جواب: سڀوئي سبحان آيو نظر انن جي ادا نرمل اسلام عليڪم۔توهانجون تمام گهڻيون مهربانيون جو اوهان شاه سائين جو هڪ بهترين بيت جيڪو سُر کاهوڙي جي پهرين داستان مان آهي کي هن محبتي اڳڻ تي پنهنجي خوبصورت ڍيزائن سان ونڍ ڪيو آهي۔ سُر کاهوڙي جي باري ۾ ڪجه تشريح اوهان جي لاء سُر کاهوڙي عام مفهوم جي لحاظ سان،هن سُر ۾ انهن جفاڪش ۽ سخت جان ڪردارن جا اهڃاڻ ڏنل آهن جيڪي ڪشالا ڪري ،جهنگ جبل ووڙي،وڏي همٿ ۽ حوصلي سان ڏٿ گڏ ڪن ٿا۔ "کاهوڙي" جي لفظ جي معنئ آهي "کاهي" يا "کهي" وارو، "کاهو" يا "کهو"، ڊگهي ڳن سان رنبي مثل سوڙهي ڦر واري ڄڻ هڪ ڪوڏر آهي جنهن سان ڪنڊن ڪانڍيرن وارو ڏکيو جهنگ وڍجي۔اڳ ڪَتي يا خريف جي آبادي لاء هاڙه (مئي) جي جهولن ۾ جهنگ وڍيا هئا جيڪو هڪ ڪشالي وارو پورهيو هو۔"کاهوڙي" اهو پورهيت آهي جيڪو "کاهو" يا "کهو" کڻي ۽ هڻي ،اورچ ٿي لڳي،۽ ڪنڊن وارو ڏکيو جهنگ صاف ڪري۔ اڳين وقتن ۾ جڏهن گذران ڏکيو هو تڏهن ويچارا غريب ۽ ڪنگال پنهنجي پيٽ گذران لاء ڪشالا ڪندا هئا۔جهنگن جبلن ۾ ڦرندا هئا ۽ ڏٿ گڏ ڪندا هئا۔گهربل اوزار ۽ سَنڊ جهڙوڪ کوٽڻ وڍڻ لاء کَها ۽ ڪهاڙيون،۽ پاڻي لاء پوٽڙا ۽ سانداريون ساڻ کڻندا هئا۔سانوڻ ٿيندو هئو ۽ مينهن پوندا هئا ته ڀاڄين (للر،کنڀيون وغيره)،ميون(چڀڙ،گولُون وغيره) ۽ ٻجن داڻن (ڀرٽ،ٻوڙي۔لنب وغيره )جو ڏاٿ جهجهو ٿي پوندو هو۔پر جڏهن ساوڻ نه ٿيندو هو تڏهن خاص طور سياري ۽ آرهڙ ۾ ڏٿ ڏکيو ۽ اڻانگو ٿي پوندو هو۔ ڏڪار وارين حالتن ۾ ڏٿ ڏورڻ کانسواء ٻيو ڪو چارو ڪونه هو،ٿوري وقت لاء سڱر ٿيندا هئا ۽ پيرون پچي پوندا هئا، ڪرڙن جي پُسي،ڏونرا ۽ پڪا ڪجه وقت هلندا هئا،پر ڏکيئي وقت ۾ جهنگ جبلن ۾ ڪن ٻوٽن ٻوڙن جون پاڙون کوٽي ڪڍڻيون پونديون هيون جن جي لاء کَھا ۽ ڪهاڙيون کڻندا هئا،۽ پڻ ٻيرن جا ڪوڪلا ۽ گاهن جا ٻج ۽ داڻا "]چونڊيندا هئا۔[/SIZE] انهيءَ سخت محنت ۽ پورهيي جي لحاظ سان "کاهوڙي"هو جيڪو وڏو جفاڪش ۽ اڻ ورچ هجي۔جيڪو ڏکيون ڀيڻيون ۽ ويڙون ڳولي،جهنگ جهر جهاڳي،ٽڪر جبل جانچي ۽ اڻ ڏٺل جُوئن ۽ جاين تان وڃي ڏٿ گڏ ڪري۔ زندگي جي ڪشمڪش ۾ ۔کاهوڙي اهي عالي همٿ ۽ اورچ انسان آهن جيڪي ڪشالا ڪن ٿا،سختيون سهن ٿا ۽ ڏکن ڏاکڙن کان بي نياز ٿي ڪنهن اعلئ مقصد خاطر پاڻ پتوڙين ٿا ۽ آخر ان اعلئ مقصد کي حاصل ڪن ٿا۔ انسان ۽ خالق جي رشتي ۾ ،اعلئ مرتبي حاصل ڪرڻ جي لحاظ سان،هن جهان ۾ کاهوڙي اهي حق جا طالب آهن جيڪي ظاهري اسبابن ۽ انعامن کان بي نياز ٿي ۔زهد ۽ عبادت ۾ وڏي فڪر ۽ فهم سان پنهنجو اندار اجارين،الاهي ياد ۾ پنهنجي وجود کي ووڙين ۽ حق ۽ حقيقت واري منزل ماڻين۔ داستان اول ۾ حق ۽ حقيقت واري اعلئ منزل ڏانهن وک وڌائيندڙ "کاهوڙي" جا اهڃاڻ ڏنل آهن۔اهڙن عالي مرتب انسانن مان جن حق ڏٺو ۽ حق سڃاتو تن مان ڪن کي شاه صاحب پاڻ ڏٺو :" مون سي ڏٺا ماء،جني ڏٺو پرين کي" انهن جا اهڃاڻ اهي جو هنن آرام ڦٽو ڪيو ۽ سک ٿي ڪين ستا ۽ کين هميشه حق سچ ڳولڻ (ڏٿ ڏورڻ) جو اوسيڙو رهيو۔اي غافل! تون ڇو ويٺو وقت وڃائين!تون سندن پار پڇي،سندن واٽ نه ٿو وٺين!هو ايڏا عالي همٿ آهن جو اتي وڃي ٿا پهچن"جت نهايت ناھ ڪيو"! سندن ڪمال جو مثال اهو جو بي -راه ڀونءِ کي ته ڏوري ڏٺائون پر پاڻيءَ تي پير پرکي لڌائون: " لهرين مان لطيف چئي،سُنهين لڌائون سير"باوجود اهڙي معرفت ۽ عرفان جي ،ظاهري ۾ ڄڻ هو ڪجه به نه آهن: "کاهوڙيءَ اهڃاڻ،انگ نه سَڄيِ اڳڙي"; پيرن پراڻا کيترا،مٽي ۾ ڀڀوت ۽ ڀڪُلئا ڀوڻ،پر کين آڏو پنهنجي عمل جي پڇا جي اون آهي جنهن لاء پيا ثمر گڏ ڪن،هو پنهنجي راز واري ڳاله عام سان اوري پڌري نه ٿا ڪن۔لطيف سائين چوي ٿو:"منهنجي پرينءَ جي ڳالھ به ڪا اُني وٽ ئي آهي" اميد ته هن تشريح سان لطيف سائين جي بيت جي اضلي روح کي سمجهي سگهندا۔هميشه خوش رهو۔
جواب: سڀوئي سبحان آيو نظر انن جي مهرباني سائين آفتاب کوهارو صاحب جيڪي اسان وٽ نرمل جي نالي سان ميمبر آهن۔ تمام سهڻي چترڪاري ۽ لازوال چونڊ۔ اميد ته هي سلسلو جاري رهندو۔ سائين غلام مصطفى ميمڻ صاحب جا به قرب جنهن سُر کاهوڙي بابت تشريح ڪري مون سميت دوستن جي ڄاڻ ۾ اضافو ڪيو۔
جواب: سڀوئي سبحان آيو نظر انن جي ادا غلام مصطفي تصوير جو خيالي رُخ به هتي فقير جي تصوير رکڻ جو مقصد هيٺين ريت آهي مون وٽ معني وارو رسالو موجود ناهي جنهن سان آئون هن ڊيزائن کي اڃان وڌيڪ سمجهائي سگهان هان پر تنهن سبب هوندي به جيڪو مون هن بيت جي مشابهت سان فقير ڏيکاريو آهي ۽ اهو فقير جي پهريل ويس وارو ڪلر تصوف جي عڪاسي ڪري ٿو ۽ سندس پنڻ کيس نفس کي ماري دنيا آڏو پني ٿو پيٽ اجهائڻ لا (پنڻ الله تعالى جي پاڪ ذات کان گهرجي) پر انسان پاڻ کي لڪائڻ جي ڪوشش لا نفس کي ماري دنيا کي ڏيکاريندو آهي ته آئون فقط هڪ پينو آهيان پر اصل ۾ روحاني طور هن جي رمز کان ته اسان جو خلقيندڙ ئي واقف هوندو آهي۔۔۔۔ ۽ ٽيون سندس ڪشتو (پرين جي اونهي وٽي) واري ڳالهه کي نمايان ڪري ٿو۔۔۔ ٿي سگهي ٿو شايد مان غلط هجان۔۔۔
جواب: سڀوئي سبحان آيو نظر انن جي سائين نرمل اسلام عليڪم اوهان جي مهرباني جو هن محفل کي اوهان زينت بخشي اميد ته اسان اهڙيون گهڻيون لکڻيون ڏسندا سين ۔ حقيقت ۾ اوهان جنهن موضوع جي طرف جي تشريح ڪئي آهي اها انتهائي غور طلب آهي ۔ هي موضوع انتهائي غور طلب آهي ۔ نفس جي موت انسان جي پنڻ سان ڪيئن ٿيندي اهي احساس انتهائي وڏا آهن ان جي حقيقت کي الفاظن ۾ بيان نه ٿي سگهي ۔ الفاظن ۾ اهي احساس ناهن هوندا جو احساسن جي تفسير ڪري سگهن۔ جا جنهن تي گذرندي آهي سا سو ئي ڄاڻي ۔ ماشاءِ الله بهترين لکڻي بهترين شاه صاحب جا ٻول۔ وسلام
