پنهنجي ثقافت ۽ سٺين رسمن جو بچاءُ ڪيو! (جميل گاد، عوامي آواز) جيئن کائڻ، پيئڻ، ملڻ جُلڻ، اُٿڻ ويهڻ، پائڻ ڪرڻ جا طريقا يا ٻيون رسمون هر قوم جون پنهنجون آهن، تيئن شادي (وهانءَ) جون رسمون به هر قوم جون الڳ الڳ ۽ منفرد آهن، اهي سڀ شيون ان قوم جي تهذيب ۽ ثقافت جو حصو هجن ٿيون. ٻين قومن وانگر سنڌي قوم کي به پنهنجو هڪ الڳ ڪلچر آهي. ٻين رسمن سان گڏ سنڌين جون شادي جون رسمون به پنهنجون آهن سائين جي ايم سيد پنهنجي لکيل ڪتاب ”سنڌي ڪلچر“ ۾ سنڌ ۾ ٿيندڙ شادي جي رسمن جي باري ۾ تمام سٺي طرح وضاحت ڪئي آهي ته دنيا جي مختلف حصن کان قومون لڏي اچي سنڌ ۾ آباد ٿيون، جن ملي جلي هڪ خوبصورت تهذيب ۽ رسمن کي جنم ڏنو، جنهن جو ئي سبب آهي جو اڄ سنڌ جي تهذيب rich ليکي وڃي ٿي. سائين جي انهن لفظن کي ان وقت اڃا وڌيڪ وزن ملي ٿو، جو تازو هڪ انگريزي نجي ٽي وي چينل تي ايشيا جي اندر رهندڙ مختلف قومن جي شادين جون رسمون ڏيکاريون ويون ته ان پروگرام ۾ ويٺل هزارين ماڻهن سڀ کان وڌيڪ سنڌ ۾ گهوٽ ۽ ڪنوار جي ”لائون“ ڏيڻ واري رسم کي گهڻو پسند ڪيو، پر اسان وٽ هن وقت وڏي بدقسمتي جي ڳالهه اها آهي ته جن اسان جن رسمن کي دنيا عزت جي نگاهن سان ڏسي ٿي، انهن رسمن کي اسان انڊيا جي الڪٽرانڪ ميڊيا جي يلغار جو شڪار ٿي وساريندا يا پٺي ڏيندا پيا وڃون. اڄ اسان جي شادين ۾ نج ثقافتي رسمون اٽي ۾ لوڻ برابر نظر اچن ٿيون. پهريان راڳيندڙ عورتون آڻي گهرن ۾ راتين جو سهرا ۽ ڏينهن جو ٻڪي ڪئي ويندي هئي. راڳيندڙيون ”هٿين گل ميندي پيرين گل ميندي، لالي لڱن کي لايوڙي“ جهڙا سهرا ڳائي گهور به وصول ڪنديون هيون ته داد به وصول ڪنديون هيون، پر هاڻي طوهر هجن يا شادي جي ڪا رسم ان ۾ ايڪو سائونڊ تي ”جي ڪرده ڀائي جي ڪرده تينون ڪول بٺاوان جي ڪرده“ جهڙا انڊين گانه هلائي ان ۾ فلمي اداڪارائن وانگر نوجوان ناريون ان ئي اسٽائل ۾ ڊانس ڪن ٿيون ۽ شادي دوران گهوٽ، ڪنوار جا ساٺ سنوڻ به انڊين طريقن سان ڪيا وڃن ٿا ۽ نوجوان وري ڄڃ ۾ شراب پي ڳچيءَ ۾ پنجاب اسٽائل جا ڦڪا ۽ بلو روا وجهي، منهن تي ڊسڪولڳائي نشي ۾ ڌت ٿي اهي به انڊين گانن تي ڀنگڙا اسٽائل ۾ رقص ڪن ٿا، جنهن ڪري سنڌ ۾ جنهن به شادي جي تقريب يا سرڪس کي ڏسجي ٿو ته ڪا به سنڌي رسم نظر نه ٿي اچي ۽ ائين لڳندو آهي ڄڻ انڊين يا ڪنهن پنجابي جي شادي هجي. اهڙي ماحول ۾ سمورين ٻاهرين رسمن کي ٺڪرائيندي سورٺ ثقافتي سنگت ضلعي لاڙڪاڻي جي آرگنائيزر نور مصطفيٰ شيخ سال اڳ پنهنجي وهانءَ ۾ دعوت نامو ڇپرائڻ واري نج سنڌي ٻولي کان وٺي سمورين رسمن کي ثقافتي انداز ڏنو، جيڪا ڳالهه اسان جي نوجوانن ۽ ايندڙ نسلن لاءِ پنهنجي ڪلچر ۽ جائز رسمن سان محبت ڪرڻ جو هڪ درس آهي. نور مصطفيٰ پنهنجي وهانءَ ۾ شريڪ سمورن ڪارڪنن ۽ ٻين نوجوانن کي بلو ۽ ڦڪارو اڳچين ۾ پهرائڻ بجاءِ اجرڪ خريد ڪري اهي سندن ڳچين جي زينت بڻائي ڇڏيا هئا. گهوٽ (نور مصطفيٰ) جي سينگاريل گاڏي آڏو بانٽ تي به اجرڪ لڳايو ويو هو، گهوٽ پاڻ به آخري رسمن تائين مٿي تي سنڌي ٽوپي ۽ اجرڪ پهري رکيو، سندس اجرڪ مٿان مختلف روا ۽ پئسن جون ڪنڍيون وغيره اوچائڻ جون ڪوششون ڪيون ويون پر گهوٽ بار بار انهن شين کي اجرڪ مٿان هٽائي ٿي ڇڏيو. ان لاءِ علاوه سرڪس دوران به سنڌي دهل شرنائين تي اجرڪ پهريل نوجوان ”هو جمالو“ ۽ ”مور ٿو ٽلي“ جي ڌُنن تي جهمريون هڻندا رهيا. سندس گهر جون نياڻيون ۽ ڀينر وغيره به انڊين گانن بجاءِ ڏڪلا وڄائي سنڌي سهرن تي پنهنجي ڀاءُ جي وهانءَ جي خوشيءَ ۾ جهومنديون رهيون، انهن نج سنڌي طور طريقن ۽ گهوٽ جي ساٺ سوڻن، اجرڪ واري ۽ ٻئي ماحول کي ڪيترائي ميڊيا جو شڪار نوجوان تعجب سان ڏسندا رهيا ۽ بار بار مختلف شين جي باري ۾ پڇندا رهيا، ڄڻ ته هي سڀ هنن لاءِ اوپرو هو، جڏهن ته هنن کي ڌارين جون رسمون ڄڻ پنهنجون پيون لڳن.! بهرحال هن اليڪٽرانڪ ميڊيا واري طوفاني دور ۾ نور مصطفيٰ ۽ ان جي سورٺ ثقافتي سنگت جي دوستن وهانءَ جو ڪاڄ نج سنڌي انداز ۾ ڪري اسان کي پيغام ڏنو آهي ته پنهنجي ڪلچر ۽ جائز رسمن سان محبت قوم جو جياپو هوندي آهي. ان ڪري پراوا محل ڏسي خدارا پنهنجون جهوپڙيون نه ساڙيو، اسان جي تهذيب ۽ ثقافت اڄ به دنيا ۾ سڌريل تهذيب ۽ ثقافت طور پنهنجي سڃاڻ رکي ٿي، پر افسوس اڄ اسين ان کان اوپرا ۽ هو اسان کان اوپري ٿيندي پئي وڃي، جيڪا ڳالهه ڪنهن الميي کان گهٽ ناهي.
