بسم الله شاھ صاحب جي اشعارن تي گفتگو جو پهريون سلسلو ڪانارِيا ڪُڻِڪَنِ، جنِين لوهُ لِڱَنِ ۾؛ محبتَ جي ميدانَ ۾، پيا لالَ لُڇَنِ؛ پاڻَهِين ٻَڌنِ پَٽِيـُون، پاڻَهِين چِڪِيا ڪَنِ؛ وَٽان واڍوڙِيَنِ، رهِي اَچجي راتڙِي. سائين هي شعر سائين عرس پريو صاحب جن سنڌ سلامت تي ونڊ ڪيوآهي ، هي شعر سائين لطيف سرڪار جي سر يمن ڪلياڻ ۾ آهي جنهن جي معنيٰ آهي سک شانتي پر اهو سک ۽ شانتي جنهن جو تعلق قلب سان هجي يا جنهن کي روحانيت چئبو آهي هاڻي جي هن بيت جي پهرين لفظ کي کڻون ته هن لفظ جون پڻ ڪئي اصطلاحي معنائوم نڪرن ٿيون جيئن ته اهو لفظ ڪانيارا ، هن جو مصدر ڪان آهي جنهن جي معنيٰ آهي نوڪ يا چنهنب وارو لوھ جو اوزار هي لفظ اسان جي ٻولي ۾ هڪ ئي وقت ڪئي معنائن ۾ استعمال ٿيندو آهي مثال، هن کي ته ڪو ڪان لڳل آهي ، ڪان لڳل اٿئي ڇا ، ڪو ڪان لڳئي ، وغيره ۽ انهن چوڻين ۾ اهو لفظ وري پنهنجون عليحده حقيقتون رکي ٿو، بحرحال هي لفظ انسان جي تذليل توڙي همت افزائي ٻنهي ۾ استعمال ٿيندو آهي . ڪٿي هي لفظي چئي انسان جي نفس کي جاڳايو ويندو آهي ته ڪٿي پري ڪنهن جي تذليل لاءِ پڻ استعمال ٿيندو آهي . مون طيف سراڪار جي ڪلام ۾ جيتري تائين ڏٺو آهي ته لطيف سرڪار انساني اندر جي رازن کي ائين بيان ڪيو آهي جيئن اسان جي معاشري ۾ چيو ويندو آهي ته هانءَ ۾ هٿ هڻي ڳالھ ٻاهر ڪڍي اچڻ ، انسان کي بيدار ڪرڻ لاءِ نه فقط لطيف سرڪار پر هر هڪ ان درويش جنهن انسان کي پنهنجي محبوب جي حسن تي عاشق ٿيڻ جي دعوت ڏني آهي جنهن جي ملڻ سان ئي انسان جي اندر ۾ سڪون ايندو آهي ان انسان کي بيدار ڪرڻ جا هر طريقا استعمال ڪيا آهن لطيف سرڪار ڪنهن مقصد کي سمجهائڻ جي جيڪا رٿ رٿي آهي اها سندس ڪنهن هڪ شعر مان ظاهر ناهي ان لاءِ لطيف سرڪار ان موضوع جا ڪئي پهلو ڏيکاريا آهن . جيئن جي هن شعر کي رسالي جي اعتبار سان اوهان ڏسندو ته اوهان کي هن موضوع جي شروعات هن شعر سان ملندي ته هَڻَ حبيب هَٿَ کَڻي ، ٻنگان لهي ٻاڻ ماڳهين مون منهن ٿئي، جهولي وجهان پاڻ ان پر ساجن ساڻ ، مَاَنَ مقابلو مون ٿئي هاڻي هن شعر جي جا اصطلاحي معنيٰ ڪلياڻ آڏواڻي ڪئي آهي اها هي آهي اي پرين تون پاڻ مونکي ڪان هڻ ان بهاني سان مونکي تنهنجي جهولي نصيب ٿيندي . ان کان پهريان جعڪو شعر آهي سو لطيف سرڪار جو مشهور شعر آهي . تون حبيب تون طبيب تون دردن جي دوا ۽ ٻيو مشهور شعر تون حبيب تون طبيب تون دارون کي دردن يعني پهريان اها ڳالھ واضع ڪئي ته علاج محبوب وٽ ٿيڻو آهي پوءِ جي علاج محبوب وٽ ٿيئڻو آهي ته محبوب سان ملاقات ان بهاني سان ٿا ڪيون ته محبوب کان پاڻ کي زخمي ڪرائي وڃي ٿا سندس جهولي ۾ پوئون ان بهاني سان محبوب جي جهولي نصيب ٿي ويندي . شاھ صاحب ٿو چوي ته تون اڃان ٿو ڪيٻائين پيوتو کي ڪان ته ناهي لڳل جو ڪيٻائين ٿو پيو جي محبوب جي حسن جا دلداده هوندا آهن اهي ڪانئر ناهن هوندا اهي هر وقت چست رهندا آهن انهن جي روح ۾ محبوب جي جدائي جو ڪان لڳل هوندو آهي اوهان ڏٺو هوندو يا پاڻ ڪنهن اهڙي ڪيفيت مان گذريا هوندو ته جي ڪنڊو جسم جي ڪنهن حصي ۾ هوندو آهي ته ايسيتائين آاراڻو رهندو آهي جيسيتائين اهو نڪري نه وڃي ته شاھ صاحب فرمائين ٿا ته محبوب جي ملاقات لاءِ رستي تي آيل ڏکاين کان ڪانيارو ڪڻڪندو بهانا ٺاهيندو آهي ڇا توکي محبوب جي جدائي جو ڪان ناهي لڳل ڇو ته جن کي محبوب جي جدائي جو ڪان لڳل هوندو آهي انهن جي حالت هي هوندي آهي ته هو پنهنجي زخمن تي پٽيون پاڻ ڪندا آهن ته هو پنهنجون پٽيون پاڻ ٿا ٻڌن پيا پنهنجي زخمن جو علاج ٿا ڪن پيا جي توکي محبوب سان ملڻو آهي ته هل ڪا هڪ رات هلي انهن عاشقن وٽ رهي آ۔ جي هنن زخمن جي بدلي پرين پنهنجو ڪري ته هن جي قربت هنن زخمن جو علاج آهي ۽ هنن زخمن کان محبوب جي صحبت ڏاڍي افضل آهي اسان هن شعر کي ائين ئي سمجهيو آهي . ڇو جو شايد اها هڪ حقيقت اهي محبوب پنهنجي ملاقات لاءِ عاشقن جي متحان لاءِ هي ڪنڊا وڇايا آهن هاڻي جي محبوب سان ملڻو اٿئي ته اٿي جي توکي زخم ايندا ته جڏهن تون پرين وٽ پهچندي ته شفا به توک يهو پاڻ ڏيندو ۔ ان لاءِ قرآن ڪريم ۾ آهي ته جي اواهان پنهنجي ايمان جي دعويٰ ۾ سچا آهيو ته موت کي طلب ڪيو. وسلام
جواب: بسم الله شاھ صاحب جي اشعارن تي گفتگو جو پهريون سلسلو هل ته سهي۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔ ڳالهه وڻي ۔۔۔۔ باقي ڏسون ٻيا دوست ڇا ٿا چون
جواب: بسم الله شاھ صاحب جي اشعارن تي گفتگو جو پهريون سلسلو ادا رشيد صاحب جي اوهان کي ڳالھ وڻي ته اسان لاءِ ڪافي آهي
جواب: بسم الله شاھ صاحب جي اشعارن تي گفتگو جو پهريون سلسلو ادا لک لائڪ توهان جي محنت ، لگن ء سچائي ڏسي دل خوش ٿي وئي هڪ لفظ ڪانارِيا جي تشريح ئي لاجواب ڪري ڇڏيو ڪيترو نه سهڻِي نموني سان سمجهاڻي ڏني اٿو اها هڪ حقيقت اهي محبوب پنهنجي ملاقات لاءِ عاشقن جي متحان لاءِ هي ڪنڊا وڇايا آهن هاڻي جي محبوب سان ملڻو اٿئي ته اٿي جي توکي زخم ايندا ته جڏهن تون پرين وٽ پهچندي ته شفا به توک يهو پاڻ ڏيندو ۔ وري به مهرباني
جواب: بسم الله شاھ صاحب جي اشعارن تي گفتگو جو پهريون سلسلو مونکي مون پرين ٻڌي وڌو ٻار ۾، اڀا! ائين چون، متان پاند پسائين! رب العالمين هيءَ ڪائنات ۽ هن ڪائنات جون رنگينيون خلقي، انسان کي خواهشون ڏئي هن ڪائنات ۾ اڇلائي اهو حڪم ڪيو ته انهن خواهشن کي ماري انهن رنگينن مان پاڻ بچائي مون وٽ موٽي ايندي ته آءُ هت توکي انعام اڪرام ڏيندس ۔۔۔ هاڻ انساني نفس جون خواهشون ته انهن رنگين شين کي حاصل ڪجي ۽ رنگين شين جي ڪشش ايتري ته لڀائيندڙ جو انسان جون من ماندو ٿيو پوي ۔۔۔ انڪري لطيف سرڪار پنهنجي سموري ڪلام ۾ اهو ئي پيغام ڏنو آهي ته هيءَ دنيا تمام سهڻي آهي پر ان جي سونهن اوهان لاءِ زهر قاتل آهي ۔۔۔ ڪنڊن سان ڀريل راهه آهي، هن دنيا جي ڏيک ۾ برايون آهن ۽ سڄڻ کان دوريءَ جا اسباب ۔۔۔ انڪري اهي ڪان کائي ، اهي ڪنڊا برداشت ڪري پاڻ زخمي ڪري جڏهن مون وٽ پهچندي ته منهنجي دوستي ۽ منهنجي رحم سان تنهنجا سڀ سور ختم ٿي ويندا ۔۔۔۔ ان کي چئبو آهي ۔۔۔” امتحان“ ۔۔۔ ڪنڊا وڇائي، ڪنڊن تي هلڻ جو حڪم ڪري، زخم کائڻ جو بندوبست ڪري، حڪم ڪيو اٿس ته انهن تان هلي مون وٽ اچو ته اوهانجي ڪاميابي آهي ۔۔۔ لطيف سڳوري هو هڪ ٻيو بيت آهي ته؛ ڪـــنڌيءَ اڀيون ڪيتريون ساهــــڙ ساهـــڙ ڪــن، ڪني سانگو سر جو، ڪي گهوريس ڪيو گهرن، ســــــاهڙ سنـــــدو تن، گهــــا گهـــائي گهــــــرن جـي۔ سبحان الله، سهڻي لطيف ڪيتري نه سهڻي سمجهاڻي پيش ڪئي آهي ته؛ محبوب، مڙس، ساهڙ يا دوست سان ملڻ لاءِ انسان ۽ محبوب جي وچ ۾ هڪ دهشتناڪ درياهه وهي ٿو ۔۔۔ ان درياهه ۾ ساهڙ جي سڪ ۾ ڪي ته انسان پنهنجي جان جي ڀوَ ۾ درياهه جي ڪناري تي ئي بيٺا رهجي وڃن ٿا، ۽ ڪي انسان ان درياهه ۾ محبوب جي خاطر سر قربان ڪرڻ جو سوچي گهري ٿا پون ۔۔۔ پر لطيف سڳورو چوي ٿو ته نه اهي ڪامياب جي ڊڄي ويا ۽ نه اهي ڪامياب جن محبوب تي مهرباني ڪري درياهه ۾ گهريا ۔۔۔ بلڪ ڪامياب اهي ٿيندا جي پنهنجي من جي شوق سان پنهنجي رضا سان پنهنجي چاهه سان ان درياهه ۾ گهري پوندا ته کين محبوب ملندو ۔۔۔ الله اڪبر! لطيف سڳوري اهڙن ته نفيس نقطن کي اهڙي ته دلسوز انداز ۾ بيان ڪيو آهي جو سالڪ سمجهي وڃي ته سندس جا سڀ ڏک دور ٿي وڃن، سندس سڀ مرض ختم ٿي وڃن ۽ سڌي راهه روز روشن ٿي پوي ۔۔۔ ڪاش! اسين هي ڪن گڏه هاڻا وڪڻي، ڪن ڪي ٻيا وٺون ۽ پرينءَ جي ڳالهه انهن ڪنن سان ٻڌي پنهنجي راهه روشن ڪريون ۔۔۔ سائين ڏاڏل جا لک ٿورا جنهن تمام سٺي موضوع جي شروعات ڪئي آهي ۔۔۔ اميد ته سڀ دوست پنهنجو فيض وهائي اسانجي مٿان علم جي ٻوڙان ٻوڙ ڪندا۔۔۔۔ اچو ڙي سورن واريون، ڪريون سور پچار ۔۔۔ سنڌ سلامت ساٿ سلامت
جواب: بسم الله شاھ صاحب جي اشعارن تي گفتگو جو پهريون سلسلو سائين لک لائق جو اوهان هن موضوع کي اڳتي وڌائڻ جي آس ڏيکاري لطيف سرڪار جا ڪئي نه پر هر شعر لطف ڀريا آهن ان حوالي سان جيڪو موضوع اسان ڇيڙيو آهي ان موضوع ۾ اڳتي هلي شاھ صاحب جن فرمايو آهي ته ک وَڍي جِنِ ، وِڌياس ، وري ويڄ ئي سي ٿيا تُرتُ ٻَڌاؤن پٽيون روزِ ڪياؤن راس هينئڙا ! تنين پاس گهار ته گايل نه ٿيئين ۔ ڪيڏي نه خوبصورت ڳالھ آهي جنهن کي شاھ صاحب فرمايو آهي ته جن وڍي وڌو هو سي ئي طبيب ٿي تنهنجا زخم ملم سان ٿا ڀرين پيا ۽ هڪ ئي ڏينهن ۾ تنهنجا زخم ٺيڪ ڪري ڇڏياؤن پوءِ تون اهڙن وٽ دلڙي وڃي گهار ته جيئن توکي ڪو گهاءُ نه لڳي ۔ دراصل اسان وٽ معاشري ۾ سڇ کي هر طرف کان گهاءُ ئي گهاءُ لڳندا رهن ٿا لڳندا رهيا لڳندا رهندا پر انهن جو مرحم انساني ضمير جو خوش ٿيئڻ ان جي ذات ۾ بيڇيني ۽ اضطراب جو نه هجڻ زماني جي زخمن کان لک ڀيرا پر سڪون آهي عاشقن پنهنجو محبوب ضمير جا سالڪن جي نظر ۾ خدائي يا باطني پيغمبر جي آواز آهي ان سان جو سڪون هن کي ملندو آهي ان جو مول هن جي نگاھ ۾ ٻيو ڪجھ ڪونهي بس هن ته هميش پنهنجي هادي جي هدايت کي سامهون رکي ڪري هن جي هر حڪم تي پنهنجي سر کي جهڪايو آهي ۽ سالڪن جي نگاھ ۾ ڪفر پنهنجي اندر ۾ موجود باطني پيغمبر جو انڪار پڻ آهي ۔ وسلام
جواب: بسم الله شاھ صاحب جي اشعارن تي گفتگو جو پهريون سلسلو سائين مهرباني جو هن سلسلي جي اوهان شروعات ڪرائي هي سلسلو اڳتي اوهان جي پسند يا نا پسند سان ئي اڳتي هلندو جيسيتائين اوهاندوست پسند ڪنو تيسيتائين هلڻ جي ڪوشش ڪنداسين . ٻي سائين عرس صاحب جي مهرباني جو شعر سان گڏ ان شعر جو حوالو به ڏين ٿا جنهن سان شعر جو متن يا ان جي اڳيان پٺيان موجو اشعار ڏسي ان تي لکڻ ۾ آساني ٿئي ٿي.
