خليفو گل محمد ”گل“ هالائي

سنڌي زبان جو پهريون صاحب شاعر خليفو گل محمد ”گل“ ولد ولي محمد عقيلي، 12 صف 1324 پهرين اپريل 1808ع تي حيدرآباد جي هالا تعلقي ۾ ”سانوئي ملن“ جي گهر ۾ ولادت ٿي. عربي، فارسي، سنڌي ۽ علم تصوف جي وڏو ڄاڻو هو. پاڻ ڪنگريءَ وري پير سائين پاڳاري سيد علي گوهر شاھ (اول) جو مريد ۽ خليفو هو، ۽ قادري طريقت رکندڙ هو.
هن لا طمع ۽ فيضان انسان، علم وارن جي صحبت ۾ رهندي ڪافي ڪتابن جو مطالعو ڪيو هئائين روزي نماز جي پابنديءَ سان گڏوگڏ ذڪروفڪر ۾ پڻ رڌل رهيو. کيس شعر چوڻ جو شوق شروعات کان ئي هو. غالباً هي پهريون سنڌي شاعر آهي، جنهن ”الف ب“ واري مڪمل رديفن تي مشتمل غزلن جو ”ديوان“ مرتب ڪري 1851ع ۾ حج بيت الله شريف جي زيارت لاءِ ويندي. بمبئيءَ جي هڪ پريس مان ليٿو ۾ ڇپرايو، جيڪو شعر جي اصولن پناندڙ بحز ۽ وزن تي پورو پورو ٺهڪي اچي ٿو.
عام طرح ”غزل“ عشقيه شاعريءَ کي چئبو آهي، مگر آخوند گل پنهنجي غزلن جي موضوع کي نئين رنگ ۾ رکندي، هڪ منفرد مثال قائم ڪيو آهي، جنهن ۾ خداپرستيءَ کان مجازي علم تائين تمام فڪر کي قلم وسيلي محفوظ ڪيو آهي. سندس ڪلام سادو، سپڪ ۽ سوادي هجڻ سان گڏوگڏ وضاهت ۽ بلاغت وارو پڻ آهي. پاڻ فارسي زبان جي اثر کان آجو رهي، اهڙا ته ٺيٺ سنڌي الفاظ ۽ محاورا پڻ استعمال ڪيا اٿس، جن مان گهڻا ڀٽائي ڀلاري رحمت الله عليه جي ڪلام ۾ به ڪونه ٿا ملن.
چوڻ ۾ اچي ٿو، ته سندس دلي تمنا مطابق وفات عربستان جي سرزمين تي ٿي، جيڪا هڪ اندازي مطابق 47 ورهين جي ڄمار ۾ 5شوال 1273ھ 1855ع ڌاري چئي وڃي ٿي.
خليفي گل جا کيرن ۾ ڪافي مريد ٿيا. پاڻ مير صاحبان جي پڄائي ۽ انگريزن جي شروعاتي صاحبي پئي سنڀريو. اڪثر سندس صحبت صوفي فقير سان ٿي گذري. ساده طبيعت ۽ قناعت ڪندڙ هو.

 

جواب: خليفو گل محمد ”گل“ هالائي

تمام بهترين معلومات آهي ادا خليفي گل محمد بابت

اهڙيون ڪوششون جاري رکجو