جماعت جي لحاظ کان انسانن جا چار قسم! امام ابن القيم الجوزي رحمة الله عليه فرمائن ٿا ته حق ۽ باطل (ناحق) کي سڃاڻڻ ۽ حق کي باطل مٿان فوقيت جي اعتبار کان ڪل چار قسم آهن . 1 . سڀ کان پهرين قسم اها آهي جيڪي هر زماني ۾ ڪي اهڙا ماڻهو هوندا آهن جو حق ۽ باطل کي چنگي نموني ڄاڻيندا آهن ۽ هنن ۾ جرئت ۽ طاقت هوندي آهي ، جو اهي ڪنهن به صورت ۾ حق لاڳو ڪرڻ لاءِ پاڻ پتوڙيندا آهن پوءِ ڇو نه هنن کي مال خرچ ڪرڻو پوي ، يا پنهنجي عزت قربان ڪرڻي پوي يا اولاد کي قربان ڪرڻو پوي ۽ اها انسانن جي سڀ کان مٿائين ۽ اعلى جماعت آهي . 2 . ٻئي نمبر تي اها جماعت آهي جيڪا هن پهرين جماعت جي ابتڙ آهي . نه ته هنن کي پنهنجي حقن جي خبر هوندي آهي ۽ نه هنن کي اها خبر هوندي آهي ته ڇا حق آهي ۽ ڇا نا حق آهي بلڪه اهي محض جاهل هوندا آهن، نه بلند همت وارا هوندا نه حق کي نافذ (لاڳو) ڪري سگهندا آهن ۽ انسانن جي جماعت جي لحاظ کان اها نهايت ڪمتر ۽ پست قسم جي جماعت آهي . 3 . ٽيون نمبر هن جماعت جي آهي جيڪا حق ۽ باطل جو پرک ته رکي ٿي پر هنن ۾ حق نافذ (لاڳو) ڪرڻ جي سڪت نه هوندي آهي . جنن کي ” المومن الضعيف“ ( ڪمزور موءُمن ) چيو وڃي ته اها هن جي صحيح تعبير ٿيندي .اهڙا ماڻهو ڊجندا رهندا آهن هنن ۾ همت ۽ جرئت جو فقدان هوندو آهي اهڙا ماڻهو ٺيڪ آهن پر گهڻو ٺيڪ نه آهن . 4 . چوٿين جماعت اها آهي جيڪا بهادر هوندا آهن ۽ همت به گهڻي هوندي اٿن ، پر هنن ۾ حق ۽ باطل جي سڃاڻ نه هوندي آهي ته ڇا حق آهي ۽ ڇا باطل آهي؟ امان ابن القيم الجوزي رح فرمائن ٿا ته ٻي ۽ ڇوٿين جماعت ۾ ڪو به فرق ڪونهي ، ڇو جو اهي پنهنجي طاقت کي غلط استعمال ڪندا، ۽ هنن کي اها ڄاڻ به نه هوندي ته اهي حق لاءِ وڙهي رهيا آهن يا باطل لاءِ وڙهي رهيا آهن . هاڻي اسان کي سوچڻو آهي ته اسان جو شمار ڪهڙي جماعت سان آهي ، اسين الله تعالى کان دعا گهرون ته اي رب العزت اسان کي آيت مبارڪه (اولي الايدي والابصار) جي مصداق علم ۽ بصيرت ۽ حق کي نافذ ڪرڻ جي صلاحيت عطا فرمائي ۽ اسان کي پهرين جماعت وارن ۾ شامل ڪري . آمين تحرير ؛ افتخار علي چوهاڻ
جواب: جماعت جي لحاظ کان انسانن جا چار قسم! ادا افتّخار لک قرب تمام سهڻو ونڊ آهي۔ اها اسان مان هر هڪ کي پاڻ کي پرک ڪرڻي پوندي ته منهنجو تعلق انهن چئن جماعتن مان ڪهڙي سان آهي ۽ پاڻ کي پاڻ ئي صحيح جماعت جو حصو بنائڻو پوندو۔
جواب: جماعت جي لحاظ کان انسانن جا چار قسم! زماني جو قسم، انسان خساري ۾ آهي، پر جن ايمان آندو، سٺا عمل ڪيا ۽ حق جو ساٿ ڏنو ۽ (حق جي ساٿ ۾ ايندڙ تڪليفن تي) صبر کان ڪم ورتو، (سي ئي ڪامياب آهن ۔۔۔ ) بيشڪ الله سڀ کان سگهارو ۽ سچو آهي ۔۔۔ رب العالمين اسانکي حق جي سڃاڻ ۽ ان سان ساٿ ڏيڻ جي توفيق عطا فرمائي ۔۔۔۔ آمين
جواب: جماعت جي لحاظ کان انسانن جا چار قسم! ادا سائين ! بهترين ونڊ ونڊي ويئي آهي ، آءُ ان ۾ ڪجه وڌيڪ واڌارو ڪرڻ جي جسارت ڪرڻ گهران ٿو ۔ هڪڙو قسم اهڙي ماڻهن جو به هوندو آهي ، جن کي چڱيءَ ڄاڻ هوندي آهي ته هو ناحق تي آهن ۽پنهن جي مطلب جي حاصلات لاءِ ٻين تي ظلم ڪندا آهن۔ انهن کي ظالمن جي جماعت ڪري چئبو آهي ۔اهڙي جماعت سان تعلق رکندڙ ماڻهون ايلاز ، ميڙ، منٿن ۽ اپيلن ڪرڻ سان ڪون مڙندا آهن ، پر جوابي طاقت کان ڊڄندا ۔آهن ۔ان جوابي طاقت جي حاصلات لاءِ مظلوم ماڻهن کي عقلمندي وارا رستا وٺڻا پوندا آهن۔
جواب: جماعت جي لحاظ کان انسانن جا چار قسم! ادا سليمان واساڻ ، محترم نثار ابڙو صاحب ۽ سائين عبدالڪريم چانڊيو صاحب اوهان جي وڏي مهرباني ۔ الله تعالى کان دعا آهي ته اسين سڀنن کي پهرين جماعت وارن ۾ شامل ڪري . آمين
