شرنائيءَ جو تيز آواز. ڪنن مان ٿيندو ميڄالي ۾ سوسٽ ڪندڙ. ماڻھو چؤطرف . ماڻھن جو گوڙ شرنائيءَ جي آواز سان ملي وڌيڪ اوچو، وڌيڪ ڦھليل. ڪم ڪندڙن جون رڙيون ۽ واڪا. ”فلاڻا، اڙي ھيڏانهن.“ ”او ..... وڏيري کي پاڻي ڏي.“ ”اڙي انڌا، سائينءَ کي ٽوال ڏي.“ ”ڀيڻان ڪو مرگھيل آھين. وک وڌاءِ.“ آواز، رڙيون، واڪا ھڪ ٻئي تي ڪرندا، ڪٽيندا، اڀرندا، دٻجندا، ڊوڙندا رھن ٿا. کل، ٽھڪ – خوشيءَ جا اھڃاڻ. خوشي کن پل جي جيڪا ھينئر آھي، جيڪا پوءِ نه ھوندي. پوءِ ھوندي بيزاري، اوجاڳو، ٿڪ. ھو ھلندو رھي ٿو وائڙن جيان. ويھڻ نٿو چاھي. ويھڻ سان بيچيني وڌي ٿي. ھرڪو پنهنجيءَ ۾ لڳو پيو آھي. ھن کي ڪو به پڇي ڪو نه ٿو. ”يار، منهنجي گھر ۾ پائي به ڪا نه ھئي. ھيڏانهن وڏيرن جي شاديءَ تي به ضرور اچڻو ھو. رن به چئي ته ٻارن جا ڪپڙا پراڻا ڦاٽل، آئون ائين ڪا وينديس وھانءِ ۾. پٽي سٽي کڻي پورت ڪيم. الله مالڪ آھي.“ ”مون ته ٻيلي ڳئون وڃي ٿمي. ڀنگ جا پئسا اڃا مليا آھن. ھڙا موقعا ته ڪڏھن ڪڏھن ٿا اچن. ماڻھو وٽ پنهنجو پيسو پنجڙ ته ھجي.“ ”بروبر، پر پاڻ ان ڪم کان پري آھيون. اسان کان ته اھي لنڊا کسا پڄن ڪو نه.“ ”رسو ڪلھي تي کڻي اسين به ڪو نه پيا ھلون، پر ور چڙھي وڃي ته مڙڻ وارا ڪو نه آھيون.“ ”چڱو، ٻيڙي ته پيار.“ ”ھل مانڊڻيءَ تي توکي ڪئپٽن سگريٽ پياريان. ڇا ياد ڪندين؟“ ڇني جي ٻاھران ميدان تي پان ٻيڙيءَ جي ڪئبن. پاسي ۾ چلھ تي چانهه جي ديڳڙي. پٽ تي رکيل ڪوپ. ”وڏيرن جي شادي آھي ڪي ميڙو.“ ”ميان نيٺ وڏيرا آھن، پاڻ غريب ڪو نه آھيون جو گوڏي ٻڌڻ جھڙو ڀت رڌيو گھور وٺيو ماڻھن کي روانو ڪريون.“ ”شاديءَ ۾ ڦنڊرون گھڻيون آھن؟ ”چار ڳئون آھن. اٺ ڏھ ڇيلا آھن.“ ڪن ڏانهن ويجھو منهن. سس پس. ”ڦنڊرون آھن سڀ چوريءَ جون.“ ”نه نه! توکي ڪيئن خبر پئي؟“ ”مون کي خبر آھي ته ڪھڙن ڪھڙن ھمراھن تي اھو بار رکيل ھو.“ ھو بوٽ مان مٽي ڇنڊي وري پائي اٿي ھليو آھي. ”ڀلان ڀلي لڳي پئي آھي. وڏيرا به مائٽ آھن. ھڪ ٻئي سان پرتا سو شادي ڪا نه ڪئي آھين، ميڙو لڳائي ڇڏيئون آھي.“ ھڪڙو ڪمي ڊوڙندو ھن وٽ اچي ٿو. ”سائين، مھمان آيا آھن شھر مان.“ مھمان! ڪھڙا؟ ڪير آيا ھوندا؟ ھلي ٿو. ”گھوٽ اھو آھي.“ ”اھو آھي؟“ ”ٻيو نه ته، نٿو سڃاڻين ڇا؟“ ”ننڍي ھوندي ڏٺو ھوندم، اڃا ٻار ھئا ته شھر ھليا ويا.“ ھو اڳتي وڌي آيو آھي. ڄاڃين جون اکيون ھن ۾ آھن. ھو ماڻھن ڏانهن نهارڻ کان سواءِ ھلندو رھي ٿو. خاص مھمانن لاءِ ٺاھيل ڇني ۾ ھن جا دوست ويٺا آھن. شھر مان آيل. ڀاڪر پائي ملي ٿو. ”ڳوٺ تائين پھچڻ ۾ ڪا تڪليف ڪا نه ٿي؟“ ”نه، سڌا اچي لٿا آھيون.“ ”اسين ته سفر ڪري آيا آھيون، پر تون ٿڪل پيو ڏسجين. ننڊ ڪا نه ڪئي اٿئي ڇا؟“ ”ھاڻي سائين خوشيءَ وچان ننڊ ڪيئن ڪندو؟ ھمراه لاءِ وقت ڪاٽڻ ئي مشڪل ھوندو.“ ”سموريون ڪثرون ڪڍندو.“ ”پر پوءِ خبر پونديس. شادي ڪرڻ کان اڳ اسان کان صلاح وٺي ھا. آئون چوانس ھا ته ميان اھڙو ڪم ئي نه ڪر.“ ھو ان دوست ڏانهن ڏسي ٿو. ٻھ شاديون ڪيل ۽ اڃا به تاڙ ۾. ”خير شادي آھي ته ھڪڙو سماجي ٻنڌڻ. پر سيڪس پرابلم جو ھڪ سٺو حل آھي. ھونءَ اسين ماڻھو ڪٿي ٿا افورڊ ڪري سگھون!“ ”ھا يار، آھي وڏو پرابلم. اسان کي خوشي آھي ته اسان جي ھن دوست جي سيڪشوئل فرسٽريشن ته گھٽ ۾ گھٽ ختم ٿي ويندي.“ ٽھڪ. سڀني جا گڏيل. اکين ۾ چمڪاٽ. اشارا. ھو به چاھي ٿو انجوائي ڪرڻ. وڏا ٽھڪ ڏيڻ. پر ھڪدم بوريت جو احساس. بيزاري ان سڀ کان. بي تعلقي. دوست ڳالھائڻ لڳن ٿا ھڪٻئي سان. سياسي بحث ڇڙي ويل. بحث ۾ زور پيدا ڪرڻ لاءِ وڌيڪ زور سان ڳالھائڻ! گانا چالو ٿي ويل. لائوڊ اسپيڪرن جا ڪن پردا ڦاڙيندڙ آواز. ڳالھائڻ جا تيز آواز. ھو ڀڄڻ چاھي ٿو انهن سمورن آوازن کي پٺيان ڇڏي. آوازن کي ڪنهن ھڙ ۾ ٻڌي، ھڙ کي پٺيان اڇلائي ڀڄي وڃڻ جي خواھش. گوڙ. ھل. ھڻ وٺ ڍوڙ ڊڪ. يٽ شٽ. سس پس. ھو انهن سڀني کان الڳ – جدا. اڻ واقف رستو ڀلجي آيل مسافر وانگر ويٺو آھي. جنهن جو ڪو واسطو نه ھجي ۽ جنهن سان ڪنهن جو واسطو نه ھجي – ھڪ وساريل ڌاريو ماڻھو. ھو اٿي ٿو. ”ڪيڏانهن؟“ ”گھران ٿي ٿو اچان.“ ”ھا سائين، تون اسان وٽ ڪيئن ويھندين.“ ”ھينئر کان ئي گھر جي ڇڪ!“ ٽھڪ ھروڀرو. گھر – عورتن ۽ ٻارن جي پيھ. آئون گھر ۾ ڇو آيو آھيان؟ بنا ڪنهن ڪم جي! مايون ڇا چونديون. پويان دوست ڇا چوندا؟ ۽ مون کي ھيءُ ٿيو ڇا آھي؟ منهنجو اندر ڄميل برف جي ڇپ ڇو بنجي ويو آھي؟ ھيءَ ڪھڙي ڪيفيت آھي؟ بيزاري .... بوريت ۽ بيحسي ...... بي تعلقي. پر آخر ڇو؟ شايد آئون ڊنل آھيان. مون اھو نٿي چاھيو جيڪو ھاڻ ٿي رھيو آھيان. ھو ماين جي پيھ لتاڙي ڪمري ۾ اندر وڃڻ چاھي ٿو. ”ابا ھيڏانهن ته اچ.“ ماءُ جي سڏ تي منهن ورائي ٿو. ڪجھ ماين سان گڏ ويٺل. ”مصيبت“، اوڏانهن وڃي ٿو. ”ابا، ھي تنهنجون سوٽيون ماساتيون آھن. چون ٿيون اسان گھوٽ ڪو نه ڏٺو آھي.“ ماءُ نالا ٻڌائي ٿي ۽ ھو واري واري سان ھٿ ڏئي ٿو. ”ھون...... ته ھيءَ آھي اھا. فيچرس ڏاڍا موھيندڙ اٿس. ڇوڪريون ڦڪيون ڦڪيون. ھڪڙي ڳالھائي ٿي. منهن جي پڪي آھي. ”ادا، اسان کي شاديءَ کان وڌيڪ سڪ تنهنجي ڏسڻ جي آھي.“ ”پوءِ ھينئر ڏسي ڇڏيو.“ کل. ”ابا مون کي نٿو سڃاڻين؟“ ھڪ اڌڙوٽ عمر واري عورت پڇي ٿي. ھو لڄي ٿئي ٿو. جواب نٿو سجھيس. ”نه، مون کي ته ياد ڪانهي.“ ”واه ابا واه، آئون تنهنجي مامي ڪانه آھيان، مون کي به نٿو سڃاڻين؟“ ”گھڻا ڏينهن ٿي ويا آھن نه مامي“ کل. ھو لڄي ٿئي ٿو. ماءُ ھن جي جند ڇڏائي ٿي. ”ابا ڪم سان آئين؟“ ڪم سان! ڪم ..... ڪھڙو ڪم ..... ”گرمي آھي. وڃان ٿو واھ تي وھنجڻ. ٽوال ۽ صابڻ کڻڻ آيو ھوس.“ ماءُ ھن کي ٽوال ۽ صابڻ کڻي ڏئي ٿي. نڪري وڃي ٿو تڪڙو تڪڙو. واھ گھر جي پويان آھي. سامھون ٻنين کان پري گھاٽن وڻن جي پويان لھندڙ سج. ٻنين جي ساوڪ ۽ شام جي نيراڻ گڏجي ويل، اڪيلائي. ماڻھو سڀ شاديءَ جي گوڙ ۾. گانن جو آواز ڪجھ ھلڪو ايستائين اچي پھچندڙ. ڪپڙا لاھي، گوڏ ٻڌي واھ ۾ گھڙي پئي ٿو. محسوس ٿئي ٿي پاڻيءَ جي ٿڌاڻ. ھر وقت نئون پاڻي. اھو جملو ھن شايد ھرمن ھيس جي ناول ”سڌارٿا“ ۾ پڙھيو ھو، ”پاڻي جيڪو سانده وھندو رھي ٿو ۽ سدائين نئون ھوندو آھي.“ چاھي ٿو اکيون پوري پاڻ کي ڇڏي ڏي. ٿڌي پاڻيءَ ۾ وھندو وڃي. ”اھو ايترو گوڙ ھل ڇا جو آھي؟ ڇا پيو ٿئي؟” اکيون کولي ڪناري ويجھو اچي ٿو. سچي پچي پاڻيءَ ۾ وھندو پئي ويو. منهنجو جسم آھي. منهنجو ذھن آھي. پوءِ به آئون ڪجھ نه آھيان. منهنجي ڪا مرضي ڪانهي. ارادو ناھي. چونڊ ناھي. ڪجھ به نه آھي. منهنجو ھئڻ نه ھئڻ آھي. ٻين جي مرضي آھي. ٻين جي چونڊ آھي. ٻين جو فيصلو آھي. ٿئي اھو ئي ٿو جيڪي آئون نٿو چاھيان. وھندڙ پاڻيءَ ڏانهن ڏسندي ھن کي لڳي ٿو: محروميون اڻ کٽ پاڻيءَ وانگر وھنديون پيون اچن ھن ڏانهن، ھن جي ايندڙ نسل ڏانهن ۽ ھو ان پاڻيءَ کي روڪڻ جي اجائي جاکوڙ ڪري رھيو ھو. ھو واھ مان نڪري ڪپڙا پائي ٿو. ھل گوڙ آھستي آھستي ھن ڏانهن وڌندو اچي ٿو.
جواب: وھندڙ پاڻي۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔ شوڪت شورو ”پاڻي جيڪو سانده وھندو رھي ٿو ۽ سدائين نئون ھوندو آھي.“ سهڻن احساسن ۽ سٺي انداز سان لکيل شوڪت شورو صاحب جي ڪهاڻي۔ ماڻهو نه چاهيندي به گهڻن ئي جاين تي مفاهتون ڪندو رهي ٿو۔ ڪجهه مجبوريون ۽ ڪجهه بيوسيون هونديون آهن ۽ ڪجهه وري سماج جا عجيب رنگ ۽ ڍنگ ۔۔۔۔۔۔۔ بهترين شيئرنگ
