علي اصغر سومرو
سينيئر رڪن
سهيڙيندڙ: علي اصغر سومرو
وليم ڪونراڊ روئنٽجن
Wilhelm Conrad Roentgen
1901ع ۾ فزڪس جي شعبي۾ نوبيل پرائيز حاصل ڪندڙ سائنسدان
ايڪس ريز جي اتفاقي کوجنا سبب فزڪس جي شعبي ۾ مشهوري ۽ 1901ع ۾ ، پنهنجيءَ ان کوجنا سبب، فزڪس جو پهريون نوبيل پرائيز ماڻيندڙ هي سائنسدان وليم ڪونراڊ روئنٽجن 27 مارچ 1845ع تي، جرمني جي شهر لينيپ (leenp) ۾ ڄائو، پر ھُو نيڌرلينڊ ۾ پلجي وڏو ٿيو. ھن زيورچ (سئٽزرلينڊ) جي فيڊرل انسٽيٽوٽ آف ٽيڪنالاجي مان 1868 ع ۾ مڪنيڪل انجنيئرنگ جي ڊگري حاصل ڪئي ۽ زيورچ يونيورسٽي مان 1869ع فزڪس ۾ پي ايڇ ڊي (Ph.D) ڪئي.
روئنٽجن جرمني جي ورزبرگ (Wurzbourg) يونيورسٽي ۾ 1868ع کان 1872ع تائين ۽ اسٽراسبرگ (Strasbourg) يونيورسٽي ۾ 1872ع کان 1874ع تائين، ليباريٽري اسسٽنٽ طور ڪم ڪيو، جتي پوء 1874ع کان وٺي فزڪس پڙھائڻ شروع ڪئي. 1876ع ۾ ھوجرمني جي شهر ھوھنھم ۾ قائم زرعي اڪيڊمي ۾ آيو ۽ 1875ع ۾ واپس اسٽراسبرگ وريو. ھن 1876-79ع دوران اسٽراسبرگ يونيورسٽي ۾ ايسوسيئيٽ پروفيسر طور فزڪس پڙھائي. ان وقت 1879-88ع دوران گيسن (Giessen) يونيورسٽي ۾ پروفيسر طور فزڪس پڙھائي.ان وقت تائين 18 تحقيقي مقالا لکي چڪو ھو فزيڪل انسٽيٽوٽ جو ڊائريڪٽر ۽ فزڪس جو پروفيسر رھيو. 1899ع کان 1920ع ۾ رٽائرمينٽ تائين، روئنٽجن ميونخ يونيورسٽي ۾ فزيڪل سائنس انسٽيٽوٽ جو ڊائريڪٽر ۽ فزڪس جو پروفيسر رهيو. 8 نومبر 1895 ع اهو تاريخي ڏينهن آهي، جنهن ڏينهن هنُ اتفاقي طور اهي ڪرڻا کوجي ورتا، جيڪي ان کان اڳ اڻڃاتل هئا، جنهنڪري هُن انهن ڪرڻن کي "ايڪس ريز" (X-rays) نالو ڏنو، تنهن وقت هُو ڪُروڪس(Crookes) ٽيوب [شيشي جو ٺهيل، پر هوا کان خالي ٽيوب، جنهن ۾ اليڪٽوڊوس ٿين] ۾ نڪرندڙ ڪئٿوڊ ڪرڻن تي تجربا ڪري رهيو هو. جيڪي تيز رفتاراليڪٽرانن جا ٿين ٿا. ايڪس ريز کي پوءِ روئنٽجن جي مڃتا ۾، "روئنٽجن ريز" پڻ سڏيو ويو، پر عام نالو ايڪس ريز ئي مشهور ٿيو. هن ايڪس ريز کي پنهنجين آڱرين جي هڏن مان پڻ تجربي لاءِ گذاريو ۽ ڏٺو ته ماس جي ڀيٽ ۾ ايڪس ريز هڏن ۾ جذب ٿين ٿا. ۽ فوٽوگرافڪ پليٽ تيچٽو عڪس ڇڏن ٿا، جنهن کان پوءِ ھن طب جي شعبي ۾ ايڪس ريز جي استعمال لاءِ اپاءُ ورتا . تنهن کانسواءَ روئنٽجن پنهنجين کوجنائن مان مالي فائدا حاصل ڪرڻ بدران سڀني جي ڀلي لاء ميسر ڪري ڏنو ۽ انهن جا حق واسطا وٺڻ کان نابري واري. 23 جنوري 1896ع تي هن ايڪس ريز هڪ مفصل ليڪچر ڏنو، جنهن کان پوءِ اهي ڪرڻا وڌيڪ مقبول ۽ مشهور ٿيڻ لڳا. روئنٽجن ٽن سائنسي مقالن ۾ ايڪس ريز جا ڪيترائي بنيادي قانون بيان ڪيا، جيڪي 1895ع 1856ع ۽ 1897ع ۾ ڇپيا. ايڪس ريز واري انهيءَ ڪارائتي کوجناسبب ٿيل مشهوريءَ، 1876ع کان 1895ع تائين، گيسن ۽ ڪرسٽل مادن تي ڪيل هن جي اهم اڀياسن کي پڻ ميرانجهڙو ڪري ڇڏيو، جڏهن نوبيل انعام لاءِ، فزڪس جي شعبي ۾ نامزدگيون ورتيون ويون، 29 نامزدگين مان 17 ۾ روئنٽجن کي نامزدويو، جنهن مان سندس مقبوليت اندازو ڪري سگهجي ٿو1872 ع ۾ روئنٽجن جي شادي برٿا لاڊونگ نالي ڇوڪري سان ٿي. کيس ڪو اولاد به نه ٿيو، هن نامور سائنسدان جي وفات 10 فيبروري 1923ع تي ٿي.
