هڪ جرئتمند صحافي فقير محمد لاشاري

جواب: هڪ جرئتمند صحافي فقير محمد لاشاري

سنڌي صحافت ۽ ادب جو روشن ستاروفقير محمد لاشاري​

ستار ڀٽي

فقير محمد ولد محمد حسن لاشاري لاڙڪاڻي ضلعي جي تعلقي وارهه جي قديم ڳوٺ گاجي کهاوڙ ۾ 4 سيپٽمبر 1951ع تي ڄائو. ابتدائي تعليم ڳوٺ مان حاصل ڪرڻ بعد سال 1968ع ۾ وارهه هاءِ اسڪول مان مئٽرڪ پاس ڪيائين.گورنمينٽ ڪاليج لاڙڪاڻي مان 1972ع ۾ بي اي پاس ڪري سنڌ يونيورسٽي مان ايم اي اڪانامڪس 1974ع ۾، لاڙڪاڻي مان 1979ع ۾ ايل ايل بي پاس ڪئي. شروع ۾ لاشاري ماستري جي پيشي سان وابسته رهيو. لاشاري ان زماني ۾ سياست سان گهڻي دلچسپي رکندو هو ۽ هن جو سياست تي وڏو بحث هلندو هو. جنهن ۾ هو سوشلزم، مارڪسزم، شهيد ذوالفقار علي ڀٽو، پيپلز پارٽي، ون يونٽ تحريڪ، سنڌ جي سياست شهيد جي خارجي پاليسي تي دليلن سان بحث ڪندو هيو. سندس بحث جو انداز مختلف هوندو هو. هو مخالفت ۾ بحث نه ڪندو هو پر مسئلي موضوع تي پنهنجي مخالف جي دليل ختم ٿيڻ بعد ان ۾ اضافي معلومات ٻڌائيندو هو. ٻين لفظن ۾ ڄاڻ جي کاڻ وڌائيندو هو. مٿس ان وقت سياست جو گهرو اثر هيو ڇاڪاڻ ته ملڪي حالتن کان علاوه اسان پاران شاگرد اڳواڻن ۽ لاشاري جهڙن نقادن جو لاڙڪاڻي ضلعي ۾ ڪامريڊن ساڻ گهڻو واسطو هو. ڪجهه وقت هن اخبارن لاءِ وارهه مان رپورٽنگ به ڪئي پوءِ اتان ئي صحافي لڏي ۾ لاڳاپا شروع ٿيس. شروع ۾ لاشاري سياست ڏانهن لاڙو ڪيو ۽ ڊاڪٽر ارباب کهاوڙ سان گڏجي ڪم ڪيائين. پر هن پنهنجي گهريلو حالتن کي ڏسندي نوڪري نه ڇڏي ۽ ڪچهرين ۾ سياست تي بحث ڪري پنهنجي ٻاڙ پوري ڪندو هو.انهي دور ۾ هن دنيا جي انقلابن جي روشني ۾ سنڌ جي سياست جو جائزو ۽ مقصد سان مضمون لکڻ شروع ڪيا پوءِ ادب، رسالن، اخبارن ۾ ف م لاشاري جي نالي سان داخل ٿيو. جڏهن ادب ۾ داخل ٿيو ته هڪ هٽي وارن اديبن کي حيران ۽ پريشان ڪري ڇڏيائين. ڇاڪاڻ ته لاشاري جي ادبي پورهئي يعني مضمون ۾ قلم جو رخ سنڌ جون سياسي حالتون، دنيا جا فلسفا، انقلاب، قائد، هاري، مزدور، غريب ماڻهو جا ڏک سور، تڪليفون، نجات جا رستا رخ شامل هوندا هئا. هن جي مقالن ۾ ڌرتي ۽ عوام جي پيڙا هئي. هن ادب ۾ هڪ زندهه حقيقت کي روشناس ڪرايو. هن کي اعزاز حاصل آهي ته هڪ ننڍي عمر جي اديب جي حيثيت ۾ ادب جو سماجي گهرجن ڏانهن لاڙو، ادب، سيمينار، تحرير، تقرير، مقالي، مضمون کي سماج سڌار پيغام ۽ سماجي ناسورن کي وائکو ڪرڻ جو گس ڏنو. شروع ۾ وڏن اديبن لاشاري کي برداشت نه ڪيو پر جلد ئي لاشاري جي زبان، گفتار، قلم جي سچائي اخلاق جي عروج، مسڪراهٽن، لفظن جي حقيقت ۽ وزن، جملن جي نواڻ ۽ ادب جا ڀانڊار تحرير ۽ تقرير ۾ لاڳاپي جي رفتار هڻي هنڌ ڪيو ۽ اهڙي طرح هي ڳڀرو نوجوان خوبصورت شڪل ۽ نياز نوڙت وارو ساٿي ف.م لاشاري جو روپ وٺي سنڌي ادب ۽ اديبن ۾معتبر شخصيت ٿي اڀريو.
ف.م لاشاري جي تجزين ۽ تنقيدي مضمون دنيا جي فڪري معروضي حالتن تي تبصرن ۾ پاڻ ملهائيندي پنهنجي تدبر، فهم، فراصت، عقل، عمل سان وري هڪ نوجوان دانشور پڻ سڏجڻ لڳو. هن پنهنجي اڳتي وڌڻ واري مهم ۽ جستجو خاطر ڪا سفارشي چيچ ڪونه پڪڙي، ڪنهن کي پئسا ڪونه ڏنا، شارٽ ڪٽ لاءِ جمپ نه ڏنو، رستو نه ورتو پر پنهنجي هٿن، ذهن، سوچ، لوچ، قلم، پگهر، محنت ۽ جواني کي آزمايو يا استعمال ڪيو ۽ سالن جون منزلون مهينن ۾ ماڻيون، مهينن جا مقصد ڏينهن ۾ حاصل ڪيا. هن عروج سان ڀرپور محبت، مڃتا ۽ منزل ماڻڻ لاءِ هر ڏينهن جي بدلي ۾ پنهنجي ننڊ وڃائي، پگهر ۽ محنت جو نظرانو ڏيندو رهيو.هڪ ڏينهن ف.م . لاشاري محسوس ڪيو ته قلم جي سچائي جي قيمت کيس ايتري ملي ٿي جو هو ملازمت ڇڏي ادب ۾ پنهنجو وجود ٺاهي سگهي ٿو. پوءِ اڳتي قدم وڌائڻ لاءِ ڪراچي جو رخ ڪيائين. ان وقت ڪراچي ۾ صحافت جي دنيا جي چمڪندڙ ۽ سنڌي عوام جي حقن لاءِ جاکوڙيندڙ واحد عوامي اخبار هلال پاڪستان هئي. جيڪا صحافت جي بي تاج بادشاهه سراج الحق ميمڻ جي قيادت ۾ سنڌ جو ڪيس وڙهندي هئي. لاشاري کي ادب جي ڏس ۾ هفتيوار هلال مئگزين جو انچارج مقرر ڪيو ويو. جيڪو بعد ۾ ماهوار ٿيو ۽ پوءِ وري هو سب ايڊيٽر ٿيو. ادب مان لاشاري صحافت ڏانهن رخ ڪيو. صحافت ۾ هلندي لاشاري جي ادب دوستي، ادب ڄاڻ، ڏيهه ۽ عالمي حالتن تي عبور کي محسوس ڪندي روزانو عوامي آواز ۾ کيس چيف ايڊيٽر مقرر ڪيو ويو. عوامي آواز ۾ پهچڻ شرط لاشاري جا ايڊيٽوريل سنڌي صحافت جي جان بڻجي ويا ۽ هر هڪ سنجيده ادب سياست جو شعور رکندڙ سنڌين محسوس ڪيو ته عوامي آواز اخبار به هاڻي سنڌي صحافت ۾ قابل اعتماد نالو، تحريڪ ۽ جدوجهد جو ڏيک ڏيڻ لڳي آهي. لاشاري سال 1979ع ۾ هلال پاڪستان ۾ ملازمت ڪئي ۽ سال 1988ع ۾ عوامي آواز جو چيف ايڊيٽر ٿيو. ڪجهه عرصي بعد خبر پڙهي ته لاشاري عوامي آواز جي ايڊيٽرشپ تان پاڻ استعيفا ڏني. دراصل هو آزاد سوچ ۽ ڪم ڪرڻ وارو ماڻهو هيو. سندس صلاحيتون ڪنهن حڪم جون محتاج ڪونه هيون.پهرين جنوري 1991ع ”جاڳو“ سنڌ جي صحافت ۾ پير پاتو ۽ مٿان ايڊيٽر جو نالو فقيرمحمد لاشاري لکيل هو. لاشاري صحافتي دنيا ۾ سال 1987 کان 1989ع تائين هلال پاڪستان ورڪرس يونين جو صدر، سال 87-88 ۽ 1989ع تائين ڪراچي پريس ڪلب گورننگ باڊي جو ميمبر ۽ سنڌي ادبي سنگت ڪراچي شاخ جو سال 1979ع کان 1987ع تائين لڳاتار نون سالن تائين سيڪريٽري پڻ رهيو ۽ سنڌي ادبي لڏي کي مارشل لا خلاف مزاحمتي راهه ڏيکاريائين. لاشاري ادب ۾ 800 کان وڌيڪ مضمون لکڻ جو اعزاز حاصل ڪيو، ادب ۾ سال 1985ع ۾ ”سگهارو هماليه ۽ هيڻا ماڻهو“، ”ڌرتي جي دانهن“ 1988ع، ”سنڌ جا سور“ 1988ع، ۽ ”سنڌ پيپلز پارٽي کان ڄام صادق تائين“ 1993ع جهڙا معلوماتي ڪتاب شايع ڪيا، جڏهن ته ”ادبي گڏجاڻي“ ترتيب مڪمل هيو ۽ بدر ابڙي جو ڪتاب ”تنقيد نگاري“ بحيثيت پبلشر شايع ڪيو. اپريل 1983 ۾ کيس نيپال ۽ آڪٽوبر 1989ع ۾ لنڊن پرڏيهه دوري ڪرڻ جو موقعو به مليو. کيس ساگر صديقي لاهور لاشاري جي ادب جو تجزيو ڪبو ته سندس مضمون ۽ تقرير ۾ فلسفو گهڻو هوندو. ڇاڪاڻ ته هو پئسي وارن اديبن وانگر خيالن جي عياشي نه ڪندو هو. پر هو هيٺئين ڪلاس جي حالتن کي دنيا جي انقلابن ۽ فلسفن ساڻ ملائيندو، ٻڌائيندو هو. تنهن ڪري عام پڙهندڙ شروع شروع ۾ سندس مضمون آساني سان نه سمجهي سگهندو هو. پر لاشاري ان کي محسوس ڪيو ۽ پوءِ عام حوالا ۽ تشبيهون ڏيندو هو. لاشاري شارٽ اسٽوري رائيٽر هو. هن جي سنڌي ڪهاڻي ”ٽنگيل وقت“ ۽ ”مون ۾ آهين تون“ ادب ۾ شاهڪار آهي. هو تنقيد نگار ۽ نقاد اديب هيو. صحافت ۾ لاشاري قلم ۽ اخبار کي عوام ۽ ڌرتي سان لاڳاپيل ادارن جي مسئلن ڏانهن کڻي ويو. ٻئي طرف هو صاحب ڪرنٽ افيئر جو وڏو ڄاڻو هو. صحافت ۾ سندس جا ايڊيٽوريل عوام، سياسي پارٽين ۽ سنڌ لاءِ گائيڊ لائين جي حيثيت رکندا هيا. پير علي محمد راشدي کان پوءِ لاشاري صحافت ۾ مضمون مورچا قائم ڪيا، جديد تحقيق، عالمي حالات، تنظيم، ادبي سرگرمين، عورت جو آواز ۽ سماجي سڌارن لاءِ هن عوامي آواز ۽ جاڳو ۾ جڳهه پيدا ڪئي. هن صاحب صحافت کي صداقت جو آواز بڻايو، صحافت جو وڪرو نه ڪيو، سمجهوتو نه ڪيو، حالانڪ ڪيترا دفعا هڪ قومپرست پارٽي ۽ هڪ دانشور سياستدان جي پارٽي جو حڪم نه مڃيندي ساڻن اعلانيه مقابلو ڪيائين. دراصل هو صحافت جو امين ۽ سچ جو ساٿاري هو، سگريٽ، بحث ۽ چهري تي مسڪراهٽ سندس سڃاڻپ هئي. صحافت ۽ سنڌ جي حقن لاءِ قائم ”سنيڪ“ تنظيم ۾ سندس وڏو ڪردار رهيو. دراصل هو هڪ سماج سڌارڪ جرنلسٽ هو. ادب ۾ سندس ڪردار سوڀارو ۽ مهاڳ اٽڪائيندڙ، عقل، دليل سان تنظيم تحت ڪم ڪندڙ کاهوري اديب جو رهيو، سنڌي ليکڪن جي انهي سٿ جو قابل فخر ساٿي هو جيڪي محنت سچائي ۽ سمجهه ڪري بيوقوف سچا ۽ نماڻا آهن. وٽن ادب تاريخ ۽ صحافت جو مقصد آهي. قدرن ۽ آدرشن کي جذبات جي آڌار نه پر سائنسي ۽ معروضي استدلال جي روشني ۾ ڏسن ٿا. آدمين ۽ انسان ٿيڻ جا پرچاري آهن.سنڌي ادبي سنگت جي تاريخ ۾ ٻه تمام شاندار دور رهيا آهن. ون يونٽ خلاف جدوجهد ۽ سنڌي ۾ لسٽون تحريڪ ته وري ٻيو جنرل ضياءُ الحق جو ڏاڍ جبر، ڏهڪاءُ، قيد، بند، ڪوڙن، خاص عدالتن ۽ ڦاسين وارو 11 سالن جو ڪارو قهري دور، ان دور ۾ سنڌ ۾ جمهوري حقن لاءِ هڪ طرف رستن تي پيپلز پارٽي جي ورڪرن ۽ قيادت ڏونگر ڏوريا ته ٻئي طرف سنڌي ادبي سنگت شعور جا ڏيئا ٻاريا، اخبارن، تحريرن وسيلي هڪ وڏو جبل جهاڳيو ۽ ان جدوجهد ۾ ڪراچي شاخ جي سيڪريٽري ف.م. لاشاري جي قيادت وڏو ڪم ڪيو.ڪتابن خاص ڪري سفرنامي ۾ هن نيپال جي هوٽلن ۽ نائيٽ ڪلبن جون رنگين راتيون نه پر اتان جي اٻوجهه عوام جي حالتن ۽ پيڙا جو جائزو ورتو آهي، ”ڌرتي جي دانهن“ ۽ ”سنڌ جا سور“ پڻ نالي مان مقصد ظاهر ڪن ٿا. حيدربخش جتوئي کان بعد لاشاري ڪتابن وسيلي ڌرتي جو ڪيس و ڙهيو آهي، پير حسام الدين راشدي کان بعد لاشاري تقرير ۾ دنيا جي تاريخ جا حوالا ڏيئي سنڌ جو ڪيس ڳالهائيندو رهيو.ڪنهن به ڏک، مصيبت، بحث ۽ پريشاني ۾ لاشاري جي منهن تي مرڪ ۽ سوڀ هوندي هئي. زندگي ۾ هن ڏک يا ڌڪ کائي افسوس ڪرڻ سکيو ئي ڪونه هيو اڳتي وڌ ۽ اڳتي وڌ جو نعرو گاجي کهاوڙ کان کڻي هليو هو ۽ گوجر خان تائين اڳتي وڌندو ويو.هي ڀلوڙ جوان، سچو اديب پنهنجي صحافتي ذميوارين جي سلسلي ۾ تاريخ 17 جولاءِ 1993ع تي پنجاب صوبي جي شهر گوجر خان وٽ گاڏي سان حادثي ۾ فوت ٿي ويو. کيس اباڻي ڳوٺ گاجي کهاوڙ ۾ دفن ڪيو ويو.بشڪريه عوامي آواز
شاهه لطيف - سماجي مفڪر. فلسفو ف.م لاشاري

 

صحافت جي دنيا جو ڏهيسر صحافي فقير محمد لاشاري 17 جولاءِ تي 24 ورسي جي مناسبت

ابراهيم لاشاري (وارهه)

اسان جي سر زمين سنڌ جيڪا هميشه سکي ستابي رهي آهي اسان جي سنڌڙي هيرن ۽ جواهرن ، ماڻڪن ۽ موتين سان هميشه جرڪندي رهي آهي .باشعور ،بيدار ۽ باوقار قومن جو سرمايو ان جا اعلي اديب، عالم ،فاضل ،محقق، اهل قلم ،شاعر ۽ بيباڪ صحافي هوندا آهن. انهن جو قدر ۽ قيمت جو ڪو به ڪاٿو ڪري نٿو سگهجي .اهي بي بها موتي ۽ اڻلڀ انسان هر وقت هر زماني منجهه پنهنجا پنهنجا جرڪيدار جوهر پيا ڏيکاريندا آهن .هن رنگابه رنگي دنيا منجهه ڪيترائي اهڙا انسان ٿي گذريا آهن جن پنهنجي سڄي زندگي پنهنجي قوم ۽ ملڪ جي خدمت ۾ گذاري آهي اهڙن عظيم انسان منجهان وارهه تعلقي جي ڳوٺ گاجي کهاوڙ جي عظيم پيءَ محمد حسن لاشاري جي گهر منجهه 4 سيپٽمبر 1951 ع اڱاري جي ڏينهن پرهه ڦٽي مهل هڪ روشن ڏيئو فقير محمد لاشاري جي نالي سان پنهنجي زندگي جو سفر شروع ڪيو . سندس امڙ جو نالو صغران خاتون لاشاري هو .فقير محمد لاشاري پنجن سالن جي عمر جو مس ٿيو. ته سندس والد صاحب ڦرهي هٿ ۾ ڏئي گاجي کهاوڙ جي پرائمري اسڪول داخل ڪرايو جتي سندس بهترين باڪمال استاد مصري خان زبردست تربيت ڪئي ،جنهن جو تعلق ميروخان تعلقي سان هو. وڌيڪ تعليم حاصل ڪرڻ لاءِ فقير محمد لاشاري گاجي کهاوڙ مان 12 ڪلوميٽر پنڌ ڪري وارهه هاءِ اسڪول ۾ داخلا ورتائين جتان هن سال 1968ع ڌاري مئٽرڪ جو امتحان سٺن نمبرن ۾ پاس ڪري ورتائين . مئٽرڪ جي تعليم دوران سندس محنتي استاد محمد ابراهيم چانڊيو زبردست نموني تربيت ڪئي .سال 1968ع ڌاري فقير محمد لاشاري سهولتون نه هئڻ باوجود هي گاجي کهاوڙ جو واحد شاگرد هو جو روزانو انگريزي اخبار(ڊان ) گهرائي پڙهندو هو. فقير محمد لاشاري تعليم کي اڳتي وڌائيندي انٽر ڪامرس ڊگري ڪاليج لاڙڪاڻي منجهان ڪري ورتي .ڪاليج واري ئي زماني ۾ ۾ هن کي سياست جو رنگ لڳي ويو. سندس ان زماني ۾ واسطو ترقي پسند تحريڪ سان ٿيو . سال 1972 ع ڌاري فقير محمد لاشاري درس تدريس جي شعبي جي تعليم کاتي ۾ پرائمري استاد جي حيثيت سان سلهاڙجي ويو .ان زماني ۾ گورنمينٽ ڪاليج لاڙڪاڻي منجهان1972ع بي_اي پاس ڪري سنڌيونيورسٽي مان ايم_اي اڪانامڪس سال 1974ع۾ پاس ڪيائين، ۽ سال 1979ع ڌاري قانون جي ڊگري ايل_ايل_بي پڻ حاصل ڪيائين .ان دور ۾ فقير محمد لاشاري پيو سياسي بحث ڪندو وتندو هو سندس سياست سان بي انتها دلچسپي هيس .جنهن ۾ سوشلزم،مارڪسزم،شهيد ذوالفقار علي ڀٽو صاحب،پيپلز پارٽي،ون يونٽ،۽ سنڌ جي سياسي صورتحال تي دليلن سان بحث پيو ڪندو هو .سندس سوچ ترقي پسند هوندي هئي ،هن تمام گهڻي ڪوشش ڪري نوجوان نسل کي پيري مريدي ،وڏيراشاهي ۽ ٻين اهڙين خراب ريتن رسمن جي خلاف پرچار ڪري انهن جي اثر کان آجو ڪجي ۽ واقعي هن جي پرچار جو اثر به ٿيو . جو ان زماني ۾ گاجي کهاوڙجي مقامي وڏيري لاشاري فقير محمد جي اهڙي پرچار پسند نه آئي .جلدي پنهنجو اثر ڏيکاريندي مقامي وڏيري لاشاري صاحب مٿان ڪافر، ڪميونسٽ ،ملحد،جهڙا بيڪار غلط الزام هڻي ان زماني ۾ تعليم کاتي جي اعلي عملدارن کي درخواستون ڪري ،سندس مٿان انڪوائري ڪرائي مڱر ايماندا آفيسرس سياسي دٻاءَ قبول ڪرڻ کان انڪار ڪري ڏهيسر صحافي فقير محمد لاشاري صاحب جي حق ۾ رپورٽ ڏئي فيصلو ٻڌايو جتي وڏيرا شاهي مات( شڪست) کائي ويئي .ان زماني منجهه هي پختي حوصلي وارو عظيم انسان بيباڪ صحافي سال 1974ع ڌاري گاجي کهاوڙجي معزز شخصيت محمد هاشم لاشاري جي نياڻي محترمه عزت خاتون لاشاري سان شادي جي ٻڌڻ ۾ ٻڌجي ويو، سندس ڏک ۽ سک جو جو هڪ جيون ساٿي ملي ويو .هي اتي خاموش نه ويٺو هن زندگي جا ڪيترائي رخ ڏٺا ۽ ڌرتي جا ڏک، سک سٺا فقير محمد لاشاري صاحب سڄي حياتي پاڻ ۽ پنهنجي قوم سان ڪمٽيڊ رهيو .فقير محمد لاشاري سال 1976_1977ع ڌاري پرائمري ٽيچر جي عهدي تان استعفي ڏئي ، ڪراچي جو رخ ڪري ڪراچي منجهه ڪمپر هينسو هاءِ اسڪول عزيز آباد ۾ سنڌي لينگويج ٽيچر مقرر ٿيو .شروع شروع ۾ لاشاري صاحب وارهه اسٽيشن لاءِ اخبارن ۾ رپورٽنگ ڪندو هو ،پوءِ اتان ئي صحافتي لڏي ۾ لاڳاپا وڌي ويس .پوءِ هن جلد مضمون لکڻ شروع ڪيا ۽ ،تنهن کانپوءِٰ هن ادب، رسالن، اخبارن ۾( فقير محمد لاشاري) جي نالي سان داخل ٿي سڄي سنڌ ۽ اديبن ۾ پنهنجو نالو ڪڍرايو .،هن ان زماني ۾ پنهنجي سوچ ۽ قلم جي تيز دار سان هڪ هٽي وارن اديبن کي حيران ۽ پريشان ڪري ڇڏيو .هن جي قلم هيٺ سنڌ جون سياسي حالتون ، دنيا جا فلسفا، هاري، مزدور، غريب ماڻهن جا ڏک ۽ سور ، تڪليفون ۽ ان جي حل جا رستا شامل هئا . فقير محمد لاشاري صاحب کي شروع شروع ۾ وڏن اديبن برداشت نه ڪيو مگر هن جي ڏاهپ جو جذبو اعلي ۽ اتم هو. هن جي گفتار ۽ قلم جي سچائي ، جملن جي نواڻ ۽ ادب جا اعلي گر ۽ تحريرون۽ تقريون ۽ ملڻ جو انداز ،نياز نوڙت وارو روپ هڻي هنڌ ڪري ، سنڌي ادب ۽ اديبن ۾ معتبر ۽ ڏاهي شخصيت ۽ بيباڪ ٿي اڀريو .هي اعلي لڇڻڻ جي مالڪ محسوس ڪيو ته قلم جي سچائي جي قيمت هن جي نالي کي ڪيتري بلندي تي پهڇايو .هن سال 1977ع ڌاري هلال پاڪستان (اخبار) ۾ سب ايڊيٽر طور شامل ٿيو ،ائين ئي سنڌي صحافت ۽ ادب جو شاندار سنگم ۽ سڀني صحافتي گر جو ڄاڻو هماليه جبل کان به وڌيڪ سگهاري شخصيت سامهون اچي ويو .ان کان ٿورو عرصو اڳ فقير محمد لاشاري صاحب سنڌ پبلڪ سروس ڪميشن پاران (مختيار ڪاري) جي پوسٽ لاءِ لکت جي امتحان ۾ پاس ٿيو، ان زماني منجهه سموري سنڌ جي (ٻه هزار اسي )اميدوارن منجهان فقير محمد لاشاري صاحب (ٽيون نمبر) آيو مگر وقت جي سرڪار کيس سياسي سبب جي ڪري هن کي ان مخيتارڪاري جو آڊر ڏيڻ کان انڪار ڪري ڇڏيو .ائين ئي سنڌي صحافت کي فقير محمد (ف_م _لاشاري ) جي نالي سان هڪ سگهارو قلمڪار ملي ويو . جنهن اچڻ شرط روايتي صحافت جا سڀ در (ٽرينڊ) بد لائي سنڌي صحافت کي نوان لاڙن ۽ گرن سان روشناس ڪرايو . تنهن بعد سماجي جوڙجڪ ۾ صحافت جي حيثيت تسليم ٿيڻ لڳي .فقير محمد لاشاري صاحب سال 1979ع ڌاري هلاپاڪستان ۾ ملازمت اختيار ڪئي ۽ سال 1981ع ۾ هلال پاڪستان انتظاميه هفتيوار (هلال پاڪستان مئگزين ) ڪڍڻ شروع ڪيو ته فقير محمد لاشاري صاحب ان جو انچارچ مقرر ٿيو . ان هفتيوار مئگزين جا اندازن 50 _52 پرچا ظاهر تي ڇپجي پڌرا ٿيا ، جيڪي سنڌي ادب ۽ صحافت جو هڪ شاندار ۽ اعلي سنگم پڻ ثابت ٿيا. ان زماني ۾ فقير محمد لاشاري صاحب هلال پاڪستان جي انتظاميه کان ماهوار مخزن ڪڍڻ جي منظوري ورتي ان جو پهريون پرچو سال 1982ع ۾ پڌرو ٿيو جيڪو ڏيڍ سال کن اهو سلسلو جاري رهيو .ان مخزن مقبوليت به ماڻي اخبار کي ڪافي فائدو به رسيو مگر اخبار انتظاميه کيس گهربل آزادي ڏيڻ کان انڪار ڪيو ،مگر ان مخزن لاشاري صاحب کي به بلندين تي پهچائي چڏيو هو . فقير محمد لاشاري خاموش ٿي نه ويٺو هن سال 1989ع ڌاري ڪراچي مان پهرين مڪمل ڪمپيوٽرائيزڊ سنڌي اخبار (عوامي آواز ) جاري ٿي عوامي آواز انتظاميه سندس کي اخبار جو (چيف ايڊيٽر مقرر ڪيو هن هلال پاڪستان اخبار ڇڏي اچي عوامي آواز جي سٿ ۾ شامل ٿيو . ٿوري عرصي ٽن مهينن منجهه اخبار کي وڏي بلندي تي پهچائڻ ۾ فقير محمد لاشاري صاحب سڀ گر استعمال ڪري اخبار ۾ هڪ نئون روح ڦوڪيو ۽ اخبار کي وڏو فائدو رسيو . ان زماني ۾ فقير محمد لاشاري اخبار جي ٻين تبديلن مان هن جي خاص شيءِ هئي (ايڊيٽوريل ) جيڪي عوام ۽ نوجوان طبقي ۾ تمام گهڻا مقبول ٿيا . هن بيباڪ صحافي فقير محمد لاشاري (عوامي آواز ) سان سال ڏيڍ ساٿ رهيو تنهن بعد اخبار انتظاميه جي باهمي چپقلش ۽ رويي جي بدلجڻ ڪري هن اخبار کي الوداع ڪرڻو پيو ۽ هي بيباڪ صحافي بي روزگار بڻجي ويو مگر هي بنهه خاموش نه ويٺو بيروزگاري جي ان زماني ۾ سندس تيز ۽ سچائي واري ذهن ۾ هڪ نئين اخبار ڪڍڻ جو خيال من ۾ تري آيس ،ڪجهه دوستن سان گڏجي ڀٽائي پبلشنگ هائوس جو بنياد رکي روزانو (جاڳو )اخبار نالي سان شائع ڪرائي پهرين جنوري 1991ع ڌاري هن اخبار جو پهريون پرچو ڇپجي مارڪيٽ ۾ پهتو ،جنهن جو آخري گهڙي تائين (ف_م _لاشاري ) باني ايڊيٽر رهيو .فقير محمد لاشاري صاحب صحافتي دنيا واري زماني منجهه سال 1987ع کان1989ع تائين هلال پاڪستان ورڪرس يونين جو صدر ، رهيو ۽ سال 1987_88ع سال 1989ع تائين ڪراچي پريس ڪلب جي ڪورننگ باڊي جو ميمبر پڻ رهيو .ان کان علاوهه سنڌي ادبي سنگت ڪراچي شاخ جو سال 1979ع کانسال 1987ع تائين لڳاتار 8 سال سيڪريٽري به رهيو .دراصل هو سچ جو ساٿاري ۽ صحافت جو امين هو ڪنهن به ڏک،غم، مصيبت بحث ۽ پريشاني منجهه فقير محمد لاشاري جي چهري تي مرڪ ۽ سوڀ سان سرشار هوندو هو فقير محمد صاحب سنڌي ادب ۽ صحافت کي هڪ زنده حقيقت سان روشناس ڪرايو ، ساهتي لڏي جي هن عظيم انسان قلم کي ڪڏهن به ڪاروبار جو ذريعو نه بڻايو سندس قلم هميشه روشن خيال باضمير ۽ ترقي پسند سوچ جي مالڪ ماڻهن لاءِ انڌيرن ۾ اتساهه جي روشن لاٽ رهيو .سڄي زندگي ۾ هن ڏک ڏسي ڌڪ کائي افسوس ڪرڻ جو نالو من اندر هيو ئي ڪون هو هميشه اڳتي وڌڻ جو نعرو کڻي گاجي کهاوڙ کان گو جر خان تائين اڳتي وڌندو رهيو.هي عظيم انسان سنڌي ادب کي ڪيترائي ڪتاب ڏئي ويو جن منجهه ڪتاب ( سنڌ جا سور ، در تتيءِ جي دانهن ، سگهارو هماليه، هيڻا ماڻهو ، سنڌ پيپلز پارٽي کان ڄام صادق علي تائين ، ڇپر جا سونهان ، رڃ جهڙي سماج ۾ مورجي رڙ . ان کان علاوه 800 کان مٿي مضمون مقالا سنڌ جي مختلف اخبارن ،رسالن جي زينت بڻيا. هي ڀلوڙ بيباڪ صحافتي دنيا جو روشن ستارو، بي ڌڙڪ، بهادر، سچ جو ساٿي ، سچو اديب پنهنجي صحافتي ذميوارين جي سلسلي ۾ تاريخ 17 جولاءِ 1993ع تي 41 سال 10 مهينا ۽ 13 ڏينهن زندگي جا گذاري ڇنڇر ڏينهن هميشه هميشه لاءِ پنجاب صوبي جي شهر گوجر خان وٽ گاڏي کي ٽڪر لڳ سبب حادثي ۾ شهيد ٿي ويو. صحافتي دنيا جي هن روشن ستاري کي سندس اباڻي قبرستان گاجي کهاوڙ تعلقي وارهه ۾ دفن ڪيو ويو.سندس تربت مٿان هڪ عاليشان مقبرو پڻ اڏيل آهي . سندس اولاد منجهان هڪ پٽ محترم سارنگ لاشاري ۽ ٽي نياڻيون هڪ گهر واري ۽ ٽئن ڀائرن غلام مصطفي لاشاري ،غلام مرتضي لاشاري ، ۽ محمد سچل لاشاري کان علاوه هزارين دوستن کي اڄ ڏينهن تائين سوڳ ۾ ڇڏي ويو. سندس پٽ سارنگ لاشاري ۽ نياڻي نصرت لاشاري پڻ پنهنجي والد جي سوچن ۽ خيالن جا ترجمان پڻ آهن .هن بيباڪ صحافي جي ڪيل ڪمن کي اڄ به ادبي ۽ صحافتي دنيا ۾ بهترين نموني سان ساراهيو پڻ وڃي ٿو.اڄ 17 جولاءِ2017 تي سندس 24 ورسي وڏي عقيدت سان ڳوٺ گاجي کهاوڙ (وارهه)کان علاوه سڄي سنڌ جي مختلف شهرن منجهه ملهائي ويندي ​