عيسوي سن جي شروعات حضرت عيسى عليه السلام جي پيدائش جي ڏينهن کان ٿئي ٿي جڏهن ته اسلامي سن جي شروعات حضرت محمد صلي الله عليه آله وسلم جن جي هجرت واري ڏينهن کان ٿيندي آهي۔
سال جا مهينا ۽ ڏينهن۔۔۔۔۔
زمين پنهنجي محور جي چوڌاري 24 ڪلاڪن ۾ گهمندي آهي۔ اهو وقت ڏينهن ۽ رات تي مشتمل آهي۔
صحيح ڳڻپ مطابق زمين سج جي چوڌاري مڪمل چڪر 365 ڏينهن 5 ڪلاڪ 48 منٽ ۽ 4624۔47 سيڪنڊن ۾ پورو ڪري ٿي۔ اهو ئي سبب آهي جو هر سال تقريبن 1/4 ڏينهن جي گهٽتائي ٿيو وڃي۔
ان گهٽتائي کي پورو ڪرڻ لا هر چوٿين سال ليپ جو سال ڪيو ويو يعني ان سال فيبروري ۾ هڪ ڏينهن جو اضافو ڪيو ويندو آهي۔
مهينن جا نالا اسان جي روزمرهه جي گفتگو ۾ شامل هوندا آهن پر اسان مان ڪيترن ئي دوستن کي اها ڄاڻ نه هوندي آهي ته انهن مهينن تي اهي نالا ڪيئن رکيا ويا۔۔۔
هن مضمون ۾ مان هر مهيني اسلامي مهينن ۽ انگريزي مهينن جي نالن بابت معلومات فراهم ڪرڻ جي ڪوشش ڪندس۔ انشالله۔
ربيع الاول
هجري سال جو ٽيون مهينو۔
هن مهيني کي عرس وارو مهينو به چوندا آهن۔
لفظ ربيع عربي ۾ بهار کي چوندا آهن۔ هن مهيني جي نالي جو مطلب آهي بهار جو پهريون مهينو۔
هن مهيني جي اسلامي تاريخ ۾ تمام وڏي اهميت آهي۔ الله پاڪ جي آخري پيغمبر حضرت محمد مصطفى صلي الله عليه وآله وسلم جن جي آمد هن ئي مهيني ۾ ٿي هئي۔ سندن پيدائش کان اڳ نه صرف عرب جا ماڻهو پر ان وقت جا ترقي يافته ملڪ مثلن روم ۽ ايران جا ماڻهو به ظلم، ناانصافين ۽ انساني بنيادي حقن کان محروم هئا۔
جنوري (January)
هي سال جو پهريون مهينو آهي، جنهن ۾ 31 ڏينهن هوندا آهن، جنوري جو نالو رومين جي ديوتا جينس (Janus) جي نالي تي رکيل آهي۔
هن ديوتا جون ٻه منڊين هونديون هيون۔
روم جي ماڻهن هن ديوتا جي هڪ شاندار عبات گاهه تعمير ڪرائي هئي، هن ديوتا جي پوڄا خاص طور تي جنگ جي وقت ڪئي ويندي هئي۔ امن امان جي ڏينهن ۾ هن عبادت گاهه جا دروازا بند رهندا هئا۔
اهلِ روم ڪو به ڪم شروع ڪرڻ وقت هن ديوتا جون باسون باسيندا هئا۔سندن عقيدو هو ته هي ديوتا سندن من جون مرادون تڪميل تائين رسائيندو آهي۔
هن ديوتا جي دلچسپ ڳالهه اها هئي ته ٻن منڊين جي مدد سان هو هڪ ئي وقت اڳيان پُٺيان ڏسي سگهندو هو۔
رومين جي ڏند ڪٿائن ۾ هن ديوتا کي آسمان جو دربان سمجهيو ويندو هو۔
روم جا اڪثر ماڻهو هن ديوتا کان پنهنجن گهرن جي دروازن جي حفاظت جون دعائون به گهرندا هئا۔
جنوري جو نالو سال جي پهرين مهيني تي رکڻ جو ڪارڻ۔۔۔
جينس ديوتا اڳتي پوئتي ڏسي سگهندو هو، اهڙي طرح انسان به گُذريل سال کي ياد ڪري ايندڙ سال لا منصوبه بندي ڪندو آهي ۽ پنهنجي ماضي حال جو هڪ ئي وقت جائزو وٺندو آهي۔ اهو ئي سبب آهي جو سال جي پهرين مهيني کي جنوري جو نالو ڏنو ويو۔ هلندڙ۔۔۔۔
مارس ديوتا تمام خطرناڪ سمجهيو ويندو هو، اهلِ روم جي نظر ۾ مارس ديوتا جنگ ۽ جدل جي علامت هو.
رومين جو عقيدو هو ته هي ديوتا سمورن ديوتائن کان وڌيڪ طاقتور آهي. سندن خيال موجب هر شي تي هن جو قبضو آهي ۽ هو هر ڪم ڪري سگهي ٿو. خاص طور تي مينهن، بجلي گجگوڙ ۽ ڪڪر هن ديوتا جي تابع آهن.
روم جا ماڻهو مشڪل وقت ۾ مارس ديوتا جي عبادت گاهه تي جانورن جي قرباني ڏيندا هئا ۽ ديوتا کان مدد گهرندا هئا. جانورن جي قرباني ڏيڻ کانپو جڏهن چوزن جي آڏو داڻو وجهندا هئا ۽ چوزا داڻو شوق سان کائيندا هئا ته هو سمجهندا هئا ته مارس ديوتا اسان جو طرفدار آهي.
رومي ڪٿائن ۾ مارس ديوتا جي شڪل ۽ رعب تاب جي عجيب منظر ڪشي
ديوتا جو دهشتناڪ چهرو آسمان طرف آهي. جتي هو ڪنهن شي ڏانهن گهوري رهيو آهي. هن جي مٿي تي چمڪندڙ جنگي ٽوپي پيل آهي. هو رٿ(بگي) تي سوار آهي، جنهن ۾ زور آور گهوڙا جوٽيل آهن. سندس هڪ هٿ ۾ جرڪندڙ نيزو آهي، جنهن جي اڻي جو رخ آسمان طرف آهي، ٻئي هٿ ۾ ڍال اٿس.
مارچ مهيني جون ڪجهه نراليون ڳالهيون.....
مارچ جو مهينو زمين جي اتر واري اڌ ۾ بهار جي موسم سان ۽ ڏکڻ واري اڌ ۾ سر (خزان) جي موسم سان منسوب آهي.
مارچ جي 23 تاريخ تي سج بلڪل خطِ استوا تي چمڪندو آهي. انهي ڪري سڄي دنيا ۾ ساڳي تاريخ تي ڏينهن ۽ رات برابر هوندا آهن.
هر سال (ليپ سال کان علاوه) فيبروري ،مارچ ۽ نومبر ساڳئي ڏينهن سان شروع ٿيندا آهن.
اپريل سال جو چوٿون مهينو بهار جي فرشتي ڏانهن منسوب ڪيل آهي. هن ۾ 30 ڏينهن هوندا آهن.
آڳاٽي دور ۾ هن فرشتي کي خوبصورت، مهربان ۽ رحمت وارو تصور ڪيو ويندو هو.
اپريل جو مطلب کولڻ وارو يا آغاز ڪرڻ وارو آهي.
رومن ڪيلينڊر ۾ جنوري ۽ فيبروري شامل ٿيڻ کان پهرين اندازن 700 قبل مسيح ۾ اپريل جو مهينو سال جو ٻيو مهينو هوندو هو.
450 قبل مسيح ۾ جڏهن بادشاهه نوما پومپيليس (Numa Pompilius) جنوري ۽ فيبروري مهينا شامل ڪيا ته هي سال جو چوٿون مهينو بڻايو ويو. ان وقت هن مهيني ۾ 29 ڏينهن هوندا هئا.
اندازن 40 قبل مسيح ۾ جوليس ڪيسر (Julius Caesar) جڏهن ڪيلينڊر جي نئين سر جوڙ جڪ ڪئي ته اپريل ۾ هڪ ڏينهن جو اضافو ڪيو ويو.
اپريل نالو مقرر ڪرڻ جا اهم سبب
جڏهن مارس ديوتا جو خوني رٿ پنهنجي پُٺيان گردوغبار، طوفان، برق ۽ خون جا ڇنڊا ڇڏيندو گذري ويندو آهي تڏهن هي اپريل جو فرشتو نئين زندگي جو آغاز ڪندو آهي. رومين جي عقيدي موجب جڏهن مارس ديوتا جي عهد ۾ حسين ۽ دلڪش، نرم ۽ نازڪ شيون دهشت وچان پناهه گاهن ۾ لڪي وينديون آهن ته اپريل جو مهربان فرشتو اچي انهن جي پناهه گاهن جا دروازا کولي ڇڏيندو آهي.
هن مهيني کي بهار جي مهربان فرشتي سان منسوب ڪرڻ جو اهو به سبب آهي جو هن مهيني ۾ هر طرف گل ئي گل، ساوڪ ئي ساوڪ ڦهلجندي آهي. هر طرف خوشيون ئي خوشيون ۽ گيت ئي گيت پکڙجي ويندا آهن.
رومين جي عقيدي موجب اپريل جو فرشتو زمين تي بهار جي موسم شروع ڪندو آهي انهيڪري هن مهيني ۾ هر طرف گل ۽ ڪليون مسڪرائڻ لڳنديون آهن.
اپريل مهيني جون ڪجهه نراليون ڳالهيون.....
اپريل هر سال ان ساڳي ڏينهن سان شروع ٿيندو آهي جنهن ڏينهن سان جولا جي به شروعات ٿيندي آهي.
اپريل هر سال ان ڏينهن تي ختم ٿيندو آهي جنهن ڏينهن تي ڊسمبر به ختم ٿيندو آهي.
