سنڌ جي گمنام سانئڻ ميڊم درشهوار سيد

جواب: سنڌ جي گمنام سانئڻ ميڊم درشهوار سيد

سائين نثار سلام

ڊاڪٽر درشهوار سيد صاحبه جن جي وفات جي تاريخ منهنجي ڊائري ۾ نوٽ هئي ۽ اڄ مان ان تي ويهي ڪجهه لکڻ پئي چاهيو پر سچ پڇو ته منهنجي والد صاحب جي بيماري سبب مان گهڻو ڊسٽرب هوس ۽ ڪجهه لکي ڪونه سگهيس۔ سوچيم ته شام جو ويهي ڪجهه لکندس پر ڪجهه دوستن جي اچي وڃڻ ڪري ۽ وري ڪجهه پنهنجي ڪوتاهين سبب مان سنڌ جي هن عظيم شخصيت تي ڪونه لکي سگهيس۔ ان لاء مان واقعي مياري آهيان۔

ڊاڪٽر درشهوار سيد ان مشهور خاندان جي علمي عظمت سان مالامال هئي جنهن سنڌ لاء پنهنجي جان قربان ڪري ڇڏي ۽ سموري عمر سنڌ لاء وقف ڪئي۔ ڊاڪٽر صاحبه پاڻ انهن چند سنڌي خاتون عالمن مان هڪ هيون، جن علمي جدوجهد ڪئي. مون سندس ۽ سائين جي ايم سيد جي هڪٻئي ڏانهن لکيل خطن تي ٻڌل ڪتاب ”ڏونگر سي ڏورينديون“ پڻ پڙهيو آهي جنهن ۾ ڪيڏي وڏي ڪمال سان سائين جي ايم سيد سندس رهنمائي ڪري سندس پي ايڇ ڊي ٿيسز ۾ مدد ڪئي آهي۔

 

عظيم رهبر جي عظيم ڌيء سائنڻ درشهوار سيد کي سندس ورسيء تي ڀيٽا پيش ڪجي ٿي۔

 

ماڻهو ته کڻي گُمنام ٿي به وڃن پر سندن ڪم زنده رهڻو آهي۔ هو اڄ به دلين ۾ زنده آهي

 

جيجي درشهوار سيد جي ورسيء جي مناسبت سان

​

 

جيجي درشهوار سيد جي ورسيء تي سندس ياد

 

اڄ جيجي در شھوار جي ورسي آھي ـ

سھيل ميمڻ

سائين جي ايم سيد جي نياڻي درِ شهوار سيد جي وفات کي 21 (ھاڻي 22 ) سال ٿي ويا آهن پر پوءِ به سندس نالو سنڌ جي انهن ڪردارن جي لسٽ ۾ اچڻ سبب جن سنڌ لاءِ ڪو نه ڪو پورهيو ڪيو آهي، سنڌ واسين کان نٿو وسري. ڊاڪٽر درِ شهوار سيد کي ياد رکڻ جو سبب اهو ناهي ته هوءَ عاشق سنڌ سائين جي ايم سيد جي نياڻي هئي پر کيس ياد رکڻ جو سبب سندس ذاتي علمي ادبي پورهيو آهي، جنهن ۾ سڀ کان وڏو ڪم سنڌ جي اُن ”پهرين نياڻي هئڻ“ جو شرف حاصل ڪرڻ آهي، جنهن شاهه لطيف جي فڪر ذريعي سنڌ جي صوفين جي پيغام هيٺ ”شاهه لطيف جي شاعريءَ تي ويدانيت جو اثر“ واري موضوع تي انگلينڊ مان ڊاڪٽريٽ جي ڊگري حاصل ڪئي.
ڊاڪٽر درِ شهوار سيد جو ڊاڪٽريٽ جي اها ڊگري حاصل ڪرڻ کان وڏو ڪارنامو اهو آهي ته هن جنهن وقت، جنهن سماج ۾، جنهن پيراڻي ۽ سيد خاندان ۾ جنم وٺڻ بعد اها ڊگري حاصل ڪئي، اهو تقريبا ناممڪن ڪم هو، ڇاڪاڻ جو 1967ع ۾ بي اي پاس ڪرڻ کانپوءِ پاڻ پوسٽ گريجوئيشن ڪرڻ جي لاءِ ڪراچي يونيورسٽيءَ مان 1969ع ۾ ايم اي فلاسافي جي ڊگري حاصل ڪيائين ته درِ شهوار جي وڌيڪ پڙهڻ تي خانداني طور تي وڏا اعتراض ڪيا ويا، پر سندس والد سائين جي ايم سيد سڀني اعتراضن ۽ ڳالهين کي نظرانداز ڪري کيس اڳتي پڙهايو. جيجي درِ شهوار اڃان ايم اي جي ڊگري نه ورتي هئي ته سائين جي ايم سيد کيس انهيءَ ڳالهه تي راضي ڪيو ته کيس پي ايڇ ڊي ڪرڻي آهي. پوءِ پاڻ جيئن ئي ايم اي پاس ڪيائين ته سائين جي ايم سيد کيس سنڌ يونيورسٽيءَ ۾ داخل ڪرايو. هن 1972ع ۾ سنڌ يونيورسٽي مان فارسي جو سرٽيفڪيٽ ڪورس ڪيو، جيئن فارسي شاعري جو مطالعو ڪري ايران ۽ سنڌ جي صوفي ڪلچر جي ڀيٽ ڪري سگهي. ڪجهه وقت سنڌ يونيورسٽيءَ ۾ رهڻ ۽ اتي تعليمي ماحول نه هئڻ ۽ ان جي معيار جو ڪو عالم استاد نه هئڻ سبب پاڻ انهيءَ جي شڪايت پنهنجي والد سان ڪيائون. نيٺ سائين جي ايم سيد کيس 1974ع ۾ لنڊن موڪليو ته جيئن اتي وڃي شاهه عبداللطيف ڀٽائيءَ تي پي ايڇ ڊي ڪري.
مان انهن معاملن جو اکين ڏٺو شاهد آهيان ته سنڌ ۾ سائين جي ايم سيد جي جيڪا ماني ۽ مهمان نوازي مشهور آهي، ان ۾ سڀ کان وڏو هٿ، ڪردار ۽ محنت سائين جي ايم سيد جي نياڻين جيجي زرين تاج، جيجي شمع ايمن ۽ جيجي ڊاڪٽر در شهوار جو آهي. جن رات ڏينهن، گرمي سردي، ماني جو وقت هجي نه هجي، سال جا ٻارنهن ئي مهينا پنهنجي گهر جي چُلهه بند ٿيڻ نه ڏني. ان وقت نه گيس هوندو هو، نه بجلي، چويهه ئي ڪلاڪ سائين جو باورچي خانو آباد هو ۽ ٻين مددگار عورتن سان گڏ اهي نياڻيون پاڻ ڪم ڪنديون هيون. ڪو ڏينهن خالي نه هو، جڏهن سن ۾ اجلاس نه هجن، ڪا ميٽنگ نه هجي يا ڪو مهمان نه هجي. سنڌ جا ٿڪل ٽُٽل، بکايل قومي ڪارڪن، ليڊر ۽ ٻيا مهمان جڏهن سن پُڄندا هئا ته سائين انهن کي سڀ کان پهريان ماني کارائيندو هو ۽ سالن جا سال لکين ڪارڪنن، اڳواڻن ۽ مهمانن جي مهمان نوازي ۾ سيد جي انهن نياڻين پنهنجي پوري زندگي سنڌ جي پتنگن کي پنهنجي اولاد جيان ايڏي ذميواري سان کارايو پياريو جو لڳ ڀڳ هڪ صدي ڪڏهن ڪنهن نه ٻڌو هوندو ته سائين جي ايم سيد جي تڏي تي کاڌي پيتي جي ڪا گهٽتائي جي شڪايت آئي هجي.
سائين جي ايم سيد جي آخري بيماري ۽ وفات کان پوءِ جي تاثراتي ڪتاب ”سي ڪيئن وساريا“ کي مون جيجي در شهوار جي رهنمائي ۾ ئي مرتب ڪيو. جيجي ان جا پيش لفظ به لکيا، ڪتاب جو نالو به پاڻ ئي ڀٽائيءَ جي بيت مان کڻي رکيائين ۽ ڇپائڻ جا پئسا به ڏنائين. جيجي جو شاهه لطيف تي تمام گهڻو ڪم ٿيل آهي، خاص ڪري شاهه جي رسالي کي سنڌ جي مشهور صداڪار صالح محمد شاهه کان آڊيو ڪرائڻ لاءِ سندس شروع ڪيل ڪم، جيڪو هن ڪراچي يونيورسٽي ۾ شاهه لطيف چيئر جي سربراهه هجڻ دوران ڪيو هو، سو پراجيڪٽ ڪٿي پهتو، پورو ٿيو يا ختم ٿي ويو؟ ان جي خبر ڪراچي يونيورسٽي ۾ شاهه لطيف چيئر وارن کي هوندي، باقي سنڌ جي نياڻين کي خاص ڪري جيجي در شهوار جي ڪم تي پي ايڇ ڊي ضرور ڪرڻ گهرجي. سنڌ جي هيءَ سدوري ڌيءَ 26 ڊسمبر 1997ع تي ڪراچي ۾ گذاري وئي، کيس سن ۾ پنهنجي اباڻي قبرستان ۾ مٽي ماءُ حوالي ڪيو ويو.
( نوٽ ـ ڪاوش 26/12/2018 ـ )
memonsuhail@hotmail.com