اڄڪلهه اهو نوٽ ڪيو اٿم ته تنقيد جي نالي تي گهڻو ڪري ذاتي تذليل وارو عمل وڌي رهيو آهي۔ جيڪو اسان جي نوجوانن لاء گهڻو نقصاندهه آهي۔ ڪنهن ۾ ٻڌڻ ۽ سمجهڻ جي سڪت ناهي ته وري ڪي تنقيد جي نالي تي پٽڪا لاهي ٿا ڇڏين۔ تنقيد ضروري آهي ڇو ته تنقيد کانسواء اصلاح ڪانه ٿيندي۔ پر اها تنقيد اصلاح واري هجي۔ ان سلسلي ۾ سائين علي نواز وفائي جون تنقيد بابت ڪجهه سٽون پيش آهن۔ تنقيد علي نواز وفائي جي ڪتاب رتيء جي رهاڻ تان ورتل
توهان جي مٿين ڳالهه درست آهي پر اسان ۾ شايد سچ ٻڌڻ جي سگهه ڪان آهي، اسان پنهنجي انا پرستي ۾ پاڻ کي گهٽ ڪرڻ ڪون چاهيندا آهين جيڪا اسان لاء نقصانڪار آهي۔ تنقيد براء تنقيد نه پر تنقيد براء اصلاح هجڻ گهرجي، انداز ء رويئي جو به وڏو اثر هوندو آهي ان جو به خيال رکيو وڃي۔
سچ جي بنياد تي ۽ خلوص سان ڪيل تنقيد ، ادب، معاشري ۽ فڪر لاءِ لازم آهي، تنقيد جو مقصد آهي هڪ اهڙي ڇاڻي گڏ رکڻ جنهن مان ڪارائتي شئي حاصل ڪرڻ ۽ بيڪار شئي ڪڍي ڦٽي ڪرڻ ... سٺي کي سٺو چوڻ ۽ خراب کي خراب چوڻ تنقيد آهي ... ماڻهون سمجهندا آهن ته ڪنهنجي برائي ڪرڻ يا ڪنهن مان ڪيئان ڪڍڻ تنقيد آهي ... نه بلڪل غلط .... ڪنهن جي سٺائي ۽ ڀلائي بيان ڪرڻ ۽ ڪنهنجي اصلاح ڪرڻ تنقيد آهي ... ادبي تنقيد کي سوناري جي ڪسوٽيءَ سان ڀيٽيو ويندو آهي، جيئن سونارو سون کي پٿر تي گسائي ان مان سون ۽ ڦيٽ جو مقدار ڪڍندو آهي، بلڪل تيئن هڪ تنقيد نگار ڪنهن ليک يا ڪنهن فڪر مان سون ۽ ڦيٽ الڳ الڳ ڪندو آهي ... خوشي ان ڳالهه جي آهي ته سليمان وساڻ تمام ڪارائتا ونڊ ڪرڻ لڳو آهي ... لک قرب دوست!
تنقيد برءِ اصلاح هجي۔ ادا سليمان اسين پڻ اهو محسوس ڪيو آ ته رايا ڏيندي ڏيندي دوست ذاتي زندگي تي پهچن ٿا۔ جيڪو عمل ٻئي دوست جي دل آزاري جو سبب بڻجي ٿو ۽ اخلاقن به اهو سٺو عمل ناهي۔
فيسبڪ تي ساڳي تحرير پوسٽ ڪيم ۽ دوستن جا مختلف رايا آيا آهن۔ جيڪي هت ونڊ ڪرڻ چاهيان ٿو۔ جيئي لطيف سائين ذوالفقار قادري جو حوالو ڏيندي لکي ٿو:
