احتجاج ۽ سياسي وارا (ڀيرا) . لفظ “انقلاب” جنهن جو مطلب دنيا جا ڪجهه ئي ماڻهون سمجهن ٿا يا ائين ئي چئجي ته انقلاب هر عام و خاص ماڻهون جي وس جي ڳالهه نه آهي. هلندڙ دور ۾ انقلاب جي تاريخي ڪتابن جي ورقن ۾ اضافو ٿيو ۽ پهريان تيونس پوءِ مصر جو انقلاب به تاريخ جي روئيداد ۾ رقم ٿي ويا ۽ يقينن هي ناقابل فراموش ۽ ناقابل نظرانداز واقعا آهن، ڏٺو وڃي ته پاڪستان ۾ اڄ ڪلهه انقلاب تمام سستو ٿي ويو آهي يا وري انقلاب هرڪنهن جي وس جي ڳالهه ٿي چڪو آهي پر اهو حقيقت جي بالڪل ابتڙ آهي، هلندڙ وقت ۾ ماڻهون پنهنجي مطالبن جي مڃتا جي لاءِ ڪيل احتجاج جي ڪاميابيءَ کي انقلاب چوڻ لڳا آهن ته ڪي وري عوام کي روڊ تي آڻي پنهنجي سياست چمڪائڻ کي انقلاب سمجهن ٿا. هي تمام صورتحال تاريخي انقلابن جي توحين برابر آهي. ڀلا جيڪڏهن هرڪوئي پنهنجا مطالبا مڃرائڻ جي لاءِ روڊ بند ڪري ويهي رهيو ۽ ان کي انقلاب جو نائُن ڏئي ته پوءِ ان احتجاج ۾ ۽ ننڍڙي ٻار جي ضد ۾ ڪوئي فرق نه آهي. ڇو ته ٻار کي جنهن شيءَ جي ضرورت هوندي آهي ۽ نه ملندي آهي جنهن تي هو ليٿڙندي ۽ روئندي ان شي کي پنهنجي هٿن ۾ آڻڻ جي مقصد ۾ ڪامياب ٿي ويندو آهي مسئلو اهو آهي ته ان ٻار کي گهربل شي جي منفي اثرات جي خبر نه هوندي آهي. ڇو ته ٻار اڪثر ماچيس، شيشي جي شين جي خواهش ڪندو آهي، ماچيس جي ٻرڻ ۽ شيشي جي ٽٽڻ کانپوءِ ڇا ٿيندو اهو ان ٻار جي علم ۾نه هوندو آهي. هي ته ٻار آهي پر جيڪڏهن اسانجي ملڪ جا سياستدان پنهنجي مطالبن جي مڃتا ڪجهه ان انداز سان ڪرائن ته پوءِ انکي انقلاب چئجي يا ذهني نابالغي؟. اڃان ڳالهه اتي ئي نه آهي گذريل ڪجهه ڏينهن ۾ اسان جي مولانا صاحبان جي هڪ وڏي ريليءَ جو منظر ايم اي جناح روڊ تي ڏسڻ ۾ آيو. ان ريليءَ کان اڳ انهن مولانا صاحبان جو چوڻ هيو ته انقلاب اچڻ تي پهتو آهي. ڀلا روڊ تي ماڻهون گڏ ڪري تقرير ۾ تنقيد ڪرڻ سان به ڪو انقلاب ايندو آهي. خئير اها ريلي گذري ختم ٿي پر ساڳيا ٽڪر ساڳ سان! مطلب ته مولانا صاحبان پنهنجن بنگلن تي ۽ عوام پنهنجي جهڳين ۾ ڇا اهو انقلاب هيو؟. گذريل ڪجهه ئي وقت پهريان تبديلي جا وڏا واڪا هر طرف کان ٻڌڻ پئي آيا ڪوئي چوي پيو ته اسان تبديلي آڻي ئي رهنداسين، ته ڪنهن چيو تبديلي اڻٽر ٿي چڪي آهي. ڏٺو وڃي ته تبديلي ڇاجي گهربل هئي ؟ حڪومت جي؟ مولانا فضل الرحمان جي حڪومت کان ڌار ٿيڻ جي ترت پوءِ ايم ڪيو ايم به حڪومت کان الڳ ٿي ويئي. ڏٺو وڃي ته ان وقت ئي تبديلي آڻي سگهجي ها پر جنهن وقت تبديلي جو جِنُ بوتل کان نڪري آيو ته ان جي دهشت ۾ ڪوئي به ان جو آقا بڻجڻ جي لاءِ تيار نه هيو. مطلب ته تبديلي جا نعرا هڻندڙ سياسي ڌرين ڪڏهن به ذميواري کڻڻ جو تجربو ڪونه ڪيو آهي ۽ نه ئي انهن ڏکئي وقت ۾ ملڪ کي سنڀالڻ جو سبق پڙهيو آهي شايد انڪري ئي هر طرف کان تبديلي ءَ جا آواز اچڻ بند ٿي ويا. ڪنهن چيو ته اسان حڪومت کي ڪيرائڻ نه ٿا چاهيون ۽ وري ڪنهن چيو ته اسانجي خواهش آهي ته حڪومت پنهنجو مدو پورو ڪري. هر سياسي ڌر جو هڪ دم موقف تبديل ٿيڻ انهن جي ذميداري طور تي نااهلي جو ثبوت آهي؟. تبديليءَ جي ماٺ کانپوءِ هاڻي ويچارو انقلاب اسان جي سياستدانن مان ڦاٿو آهي. اهو انڪري ته هر احتجاج کي انقلاب جو نالو ڏنو پيو وڃي.يا ايئن چئجي ته احتجاج جو نالو تبديل ڪري انقلاب رکيو ويو آهي........... ؟ شايد. گذريل ڏينهن ۾ پي آئي اي جي ملازمن جو احتجاج به سانڊي جيان رنگ تبديل ڪري ويو پهريان وڏي واڪي اهو مطالبو ٿي رهيو هيو ته تُرڪيءَ سان ٿيل معاهدو ختم ڪيو وڃين جيڪڏهن ختم نه ڪيو وي ته پوءِ مرندِ گهڙيءَ تائين احتجاج جاري رهندو. پر هي ڇا خبرپيئي ته ڪوئي معاهدو ڪونه ٿيو آهي ۽ نه ڪو فيصلو ٿيو آهي. اهوٻڌي احتجاج ڪندڙ ٽولي پنهنجي عزت بچائڻ جي لاءِ سانڊي جي رنگ جيان مطالبي کي معاهدي جي خاتمي مان تبديل ڪري ايم ڊي پي آئي اي جي برطرفي ڪري ڇڏيو. ۽ ڌرڻو هڻي ويهي رهياهاڻي اهو احتجاج انقلاب جي نالي ۾ تبديل ٿيڻ لڳو پر ننڍڙي ٻار جيان ضد ڪري ماچيس جي خواهش ڪرڻ سان مشابهت رکندڙ هي احتجاج جنهن کي ڪرڻ وارن کي شايد اهو احساس نه هيو ته صرف ٽن ڏينهن ۾ انهن پي آئي اي کي اربين رپين جو نقصان رسيو آهي، سسوين اڏامون معطل ٿيون جنهن سبب هزارين مسافرن کي بي حد ڏکاين سان منهن ڏيڻو پيو. حڪمرانن جڏهن ڏٺو ته احتجاج ڪندڙن کي پنهنجي روزگارجي ذريعي يعني (پي آئي اي) کي ٿيندڙ نقصان جو ڪوئي احساس نه آهي ۽ اربين روپين جي نقصان ڪرڻ باوجود هو پنهنجي ذاتي مفادن کي ترجيح ڏئي احتجاج جاري رکي ويٺا آهن پوءِ قومي اداري کي ٿيندڙ نقصان کي روڪڻ جي لاءَ حڪمرانن احتجاج ڪندڙ ملازمن جي ٽولي جون ذاتي خواهشون پوريون ڪرڻ جو اعلان ڪيو. خبرن مطابق 5 ارب روپين کان وڌيڪ نقصان جي پرواهه نه ڪندي صرف ذاتي مفادن کي مطالبن جي طور مڃائڻ ڇا انقلاب آهي؟. ماشاءَ الله اسانجي ملڪ جو ميڊيا انکي انقلاب چوندي فخر محسوس ڪري رهيو آهي. افسوس! اهو ئي نه پر هاڻي ڪجهه چئنلز هاڻي ايس ايم ايس ووٽنگ ڪرڻ شروع ڪري ڏني آهي اهو هيئن ته ڇا توينس ۽ مصر جهڙو انقلاب پاڪستان اچڻ گهرجي؟ پاڪستان ۾ انقلاب ڪيئن ايندو ۽ ڇا ڪندو؟ هتي سياسي ڌريون پنهنجي حڪمراني جي واري اچڻ کي انقلاب جو نالو ڏئي ويٺيون آهن. 30 سالن جي آمريت کي ٽن سالن جي جمهوري حڪومت سان مشابهت ڏيڻ ڇا ڪنهن عقل بالغ انسان جو ڪم آهي؟ ان ڳالهه کان منهن لڪائڻ منافقت آهي ته هلندڙ جمهوريت پنهنجي اصل ڍانچي تي پوري نه پئجي سگهي آهي. پر جيڪڏهن هي جمهوري سلسلو جاري رهيو ته بهتري جي وقت جو آسرو به ڪري سگهجي ٿو. پر جيڪڏهن احتجاج کي انقلاب ۽ سياسي واري کي تبديليءَ جو نالو ڏئي حڪومت مَٽائڻ جو تجربو جاري رهيو ته شايد حالات اڃا به خراب ٿي سگهن ٿا. عمران درويش سومرو ۔ روزاني هلال پاڪستان ۾ 18 فيبروري تي شايع ٿيو۔ ۔ روزاني مقدمو ۾ پڻ 18 فيبروري تي شايع ٿيو۔ ۔ ۔ ۔
جواب: انقلاب۔۔۔ پاڪستان م اڪثر پارٽي حڪمران سجايل سيج تي ويهڻ جي چڪر ۾ هوندا آهن۔۔۔ توهان جي ٻنهي مثالن هڪ پي آئي اي ۽ ٻيو مولانانن جي احتجاج کان علاوه مون وٽ هڪ مثال آهي محترم نواز شريف جن جو جن پنهنجي شخصيت ۽ پارٽي جي ساک کي چمڪائڻ لاءِ وڪيلن طرفان ججن جي بحالي واري جدو جهد تي قبضو ڪندي لانگ مارچ جو اعلان ۽ وري ڪاميابي جو پورو ڪريڊٽ پاڻ ڏي کنيو سندس وزير اڄ به ميڊيا تي اهو راڳ پيا ڳائين ته ججن کي انهن بحال ڪرايو۔۔۔ جڏهن دنيا ڏٺو ته وڪيل پرويز مشرف جهڙي حڪمران اڳيان پڻ ڪيتريون تڪليفون ڏٺيون۔۔۔ ساڳي طرح ٻين ملڪن ۾ ايندڙ تبديلي جي رخ ۽ مشهور خبرن ۾ پاڻ کي زنده رکڻ لاءِ اهڙا ماڻهون انقلاب جون ڳالهيون ڪندا آهن۔۔۔ پاڪستان ۾ انقلاب اچي يا نه پر هر ماڻهون پنهنجي سستي شهرت ۽ خبرن ۾ زنده رهڻ لاءِ هوا جو رخ ڏسي اهڙيون ڳالهيون ڪندو رهندو آهي۔۔۔ جيئن تازو سنڌين جو ڀاء سڏائيندڙ همراهه به وڏو وات ڦاڙي انقلاب جي ڳالهه ڪئي آهي۔۔۔
جواب: انقلاب۔۔۔ ادي عمران جي سٺي ڪوشش آهي مان سمجهان ٿو اسان کي ڪالم ۽ سٺا ليک اخبارن سان ونڊ ڪرڻ گهرجن۔ اڄڪله ميڊيا نيگيٽو رول به گهڻو پئي ادا ڪري ۽ پنهنجون ڪي حدون به مقرر نه ڪيون اٿس۔ انڪري ماڻهون ميڊيا جي حالات حاضره واري پروگرامن کان ڀڄي رهيا آهن۔ ٻيو ته وري کوڙ سارا اينڪر پرسن وڪامجي رهيا آهن ۽ هڪ چينل کان ٻئي ڏانهن پيا اچن وڃن بلڪل لوٽا ڪريسي واري سياست وانگر۔ هاڻي انهن تي تبصرو ڪير ڪري۔ ٽانگا پارٽين جا ماڻهو هر چينل تي ويٺا تبصرو ڪندا ۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔ بس يار عمران ڇا چئي ڇا چئجي ۔۔۔۔۔
جواب: انقلاب۔۔۔ جي بلڪل ادا مون به انهن سياستدانن جي اهڙي اقتدار پسند رويي کي وائکو ڪرڻ جي ڪوشش ڪئي آهي۔ ۔ ۔
جواب: انقلاب۔۔۔ ادا سليمان اينڪر به (ڪ) جي (پ) جيان آهن جيڪي ڪڏهن سڌا نه ٿا ٿي سگهن۔ پر جيڪڏهن هر پاسي کان گند اڇلايو وڃي ته اتي ڪنهن نه ڪنهن کي ان گند جي خلاف ورزي ڪرڻي پوندي۔۔
جواب: انقلاب۔۔۔ [JUSTIFY]پاڪستان ۾ ”ڪ“ جا ”پ“ ڪير ڪير آهن ۔۔۔ جيڪڏهن فهرست ٺاهبي ته تمام وڏي ٿي ويندي ۔۔۔ پاڪستان ۾ انقلاب ۔۔۔۔؟ ها پاڪستان ۾ هڪ انقلاب آيو هو 1970 ۽ 1971 ۾ جنهن ۾ بنگلاديش پنهنجي آزادي وٺي ورتي ۔۔۔ يا وري سنڌ ۾ انقلاب جون ڪجهه جهلڪيون نظر آيون هيون ايم آر ڊي تحريڪ دوران ۔۔۔ باقي پاڪستان ۾ انقلاب ڪير ڪنهن جي خلاف آڻيندو۔۔۔؟ اها ڳالهه سمجهه ۾ نٿي اچي ۔۔۔ ممڪن ڪي سگهون حڪومت حاصل ڪرڻ لاءِ مخصوص ماڻهن کي روڊن تي آڻي احتجاج ڪن ۔۔۔ باقي ظالم ظالمن جا يار ڪي ڪ ته ڪي پ ۔۔۔۔ هن وقت عرب ملڪ انقلاب ۽ احتجاج کي سمجهڻ لڳا آهن ۔۔۔ ايتري حد تائين جو هو مصر ۽ تيونس جي تبديليءَ کي به هڪ حڪومت کي ختم ڪرائي ٻي حڪومت آڻڻ واري عمل کي احتجاجي ۽ انقلابي سياست جو نالو ڏين ٿا ۔۔۔ انقلاب، لفظ جي معني تبديلي آهي، ان لفظ جو نعم البدل انگريزي لفظ آهي Revolution جنهن جي معني آهي تبديلي، بغاوت يا هل هنگامو يا احتجاج۔ انقلاب جو لفظ گهڻين معنائن ۾ استعمال ٿيڻ لڳو آهي ۔۔۔ جڏهن ڪو ماڻهون پنهنجو پاڻ لاءِ ڳالهئيندو آهي ته چوندو آهي ته ؛ مون پنهنجي زندگيءَ ۾ انقلاب آندو آهي ۔۔۔ اهڙي طرح سان ان لفظ کي جيڪڏهن ترتيبوار رکبو ته؛ هڪ ماڻهونءَ کان وڌي وڃي ملڪي سطح تي پهچي ٿو، جنهن جي معني هوندي آهي تبديلي ۔۔۔ حڪمرانن جي تبديلي يا نظام جي تبديلي ۔۔۔ ٻنهي صورتن ۾ ان لفظ کي استعمال ڪري سگهجي ٿو ۔۔۔ هاڻ جيڪڏهن ٻئي تبديليون آڻبيون حڪمران واڌو نظام ته اهو هڪ وڏو ۽ تاريخي انقلاب چورايئندو جيئن تاريخ ۾ ڪيترائي انقلاب ڳڻائي سگهجن ٿا ۔۔۔ دوستو! هڪ ڳالهه ياد رکو ته جڏهن ڪو هڪ ماڻهون به پنهنجو سڀ ڪجهه داوَ تي لڳائي ميدان ۾ نڪري ٿو ۽ پنهنجي زندگيءَ ۾ بدلاءَ خاطر وڙهي ٿو ته انکي ان ماڻهونءَ جي زندگيءَ جو انقلاب چئبو ۔۔۔ جنهن ۾ هو مار کان مرڻ تائين تيار هجي ٿو ۔۔۔ ۽ وري ان سان گڏ ٻيا ماڻهون به گڏجي پون جن جا سور هڪجهڙا هجن ۽ اها هڪ تحريڪ جي صورت اختيار ڪري وٺي ته انکي به انقلاب ئي چئبو ۔۔۔ انقلاب لفظ جي نفسيات آهي تبديلي يا بدلاءُ ۔۔۔ هڪ حالت کان ٻي حالت ۾ وڃڻ جيتري حد تائين پاڪستان جي ڳالهه آهي ته آءُ انجي باري ۾ ته نه پر سنڌ جي لاءِ چئي سگهانٿو ته جهڙي حالت سنڌي قوم سان آهي ته هڪ ڏينهن اهڙو ضرور ايندو جو سنڌي قوم انقلابي جذبي سان اڳتي ايندي ۽ پوءِ دما دم مست قلندر ٿيندو ۔۔۔ رب العالمين سنڌين کي فتح ۽ نصرت عطا فرمائي ۔۔۔ آمين[/JUSTIFY]
جواب: انقلاب۔۔۔ ادا وڏي مهرباني بلڪل مان به اوهان جي ڳالهه سان متفق آهيان ته احتجاج ۽ انقلاب ۾ زمين آسمان جو فرق آهي
جواب: انقلاب۔۔۔ آمين تمام بهترين لفظن ۾ انقلاب کي سمجهايو آهي مطلب ته انقلاب جي حقيقي مقصد ۽ انقلاب ڪيئن آڻي سگهجي ٿو ان جو نچوڙ اوهان پڌرو ڪري ڇڏيو آهي اوهان جو هي ليک شايع ٿيڻ جي شان رکي ٿو۔۔۔ مهرباني ۔ ۔ ۔ ۔ ۔ ۔ ۔ ۔ ۔
