توکي آرسُ اکڙين ۾ (وائي) حضرت شاهه عبداللطيف ڀٽائي رح

[JUSTIFY]دوستو شاهه سائين جو رسالو انهي منجهه لکيل لاکيڻي لطيف جي شاعري جي اونهي عميق ۾ جڏهن ٽُٻي هڻندو آهيان ته ساري دنيا جا دُک درد وسري ويندا اٿم اڄڪلهه سُر سُريراڳ منهنجي مطالعي هيٺ آهي مون وٽ لاکيڻي لطيف جا ٻه رسالا آهن هڪڙو ڪلياڻ اڏواڻي جو ترتيب ڏنل ۽ ٻيو غلام محمد شاهواڻي جو مرتب ڪيل ڪلياڻ اڏواڻي سُر سريراڳ جي باري ۾ لکي ٿو هي سُر سريراڳ هندوستان جي مکيه راڳن مان هڪ آهي ان جي ڳائڻ جو وقت شام جو چئين وڳي کان رات جو اٺين وڳي تائين آهي ، هن سُر ۾ شاهه سائين مهراڻ ، معلمن ، ملاحن، غواصن ، سامونڊين، ٻيڙين، ٻيڙياتن، غورابن ۽ جهازن جي مثالن وسيلي انسان کي روحاني هدايتون ٿو ڏئي. مهراڻ مان ٻٽي مُراد آهي حقيقت جو بحر ۽ هي سنسار مهاساگر انسان پاڻ سامونڊي يا ملاح آهي ۽ ڪامل مرد غواص ۽ معلم آهن جن روحاني عميق جي آگاهي (خبر) آهي هيءَ ديهي ٻيڙيءَ مثل آهي. جيئن سمنڊ ۾ نه لهرن جو ليکو آهي نه آب جو انت نه خطرن جو حساب تيئن دنيا ۾ به حرصن، هوسن ۽ اولاڪن جي حد ئي ناهي . ملاح جو فرض آهي سچيت رهن ۽ سکان کي پختو جهلي، پاڻيءَ مٿان ٻيڙيءَ کي تارين ، انسان جو ڪم آهي ته هو هر وقت بيدار رهي ۽ نفساني اَچارن ۽ ڪُنن کان پاڻ سنڀالي انهيءَ لاءِ جي ڪنهن معلم (ڪامل) جي هدايت وٺندو ته هرگز توائي نه ٿيندو .هن سنسار مهاساگر مان اهو ملاح (انسان اُڪري ويندو جنهن جي ٻيڙيءَ ۾ وينتين جو وکر هوندو ۽ جنهن جي جهاز ادب ۽ اخلاص جي شڙهن سان سينگاريل هوندو اهڙو انسان توبهه جي تاثير سان طوفان به تري ويندو، ۽ سندس جهاز کي ڪو جوکو نه رسندو، خدا جا مرد غواص يا ٽوٻا آهن جي حقيقي مهراڻ ۾ پيهي ماڻڪ ٿا ميڙين املهه موتي انهن وٽ آهن جي پاتال اونهيون ٽبيون ٿا هڻن.شاهه سائين الله سائين جي عاشقن کي ويجهار يا جوهري به ٿو سڏي، افسو جو اڄ اُهي وينجهار پنهنجي ماڳن تي نه آهن سندن پويان شيهي جو ملهه به نه ٿا سُڃاڻن ۽ رُڳي ڪٽ پيا ڪُٽين اسين موتين جي وڻج کي وساري، ڪائو ويٺا ڪمايون ڌڻيءَ جا امرن کي نه ٿا مڃون ۽ نيٽ سمورو وکر هٿان وڃائي جهان مان رت روئندا ٿا وڃون . ڌڻي جا عاشق ساري رات رب کي ريجهائڻ لاءِ تا جاڳن ، سندن وئي کان پوءِ سندن مٽي به مان ٿي لهي ۽ ڪروڙين انسان اچيو سندن آستانن تي سلام ۽ سجدو ڪن، باقي اسان جو حال هي آهي جو سموري موڙي برباد ڪري هتان هليا ٿا وڃون ۽ نه هتي نه هُتي ڪنهن مُلهه يامانَ جا ٿا ٿيون(ڪلياڻ اڏواڻي)
هي شاهه سائين جي وائي سُر سريراڳ جي داستان ٽيون مان کڻي ان جي غريباڻي چترڪاري ڪري توهان سان ونڊيان پيو[/JUSTIFY]

وائي
حضرت شاهه عبداللطيف ڀٽائي رح

ساٿِينِ ننڌا بارَ، وو! تن پانڌِين نَنڌا بار....!
توکي آرس اکڙين ۾.

پاتا پاڙيواريين ، پڳهه منجهه پاتارَ...!
توکي آرسُ اکڙين ۾ .

پتڻ ٿو پُور ڪري، آئي تُنهنجڙِي وارَ...!
توکي آرسُ اکڙين ۾ .

سَڄيون راتيون سُمهين کِيو منجهه خُمارَ
توکي آرسُ اکڙين ۾ .

ڪَه تو ڪنين نه سُئي هَلَڻ جي هاڪارَ؟
توکي آرسُ اکڙين ۾.

تائب ٿيو تڪڙا، سَچي اِي سنسارَ...!
توکي آرسُ اکڙين ۾ .

ننڍ نه ڪجي ايتري، سُڻج ادا يارَ...!
توکي آرس اکڙين ۾.​

​

ترجمون

[JUSTIFY]ساٿين سامان سهيڙيا آ هن (سفر لاءِ) او ! انهن پانڌيئڙن سامان سهيڙيا آهن توکي اکين ۾ ننڍ جو خمار آهي ، پاڙي وارين اونهي سمنڊ ۾ پڳهه ڇوڙيا آهن پتڻ ٿو گهمرا ڪري ، تنهنجي واري ڄاڻ ڪي آئي تون کايو پيو ساريون راتيون نشي ۾ ننڊون پيو ڪرين ڇا تو هتان هلڻ جي هڪل ڪنن سان نه ٻُڌي آهي ، ترت توبه تائب ٿيو .اها ئي سچي سرت آهي او ڀائو او يار اهو ٻُڌ ته ايتري ننڊ نه ڪجي .[/JUSTIFY]

 

جواب: توکي آرسُ اکڙين ۾ (وائي) حضرت شاهه عبداللطيف ڀٽائي رح

جيڪين مَنجھ جَهَان ، سو سَڀ صفَتَ تُنهنجي
قادر تُنهنجيءَ قُدرَتَ جا مڙيئي مَڪَاَنَ
پَدَمَان ئَي پَري ٿئا آگي جَاَ احسَانَ
ظاهِرُ سَاڻُ زَبانَ ، ڳَڻي ڳَڻِيان ڪَيتَرا

ادا نثار نازصاحب اسلام عليڪم۔ شاه صاحب جي ته سڄي شاعري سون آهي پر توهان جو ڊيزائن ڪيل وائي جيڪو سُر سري- راڳُ مان آهي تمام لاجواب آهي ۽ مٿان وري ان سُر جي تشريح سون وارو ڪم ڪري ڇڏيو۔ شاه سائين جهري عظيم شاعري جي ان سر جي ڪجھ وڌيڪ تشريح ڪرڻ جي آسان به جسارت ڪري رهيا آهيون ۔

سُر سري- راڳُ سڄو تمثيلي سر آهي۔جنهن ۾ ٻڌايو ويو آهي ته هي جهان سمنڊ آهي،جنهن ۾ انسان جي حياتي ٻيڙيءَ مثال آهي۔ان ٻيڙيءَ کي هن جهان جي سمنڊ مان ايمان ۽ يقين،صدق ۽ سچائي،۽ ڪوشش ۽ ڪاميابيءَ سان صحيحي سلامت پار پهچائڻو آهي۔هن سٽاڻي سمنڊ ۾ الله تعالي جي لطف ۽ ڪرم جي ضرورت آهي ۽ سندس مدد درڪار آهي،حياتي هڪ وڏي قيمتي وٿ آهي جنهن کي سنڀالڻو آهي : حياتي جي ٻيڙيءَ کي ڏيهاڙي مکڻو آهي ته جيئن مضبوط ٿئي،۽ پو ان کي همٿ ۽ حوصلي سان سمنڊ جي لهرين ۽ لوڏن کان بچائڻو آهي۔داستان جي آخر ۾ اهو فڪر سُمايل آهي ته جيڪي وڏا ڄاڻو ۽ وينجهار آهن سي ئي ماڻڪ موتي پوَکين ٿا ۽ اهي ئي تعريف جي لائق آهن۔داستان جي شروعات جهان جي خالق مالڪ جي ثنا سان ٿئي ٿي:"جيڪي منجھ جهان، سو سڀ تاري تڳي تنهنجي۔" الله پاڪ پاڻ ئي ذات مطلق آهي،باقي جهان ۾ ٻيو جيڪي ڪجھ آهي سو سندس صفت آهي،اهو پروردگار وڏو ٻاجهارو آهي ۽ سندس لطف ۽ ڪرم جي ڪمي آهي ئي ڪانه! کانئس امان گهرندي شاه عبدالطيف جن فرمائين ٿا ته " اي منهنجا مولا !عدل سان مهنجي آجائي نه ٿيندي: تون مون تي پنهنجي فضل جو ڦيرو ڪج" شاه صاحب جا اهي دعا جا بيت فصاحت بلاغت ۽ معني جي لحاظ سان مثالي آهن۔دعا سان هن داستان جي شروعات توڙي پڄاڻي انهي لحاظ سان موقعي ۽ مناسبت واري آهي،جو هيءَ عمل جو جهان اٿاه سمنڊ آهي۔انسان جي حياتي ان ۾ هڪ ننڍڙي ٻيڙيءَ مثال آهي جنهن کي خالق مالڪ جي سهاري ۽ پناه جي ضرورت آهي۔انسان هن جهان ۾ وکر وهائيندڙ آهي،يعني عمل ڪندڙ ۽ بالاّخر عمل جو نتيجو لوڙيندڙ آهي: انهي ڪري اي وڻجارا!وکر سو وهاء، جو پئي پراڻو نه ٿئي۔هن زندگي ۾ چڳي عمل وارو وڻج ۽ واپار هڪ سڦرو سعيو ۽ ڪوشش آهي۔اهو ويمو ۽ واپار وڏي نفعي وارو آهي۔"وت ويمي جو جي لهين ته ٻي ڪار نه ڪرين ڪا"انسان پاڻ پُونجيارو ( پونجيءَ وارو،موڙي وارو) آهي:منجهس سوچ ۽ عمل جي وڏي سگھ ۽ قوت آهي،سندس واسطي وڏي آزمائش آهي جنهن ۾ خطرو توڙي فائدو آهي:سمنڊ خطري وارو توڙي نفعو ڏيندڙ آهي۔"ڪر سا ڃاءَ سمونڊر جي جو لک لهريون "ڏي" سمنڊر جي سيوا ۽ ساڃاءَ جو فڪر ڪرڻو آهي،پر اڃان وڌيڪ پناه واري سيوا ۽ ساڃاءَ صرف سبحان جي آهي جيڪا سمنڊ جي خطري جهلي ٿي "سيو ئو جن سبحان،وير نه وڙهي تن سين"وڏي پناه سچائي ۾ آهي ۽ سچ جي سوّدي ۾ وڏي سگھ ۽ طاقت آهي،جيڪي سچ وارو سودو واپار ٿا ڪن سي سلامتي سان سمنڊ پار ٿا ڪن: " تن کي لالڻ لنگهايو،ساندرو سمونڊر جو"پر هن دنيا وارو سمنڊر بي ساحل آهي ،ان جي ڪنڌي آهي ئي ڪانه! انسان لاء ضروري آهي ته سوچي سمجهي تدبير ڪري،۽ پوء مدد ڌڻي طرفان پڻ ٿيندي۔

 

سائين ڪير ٿو چوي ته غريباڻي چترڪاري آهي۔۔۔۔ جيڪڏهن مون کان پُڇو ته آءُ ته اِهو ئي چوندس ته
ادا سائين هن کان وڌيڪ ٻي ڪهڙي چترڪاري ٿي سگهي ٿي۔۔۔۔ هر طرف کان ڏٺو وڃي ته سرڪار
جي بيت جي جهلڪ ڊزائن ۾ نظر پئي ٿي اچي۔۔۔۔۔اوهان جي هن سُٺي ونڊ ڪرڻ لاء توهان جا
لک قُرب سائين۔۔۔۔۔۔