کَارَي کَيڙائُو، مِٺَي مَوٽِي آئِيَا سَودَو ڪَنِ نه سَونَ جَو، وَڏَا وِهَائُو مَوتِي جَي مِهرَاڻَ جَا، تَنِ جَا طَامَائُو سَامُونڊِي سَائُو، لَنڪَا لُوپَي آئِيَا سُرُ سَامُونڊي کَارَي = کارو، لوڻاٺيو پاڻي - سمنڊ جو کارو پاڻي کَيڙائُو = سمنڊ تي سفر ڪندڙ، سمنڊ جهاڳيندڙ، سمنڊ کي چيري اڳتي وڌندڙ، سمنڊ ذريعي واپار ڪندڙ مٺَي = سنڌو نديءَ جي مٺي پاڻيءَ ڏانهُن وِهَائُو = ڳولائو، تاڪائو، طمع رکندڙ، طلبيندڙ سَائُو = شاهوڪار، آسودا، سکيا ستابا لَنڪَا = سيلون، نئون نالو سريلنڪا - هندستان جي ڏکڻ ۾ هڪ مشهور ٻيٽ آهي. اڳئين دور جو وڏو واپاري مرڪز، خاص ڪري سون ۽ موتين جو واپار لُوپَي = لٽي، ڦري، مات ڏئي بيت جو پس منظر سمنڊ ذريعي واپار ڪندڙ سنڌ جا سوداگر سنڌو نديءَ ذريعي ڏيهه واپس آيا آهن. تمام وڏا سوداگر جيڪي صرف سون جو واپار نٿا ڪن پر هي ته مهراڻ جي موتين جا به گهرجائوآهن. هي سامونڊي واپاري نهايت شاهوڪار ۽ ذهين آهن جو لنڪا جي واپارين کي مات ڏئي آيا آهن. سمجهاڻي ڀٽائيءَ جو هي بيت گهڻ رُخو، گهڻ پاسائون ۽ تاريخي آهي. ڀٽائي دنيا جي ٻين ملڪن جي ڀيٽ ۾ سنڌ جي واپارين کي وڏو واپاري ٿو سمجهي. سنڌ جا واپاري دنيا جي وڏين وڏين واپاري منڊين سان واپار ڪن ٿا. هي نه رڳو سون پر هيرن، موتين، لعل جواهرن جو به واپار ڪن ٿا. هي ايڏا ذهين، چالاڪ ۽ هوشيار آهن جو ٻين ملڪن جي واپارين کي ڦريو، لٽيو ۽ مات ڏيو اچن.محترم انور پيرزادو صاحب پنهنجي ڪتاب " ڀٽائي" ۾ لکيو هو ته سنڌ جي تاريخ جيڪا بد قسمتيءَ سان اڃان تائين نه لکي وئي آهي، ان لاءِ سنڌ جي عالمن، دانشورن، ڏاهن ۽ تاريخدانن تي مشتمل بورڊ جوڙيو وڃي ۽ سنڌ جي تاريخ ڀٽائيءَ جي رسالي مان ترتيب ڏئي لکيوڃي. افسوس آهي ته سنڌ جا موجوده حڪمران شايد ان قابل ئي ناهن جو هو جيجل سنڌ لاءِ ڪو عملي قدم کڻن. ته پوءِ هن سون جهري سنڌ جيڪا هينئر لاوارث ۽ ننڌڻڪي آهي ان جو ڪو والي وارث ٿيندو به يا نه...!!؟ _____ محترم مظفر منگي صاحب جي ٿورن سان سندس فيسبوڪ وال تان ورتل
