نثارابڙو
نائب منتظم
سنڌ ۽ سنڌي قوميت
نوٽ؛ دوستو، ”سنڌ جي ترقيءَ ۾ قومپرست تنظيمن جي ڪردار“ واري ڌاڳي ۾ هي ڪجه مڪالمه ٿيا هئا ... سنڌ سلامت جي محترم دوست بشير احمد جا ۽ هن ناچيز جا ... آءُ هنن سوالن جوابن کي الڳ سان هڪ ڌاڳي ۾ وجهي رهيو آهيان ... ان اميد سان ته ڪجهه ٻيا دوست به ان ڌاڳي ۾ پنهنجا موتي وجهندا ۽ اسانجي رهنمائي ڪندا ... بحث علمي آهي ... بحث براءِ بحث ناهي ... ڪار خئير آهي جي ڪو حصو وجهڻ چاهي ته ٿورا ناهن ٿورا مونتي ماروئڙن جا ...________________________________________
مٺا دوست بشير صاحب، اوهانجا جواب پڙهيا جيتوڻيڪ انتهائي مختصر آهن پر تنهن هوندي به سٺي ڳالهه اها آهي ته اوهان جواب ڏنا، ٻي ڳالهه ته اوهانجي ڪجهه جوابن سان ڪيتري حد تائين متفق ٿبو ۽ ڪن ڳالهين جي ڇنڊڇاڻ ڪبي، پر هڪ ڳالهه ته مختصر جواب ان جاءِ ته ڏبا آهن جتان جان ڇڏائڻي هجي ... جي اوهان جان ڇڏائڻ چاهيو ٿا ته بيشڪ مختصر جواب ڏيندا ڪريو ...
________________________________________
مهرباني جو اوهان پنهنجي سڃاڻپ جو ڏس پتو ڏنو، پر تعرف پڙهڻ کانپوءِ به ٻاڙ نه مئي، اوهان ماشاء الله ايم فل ڪريو پيا پر الائجي ڇا ۾ ... ؟ خاندان ڪهڙو آهي؟ ۽ ڀلا جڳ جهڙا ٿيا آهيو يا اڃان پاڻ بچائي پيا گهمو وغيره ... دوستي رکبي ته ڏيٺ ويٺ سان ڪبي باقي هر هٿ ملائڻ وارو دوست ته نه هوندو آهي نه!!!
ٻي ڳالهه ته سنڌ سلامت جي دوستن طرفان اوهان سان دوستيءَ جو رشتو قائم ٿي چڪو آهي خوشيءَ جي ڳالهه آهي، سنڌ سلامت جا دوست انتهائي سلڇڻا ۽ سنڌ دوست آهن ... رب العالمين اوهانکي سٺن دوستن سان نوازي ... آمين
________________________________________
مهربان دوست! سنڌ ۾ رهڻ وارا سڀ سنڌي نه ٿا ٿي سگهن، ۽ اهو قانون دنيا جي ڪنهن به ڪنڊ ۽ ڪنهن به ملڪ ۾ رائج ناهي ته ڪو ڪم سانگي ڪنهن ملڪ ۾ رهي ته اهو ان ملڪ جو باشندو چورائبو، يا ڪو ماڻهو ڪنهن مصيبت يا جنگي حالتن مان نڪري اچي عارضي پناه وٺي4 ته اهو وطني ٿي ويندو،
ٻن صورتن ۾ ڪو به ڪنهن قوم ۾ شامل ٿي سگهندو آهي، هڪ ته ان قوم جا قانون کيس اجازت ڏيندا هجن، ٻيو ته هو انهن قانونن کي پورو ڪندو هجي مثلن، هو ان قوم جي اڻ ٽٽ حصي ٿيڻ لئه دل وجان سان تيار هجي، هو ان قوم جي ٻولي، ثقافت ۽ ان قوم جي سياسي ۽ ملڪي مفادن سان ٻانهن ٻيلي هجي،
منهنجو ڀاءُ تقريبن 45 کان 45 سال هت سعودي عرب ۾ رهيو آهي سندس سمورو اولاد هت پئدا ٿيو آهي، هت ئي تعليم حاصل ڪئي اٿن، پنهنجن والدين کان علاوه هو پاڻ ۾ به عربي ڳالهائيندا آهن، سندن دوستيون سعودي نوجوانن سان اٿن، کين سنڌ واپس هلڻ جي ڳالهه ٿيندي آهي ته چوندا آهن ”نه“ هو سعوديءَ ۾ ڄاوا آهن سعوديءَ ۾ ئي مرندا، پر اڄ به هتان جي حڪومت کين پنهنجو ڪرڻ لئه تيار ناهي، ۽ کين وطني هجڻ جي حقوق کان وانجها آهن ...
ڪجهه مهينا اڳ، سعودي حڪومت اهڙي قسم جو اعلان ڪيو هو ته هو ڪجهه اهڙن ماڻهن کي وطني حق مهيا ڪندا جي گهڻي عرصي کان هت رهندا آيا آهن، انهن ۾ ٻين شرطن سان اول شرط اهو آهي ته هو... عربي پڙهي لکي ۽ سهي سهي ڳالهائي سگهندا هوندا ...
دوست مونکي سمجهه ۾ نٿو اچي ته اوهان ڪهڙي منطق کان اها ڳالهه ڪئي ته بيشڪ هو سنڌي نه به ڳالهائيندا هجن ته به سنڌي آهن ؟؟؟ ٺيڪ آهي ڪو ٻي قوم مان اچي سنڌي ٿيو آهي ممڪن پنهنجي گهر ۾ اڃان اها ئي ٻولي ڳالهائيندو هجي پر جڏهن هو سنڌين سان وهنوار ڪندو ته کيس سنڌيءَ ۾ ئي ڪرڻو پوندو ...
ٻوليءَ جي اهميت جا ڪئي مثال ڏئي سگهجن ٿا ۽ مونکي پورو يقين آهي ته اوهان ان کان واقف به هوندا ... هڪ گهر ۾ هڪ ئي خاندان جا ڀاتي مختلف ٻولين وارا ناهن هوندا ها ڪرائي جي عمارت ۾ رهڻ وارا ڪئي زبانن جا ماڻهون ٿي سگهنٿا ...
اسانجا عرب سڳورا عرب ان ڪري آهن جو سندن ٻولي عربي آهي، انگريز، انگريز انڪري آهن جو هو انگريزي ڳالهائيندا آهن، فرانسيسي، جرمن، يا اسپينش، چيني مطلب ته دنيا جون سڀ قومون پنهنجين ٻولين سبب سڃاتيون وينديون آهن ... ٻوليءَ ڪنهن به قوم جو هڪ مضبوط ۽ سگهارو انگ هوندو آهي ...
هڪ سنڌي محب وطن جي حيثيت سان آءُ دنيا جي سڀني قومن جي زبانن جو احترام ڪريانٿو ۽ انهن جي اهميت کان انڪار نٿو ڪريان ... پر منهنجي ملڪ جي پنهنجي ٻولي آهي ۽ ڪامل سٺي ۽ امير ٻولي آهي، سنڌي کي ئي سنڌ جي قومي ٻولي هجڻ کپي ۽ جيڪڏهن ڪو سنڌي سڏرائيندو ته کيس سنڌي ٻولي ڳالهائڻي پوندي ... معاف ڪجو ...
مهرباني دوست جو اوهان هن سوال جو جواب مختصر ئي سهي پر سچائيءَ سان ڏنو آهي ... پاڪستان هڪ معاهدو آهي، جيڪو موجود قومن ۽ بنگالي قوم جا هن وقت آزاد آهي جي وچ ۾ ٿيو هو ... جنهنجو ڏينهن اڄ به پاڪستان جي ڏهاڙي جي نالي سان ملهايو ويندو آهي ... ۽ ان معاهدي واري جڳهه تي اڄ به مينار پاڪستان، شاهدي ڏئي رهيو آهي ... اسين سنڌين خلوص نيت سان پاڪستان ۾ شامل ٿيا هياسون، خلوص نيت سان بي گهر ٿيل مسلمان ڀائرن کي قبول ڪري شاميانه هڻي سندن آڌرڀاءَ ڪيو هو ... جڏهن ته پنجاب وارن صرف پنجاب کان ئي آيل مهاجر قبول ڪيا پر سنڌين ته هند جي ڪنڊ ڪڙڇ کان آيلن جو آڌرڀاءَ ڪيو ... ان اميد سان ته پاڪستان هڪ اسلامي ملڪ هوندو، جنهن ۾ سڀني قومن کي هڪ جيترا حق حاصل هوندا، جنهن ۾ اسين آزاديءَ سان پنهنجي قومي ترقيءَ جون منزلون طع ڪنداسون ... اسانجا وسيلا اسانتي خرچ ٿيندا ... انصاف ۽ عدل جون نهرون وهنديون ... وغيره وغيره
پر افسوس منهنجا ڀاءُ، جو اهي سڀ خواب، خواب ئي رهجا ويا، نه اسلامي انصاف قائم ٿيو، نه ترقيءَ جا ڪي رنگ نظر آيا، نه ٻولي ۽ ثقافت جا ڪي واڌارا مليا، بلڪ هر روز هڪ نئون فتنو، هر روز هڪ نئون ظلم، هر روز اڳي کان به وڌ ڪوڙ ... هاڻ ته ڪوڙن مٿان ڪوڙ ڳالهائي ڳالهائي پاڪستان کي ڪوڙن، ظالمن، منافقن جو مسڪن ٺاهيو ويو آهي ... دنيا جا وڏي ۾ وڏا ظالم ۽ ڪوڙا اسانجي وچ ۾ ويهي اسانکان وڌيڪ خوشحال زندگي گذاري رهيا آهن ... ؟
ڀائڙا، ڪيترا سال ان معاهدي جو ڀرم قائم رکبو، دوستيون ۽ ڀائپيون به مسلسل ظلم ۽ ڪوڙ سبب ٽٽي وينديون آهن ... اوهانجو ڪو دوست، ساٿي، ڀاءُ يا اڃان به ويجهو ڪو رشتو اوهان سان مسلسل ڪوڙ ڳالهائي، اوهانکي مسلسل ٺڳيندو رهو، مسلسل ظلم ڪندو رهي ۽ اوهان کيس احساس به ڏياريندا رهو تنهن هوندي به هو پنهنجي روش برقرار رکي ته اوهان ڇا ڪندا ...... ؟
ٻاهر ٻولي هنج جي اندر ڪارو ڪانءُ،
اهڙو ٽلهو ٿانءُ ڀنڃي ڇونه ڀورا ڪجي.
ڇا جيڪڏهن سنڌ جي ڳالهه ڪرڻ وارا را جا ايجنٽ نه هجن. سچائيءَ سان سنڌ جي آزاديءَ ۽ خوشحاليءَ جي منزل طرف قدم وڌائن ... ته اوهانکي قبول هوندا ؟ ... سنڌ جا محب وطن ۽ اشراف سڀ ملي ڪري اها ڳالهه ڪن ته پاڪستان کي سڌاريو وڃي ۽ پوءِ به پاڪستان جي روش ساڳي برقرار هجي ته اوهانجي نظر ۾ سنڌين کي ڇا ڪرڻ گهرجي؟
[]
بلڪل ٺيڪ، قوميت صرف سڃاڻپ لئه آهي ... دين ناهي ... اسين به اهو ئي چئون ٿا ته دين اسانجو اسلام آهي ... ۽ سنڌ اسانجو ملڪ آهي ... اسان وطن جي حب کي ايمان جو جزو سمجهندي انجي خوشحالي لئه پاڻ پتوڙڻ چاهيون ٿا ... سنڌ اندر اسلامي معاشري کي قائم ڪرڻ چاهيون ٿا ... سنڌ اندر انصاف جي حڪومت هجي ... سنڌ جا وسيلا سنڌ واسين تي خرچ ٿين .... سنڌ جي ٻولي ۽ ثقافت جي حفاظت ڪئي وڃي ... دنيا جا جديد علم سنڌي زبان ۾ پڙهايا ۽ سيکاريا وڃن ... اسين انصاف جا طالبو آهيان، اسلام دشمن ناهيون ... اسين ته هن بيت ۾ ايمان رکونٿا ته ...
اول الله عليــــــــم اعلا عــــــالم جو ڌــڻي،
قـادر پنهنــــجي قدرت سين قائم آهي قديم،
والــــــي واحـــد وحــــده، رازق رب رحيـــــــم،
ســــو ســــاراه سچو ڌڻي چئي حمد حڪيم،
ڪري پاڻ ڪريم جوڙئون جوڙ جهان جـي.
اسانجو ايمان آهي ”ناهي ڪو معبود سواءِ هڪ الله جي ۽ محمد الله جو رسول آهي“ اسين چاهيون ٿا ته ان ڪلمي جي ڇانوَ ۾ اسين ترقي ڪريون ... بيشڪ ٻين مذهبن وارا جي اسان جا وطني آهن سي سنڌ ۾ رهن سندن پورا قومي حق به مليل هجن پر دين اسلام جي پيروي ۽ انجي واڌ ويجهه ۾ ڪا رڪاوٽ نه هجن ...
ادا سائين، مون اوهان جي ان ڏسيل سائيٽ جو چڪر هنيو، جنهن مان ڪا خاص معلومات نه ملي ... بس صرف انگريزي لفظ نيشن طرف اشارو ٿيل آهي ....
آءُ اوهانکي بين الاقوامي طور منڃيل ۽ قومن جي گڏيل اداري يو اين او پاران ڏسيل قوم جي تعريف ٻڌايانٿو ...
قوم جا هٺيان اهم عنصر آهن ... جن سان ڪا قوم ٺهي ٿي ...
1. جاگرافي (زمين)
انسانن جي هڪ گروه وٽ تاريخي طور هڪ خطو هجي جنهن ۾ هو صدين کان پنهنجا مالڪاڻا حق رکندا هجن ...
2. زبان (ٻولي)
ان خطي ۾ رهندڙ ان انساني گروه وٽ هڪ ٻولي هجي جنهن سان هو پنهنجي زندگيءَ جو ڪار وهنوار ڪندا هجن ۽ هڪ ٻئي سان رابطي جو ڪم وٺندا هجن .. سندن سمورو ادب ان زبان ۾ موجود هجي ...
3. ثقافت (ريتون ۽ رسمون)
ان انساني گروهه جي رهڻ، اٿڻ، ويهڻ، پائڻ، کائڻ، ڳائڻ، وڄائڻ شادي ۽ غمي جون مخصوص ريتون سمون هجن، جن سان سڃاتا ويندا هجن ... مذهبي ۽ روحاني هم آهنگي پڻ ان عنصر کي وڌيڪ مصبوط ڪري ٿي ...
4. تاريخ
ان ڌرتيءَ تي رهندڙ ان انساني گروهه جي هڪ تاريخ هجي، جنهن ۾ سندن موجود ڪارنامه ۽ ناڪاميابيون، سورهيائون، بهادريون ۽ ادبي ڪتبا هجن ...
5. اقتصاديات
ان انساني گروه جي هڪ اقتصاديات هجي سندن ناڻي ۽ ڏيڻ وٺڻ جو نظام موجود هجي ... سندن آمدنيءَ جا وسيلا هجن، نقصان ۽ فائدي جا هڪ جيترا ڀاڱي ڀائيوار هجن ...
