عبدالغفور ڀرڳڙي : سنڌ جي نامياري شخصيت

عبدالغفور ڀرڳڙي ولد عبدالجليل ڀرڳڙي 1921ع ڌاري ڳوٺ غلام نبي ڀرڳڙي، تعلقي شهدادڪوٽ ۾ جنم ورتو . پاڻ هڪ قانوندان ، اديب ، دانشور ، سياسي ۽ سماجي حوالي سان مشهور آهي . هن پرائمري تعليم ڳوٺ مان ؛ مئٽرڪ مدرسي هاءِ اسڪول لاڙڪاڻي مان ؛ بي . اي چيلاسنگهه اينڊ سيتلداس ( سي اينڊ ايس ) ڪاليج شڪارپور مان ؛ ايم . اي فارسي ۽ ايل . ايل . بي 1946ع ڌاري علي ڳڙهه يونيورسٽيءَ مان پاس ڪئي ۽ پاڪستان ٺهڻ کان هڪ سال اڳ جولاءِ 1947ع ۾ وڪالت جي سند حاصل ڪيائين . هن شاگرديءَ جي زماني ۾ مسلم اسٽوڊنٽس فيڊريشن جي پليٽ فارم تي سرگرميءَ سان حصو ورتو . شڪارپور جي سي . اين . ايس ڪاليج ۾ به مسلم اسٽوڊنٽس فيڊريشن جي شاخ قائم ڪري تحريڪ پاڪستان جي جدوجهد ۾ ڀرپور ڪردار ادا ڪيائين .

عبدالغفور ڀرڳڙيءَ جو سياسي لحاظ کان مشهور سياستدان قاضي فضل الله سان واسطو رهيو هو . 1946ع ۾ ڏوڪري تڪ جي صوبائي اسيمبليءَ جي چونڊن ۾ ڪامريڊ حيدر بخش جتوئيءَ جي مقابلي ۾ قاضي فضل الله جي اليڪشن جو انچارج ڀرڳڙي صاحب رهيو. ضلعي سياست ۾ هن ” ميونسپل اصلاح جماعت “ ٺاهي. پوءِ ساڳئي پليٽ فارم تان ڊسمبر 1952ع ۾ قاضي فضل الله گروپ هيٺ چونڊ کٽيائين ۽ 26 جنوري 1953ع تي کيس ميونسپالٽي لاڙڪاڻي جو چيئرمين چونڊيو ويو ۽ ان جو 1955ع تائين تدبر سان انتظام هلايائين. بعد ۾ خانبهادر محمد ايوب کهڙي هن اداري کي معطل ڪيو. پر وري 1956ع کان آڪٽوبر 1957ع تائين ٻيهر چيئرمين مقرر ٿيو . هن لاڙڪاڻي شهر جا روڊ ۽ رستا پڪا ڪرايا. ڀرڳڙي صاحب لاڙڪاڻي ۾ 9 جنوري 1958ع تي ’غلام محمد ٽائون هال ‘ جو بنياد رکيو ، جنهن جو افتتاح 23 مئي 1958ع تي تڏهوڪي وزيراعظم ملڪ فيروزالدين نون ڪيو .

1954ع ۾ ون يونٽ ٺهڻ کان پوءِ ڀرڳڙي صاحب ون يونٽ خلاف هلندڙ تحريڪ ۾ ڀرپور حصو وٺندي لاڙڪاڻي ۽ خيرپور ڊويزن ۾ ٿيندڙ جلسن ۾ شريڪ رهيو .

جناب ڀرڳڙي 1962ع ۾ بي.ڊي اليڪشن معرفت ويسٽ پاڪستان اسيمبليءَ جي چونڊ ۾ شهدادڪوٽ مان سيف الله مگسيءَ جي مقابلي ۾ اميدوار بيٺو. سرڪاري اميدوار 125 ۽ هن 90 ووٽ حاصل ڪيا . جنوري 1965ع ۾ ڀرڳڙي صاحب شهدادڪوٽ ۾ مادر ملت فاطمه جناح جو پولنگ انچارج رهيو. جتان صدر ايوب خان 36 ۽ محترمه فاطمه جناح 27 ووٽ حاصل ڪيا هئا .

ڀرڳڙي صاحب 1976ع ۾ ذوالفقار علي ڀٽي صاحب جي دعوت تي پاڪستان پيپلز پارٽيءَ ۾ شامل ٿيو. پوءِ سندس قابليت کي ڏسندي کيس ”ڊسٽرڪٽ لاڙڪاڻو افيئرس “ جو انچارج بڻائي وزيراعظم هائوس المرتضيٰ ۾ دفتر ٺهرائي ڏنو ويو، جتي شهرين جي مسئلن جي حل لاءِ گهڻيون ئي ڪوششون ڪيائين . 1977ع جي چونڊن ۾ کيس پيپلز پارٽيءَ جي ٽڪيٽ تي شهدادڪوٽ مان سنڌ اسيمبليءَ جو بنا مقابلي ميمبر چونڊيو ويو . هو 1977ع ۾ پيپلز پارٽي سنڌ جو ڊپٽي جنرل سيڪريٽري ٿيو . جنرل ضياءُ الحق جي دور حڪومت ۾ پيپلز پارٽيءَ سان وفاداريءَ سبب پنج ڀيرا گرفتار ٿي جيل ويو . سال 1982ع ۾ پيپلز پارٽيءَ کي الوداع چئي جنرل ضياءُ الحق پاران قائم ڪيل ” مجلس شوريٰ “ جو ميمبر ٿيو . جون 1984ع ۾ کيس روينيو ۽ ثقافت جو صوبائي وزير مقرر ڪيو ويو. جون 1985ع جي غير جماعتي چونڊن ۾ قومي اسيمبليءَ ۾ اميدوار طور بيٺو، پر سوڀ ماڻي نه سگهيو. اهڙيءَ طرح 1995ع ۾ محترمه بينظير ڀٽو جي وفاقي حڪومت ۾ اعزازي ڪنسلٽنٽ مقرر ڪيو ويو. ڀرڳڙي صاحب ”لاڙڪاڻي سٽيزن ڪلب“ جو1977ع کان 1982ع تائين لڳاتار پنج سال صدر رهيو، ان بعد 1982ع کان ڪلب جو سرپرست اعليٰ رهيو .

اوائلي سرگرميون:

1960ع کان پنجن سال تائين سنڌي ادبي بورڊ جي بورڊ آف گورنرس جو ميمبر رهيو . هن لاڙڪاڻي مان هفتيوار ” انصاف “ اخبار جاري ڪئي . 22 آڪٽوبر 1949ع تي ٻن ڏينهن لاءِ منعقد ٿيندڙ ” آل سنڌ جميعت شعراءِ سنڌ ڪانفرنس “ جو جنرل سيڪريٽري به رهيو . هو 9 ، 10 اپريل 1955ع تي منعقد ٿيندڙ ادبي ڪانفرنس جي استقباليه ڪميٽيءَ جو چيئرمين پڻ رهيو .

عبدالغفور ڀرڳڙي ، قائد اعظم محمد علي جناح بابت هڪ تحقيقي ڪتاب ” ساٿ ڌڻي سرواڻ “ ( 1994ع ) لکيو آهي . جيڪو هندوستان جي مسلمانن جي حالت بابت تفصيل فراهم ڪري ٿو . سندس هڪ ڪتاب ” زندگيءَ جو سفر “ نالي سان شاهه عبداللطيف ڀٽائي چيئر پاران شايع ڪيو ويو ، جنهن ۾ هن روميءَ ، اقبال ۽ شاهه لطيف جي ڪلام جي ڀيٽ ۽ تجزيو ڪيو اهي. هن 1983ع ۽ 1995ع ۾ اقوام متحده جي اجلاسن ۾ شرڪت ڪئي .

ڀرڳڙي صاحب انتهائي هوشيار ، قانوني ماهر ، قرب ۽ اخلاق جو نمونو ۽ قومي جذبي سان سرشار اڳواڻ رهيو آهي . هن لاڙڪاڻي شهر ۽ عوام جي ڀرپور نموني خدمت ڪئي . صاف سٿري سياست جو قائل رهيو آهي . هن محترمه بينظير ڀٽو جي خواهش تي شهيد ذوالفقار علي ڀٽي جي زندگيءَ تي هڪ ڪتاب “ Falcon of Pakistan ” پڻ لکيو .جڏهن ته سندس ساروڻين جو ڪتاب ”گذري جي ويا، سي زمانا ياد پيا“ پڻ لکيو ۽ شايع ٿيو.

جناب عبدالغفور ڀرڳڙي 10 فيبروري تي دم ڌڻي حوالي ڪيو.

انسائيڪلوپيڊيا سنڌيانا جي ٿورن سان

 

عبدالغفور ڀرڳڙي : سنڌ جي نامياري شخصيت

لياقت راڄپر

سنڌ جي سينيئر شخصيتن ۾ هڪ شخصيت عبدالغفور ڀرڳڙيءَ جي آهي، جنهن زندگيءَ جا تمام گهڻا لاها چاڙها ڏٺا آهن ۽ اهو تجربو ۽ مشاهدو هن کي لکڻ ۽ پڙهڻ ۾ ڏاڍو ڪم آيو. هن پنهنجي زندگيءَ جو محور سڄي عمر پڙهڻ جي چوڌاري رکيو آهي، پوءِ اهو قانون جي ڪتابن سان جڙيل هجي يا ادب سان. هو مزاج ۾ ماٺيڻو آهي، پر جڏهن ڪنهن ڳالهه تي بحث ڪندو آهي ته پوءِ ان کي پورو ڪري پوءِ ئي ڇڏيندو آهي.
عبدالغفور ڀرڳڙي ۶جنوري ۱۹۵۳ع تي لاڙڪاڻو ميونسپل ڪميٽيءَ تي صدر طور ڪم شروع ڪيو. ان لاءِ هو اليڪشن ذريعي چونڊجي آيو، هيءَ اليڪشن ڊسمبر ۱۹۵۲ع تي پهريون ڀيرو آزاديءَ کان پوءِ ٿي هئي، هن قاضي فضل الله جي مدد سان ميونسپل ڪميٽيءَ ۾ ڪافي سڌارا آندا. محمد ايوب کهڙو هن جو مخالف هيو، هن کي صدر ٺاهڻ ۾ مسز عطيق الزمان جو وڏو ساٿ رهيو، جيڪا پڻ ميونسپل ڪميٽيءَ جي ميبر هئي. ان کان علاوه بيگم خير النساءِ جيڪا هڪ سوشل ورڪر هئي، ان به قاضي فضل الله کي ڀرڳڙي لاءِ سفارس ڪئي هئي.

سر شاهنواز ڀٽو جڏهن ڏٺو ته قاضي فضل الله کي پنهنجي ڪا اولاد نه آهي ته هن پنهنجي پٽ ذوالفقار علي ڀٽي جو هٿ هن کي ڏنو ته هن جي تربيت ڪريو. جڏهن ته ڀٽو پاڻ ئي هوشيار ۽ تيز هيو، جنهن لاءِ سڀني اڳواڻن اها راءِ ڏني هئي ته هو تمام جلد پاڪستان جي نقشي تي اڀري ايندو. ان دوران ڀٽو ٻه ڀيرا ٻاهرين ملڪن ۾ پاڪستان جي نوجوانن جي وفد جي اڳواڻي ڪري چڪو هيو، جڏهن EBDOقانون لاڳو ٿيو ته ان سان ۹۰کان وڌيڪ پراڻا سياستدان ميدان مان ٻاهر نڪري ويا، جيڪو سياست ۾ هڪ وڏو نقصان هيو. آرميءَ جي جنرل ۱۹۵۳کان سياست ۾ مداخلت ڪرڻ شروع ڪئي پر ۱۹۵۸۾ اهي کلي طرح ظاهر ٿي آيا ۽ جنرل ايوب خان اقتدار تي قبضو ڪيو. هن ڳالهه مان مشرقي پاڪستان جا سياستدان به خوش نه هيا ۽ ملڪ جي گاديءَ جو هنڌ ڪراچيءَ مان اسلام آباد شفٽ ڪيو ويو. جسٽس منير پنهنجي ڪتاب ”جناح ٽو ضياء“ ۾ لکيو آهي ته ايوب خان ذهني طور تيار هيو ته مشرقي پاڪستان اسان سان گڏ نه هلي سگهندو، ان لاءِ ان کي الڳ ٿيڻ ڏنو وڃي. اها سوچ تڏهن پوري ٿي جڏهن جنرل يحيٰ خان اقتدار ۾ آيو ۽ ۹۰هزار پاڪساني فوجين هٿيار ڦٽا ڪيا، جيڪو دنيا ۽ پاڪستان جي تاريخ ۾ هڪ ڪارو داغ آهي. مشرقي پاڪستان جي عليحدگيءَ جو الزام وري ڀٽي تي لڳايو ويو، جيڪو غلط آهي، جنرل يحيٰ جيڪو عورتن ۽ شراب جي لت ۾ پورو هيو، شيخ مجيب اهو الزام هنيو هيو ته مشرقي پاڪستان ۾ ۳۰لک ماڻهو ماريا ويا ۽ ٻه لک عورتن ۽ ڇوڪرين جي عزت لٽي وئي. هن صورتحال کي ڪوبه ماڻهو منهن نه پئي ڏئي سگهيو، ان لاءِ ڀٽي کي گهرايو ويو ته هو اچي باقي رهيل ملڪ جي حصي کي بچائي.
عبدالغفور ڀرڳڙي ۱۹۸۴ ۾ سنڌ ڪيبنيٽ ۾ روينيو جو وزير ٿيو. هن کي جڏهن خبر پئي ته ٺٽي، بدين ۽ دادوءَ ۾ هاءِ وي جي ڀرسان تقريباً ۴لک ايڪڙ سرڪاري زمين ڪجهه ماڻهن کي ليز تي ڏني وئي آهي، جيڪا غلط آهي. جيڪا ڳالهه هن عام ماڻهن جي ڌيان تي آڻڻ لاءِ ميڊيا ذريعي ٻڌايو ته اها زمين رٽائرڊ فوجي آفيسرن ۽ ڪارخانيدارن کي ڏني وئي آهي. جن جو تعلق سنڌ سان نه آهي. هن ڳالهه تي ان وقت جي گورنر جنرل جهانداد خان ڀرڳڙيءَ کي گهرائي چيو ته تو اهو سياسي بيان ڇو ڏنو آهي. هن کان علاوه ڊپارتمينٽ ۾ ٻيا به اهڙا مسئلا هيا جيڪي ان وقت جهڳڙن ۾ هيا جنهن تي به هن ڪافي ڳالهايو، اهڙين شين کي روڪڻ لاءِ هن هڪدم حڪم نامو جاري ڪيو ته روينيو رڪارڊ کي ڪمپوٽرائزڊ ڪيو وڃي ته جيئن ڪنهن به قسم جي ريڪارڊ سان هٿ چراند نه ٿي سگهي. ان کان علاوه ٻيا به اهڙا قدم کنيا ته جيئن حقدارن جا حق ڪوئي کائي نه سگهي، ڇو جو ڪيترن ماڻهن جون ملڪيتون ٻين جي نالن تي ڪيون ويون هيون، رڪارڊ ۾ گهوٻيون، غلط داخلائون وغيره ڏٺيون ويون هيون، جن کي روڪڻ ضروري هيو.
هن ۱۹۸۵ع واري اليڪشن ۾ لاڙڪاڻي، ڏوڪري واري تڪ تان ايم اين اي جي سيٽ تي فارم ڀرايو هيو، جنهن تي حڪومت، وڏيرا ۽ آفيسر هن جي مخالفت ڪري رهيا هئا، ڇاڪاڻ جو هو پ پ پ جي مدد ڪري رهيو هيو. اهي اليڪشن غير سياسي هيون ۽ هن سان مقابلي ۾ هيو محمد پاشا کهڙو جيڪو محمد ايوب کهڙي جو پٽ هيو. بهرحال هن کي اليڪشن ۾ هارايو ويو.
ڀرڳڙيءَ ۱۹۸۳ع ۾ ۱۹۹۵ع ۾ ٻه ڀيرا گڏيل قومن جي اداري (United Nations) ۾ هڪ وفد سان وڃي چڪو آهي. ذوالفقار علي ڀٽي جي دور ۾ هو گورننگ باڊي سنڌي ادبي بورڊ جو ميمبر ۵سال رهيو. هڪ ڀيرو ڀرڳڙيءَ ڀٽي صاحب کي چيو هيو ته هو محترمه فاطمه جناح جي مخالفت ۾ ايوب خان جي مدد نه ڪري ها، جڏهن ۱۹۷۶ع ۾ ڀٽي صاحب ڀرڳڙيءَ کي پ پ پ ۾ آندو ۽ عيد ڏهاري گهرائي چيو ته هو سرڪٽ هائوس لاڙڪاڻي ۾ عام ماڻهن جا مسئلا ٻڌندو ۽ هن کي باقاعده اختيار ڏنا ويا ۽ ڪنهن کي به جرئت نه ٿي ته هن جي ڪيل فيصلي خلاف وڃي.
ڀرڳڙي جيڪو قائد اعظم محمد علي جناح تي هڪ مڪمل ۽ جامع ڪتاب لکيو آهي، ان لاءِ بينظير هن کي چيو هيو ته ان جو اردو ۽ انگريزيءَ ۾ ترجمو ڪري حڪومت طرفان ڇپايو وڃي، پر بي بي جي حڪومت وڃڻ کانپوءِ پاڪستان مسلم ليگ (ن) ان لاءِ پئسا نه ڏنا ۽ اهو ڪم رهجي ويو، ڀرڳڙيءَ هڪ ٻيو ڪتاب لکيو آهي، جيڪو تصوف ۽ مذهب تي آهي، جنهن کي سٺي موٽ ملي آهي. هن قانوني ڪمن مان به وقت ڪڍي ادبي ڪم کي وقت ڏنو آهي. حالانڪه وڪالت جهڙي پيشي مان وقت ڪڍڻ ڏاڍيو ڏکيو هيو، ڇو جو اهو هڪ خشڪ ڪم آهي. هن جو چوڻ آهي ته جناح تي ڪتاب ان ڪري لکيو هيو ڇو جو هن کي جناح سان عقيدت ۽ محبت هئي. ۽ ان کان اڳ جناح تي سنڌيءَ ۾ ڪوبه ايڏو جامع ڪتاب نه هيو، قائد اعظم سنڌ جو هيو، اتي ئي پليو ۽ جوان ٿيو ۽ هو سنڌي هيو ۽ هن جو مزار به ڪراچي ۾ آهي، جناح جي پيدائش واري هنڌ تي ڪوبه جهڳڙو نه آهي، ڀل اهو جهرڪ يا ڪراچي مينشن، هجي ٻئي سنڌ ۾ آهن.
ڀرڳڙيءَ جو موقف آهي ته سنڌ ۽ پاڪستان اندر جيڪا تخريبڪاري لساني جهڳڙا ۽ مذهبي فرقيواريت جيڪا هڪدم اڀري آئي آهي ان جو سبب ڪمزور ۽ نااهل انتظاميه ۽ حڪومتون آهن ۽ ان کان علاوه اسان جناح جي ڳالهين ۽ اصولن کي ڇڏي ڏنو آهي. جناح جي ڳالهين ۽ اصولن کي ڇڏي ڏنو آهي. جناح جون تقريرون اسان جي لاءِ صلاحون آهن. قائد اعظم پاڪستان جي آئين لاءِ چوندو رهيو پر ۱۹۴۷ع کان ۱۹۵۱ع تائين اهو ڪونه ٺاهيو ويو، جنهن جي ڪري مشرقي ۽ مغربي پاڪستان ۾ هڪ خال پيدا ٿيندو رهيو. جڏهن ته هندستان ۾ ۱۹۴۹۾ ئي آئين تيار ڪيو ويو.۱۹۵۰ ۾ اليڪشن ڪرائي وئي ۽ اتي باقاعدي اليڪشن بنا ڪنهن روڪ جي پنهنجي وقت تي ٿئي ٿي، جتي آزاديءَ کان وٺي هن محل تائين جمهوريت هلي رهي آهي. بعد ۾ وجود ۾ آيل بنگلا ديش ۾ به اليڪشن باقاعده ٿي رهيون آهن، پر پاڪستان ۾ مارشل لا جو وقت جمهوريت کان وڌيڪ رهيو آهي ۽ هتي ريفرينڊم جو رواج پئجي چڪو آهي. ايوب خان، ضياءُ الحق ۽ پرويز مشرف ريفرنڊم ڪرائي چڪا آهن. ملڪ جا بيورو ڪريٽس ۽ وڏيرا مارشل لا مان خوش هوندا آهن.
ڀرڳڙي جو خيال آهي ته ٻين شهرن جي ماڻهن جي ذهن ۾ اها ڳالهه آهي ۽ هئي ته لاڙڪاڻو پئرس ٿي ويو آهي، پر ائين نه آهي لاڙڪاڻي کي ذوالفقار علي ڀٽي ۽ ان کان پوءِ بينظير ڀٽو ڪجهه ترقي وٺرائي جنهن لاءِ لاڙڪاڻي وارا هنن جا ٿورائتا آهن. باقي ٻين ليڊرن لاڙڪاڻي لاءِ ڪجهه نه ڪيو آهي. ڀٽي صاحب کي وقت ئي نه مليو ته هو ملڪ ۽ لاڙڪاڻو ٺاهي پر پوءِ به جس اٿس. بينظير کي به ڪڏهن سک سان ويهڻ نه ڏنو ويو. ڀٽو خاندان خود ڪم ڪرڻ ۽ عوام سان محبت ۽ خدمت ڪرڻ وارا هيا، پر ان جي ويجهو رهڻ وارا سچا نه هيا. ڀٽي خاندان جون خدمتون ملڪ، عوام ۽ جمهوريت لاءِ لازوال آهن. ڀٽي صاحب کي ڦاهي ڏني وئي، بينظير ماري وئي ۽ ڀٽي جا ٻه شينهن ڪونڌر پٽ ماريا ويا. ڀٽي خاندان جي قربانين کي تاريخ ۽ عوام نه وساري سگهندو. ڀٽي جنهن ملڪ کي نيو ڪليئر پاور ٺاهيو، او آءِ سي ٺاهي، ۹۰هزار جنگي قيدي واپس ڪرايا، ٻاهرين ملڪن ۾ پاڪستان جي عزت ۽ ساک ٻيهر بحال ڪرائي، ان کي ئي ڦاهي چاڙهيو ويو.
عبدالغفور ڀرڳڙي ڳوٺ غلام نبي ڀرڳڙيءَ تعلقو شهدادڪوٽ ۾ ۱۹۲۱ ۾ ڄائو هيو. هن پرائمري تعليم پنهنجي ڳوٺ مان حاصل ڪئي ۽ ڪجهه شهدادڪوٽ شهر مان، ان کانپوءِ هو لاڙڪاڻي شهر لڏي آيا ۽ انگريزي ۳کان ميٽرڪ تائين مدرسو، هاءِ اسڪول ڪارڪاڻي مان پس ڪئي. اهو سن هيو ۱۹۳۹. F.Cجهونا ڳڙهه مان پاس ڪيائين ۽ بي.اَي جو امتحان سي اينڊ ايس ڪاليج شڪارپور مان پاس ڪيو. ان کانپوءِ ايم اي، ڊي جي ڪاليج ڪراچي مان ڪئي،
ڀرڳڙي صاحب ڊي جي ڪاليج جو ماحول ڏسي عليڳڙهه ويو جڏهن ته ٻيا مسلمان شاگرد جهونا ڳڙهه جو رخ ڪيو، جتي نواب مسلمانن شاگردن کي مفت تعليم ڏياري رهيا هيا. ڀرڳڙي پاڪستان تحريڪ ۾ به شريڪ هيو ۽ ان ۾ هڪ اهم رول ادا ڪيو هيو ۽ خاص ڪري جڏهن ۱۹۳۸ع ۾ محمد علي جناح لاڙڪاڻي آيو ان جو استقبال ڪيو. ۱۹۳۸ع جي اليڪشن ۾ سنڌ جا زميندار ۽ اهم شخصيتون حصو نه وٺي رهيا هيا، جن کي مسلم ليگ جي پليٽ فارم تان اليڪشن وڙهڻ لاءِ چيو ويو هيو. هن صورتحال جي ڪري جي ايم سيد، سر عبدالله هارون، محمد ايوب کهڙو، محمد علي جناح کي دعوت ڏني ته هو اچي هنن کي سمجهائي. ان موقعي تي هڪ وڏي ڪانفرنس ٿي جنهن ۾ شيخ عبدالمجيد پاڪستان جي قرارداد پيش ڪئي وئي، جنهن کي متفقه طور تي پاس ڪيو ويو.

 

عبدالغفور ڀرڳڙي جو وڇوڙو!

جسٽس (ر) ديدار حسين شاهه

عبدالغفور ڀرڳڙي جي ولادت ڳوٺ غلام نبي مغيري تعلقو شهدادڪوٽ ۾ پهرين جنوري 1921 تي ٿي. پرائمري تعليم پنهنجي ڳوٺ مان حاصل ڪئي. ميٽرڪ جو امتحان لاڙڪاڻي مان پاس ڪيو. بي اي جي تعليم CES ڪاليج شڪارپور مان ۽ ان وقت ڪاليج جو ڳانڍاپو بمبئي يونيورسٽيءَ سان هو ايل ايل بي جي ڊگري علي ڳڙهه مسلم يونيورسٽي مان حاصل ڪئي ۽ ايم اي (فارسي) ۾ پڻ مسلم يونيورسٽي علي ڳڙهه مان ڪئي. ڀرڳڙي صاحب لاڙڪاڻي جو سينئر وڪيل ۽ سول لا تي کيس تمام سٺو عبور ۽ دسترس هئي. سڄي سنڌ ۾ سول جي ڪيسن ۾ ماڻهو کيس وڪيل ڪندا هيا. ڀرڳڙي صاحب طبيعتن تمام شريف، نرم گفتار، پيار ۽ محبت ڪرڻ وارو ماڻهو هو. شاگرديءَ جي زماني ۾ مسلم يونيورسٽيءَ علي ڳڙهه جي ماحول ۾ رڱجي ويو ۽ مسلم ليگ جي پليٽ فارم تان تحريڪ آزاديءَ ۾ ڀرپور حصو ورتو. ڀرڳڙي صاحب نه صرف سياست ۾ ڀرپور بهرو ورتو پر ٻين سماجي، ادبي ۽ فنون لطيفه جي ميدان ۾ پڻ پاڻ ملهايو. جمعيت شعراءِ سنڌ پاران لاڙڪاڻي ۾ ڪانفرنس ڪرائڻ ۾ به اهم ڪردار ادا ڪيو. ڀرڳڙي صاحب آل سنڌي ادبي ڪانفرنس جو 1949ع کان 1956ع تائين سيڪريٽري رهيو ۽ هڪ فعال ڪردار ادا ڪندي سنڌي ادبي سنگت کي وڌيڪ منظم ۽ فعال ڪيو. سنڌي ادبي بورڊ آف گورنرز جو ميمبر پڻ رهيو ۽ سنڌي ادب ۽ ثقافت کي وڌائڻ ۽ روشناس ڪرائڻ ۾ اهم ڪردار ادا ڪيو. ڀرڳڙي صاحب مرحوم کي اهو به اعزاز آهي ته هو لاڙڪاڻي جي جناح سٽيزن ڪلب جو 1977 کان 1982ع تائين چونڊيل صدر رهيو. جناح سٽيزن ڪلب جي موجوده اڏاوت ۽ ان سان لاڳاپيل تعميرات جيڪي ڏسڻ ۾ اچن ٿيون اهي سڀ ڀرڳڙي صاحب جي مرهوم منت آهن، ڀرڳڙي صاحب ڦوهه جوانيءَ ۾ لاڙڪاڻي ميونسپالٽيءَ جو ٻه دفعا صدر چونڊيل رهيو ۽ لاڙڪاڻي ميونسپالٽيءَ ۾ تمام گهڻا ترقياتي ڪم ڪرائي تاريخ ۾ پنهنجو نالو درج ڪرايو.۽ ماڻهن ۾ پنهنجي لاءِ محبت، سِڪ ۽ همدردي پيدا ڪئي ڀرڳڙي. صاحب 1947ع ۾ پيپلز پارٽي جي پليٽ فارم تان PS-31 ميروخان/شهدادڪوٽ مان ميمبر چونڊيو. 1978ع کان 1987 تائين تڏهوڪي حڪومت کيس ڪيترائي دفعا پابند صلاصل ڪيو. ڀرڳڙي صاحب اقوام متحده ۾ 1983ع ۽ 1985ع ۾ پاڪستان وفد جي هڪ پراثر ۽ ڄاڻيندڙ ماڻهو جي حيثيت ۾ شرڪت ڪري گڏيل قومن جي مختلف سب ڪاميٽين ۾ بهرو وٺي پنهنجي علمي ۽ قانوني ڄاڻ جو مظاهرو ڪيو ۽ چڱي شهرت ماڻيائين. ڀرڳڙي صاحب پيپلز پارٽي سنڌ جو ڊپٽي سيڪريٽري جنرل به رهيو ۽ پارٽي جي تنظيم ۽ ٻين سياسي معاملن ۾ قيادت جو ڀرپور ساٿ ڏنو ۽ اعتماد حاصل ڪيو. ڀرڳڙي صاحب کي لٽريجر، تاريخ ۽ ادب سان تمام گهڻو واسطو رهيو ۽ ان ڳالهه کي نظر ۾ رکندي ڀرڳڙي صاحب مرحوم ذوالفقار علي ڀٽي تي The Falcon of Pakistan جي نالي سان تاريخ جو هڪ ناياب ڪتاب لکي پيش ڪيو جنهن کي ڏاڍو پسند ڪيو ويو ۽ ڪتاب جو اقتباس محترمه بينظير ڀٽو صاحبه لکيو هيو.
ڀرڳڙي صاحب 1984 کان فيبروري 1985 تائين روينيو ۽ ڪلچر کاتي جو وزير رهيو، ڀرڳڙي صاحب مرحوم قائداعظم محمد علي جناح مرحوم جي حياتي، ان جي ڪارنامن ۽ پاڪستان جي ٺاهڻ جي مقاصد کي اجاگر ڪيو. ڀرڳڙي صاحب مرحوم ”زندگي جو سفر“ نالي ڪتاب لکيو ۽ ان جو صوفي ازم جي بنيادن تي رومي، شاهه لطيف ۽ اقبال جي شاعري تي ڪتاب ۾ لکي ان جي فلسفي کي عوام ۾ روشناس ڪرايو ڀرڳڙي صاحب پنهنجي آتم ڪهاڻي ”گذري ويا جي زمانا سي وري ياد آيا“ جي عنوان سان لکي سنڌ جي عوام کي صحيح تاريخ ۽ معاشري جو عڪس پيش ڪيو آهي. ڀرڳڙي صاحب مرحوم علمي ۽ ادبي دنيا ۾ پنهنجي لکيل ۽ تحقيق سان ڀريل ڪتاب ڏئي هڪ وڏي ادبي خدمت ڪئي آهي جيڪا ياد رکي ويندي. ڀرڳڙي صاحب هاڻي ڪورٽ بار ايسوسيئيشن لاڙڪاڻي جو چونڊن ڪرائڻ کان اڳ هاءِ ڪورٽ بار ڪورٽ جو ڪنوينر 1996/1995 ۽ 1997 ۾ رهيو. اهو فيصلو هاءِ ڪورٽ بار ايسوسيئيشن جي رجسٽرڊ وڪيلن متفقه طور تي ڪيو هيو. ڀرڳڙي صاحب 1989ع ۾ ڊسٽرڪٽ بار ايسوسيئيشن لاڙڪاڻي جو متفقه صدر چونڊيو ويو جو هڪ منفرد اعزاز آهي. ڀرڳڙي صاحب لبرل مذهبي خيال رکڻ وارو ماڻهو جنهن ۾ نفرت ۽ قدورت جو ڪو شائبو به ڪونه هيو. ڀرڳڙي صاحب، صحافت جي دنيا ۾ به قدم رکيو هيو ۽ هفتي وار ”انصاف“ لاڙڪاڻي جو ڪجهه عرصو مدير به رهيو. ڀرڳڙي صاحب جي سياسي وابستگي ۽ دوستي سنڌ جي اڳوڻي وڏي وزير مرحوم قاضي فضل الله سان گهڻي هئي. مرحوم ڀرڳڙيءَ جي لا چيمبرز مان ڪافي وڪيل صاحب فيض پرائي وڏن عهدن تي پهتا. جن ۾ (ر) جسٽس راڻا ڀڳوان داس جيڪو سپريم ڪورٽ جو وقتي چيف به رهيو ۽ چيئرمين پبلڪ سروس ڪميشن به رهيو. مرحوم عبدالغفور ڀرڳڙي جو وڏو فرزند عبدالماجد ڀرڳڙي سي ايس ايس ڪري انڪم ٽئڪس گروپ ۾ اعليٰ عهدي تي فائز ٿيو ۽ بعد ۾ ڪن سببن جي ڪري سرڪاري نوڪري ڇڏي سنڌي ٻولي ۽ ادب جي خدمت ڪرڻ لاءِ پاڪستان جو پهريون ماڻهو آهي جنهن سنڌي ڪمپيوٽنگ سوليشن 86-1987 ۾ ٺاهيو ۽ ان جي ڪري سنڌي ٻولي پنهنجي ذاتي ڪمپيوٽرز تي ۽ سنڌ جي پرٽنگ ۽ پبلشنگ انڊسٽريءَ ۾ وڏو انقلاب پيدا ڪيو.

عبدالماجد ڀرڳڙي صاحب 2001-2000 ۾ پهريون سنڌي يونيڪوڊ فونٽ ٺاهيو جنهن جي ڪري سنڌي زبان پنهنجي رسم الخط ۾ ڪمپيوٽر جي ونڊوز جي پروگرامن ۾ لکي ۽ پڙهي سگهجي ۽ تمام ڊيٽا بيس پروگرامن ۾ پڻ ان حوالي سان سافٽ ويئر سنڌي زبان ۾ ٺهڻ لڳا ۽ انٽرنيٽ جي ذريعي سڄي دنيا ۾ اهي استعمال ٿيڻ لڳا جيڪا سنڌي ٻوليءَ جي هڪ عظيم خدمت آهي ايئن عبدالماجد ڀرڳڙي لائق پيءُ جو هڪ لائق فرزند بڻجي ڏيکاريو. ڀرڳڙي صاحب جو ٻيو فرزند عبدالحامد ڀرڳڙي ساڻس وڪالت ڪندو هيو ۽ ڪافي تجربو ۽ نيڪ نامي حاصل ڪرڻ کان بعد کيس ايڊيشنل ايڊووڪيٽ جنرل سنڌ هاءِ ڪورٽ لاڙڪاڻي سرڪٽ ۾ رکيو ويو آهي جتي خوش اسلوبيءَ سان پنهنجا فرائض انجام ڏئي رهيو آهي.

مرحوم عبدالغفور ڀرڳڙي مڊل ڪلاس سان واسطو رکندڙ ماڻهو، پنهنجي اهليت ۽ ايمانداريءَ جي ڪري سياسي، سماجي ۽ ادبي دنيا ۾ پنهنجو وڏو نالو پيدا ڪيو ان جي وڇوڙي جي ڪري هڪ وڏو خال پيدا ٿيو آهي جو ڀرجي ڪونه سگهبو. خدا تعاليٰ سندن درجات بلند ڪري.