سنڌ بي لوث پيار گهري ٿي سو ان سان جنهن به پيار ڪيو آ اهو ازلي ۽ ابدي سرور ۾ گم ٿي ويندو آ وطن سان محبت ته خدا ڀي چئي ٿو ۽ سنڌ جي ويساه کي نه وڃايو ۽ نه ڪي پاڻ لڄايو سنڌ سنڌي ماڻهن جا مقصد ۽ متن سمجهڻ گهرجن۔۔۔۔۔۔۔۔۔سنڌ جي پاڪ جهولي غليظ غيرن کان پاڪ ڪريو چيف جسٽس جي حڪم جي پيروي ڪندي بنا دير جي غير سنڌين جي لوڌ کي لڏايو اهو هاڻي هن گورنمينٽ جو اخلاقي فرض آهي ته انهن غير قانوني لکين ڌارين کي بي دخل ڪريو ۽ انهن کي ڪيمپن ۾ ترسائي انهن جي پنهنجي ملڪ روانو ڪريو ۔۔۔۔۔سنڌ کي صاف ڪريو۔۔۔۔ڪو هڪڙو ڪم ته سنڌ جي ڀلي جو ڪيو ويندي ويندي۔۔۔۔۔اي نادان حڪمرانو۔۔۔۔۔
سنڌ جون سرحدون وڌيڪ ڌارين کي آبا د ڪرڻ جي لا کوليون پيون وڃن ۔ هن وقت سنڌ جو ڪوبه شهر يا ڳوٺ اهڙو ناهي بچيو جتي ڪو ڌاريون نظر نه ايندو هجي ۔ جانور به پنهنجي لا پنهنجون سرحدون محفوظ رکندا آهن ،پر اسان جون سرحدون هر ڪنهن جي لا کليل آهن ۔اها لاپرواهي هڪ ڏينهن اسان کي فنا ڪري ڇڏيندي ۔
سنڌ جون سرحدون وڌيڪ ڌارين کي آبا د ڪرڻ جي لا کوليون پيون وڃن ۔ هن وقت سنڌ جو ڪوبه شهر يا ڳوٺاهڙو ناهي بچيو جتي ڪو ڌاريون نظر نه ايندو هجي ۔ جانور به پنهنجي لا پنهنجون سرحدون محفوظ رکندا آهن ،پر اسان جون سرحدون هر ڪنهن جي لا کليل آهن ۔اها لاپرواهي هڪ ڏينهن اسان کي فنا ڪري ڇڏيندي۔۔۔۔عبدالڪريم چانڊيو۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔آء ڪئين سيج ســــمهان مـــنهنجا ماروئڙا پڌري پٽ ســمهــــنآء ڪيئن لوڻ چکان منهنجا ماروئڙا روزا روز رکن (استاد بخاري) ۔سائين عبدالڪريم چانڊيو صاحب مان توهان جي ڳالهه سان اتفاق ٿو ڪريو۔گذريل 60 سالن کان سنڌ تي غير جمهوري قوتن حڪمراني ڪئي آهي ۽ شروع کان ئي سنڌ کي ٽوڙي ۽ سنڌ کي سنڌ واسين کان الڳ ڪرڻ جا منصوبا رٿيا ويا آهن ۽ گهڻي قدر قابض قوتون پهنجي مقصد ۾ ڪامياب به رهيون آهن ادا افسوس جو اسان جي سنڌ جا دانشور، اديب ۽ سياستدان به پناهه گيرن کي فائدي ڏيڻ جا رستا مهيا ٿا ڪن۔ ڪنهن جا نالا کڻي ڪنهن جا کڻجن۔ ”سنڌ سدائين سورن ۾ آهي ۽ هميشه رهندي،ڪئي آيا ۽ ڪئي ويا پر سنڌ ڌارين جي هئي ۽ رهندي پئي اچي۔ اسان جو سنڌي هميشه غلام رهيو آهي، ڪڏهن انگريزن جو ته ڪڏهن هندو سيٺن جو ته ڪڏهن پيرن ميرن جو ته ڪڏهن وڏيرن ۽ ڀوتارن جو۔ سنڌ نه سنبري سک، اڀري سج لهي ويا۔سنڌ جا ظالم جاگيردار۽ وڏيرن جي دادا گيري ڪارڻ سنڌ جي مظلوم عوام جو جيئڻ جنجال ڪري ڇڏيو آهي، سنڌ جا ظالم جاگيردار۽ وڏيرا پنهنجي ڏاڍائي ڏيکارڻ لاءِ سنڌ جي غريب عوام کي اَن جيئان جنڊ ۾ پيسي رهيا آهن تعيلمي ادارن کي پنهنجون اوطاقون بڻائي سنڌ جي غريب طبقي سان تعلق رکندڙ شاگردن ۽ شاگردياڻين کان سندن بنيادي تعليم جو حق پڻ کسي رهيا رهيا آهن۔ جنهن جو جيترو افسوس ڪجي اهو گهٽ آهي۔ سائين عبدالڪريم چانڊيو صاحب هڪ ته اسان جو سنڌي ذهني طور غلامي کي پسند ڪندڙ آهي ۽ ڻمبر ٻه ته اسان جو سنڌي ڊسيپلين پسند نه آهي۔ اهيو منهنجو پنهنجو ذاتي تجربو آهي۔ مان هت ڪراچي ۾ تقريب 13 سالن ۾ 65 روم پاٽنرن سان رهي چڪو آهيان ۽ انهن 65 ماڻهن مان صرف ٻه ماڻهون مون کي ڊسيپلين وارا مليا۔ باقي مڙئي خير هو۔۔۔۔۔۔۔سنڌي جوڌن جوانن جي باري ۾ هڪ انگريزجيمز ميڪمرڊو جا الفاظ”سنڌي سپاهي شخصي طور ڏاڍو بهادر ٿئي ٿو. هو هٿيار هلائڻ کي پنهنجو ورثو سمجهندا آهن، اهو به ٻڌائيندا آهن ته تلوار هـُـنن جو قومي هٿيار آهي.هڪ فوجي سپاهيءَ جي حيثيت ۾ سنڌي ڏاڍا مخلص ۽ فرمانبردار ٿين ٿا پر منجهن اهو عيب آهي ته وٽن فوجي ضابطو ۽ تنظيم ڪا نه آهي.“”سکاري سنڌ ڏکيرا ماڻهو۔ ترجموعطا محمد ڀنڀرو۔ ليکڪ جيمس مئڪمرڊو نوٽ۔ هي ڪتاب سنڌ جي سياسي، سماجي ۽ اقتصادي حالتن تي 1814 ۽ 1820ع جي وچ ڌاري لکيل آهي۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔ــــــــــــــــــ۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔سنڌي عام ماڻهو جي بهادري جو هڪ مثال۔ سابقه ڊپٽي ڪمشنر دادو مير محمد پرهياڙ جي زباني۔ اسي جي ڏهاڪي ۾ دادوضلعي ۾ ڌاڙيلن جو دور هو، ان ڪري 1988ع ۾ حڪومت ڪمانڊو يونٽ کي موڪليو. انهيءَ زماني ۾ خوشقسمتي سان آئون ڊپٽي ڪمشنر دادو هئس، فوج جون ڪڏهن ڪاڇي ۽ کير ٿر جبلن ۾ يا وري اوڀر ڪچي جي ٻيلن ۾ ڌاڙيلن سان چڪريون ٿينديون هيون. ڪجهه هفتن کانپوءِ جڏهن يونٽ جي ڪمانڊنگ آفيسر سان ڪچهري ٿي ته مون کي چٽي طرح ياد آهي ته هن چيو هو ته ”يه سالا ڊاڪو بڙا دلير اور اڇا لڙاڪو هي، ڪيا اڇا هوتا ڪه يه فوج مين هوتا
