مٿي تصوير کي ڏسي توهان کي حيرت ته ٿيندي هوندي۔۔۔ مون کي به ياد ٿو اچي ته اڪثر رسيس کان پوءِ جڏهن به عربي جو پيرڊ ايندو هو ته مون کي هميشه اوٻاسيون اينديون هيون۔۔۔ ۽ ان وقت ڪافي پريشاني ٿيندي هئي جڏهن ننڊ ڪري اکيون ٻوٽيون وينديون هيون۔۔۔ ڪئي دفعا مانيٽر هجڻ باوجود استاد ڪڪڙ به بڻايو هو ۽ ان جي وجهه هئي ڪلاس ۾ ننڊ جو اچڻ ۔۔۔ پر اهو پڙهي توهان کي حيرت ٿيندي ته ملڪ چين جي ڪلاس رومز ۾ رڳو جهٽڪو ئي نه پر پر باقائده بسترو لڳائي ننڊ ڪرڻ جي اجازت هوندي آهي۔۔ چين جي اوڀر واري صوبي شانڪسي جي شهر زيان جي پرائمري اسڪول جي ننڍڙن شاگردن کي ٻپهري جي وقت گهر پري هجڻ ڪري لنچ ڪرڻ کان پوءِ اسڪول ۾ اڌ ڪلاڪ جي ننڊ ڪرڻ جي اجازت مليل هوندي آهي۔۔۔ جيئن ته اسڪول جي عمارت ننڍي آهي ۽ ان ۾ ڪو وڏو حال ڪونهي ان ڪري ٻپهري جي ننڊ لاءِ ٻار پنهنجي ڊيسڪ تي ئي پنهنجي ٻانهن جو ويهاڻو بڻائي يا وري ڪجهه پورٽيبل ويهاڻو رکي چند لمحن ۾ ننڊ جي وادي ۾ پهچي ويندا آهن۔۔ اسڪول م ٻپهري جو اڌ ڪلاڪ ڏاڍو سڪون هوندو آهي۔۔۔ ڇو ته سڀ ٻار ٻپهري جو پنهنجي ڊيسڪن تي کونگهرا ڏئي رهيا هوندا اهن۔۔۔ انهن مان ڪجهه ٻار قميص لاهي ننڊ ڪرڻ جا عادي هوندا آهن ته ڪري وري باقائده گهران ويهاڻو ۽ چادر پڻ کڻي ايندا آهن ته جيئن آرام سان ننڊ ڪري سگهن۔۔۔ جڏهن ته ٻارن جا استاد ڪجهه دير لاءِ بينچ کي بيڊ بڻائي ڪجهه دير لاءِ سستائي وٺندا آهن ته جيئن ته وري تازه دم ٿي وري پڙهائي ڪري سگهن۔۔۔ پرائمري اسڪول جي ترجمان مطابق گهر پري هجڻ ڪري ٻارن کي اسڪول ۾ ئي آرام ڪرڻ جو موقعو ڏنو ويندو آهي ته جيئن ننڊ پوري هجڻ ڪري هو اسڪول اچڻ کان ليٽ به نه ٿي سگهن ۽ کين نه ئي ڪا ٿڪاوٽ ٿئي ته جيئن تازه دم ٿي ٻيهر پنهنجي پڙهائي بهتر طريقي سان ڪري سگهن۔۔۔ اهو سندن مشرقي طريقو آهي۔۔۔ جيڪو جسماني ۽ ذهني ٿڪاوٽ کان پري ڪري ٿو۔۔۔ ۽ ان کي وڌيڪ تازه دم بڻائي ٿو۔۔۔
سبحان الله! ڪروڙها درود ۽ سلام ان پياري مٺڙي محمد عربي تي جن اڄ کان سوين سال پهرين ٻپهري کان ٿورو پهرين قيلولو (ٿورڙي ننڊ) کي سنت قرار ڏنو، تاڪِ ان طرح ڏينهن، رات جي عبادتن، ڪم ڪار کان علاوه رات جو تهجد پڙهڻ جو موقعو به ملي سگهي، تاڪِ ٻانهون پنهنجي پروردگار سان به ڪجھ گهڙيون حال هوري سگهي۔۔۔
اهي قانون به چين جا، ٻار به چين جا ۽ ماستر به چين جا۔ هتي جي موقعو ملي ته چاچا ڪريم جهڙا ٽيچر ۽ رشيد جهڙا شاگرد ته پوءِ اڌ ڪلاڪ چار پنج ڪلاڪن جيترو ٿي ويندو!
ادا ڳا لهه ته ڀلي ٻڌائي اٿو.........نڀاڳو ٻار پينگهي ۾ پڌرو......پر هي ته پوءِ به سدورا آهن جو بينچن تي ستا پيا آهن.......
سائين اسان جيڪر اهڙو ڪو سمهڻ وارو لا عمل هجي ته سائين وارن کي ڪنهن گاڏي جو پريشر وارو هارن وڄائي اٿارجي ها۔۔۔۔۔۔
هڪ سجاڳ قوم ۽ معاشري ۾ ان قسم جا تجربا ڪري سگهجن ٿا ۽ اتئي اهي ڪامياب ٿيندا، پر هن ملڪ ۾ ان جو اثر مختلف نڪرندو۔اسانجا ٻار۽ محترم استاد (معذرت سان) خصوصن گورنمنٽ اسڪولن ۾ پڙهائي جي طرف جيترو ڌيان ڏين ٿا انهن کان ته توهان ۽ اسان سڀ چڳي طرح واقف آهيون،جي ايئن نه هجئي هان ته ڪوبه مائٽ ڳريون فيون ڏئي پنهنجي ٻارن کي پرائيوٽ اسڪولن ۾ پڙهائڻ کي ترجيح نه ڏئي هان،کي جيڪڏهن قانوني طوراسڪول ۾ سمهڻ جو موقعو فراهم ڪيو ويندو ته انهن ٻارن ۽ استادن کي ننڍ مان ڪير ۽ ڪيئن اٿاريندو، ۽ ان پيرڊ جو درونيو اڌ ڪلاڪ ته نه پر ڪلاڪن تائين ڦهلجي ويندو(جيئن محترم عبدالحفيظ لغاري صاحب جن پنهنجي ڪمينٽش ۾ اسان جي هن فورم جي ٻن سڄڻن کي سامهون رکندي تحرير ڪيو آهي)۔ حقيقت ۾ پڙهائي جو رهيوسهيو نوربه نڪري ويندو۔ هون به انهي قسمن جا موقعا اتي سٺا لڳندا آهن جتي اسڪول جو روزانا دورانيو صبح اٺين يا نائين بجي کان وٺي شام جو پنجي بجي تائين هوندو آهي۔هن ملڪ ۾ ته هر اسڪول منجهند جو ٻين بجي تائين بند ٿئي ويندوآهي پهرين شفٽ جي لاء۔
هي موضوع جيئن ته ماستر برادري سان لاڳاپيل آهي سو اهي ئي جواب لکن ته بهتر ٿيندو۔ جيئن غلام مرتضى وساڻ ۔ باقي ڏک تڏهن ٿيندو آهي جڏهن اسان جي نوي سيڪڙو استادن (خاص ڪري سرڪاري اسڪولن جا) جا ٻار انهن جي پنهنجي اسڪولن ۾ نه ٿا پڙهن۔ انهي کان وڌيڪ اهو ڪيئن تسليم ڪن ته حال پورو آهي۔
