهن آهي.
3 جنوري 1922ع ليکڪ ڪيرت ٻاٻاڻي (نوابشاهه/بمبئي) جو جنم ڏينهن آهي.
3 جنوري 1941ع ليکڪ غلام رسول ڪلهوڙو جو جنم ڏينهن آهي.
3 جنوري 1944ع اداڪاره چندرو پنجابي(حيدرآباد/بمبئي) جو جنم ڏينهن آهي.
3 جنوري 1949ع اڳوڻي شاگرد اڳواڻ ۽ صحافي اقبال ترين جو جنم ڏينهن آهي.
3 جنوري 1966ع قنمبر سان تعلق رکندڙ ليکڪ امتياز مغل جو جنم ڏينهن آهي.
3 جنوري 1970ع صحافي اشرف برفت جو جنم ڏينهن آهي.
3 جنوري 1966ع قنمبر سان تعلق رکندڙ ليکڪ امتياز مغل جو جنم ڏينهن آهي.

وڇوڙو:

3 جنوري 1988ع صحافي ۽ سنڌي ادب جي خدمتگار عبدالواحد سنڌي (انڍڙ) جو انتقال ٿيو.
3 جنوري 2003ع مشهور شاعر نياز همايوني دل جي دوري سبب لاڏاڻو ڪري ويو.
3 جنوري 2005ع ترقي پسند اديب اي جي اُتم بمبئي ۾ لاڏاڻو ڪري ويو.
3 جنوري 2020ع ناميارو ڪھاڻيڪار ۽ شاھ عبداللطيف يونيورسٽي خيرپور جو اڳوڻو وائيس چانسلر حميد سنڌي لاڏاڻو ڪري ويو.
3 جنوري 2021ع اديب، عالم ۽ محقق محمد امين مگسي لاڏاڻو ڪري ويو.

حواله:​

ڊاڪٽر در محمد پٺاڻ
روزانه ڪاوش
انسائيڪلوپيڊيا سنڌيانا
وڪيپيڊيا
سنڌ سلامت ڊاٽ ڪام

 

ڪيرت ٻاٻاڻي :

ڪيرت ٻاٻاڻي سنڌ ۽ هند جي چند غير معمولي اديبن ۽ مفڪرن مان هڪ آهي، جنهن جون قومي، ادبي ۽ سنڌي -ٻولي- لاءِ ڪيل خدمتون سنڌ ۽ سنڌي -ٻولي- جي -تاريخ- ۾ هميشه ياد رهنديون. هن جو پورو نالو ڪيرت چوئٿرام ٻاٻاڻي آهي. هن جي جنم ڀومي ڳوٺ موريو لاکو، -تعلقو- سڪرنڊ، ضلعو نوابشاهه، (هاڻي بينظير -آباد-) آهي، جتي هن 3 جنوري 1922ع تي جنم ورتو. هن اسڪولي -تعليم- مئٽرڪ تائين ”ولس اسڪول نوابشاهه“ (لوڪل بورڊ هاءِ اسڪول نواب شاهه جي برانچ، هاڻي گورنمينٽ ايڇ. ايم خواجه هاءِ اسڪول جي برانچ) ۾ حاصل ڪئي. هن جي -تعليم- بي. اي ۽ ايل. ايل. بي آهي. نوابشاهه ۾ شاگرديءَ دوران -استاد- روچيرام ٿانواڻي جي ترتيب هيٺ قومپرستي جو صلو من ۾ انگوريس. سنڌ اندر مزدور ۽ شاگرد جدوجهد سان گڏ انگريزن کان ملڪ جي -آزادي- جي تحريڪ ۾ ڪانگريس جي اثر هيٺ حصو ورتائين. -ان- زماني ۾ ٽنڊي آدم ۽ نوابشاهه ۾ جلسن ۾ شريڪ ٿيندو هو. اسڪولي جيون ۾ پرڀات ڦيريون ڏيڻ، هٿ سان پترا لکي ورهائڻ ۽ قومي ڏينهن ملهائڻ سندس مشغوليون هيون. سنڌ اسٽوڊنٽس ڪانگريس جو سيڪريٽري رهيو. سنڌ ۾ سندس ڪامريڊ سوڀي گيانچنداڻي، حشو ڪيولراماڻي، سائين جي. ايم سيد، شيخ -اياز-، حيدر بخش جتوئي ۽ قاضي فيض محمد سان تعلقات رهيا. هي بنيادي طرح -ترقي- پسند ۽ سنڌ دوست اديب ۽ دانشور آهي. شيخ -اياز-، ڪيرت بابت راءِ ڏيندي لکيو آهي ته ”ڪيرت ٻاٻاڻي منهنجو پراڻو دوست آهي، -ان- جو شمار سنڌي قوم جي عظيم محب وطنن ۾ ڪري سگهجي ٿو. هن جو مطالعو ۽ مشاهدو ڪافي وسيع آهي ۽ هن جي پنهنجي قوم سان مڪمل وفاداري (Absolute Commitment) آهي.“ ڪيرت بنيادي طرح -آزادي- جي هلچل جي پيدائش آهي، هو سنڌي ادبي سنگت جي اوائلي ميمبرن مان آهي ۽ هن، سنڌ ۾ رهڻ دوران جديد -ترقي پسند ادب- کي اي. جي. اتم، گوبند پنجابي ۽ گوبند مالهي سان گڏجي همٿايو. ’نئين دنيا‘ ڪتاب گهر ڪراچي جو -ان- ڏس ۾ وڏو ڪردار آهي. هن ورهاڱي کانپوءِ سنڌ ڇڏڻ نه ٿي چاهي، پر پهرين سرڪار کيس -باغي- سرگرمين ۾ شرڪت سبب 11 مهينا قيد ۾ رکيو ۽ -آزادي- بعد به سي. آءِ. ڊي سندس پيڇو نه ڇڏيو. ڪجهه وقت جي. ايم. سيد ۽ حيدر بخش جتوئي وٽ لڪندي گذاريائين. جتوئي صاحب جي ”هاري حقدار“ -اخبار- سنڀاليائين، پر سيءَ. آءِ. ڊيءَ سندس پيڇو نه ڇڏيو ۽ نئين پاڪستاني حڪومت هڪدم ملڪ ڇڏڻ جو پروانو هٿ ۾ ڏئي، کيس سنڌ مان زوريءَ روانو ڪيو ۽ هو اکين مان لڙڪ لاڙيندو پنهنجي جنم ڀومي کي الوداع ڪري هند روانو ٿي ويو. -ان- ئي پسمنظر ۾ هن لکيو هو ته: ”تون پُڇين ٿو ته مان اُداس ڇو آهيان!“ سندس اهو ليک 1956ع جي ”مهراڻ“ رسالي ۾ ڇپيو.
ڪيرت ٻاٻاڻي وطن ڇڏڻ کان پوءِ هند ۾ ڪيترن سماجي، ادبي ۽ ثقافتي تنظيمن سان واڳيل رهيو. هُو ”اکل ڀارت، سنڌي -ٻولي- ۽ ساهت سڀا“ جو 18 سالن تائين صدر رهيو. جنهن پليٽ فارم -تان- هن پنهنجي بزرگن ۽ ساٿين بي. ايڇ ناگراڻي، لالسنگهه اجواڻي، اي. جي. اتم، گوبند مالهي، ڪرشن راهي، موتي پرڪاش، پوپٽي هيراننداڻي، هري دلگير، ڪلا پرڪاش، موهن ڪلپنا، لڇمڻ ڪومل، سندري اتمچنداڻي،-ٽيڪچند مست- ۽ ٻين سان گڏجي 16 سالن جي ڊگهي جدوجهد کان پوءِ سنڌي -ٻولي- کي ڀارتي -آئين- ۾ 10 -اپريل- 1967ع تي سرڪاري -ٻولي- تسليم ڪرايو. ڪيرت ٻاٻاڻي، ساهتيه اڪيڊمي دهلي جي سنڌي -ٻولي- جي صلاحڪار ڪائونسل جو ميمبر پڻ رهيو آهي. هن 1981ع ۾ روس جو دورو ڪيو، 1983ع ۾ ورلڊ پيس ڪائونسل طرفان ’چيڪو سلواڪيا‘ ويو. -ان- کان سواءِ انٽرنيشنل سنڌي ڪانفرنس جي سڏ تي -آمريڪا- ۽ انگلينڊ جا دورا ڪيائين، کيس ”سوويت لئنڊ نهرو“ امن اوارڊ (1980ع)، -تعليم- کاتي دهلي پاران ”اعليٰ ادبي خدمتن تي مڃتا“ اوارڊ (1986ع)، مهاراشٽر سنڌي ساهتيه اڪاڊمي پاران ادبي اوارڊ (1989ع)، ڀارتيه ڀاشا پريشد پاران ”ادبي اوارڊ“ (1992ع) ۽ ورلڊ سنڌي ڪانگريس پاران ”جي. ايم. سيد اوارڊ“ وغيره ملي چڪا آهن.
ڪيرت ٻاٻاڻي جي ڇپيل ڪتابن ۾: ”هوءَ“ (ڪهاڻيون 1956ع)، ”مالوا“ (مئڪسم گورڪيءَ جي ناول جو ترجمو: 1958ع)، ”ڪولي“ (ملڪ راج آنند جي ناول جو ترجمو: 1960ع)، ”جو درد دل ۾ سمائجي نه سگهيو“ (ڪهاڻيون: 1966ع)، ”سوريءَ سڏ ڪيو“ (ناٽڪ: 1972ع)، ”-ادب ۾ قدرن جو سوال-“ (تنقيد: 1974ع)، ”لينن دنيا جي عظيم انقلابي شخصيت“ (1980ع)، ”اوک ڊوک“ (تنقيد: 1981ع)، ”چونڊ سنڌي مضمون“ (ترتيب: 1981ع)، ”جيڪي ڏٺو هو مون“ (روس جو سفرنامو: 1982ع)، ”اٻول رڻي“ (1982ع)، ”ورهاڱي کان پوءِ سنڌي ڪهاڻيءَ جو جائزو“ (1986ع)، ”امن جي افق ڏانهن“ (مضمون: 1987ع)، ”پيهي منجهه پاتال“ (مضمون: 1987ع)، ”جيئي سنڌ سدا جيئي“ (ڪهاڻيون)، ”نه ليليٰ نه مجنون“ (ڪهاڻيون: 1987ع)، ”چونڊ سنڌي ڪهاڻيون“ (ترتيب: 1989ع)، ”چونڊ سنڌي مضمون“ (1991ع)، ”اوهين سڀ ننگا نڪتا آهيو“ (ڪهاڻيون: 1993ع)، ”ڪجهه ٻڌايم ڪجهه لڪايم“ (-آتم ڪٿا-، 4 جلد: 1997ع)، ”لڪيو لياڪا پائين“ (شاعري: 2000ع)، ”ڌرتيءَ جو سڏ“ (ناٽڪ: 2004ع)، ”سو سڏ سو پڙاڏو“ (اڌ صديءَ جا خط: 2004ع)، ”سنڌين جو سفر“ (موهن گيهاڻي ۽ هري پنڪج سان گڏ سنڌي -ٻولي- هلچل جو دستاويز: 2007ع)، ۽ ”مراٺي ادب جي -تاريخ-“ (ترجمو) شامل آهن. -ان- کانسواءِ ڪيرت ٻاٻاڻي 1991ع کان اڄ تائين ماهوار ”سنڌ سجاڳ“ (سنڌيءَ ۾) ۽ ”سنڌ رائيزز“ (انگريزيءَ ۾) رسالا ڪڍندو رهي ٿو. ڪيرت ٻاٻاڻي اڄ به 87 سالن جي عمر ۾ هند ۾ سنڌي -ٻولي- ۽ سنڌيت جو جهنڊو بلند رکيو پيو اچي .

انسائيڪلوپيڊيا سنڌيانا جي ٿورن سان