محبت ٻرڙي جون بي تڪلف ڳالهيون س: نالو سڄو؟ ج: محبت علي ٻرڙو. س: سڃاڻپ؟ ج: 1. بنيادي موضوعن تي ليڪچر ڏيڻ، 2. مختلف موضوعن تي لکڻيون/ترجما، 3. علمي گفتگو ڌيان سان ٻڌڻ. س: پيدائش جي تاريخ ۽ جاءِ؟ ج: 25 مارچ 1952ع،قنبر. س: تعليم؟ ج: ايم بي بي ايس. س: پيشو؟ ج: ڊاڪٽر (ميڊيڪل پرئڪٽشنر). س: پهرين ملاقات ۾ ماڻهوءَ جي ڪهڙي ڳالهه جو جائزو وٺندا آهيو؟ ج: سندس سڄاڻ ۽ سڀاءُ جو. س: توهان جي روزاني زندگي جو بنيادي اصول؟ ج: 1. جو ئي آهيان سو ئي آهيان، 2. عزت ڏبي علم کي، فضيلت کي، خلوص کي. س: اداس لمحن ۾ ڇا ڪندا آهيو؟ ج: 1. اداس ٿيندو آهيان، 2. ڇنڊڇاڻ ڪري ڏک کي سهڻ، ڪارڻن کي حل ڪرڻ ۽ مصيبت جو مقابلو ڪرڻ. س: خوش لمحن ۾ ڇا ڪندا آهيو؟ ج: 1. دل و جان سان خوش ٿيندو آهيان، 2. سڌ هوندي اٿم ته ڪاش! ڏک جيان سک جي پَتي به سڀ کي ملي. س: ڪهڙي ڳالهه تي خوش ٿيندا آهيو؟ ج: ڪا هڪ ناهي: 1. بي غرض مرڪ جا چپڙن تي ٽڙي، 2. پيار جيڪو من ۾ هجي ۽ اکڙين مان ڦٽي. س: ڪهڙي ڳالهه تي چڙ ايندي اٿو؟ ج: گھڻيون ئي آهن، غداريءَ تي، ڪوڙ تي، ڌوڪي تي ... قول ۽ فعل ۾ تضاد تي. س: ڪهڙين ڳالهن تي روئڻ ايندو اٿوَ؟ ج: 1. خلوص ۾ شڪ تي، 2. پيار ۾ غلط فهمي، ڦيٽاري ۽ وڇوڙي تي، 3. حياتيءَ ۾ ناجائز ڏک تي، 4. ڪنهن جو حق کاڄي وڃڻ تي، 5. بي پناهه خوشيءَ تي (ڪنهن جي به هجي). س: توهان جي عادت، جنهن مان گھر وارا بيزار هجن؟ ج: هوڏ! (ڀلي تعميري ڪم ۾ هجي). س: سپنا جيڪي ساڀيا ٿيا؟ ج: 1. پنهنجي پورهئي تي جيئڻ (ڀلي ڏک ڀريو هجي)، 2. پڙهي لکي ڳالهائي سگھڻ، 3. هڪ زال جيڪا پياري هجي، 4. هڪ پٽ جيڪو سوال پڇي ۽ هر موضوع تي سوچي. س: ڪو واقعو جيڪو توهان کي ڪنڊي جيان چڀندو هجي؟ ج: هڪ ناهي ... س: اها گھڙي جنهن حياتي بدلائي ڇڏي؟ ج: زندگيءَ ۽ شعور جي بڻ بنياد جو ادراڪ. س: آرسي ڏسڻ سان خيال ايندو اٿوَ؟ ج: مختلف وقتن تي مختلف: 1. ڪاش رسمي معيارن موجب سهڻو هجان ها، 2. سچ نيٺ سوڀارو ٿيندو ”... ڇا واقعي؟“ 3. سلڇڻو ٿي رهه، ”... ڇو نه ٿو رهين؟“ ... س: توهان جي ننڍپڻ جا ڏينهن؟ ج: سادا، سچا سٺا ۽ بيپرواهه (جيتوڻيڪ خوشيءَ گاڏڙ ڏک ڀوريا). س: ڪاش! زندگيءَ جا اهي ڏينهن موٽي اچن؟ ج: اهڙن وهمن ۾ رهڻ پسند ناهي. س: شاگرديءَ واري زماني ۾ ڪهڙو سبجيڪٽ نه وڻندو هو؟ ج: سڀ سٺا، اڃا سوڌو. س: وڻندڙ شعر؟ ج: گھڻائي آهن: محبت پائي من ۾ رنڊا روڙيا جن، تن جو صــرافــن، اڻـتـوريو اگـھائـيو. س: وڻندڙ اديب؟ ج: گھڻائي آهن، سوفوڪليز کان وٺي سراج تائين. س: وڻندڙ سياستدان؟ ج: رسول بخش پليجو ـــــــــ وطن، قوم، نظريي، تنظيم ۽ عوام سان غداري ڪندي ظاهر ٿيڻ کان اڳ (شهيد فاضل جي شهادت) تائين. س: وڻندڙ شهر؟ ج: ” مدينة العِلم“... ڄام شورو، سپر هاءِ وي جي اولهندي پاسي واري ايراضي. س: وڻندڙ رنگ؟ ج: ڇا ۾؟ قدرت ۾، جسم ۾ يا ڪپڙن ۾؟ مناسب شيڊ ۾ سڀ. س: وڻندڙ ٽي وي پروگرام؟ ج: ڪارٽون ۽ مختلف وقتن تي مختلف سلسلا، جيئن نيچرل ورلڊ، سائنس فڪشن، ايڊوينچرس، عجائبات وغيره. س: وڻندڙ ريڊيو پروگرام؟ ج: ريڊيو ٻڌڻ جو مناسب وقت نه ٿو ملي. س: 24 ڪلاڪن مان وڻندڙ ڪلاڪ؟ ج: جنهن ۾ ذهني اطمينان ميسر هجي، اڪثر ڪري پرهه ڦٽي مهل. س: وڻندڙ ڏينهن/مهينو؟ ج: جنهن ۾ مقرر ڪيل ٽارگيٽ پورو ٿئي. س: وڻندڙ لباس؟ ج: مختلف حالتن ۾ مختلف، سلوار قميص، فل سوٽ، قدرتي ... س: وڻندڙ راند؟ ج: 1. کليل ميدان ۾ پولو ۽ ڏُڪلو ڏَڪر، 2. ننڍي ميدان ۾ ٽينس، 3. ڪمري ۾ ٽيبل ٽينس، 4. ننڍي ڪمري ۾ شطرنج، 5. اخبار ۾ ڪراس ورڊ، 6. پاڻيءَ ۾ ترڻ، 7. هوا ۾ پيراشوٽ جمپ... باقي، 8. پيار جي راند ڪير به ڪري ڪٿي به کيڏي (مثال طور گُلرن ۽ پلونگڙن جي پاڻ ۾ کيچل به). س: وڻندڙ رانديگر؟ ج: مختلف وقتن تي مختلف. س: وڻندڙ سواري؟ ج: جيپ (روڊ تي). س: وڻندڙ خوشبوءِ؟ ج: 1. قدرتي ... رابيل جي، 2. هٿرادو ... ”چارلي“. س: وڻندڙ گل؟ ج: سڀ ... گلاب. س: وڻندڙ شاعر؟ ج: گھڻائي آهن... هومر، بلائيٽس، (حضرت) علي ۽ خيام کان وٺي سعيد ميمڻ تائين، باقي لطيف سان مون کي عقيدت آهي. س: وڻندڙ ڪتاب؟ ج: گھڻائي آهن، خصوصاً هر شعبي جا بنيادي ڪتاب ۽ انهن تي بحث ڪندڙ تحقيقي ڪتاب. س: وڻندڙ اخبار؟ ج: 1. ”هلال پاڪستان“ (1970ع کان 1980ع) 2. ”جاڳو“، 3. ”عوامي آواز“، ۽ ”ڪاوش“ کي ملائي ”هڪ اخبار“ سمجھي پڙهڻ. س: وڻندڙ صحافي؟ ج: غلام نبي (جي اين) مغل (سنڌي ۾) ۽ ڪجھ ٻيا. س: وڻندڙ ايڊيٽر؟ ج: محمد ابراهيم جويو (1955ع کان 60ع)، غلام محمد گرامي (60ع کان 70ع)، طارق اشرف (67ع کان 92ع). س: وڻندڙ فلم؟ ج: هر اهو فلم جنهن ۾ ذهن، سماج، زندگيءَ ۽ سنسار جو ڪو به پهلو سٺي نموني نروار ٿيل هجي. س: وڻندڙ اداڪار/اداڪاره؟ ج: گھڻا/گھڻيون ئي آهن، نالن کان وڌيڪ ادا ڪيل ڪردار تي ڌيان. س: وڻندڙ گلوڪار/گلوڪاره؟ ج: گھڻا/گھڻيون ئي آهن، نالن کان وڌيڪ آواز، موسيقيءَ ۽ شاعريءَ تي ڌيان. س: وڻندڙلوڪ فنڪار/فنڪاره؟ ج: ”ٽلي” ۽ ”گھڙي“ کان وٺي، ”بوڙينڊي“ ۽ ”چنگ“ تائين هر شعبي ۾ مختلف ــــــــــــ علڻ فقير، شازيا خشڪ. (حقيقت ۾ توهان جا سوال، ”اديب“ کان ”فنڪار“ تائين، سڀ منجھيل آهن. مثال طور: اديب عام طور فڪشن ليکڪ کي سمجھو ويندو آهي، جڏهن ته منهنجي لاءِ ائين ناهي. حياتي، سفر، مضمون وغيره جو ليکڪ ڇا اديب ناهي؟ اديب ڪٿان جو، ڪهڙي دور جو ۽ ڪهڙي شعبي جو؟ برٽرانڊرسل کي، مثال طور: ڪهڙي شعبي جو ماڻهو چوندؤ: فلاسفر، رياضيدان، سياستدان، ليکڪ؟ هن جون امن لاءِ ڪوششون ۽ سامراجي قوتن تي ٽريبونل وهارڻ کي ڇا چوندؤ؟ اهڙيون ٻيون به گھڻيون ئي ڳالهيون اوهان جي ڪيل سوالن ۾ منجھائيندڙ آهن.) س: وڻندڙ گيت؟ ج: گھڻائي آهن: ”ساٿ هلندو رهي، لاٽ ٻرندي رهي...“ (عمر ميمڻ جي آواز ۾، بنا موسيقي جي، بدين کان هڪ ڳوٺ ويندي، ڪسيءَ جي ڪڙ تي، ٻنين جي وچ ۾). س: وڻندڙ کاڌو؟ ج: سڀ (دال ۽ واڱڻن کان سواءِ). س: وڻندڙ مشروب؟ ج: گھڻا ئي آهن: ٿاڌل (چانهه، جيڪڏهن مشروب سڏيو ته). س: وڻندڙ ميوو؟ ج: قدرت جي نعمت تي آءٌ ڪو ارهو!؟ س: وڻندڙ ڏڻ؟ ج: ”ويا ويچارن وسري.“ س: وڻندڙ موضوع؟ ج: هر هڪ، جيڪڏهن موضوع هجي. س: ڪهڙي جانور/پکي/جيت کان ڊپ ٿيندو اٿوَ؟ ج: مناسب اپائن هوندي ڪنهن کان به نه (ڳجھ کان ڪرڀ ايندي آهي). س: ڪهڙي سفر کان ڊپ ٿيندو اٿو؟ ج: ڪو به اهڙو ناهي. س: موسيقي ڪهڙي ٻڌندا آهيو؟ ج: هر قسم، جي رڳو هارمونڪ هجي. س: توهان جي نظر ۾ سائنس جي بهترين ايجاد؟ ج: هزارين آهن... هن وقت ڪمپيوٽرائيزڊ روبوٽ. س: هڪ وهم، جيڪو توهان کي پريشان ڪندو هجي؟ ج: ”الا ائين مَ هوءِ، جو ڪتابن ۾ پڙهجي، ”هئي سنـــــــــڌ ۽ سنـــــــڌ وارن جي ٻــولـي“. س: هڪ شخصيت جيڪا شدت سان ياد ايندي اٿو؟ ج: هوچي منهه/ فاضل راهو. س: توهان طبيعت جي لحاظ کان ڪهڙي قسم جا ماڻهو آهيو؟ ج: سنجيده، ... کِلمُک ۽ فضيلت ڀريا ماڻهو وڻندا اٿم. س: هڪ غلطي جنهن تي پشيمان ٿيا هجو؟ ج: مون سمجھو ته هن کي پيار آهي، ”گڏهه“ (ڪم عقل) ناهي. س: هڪ ڪم جنهن تي فخر اٿـــوَ؟ ج: انسان دوستيءَ کي بنيادي موضوع بنائي لکڻ جو ڪم. س: توهان جو مشن ڇا آهي؟ ج: 1. قدرتي، سماجي، ذهني غلاميءَ خلاف جنگ، 2. انسائيڪلوپيڊيا سنڌيڪا جا بنياد رکڻ. س: زندگيءَ جي خوهش جنهن لاءِ جيئو ٿا؟ ج: 1. علمي واڌارو، 2. سچائيءَ جي پرچار. س: توهان کي جيڪڏهن خط لکجي ته ڪهڙي ايڊريس تي؟ ج: لطيف ڪلينڪ، قنبر - 77210. (هفتيوار ’سنڌو‘ حيدرآباد، نومبر 1992ع)
