ووٽر لسٽن ۾ سنڌي ماڻهن جي حقن تي لڳل ڌاڙو عبدالڪريم چانڊيو [JUSTIFY]چوڻي آهي ته “ جڏهن ٻورا ٿي سبيا، تڏهن اُٺ ٿي رڙيا ” ، سڄاڻ سنڌين ان وقت کان رڙيون ڪرڻ شروع ڪيون هيون، جڏهن گهرشماري ۽ آدمشماري جو ڪم سنڌ جي شهري علائقن ۾ هڪ لساني تنظيم جي حوالي ڪيو ويو هو. ان کي چئبو آهي “رڍن جو رکوالوبگهڙ”، سڄي سنڌ ۾ هاءِ گھوڙا مچي ويئي، ڪاميٽيون ٺهي ويون، پمفليٽ ڇپجي ويا، اخبارن ۾ مضمون اچي ويا ته ماڻهن کي هوشيار ٿيڻ گهرجي، متان سندن ڳڻپ گهٽائي وڃي يا ووٽر لسٽن ۾ گهر ۽ نالا لکجڻ کان رهجي وڃن. ڪراچي ۾ محترم عبدالحڪيم بلوچ جي اڳواڻي ۾ ان ڪم لاءِ جيڪا ڪاميٽي جوڙي ويئي هئي ان ۾ منهنجو نالو به شامل ڪيو ويو هو، پر مون سميت سموري ڪاميٽيءَ جي ميمبرن کي اهو وهم ۽ گمان ۾ به نه هو ته اسان سنڌين سان اهڙي ڪار ڪئي ويندي، جهڙي “ ٻرڙي ڪئي هئي ٻارن سان” . ان سڄي عمل کي چيو ويو ڪمپيوٽر جي غلطي، جيڪا نه اچي پڪڙ ۾ ۽ نه وري ملي ڪمپيوٽر کي سزا. وحيده شاه کي هڪ معمولي غلطي جي سزا نا اهلي جي صورت ۾ ملي، پر سنڌين کان هميشه جي لاءِ سياسي اقتدار کسڻ وارن هٿن کي ڪو به وائکو ڪرڻ لاءِ تيار نه آهي. آءٌ دعوى سان چوان ٿو ته ايندڙ اليڪشن ڪڏهن به ۽ ڪهڙي به صورت ۾ ٿئي پر سنڌ اسيمبليءَ تي قبضو هڪ لساني تنظيم جو هوندو. ڇاڪاڻ ته سنڌ ۾ ان تنظيم جي مخالف ووٽرن کي ڪمپيوٽر وسيلي ڌانڌلي ڪري ووٽ ڏيڻ واري عمل کي روڪيو ويو آهي ۽ پنهنجي ووٽرن کي ووٽ ڪاسٽ ڪرڻ لاءِ صاف ۽ کُليل رستو مهيا ڪري ڏنو ويو آهي. ان تنظيم جا مخالف ووٽر، ووٽر لسٽن ۾ نالن هجڻ جي با وجود پنهنجو ووٽ ڪاسٽ ڪري نه سگهندا ۽ پنهنجي پولنگ اسٽيشنن ۽ پولنگ بوٿن کي ڳولهڻ ۾ سمورو وقت وڃائي ڇڏيندا. نتيجو اهو نڪرندو جو ڪراچي جي اها لساني تنظيم اڪثريت سان ڪامياب ٿيندي ۽ اسان هٿ مليندي رهجي وينداسين. مٿان سپريم ڪورٽ جو ڏنڊو ٿو پيو وسي ته جلد ۽ وقت تي چونڊون ٿين ته ٻئي طرف وري اليڪشن ڪميشن ووٽر لسٽن ۾ ٿيل ان ڌانڌ ليءَ کي وقت تي سڌاري نه سگهندي ۽ مجبورن اليڪشن ڪميشن پنهنجي عزت ۽ نوڪري بچائڻ لاءِ ان غلط جڙيل ووٽر لسٽن جي آڌار تي اليڪشن ڪرائيندي ۽ نتيجي ۾ سنڌ کي ئي ڏکيا ڏينهن ڏسڻا پوندا. هڪڙي غلطي اڻڄاڻائي يا بيخبري ۾ ٿيندي آهي پر جيڪا غلطي ڄاڻي واڻي ڪئي وڃي ان کي غلطي نه پر سازش چئبو آهي ۽ اهڙي غلطي (سازش) ڪو هڪڙو فرد، گروه، ڪڙم قبيلو يا ڪا قوم ڪن ٻين جا جائز حق غضب ڪرڻ لاءِ ڪندي آهي يا ڌوڪي ڏيڻ لاءِ ڪندي آهي. هاڻي اچو ! ڏسون ته ٿيو ڇا آهي؟ اليڪشن ڪميشن ۽ نادرا جي کاتن ۾ هڪ لساني تنظيم جا نهايت هوشيار، چالاڪ ۽ سازشي ماڻهون داخل ڪيا ويا آهن. خاص طور تي ڪراچي، حيدرآباد، ميرپور خاص، بينظيرآباد ۽ سکر ضلعن جي اليڪشن ڪميشن جي ماتحت عملي ۾ شامل ان تنظيم جا ڪارڪن ڏينهن رات چونڊن کان اڳ، چونڊن دوران۽ چونڊن کان پوءِ ڌانڌلي واري عمل کي جاري رکيو اچن ٿا ۽ اسان جي اميدوارن ۽ ووٽرن کي خبر ئي نه ٿي پوي. ٻن کان ٽن سو گهرن تي مشتمل علائقي کي بلاڪ جو نالو ڏيئي ٻن ڊجيٽ جو ڪوڊ نمبر، ٻن کان 99 تائين بلاڪ ملائي هڪ سرڪل ٺاهي ٻن ڊجيٽ جو ڪوڊ نمبر، ٻن کان 99 تائين سرڪل ملائي هڪ چارج ٺاهي ان کي به ٻن ڊجيٽ جو ڪوڊ نمبر ۽ ٻن کان 99 تائين چارجن کي ملائي هڪ ضلعي جوڪوڊ نمبر ڏنو ويو آهي جيڪو ٽن ڊجيٽ تي مشتمل آهي. ڇاڪاڻ ته پاڪستان کي 99 کان مٿي ضلعن ۾ ورهايو ويو آهي. اليڪشن ڪميشن جي ان لساني تنظيم سان لاڳاپيل ۽ سازشي عملي پنهنجي ووٽر کي درست ڪوڊ نمبر ۽ مخالف ووٽرن جا اهي ڪوڊ نمبر غلط نموني بدلائي نادرا جي مٿي ۾ هڻي ڇڏيا آهن. نتيجي ۾ نادرا جو عملو، اليڪشن ڪميشن ۽ پوري ملڪ جا ماڻهون پريشان ۽ حيران لڳا پيا آهن ۽ اها لساني تنظيم آرام سان ويهي تماشو ڏسي رهي آهي. سڄي ملڪ کي ڇڏي رڳو هڪ ڪراچي شهرکي ٿا وٺون، لالو کيت ،عزيزآباد، ڪورنگي ۽ اورنگي وغيره جي ووٽرن کي درست ڪوڊ نمبر ۽ مخالف ووٽرن واري علائقن جي بلاڪن، سرڪلن، چارجن ۽ ضلعن جا ڪوڊ نمبر، ڄاڻي واڻي ۽ سازش طور تي بدلائي ڇڏيا آهن. مثال طور سچل ڳوٺ جا ووٽ منگهي پير، منگهي پير جا ابراهيم حيدري ۽ ابراهيم حيدري جا گڏاپ هليا ويا آهن بلڪل سنڌي جي ان چوڻي وانگر ته ڪاڏي منهن مريم جو ڪاڏي ٽنڊو الهيار. اهڙي طرح هڪ تير سان ٻه شڪار ڪيا ويا آهن، هڪ ته ڪراچي جي قومي ، صوبائي ۽ ڪونسلرن جون سيٽون به نه گهٽجن ۽ ٻيو ته هو آرام سان کٽي به وڃن. اهڙيءَ طرح اسان جا ووٽ ڪراچي حيدرآباد ، بينظيرآباد، سکر ۽ ميرپور خاص ۾ داخل هوندي به پنهنجي اميدوار کي ڏيئي نه سگهنداسين ۽ هٿ مليندا رهنداسين. جڏهن اهڙو سازشي ٽولو برابري جي بنياد تي يا ٿورو گهٽ ئي سهي صوبائي سيٽون کڻي سنڌ اسيمبيليءَ ۾ پهچندو ته پوءِ لڳندو ڌُڪڙ تي اٽو ۽ اسان مظلومن جو آواز مڪارن جي شور شرابي ۾ دٻجي ويندو ۽ دنيا آڏو ظالم پنهنجو پاڻ کي مظلوم ۽ مظلوم کي ظالم ڪري ڏيکارڻ ۾ ديرئي نه ڪندو. هاڻي به روئڻ ۽ مٿو پٽڻ بجاء هيٺيان ڪم ترت ڪري ڪجهه بچاء ڪري سگجي ٿو: 1. صوبائي ۽ قومي اليڪشن ڪمشنر گورنمنٽ جا ماڻهون آهن، انهن جي مدد سان ماتحت ۽ سازشي عملي کي انهن جي صفن مان ٻاهر ڪڍرائجي. 2. سپريم ڪورٽ جي اڳيان حقيقتون آڻي درست ووٽر لسٽن جوڙڻ لاءَ صبر ڪرڻ لاءِ چئجي. 3. صاف ۽ شفاف چونڊون ڪرائڻ لاءِ سڀني پارٽن کي اعتماد ۾ وٺي چونڊن کان پهريان ووٽر لسٽن کي درست ڪرائجي. 4. ووٽر لسٽن جوڙڻ واري 1974 واري ايڪٽ ۾ ڪجه ترميمون ڪري، ڪي درست فارمولا جوڙڻ گهرجن. 5. هر ووٽر کي پنهنجي اصلي ۽ مستقل رهائش وارن پتن تي ووٽ داخل ڪرائجي. 6. ووٽر کي پنهنجي صوبي اندر ووٽ ۽ رهائشي پتو بدلائڻ جو حق هجي، پر ٻئي صوبي ڏانهن منتقل ڪرڻ جو حق نه هجڻ گهرجي. 7. هڪ وقت مقرر ڪري سموري ملڪ جي ماڻهن جا شناختي ڪارڊ ٺاهڻ گهرجن ۽ ان کان پوءِ ڪو به نئون ڪارڊ نه ٺاهيو وڃي سواء ارڙهن سالن وارن نون ماڻهن جي. 8. هر ڄمندڙ ۽ مرندڙ جو ڪمپيوٽرائيزڊ رڪارڊ رکيو وڃي، مرڻ جي حالت ۾ ان جو نالو ووٽر لسٽ مان خارج ڪيو وڃي ۽ 18 سالن جو ٿيڻ تي خود به خود ان جو نالو ووٽر لسٽ ۾ داخل ڪيو وڃي. جيتوڻيڪ مٿي بيان ڪيل ڪم ڪجهه ڏ کيا، وقت وٺندڙ ۽ محنت طلب آهن پر عمل ڪرڻ جي صورت ۾ غلط ڪمن ۽ ڏوهن کان هميشه جي لاءِ جان ڇٽي پوندي ۽ چونڊن ۾ ڌانڌلي کي به روڪي سگهبو. اهڙي طرح اسان پنهنجي ملڪ کي پُر امن، ڏوهن کان آزاد ۽ خوشحال ڪري سگهون ٿا پر ان لاء اهو ضروري آهي ته نيت صاف هجڻ گهرجي. [/JUSTIFY]
جواب: ووٽر لسٽن ۾ سنڌي ماڻهن جي حقن تي لڳل ڌاڙو : عبدالڪريم چانڊيو پر محترم سائين عبدالڪريم صاحب، ٻليءَ کي گهنڊڙِي ٻڌندو ڪير؟ پ پ پ ؛ مفاهمت جي انڌ ۾ ڪجهه اهڙي انڌي ٿي وئي آهي جو وڃي ٿين ست خئير۔ کين هر طرف ڪرسي نظر پئي اچي ۔۔۔ سنڌ، سچ ۽ سونهن جا دشمن۔ ٻيون پارٽيون سنڌ ۾ اٽي جي لوڻ برابر ۽ جڏهن اليڪشن ايندي ته اهي وڏيرا به ننڊ مان اٿندا ۽ لٺ گهڻي چٺ گهٽ جي بنياد تي پنهنجن علائقن مان ووٽ کڻي ايندا ۔۔۔ ايم ڪيو ايم ته اهو سمورو کيل رچايو آهي ۔۔۔ پنجابي، پٺاڻ ۽ وفاق وارا جيڪي سياري جي باهه پاڻ ڏي سوري وٺڻ جي انتظار ۾ آهن، سي وري ڇا سنڌين جو ساٿ ڏيندا؟ قومپرست اڳواڻ ته آلجبرا جهڙن ڪمن کان بلڪل ائين آهن جيئن انڌا ٻوڙا ۽ گونگا ۔۔۔ نعرا ۽ رڙِيون کوڙ ۔۔۔ پر نه منطق نه حساب ڪتاب ۽ نه وري دنيا جا مڃيل انقلابي رستا ۔۔۔۔ سنڌي قوم گڏيل طور تي اڃان ان جهيڙي ۾ لڳي پئي آهي ته رنڪل مسلمان ٿي آهي ته ڇو ٿي آهي؟ سازشي ذهن ايترا چالاڪ هوندا ته سنڌي سٻاجهڙا سادا ۽ صفا سادا ڇا ڪري سگهندا۔ سنڌي قوم جا مذهبي مهندار ۔۔۔۔ مسجدن جا مالڪ به سچ چوڻ کان وانجهيل آهن، انهن کي ته جيئن جيئن سنڌ لٽجندي نظر ٿي اچي تيئن تيئن سندن جنت به ويجهي ٿيندي نظر ٿي اچي ۔۔۔ کين فلسطين ۽ شام ته نظر اچن ٿا پر سنڌ تي ٿيندڙ ظلم مجال آ جو کين نظر اچن ۔۔۔۔ هاڻ ٻڌايو ته اوهان ڪهڙي رڍ جي آڏو بين وڄائي آهي ۔۔۔۔؟؟؟؟ اوهان پنهنجو فرض سٺن ۽ آسان لفظن ۾ ادا ڪيو آهي ۔۔۔ پر موالين ۽ ملن جي اڪثريت رکندڙ قوم جا پرڪار به موالين ۽ ملن جهڙا ئي هوندا آهن ۔۔۔ پنهنجي ئي گوڏي ۾ ڏنڊو وهائي ڪڍڻ ۔۔۔۔ ۽ پوءِ دانهون ڪوڪون ۔۔۔۔ الله ڏاهي مَ ٿيان، ڏاهيون ڏک ڏسن۔
جواب: ووٽر لسٽن ۾ سنڌي ماڻهن جي حقن تي لڳل ڌاڙو : عبدالڪريم چانڊيو سائين عبدلاڪريم چانڊيو کي جس هجي جنهن سدائين سنڌ جي درد کي سانڍي رکڻ سان گڏ ان تي پها ۽ ملم به رکي آهي۔ پاڻ سدائين ڪراچي ۾ رهندي مختلف ادارن سان ويڙهه ڪندو رهيو آهي ۽ اسان به کانئس کان ئي گهڻو ڪجهه سکيو آهي۔ پاڻ گهرشماري ۽ آدمشماري وقت اهڙن انديشن جو اظهار ڪندو رهيو هو۔ سندس سڀ ڳالهيون وقتائتيون آهن خاص ڪري پيش ڪيل حل پر انهن تي عمل ڪير ۽ ڪيئن ڪرائيندو اها ڳالهه قابل غور آهي۔ پ پ پ ته هاڻي اسيمبلي ۾ بي عزت ٿي ان کي مفاهمت جو نالو ڏئي رهي آهي جنهن جو مثال اسيمبلي ۾ عارف جتوئي ۽ نادر مگسي جي گلي ۾ وڌل هٿ ۽ انهن کي ڌڪا ڏيڻ وارو سڄي دنيا ڏسي چڪي آهي۔ سائين نثار جون اهي سچيون ، کريون ڳالهيون کِلائڻ سان گڏ روئارن به پيون ۔۔۔۔۔۔۔۔۔
جواب: ووٽر لسٽن ۾ سنڌي ماڻهن جي حقن تي لڳل ڌاڙو : عبدالڪريم چانڊيو [JUSTIFY]نوٽ ڪرڻ جهڙيون ڳالهيون... ڪراچيءَ جو قلعو ڪيئن فتح ٿيندو؟ زرار پيرزادو عام تاثر اهو هوندو آهي ته سنڌين اندر قومي ٻڌي ناهي، پر ويجهي تاريخ ۾ سنڌ ۽ سنڌي ثقافت جي بقا لاءِ جيڪي سڏ ڏنا ويا تن کي سنڌين جنهن قومي ٻڌي ۽ قومي جذبي سان سرشار ٿي موٽ ڏني تنهن پراڻي تاثر کي رد ڪرڻ جا بيحد چٽا ثبوت مُهيا ڪري ڏنا آهن. اصل ۾ چوڻ هاڻي ايئن گهرجي ته سنڌي عوام ۾ ته قومي ٻڌي آهي پر جيڪڏهن ڪنهن ۾ ناهي ته اُها سنڌي عوام جي نمائندگي ڪندڙ سياسي پارٽين ۽ اڳواڻن ۾ ناهي. اسان جو سينيئر صحافي جي اين مغل ٻڌائيندو آهي ته ”هن هڪ ڀيري پير پاڳاري مرحوم کان پڇيو هو ته اوهان ۽ بينظير ڀٽو آخر گڏ ڇو نٿا ٿيو يعني سياسي ٻڌي ڇو نٿا ڪريو، تنهن تي پير پاڳاري صاحب وراڻيو هو ته جيڪڏهن اسان ٻئي گڏجي وڃون ته پوءِ باقي ڇا بچندو؟“ ايئن پيپلز پارٽي ۽سنڌي قوم پرست پارٽين وچ ۾ به سنڌ جي عظيم مفاد ۽ سنڌين جي ترقي ۽ خوشحالي لاءِ گڏ ٿيڻ جي بيحد ضرورت آهي پر اهي ڌريون سنڌ دشمن پارٽين سان ته اتحاد ڪرڻ لاءِ تيار آهن پر پاڻ ۾ گڏجڻ لاءِ بنهه تيار ناهن. ان معاملي ۾ سڀ کان وڏو ڏوهه پ پ جو آهي جيڪا صرف ۽ صرف اقتداري مفادن کي آڏو رکي سياست ڪري ٿي پر نظرياتي سياست کي ثانوي حيثيت ڏيندي رهي آهي. ٻيو ته ڇڏيو پر خود سنڌي قوم پرست پارٽين جو پاڻ م به اتحاد ناهي. سنڌ ۽ سنڌي قوم جي مفاد ۾ ڇا آهي تنهن کان لاتعلق ٿي اهي صرف ۽ صرف پارٽي مفادن کي ڏسي رهيون آهن. سنڌ جون قوم پرست پارٽيون صرف ۽ صرف احتجاجن، ڌرڻن، هڙتالن ۽ مارچن تائين محدود آهن. اهي پنهنجين پارٽين کي سنڌ ۽ سنڌي عوام جي خدمت لاءِ پيش ناهن ڪري سگهيون. انهن تنظيمن اندر جيئن ته فلاحي عنصر ناهي ان ڪري انهن مان عوام کي ڪو رليف ناهي ملي سگهندو. اسانجن قومپرست پارٽين پنهنجن ڳوٺن ۾ بند پيل اسڪول کولرائڻ، ڌاڙيوالي کي روڪرائڻ، قبيلائي جهيڙن ۽ ڪارو ڪاري جي معاملن کي روڪرائڻ ۽ ڪراچي جي پسگردائي ۾ موجود سنڌي ڳوٺن کي سياسي مورچو بڻائڻ وارن ڪمن ۾ به ڪو هٿ ناهي وڌو. پ پ جي موجوده حڪومت ۾ جيڪڏهن ڪو رليف ڪنهن کي مليو به آهي ته اهو پ پ جي مخالف ووٽرن کي مفاهمتي پاليسي جي نالي ۾ پ پ حڪومت صرف ۽ صرف پنهنجين اتحادين کي خوش ڪرڻ ۾ وقت ضايع ڪيو. پيپلز پارٽيءَ کي ته گهربو هيو ته اُها پنهنجي موجوده حڪومت ۾ پنهنجي پراڻي ووٽ بينڪ کي سگهارو ڪرڻ کان علاوه ڪراچيءَ جي سنڌي ڳوٺن تي ۽ ووٽر لسٽن ۾ سنڌين جي نالن کي داخل ڪرڻ ۾ غير معمولي دلچسپي ڏيکاري ها پر الٽو ان جي حڪومت ۾ ڪراچي اندر سنڌين جا جيڪي نالا ووٽر لسٽن تي هيا سي به خارج ٿي چُڪا آهن. ان جو مطلب اهو ٿيو ته ڪراچيءَ ۾ سنڌين ۽ پ پ جو ووٽ بينڪ ٺاهڻ بدران ڪراچيءَ کي ڌارين جي حوالي ڪرڻ جو فيصلو ڪيو ويو آهي. سنڌي عوام کي ته اها ڀليءَ ڀت پروڙ آهي ته سنڌ تي وارثي لاءِ ڪراچيءَ جي قلعي کي فتح ڪرڻ بيحد ضروري آهي پر ان معاملي ۾ جيڪڏهن ڪير غير سنجيده ۽ لاتعلق آهي ته اهي پ پ ۽ قوم پرست پارٽيون ئي آهن. سو نوٽ ڪرڻ جي ڳالهه اها آهي ته جيستائين سنڌي عوام جون نمائنده سياسي پارٽيون ۽ انهن جا اڳواڻ خاص ڪري پ پ ۽ قوم پرست پارٽيون پاڻ ۾ متحد نه ٿينديون تيستائين ڪراچيءَ جو قلعو فتح ڪرڻ ممڪن ناهي.[/JUSTIFY]
جواب: ووٽر لسٽن ۾ سنڌي ماڻهن جي حقن تي لڳل ڌاڙو : عبدالڪريم چانڊيو زرار جون سڀ ڳالهيون سون جهڙيون آهن۔ ووٽر لسٽون هن وقت اهم اشو آهي پر ان ۾ نه ته قومپرست ۽ نه ئي وري وفاق پرست سنڌي ماڻهن جون نمائنده پارٽيون سنجيده نظر پيون اچن۔ لڳي ٿو سڀ بس وقت پيا ٽپائين۔ وقت وڃڻ کانپوء گهڻا روئندا ۽ صرف ڳالهيون ڪندا رهجي ويندا۔ مونکي ياد آهي ته گذريل ناظمن واري اليڪشن ۽ وري قومي ۽ صوبائي اسيمبلي جي اليڪشن وقت ڪجهه قومپرست پارٽين پڻ پنهنجا نمائئده سنڌي علائقن واري تڪن تان بيهاريا هئا۔ اهي کٽي ته ڪونه سگهيا پر هو مالڪي ۽ دعوا ڪري رهيا هئا ته اسان نمائنده آهيون سنڌين جا۔ پر اهي سڀ هن وقت نظر ڪونه پيا اچن۔ پر اليڪشن وقت ڪيترائي ماڻهو نعرا هڻندا فارم ڀرائيندا ۽ موسمي ڏيڏرن وانگر پيا ٽان ٽان ڪندا۔ پر سڀ بشمول پ پ پ جي نمائندن جي گم آهن ۽ ڪابه حڪمت عملي ڪونه پيا ٺاهين۔
