عبدالغني لوهار
سينيئر رڪن
فقير هدايت علي نجفي ”تارڪ“
تارڪ الدنيا علامہ محمد هدايت علي صاحب ”تارڪ“ علوي رحمت الله عليہ، فقير روشن ضمير، هفت زبان شاعر و اديب نظم و نثر جي ننڍن وڏن 200 ڪتابن جو مصنف ۽ مترجم هو.
صاحب موصوف صوبهءِ سنڌ جي انهن باڪمال و برگزيد مشهور هستين... مان هو، جن تي سر زمينِ سنڌ کي تاقيامت بجا طور فخر و ناز رهندو.
تارڪ صاحب يڪ وقت عاشق، صادق، صوفي، فقير، مولوي، حافظ، قاري، خطيب، خوش نويس، عابد، زاهد، شب خيز، صوم و صلواة جو پابند، علمِ نجوم، علمِ جفر، علمِ رمل، علم قيافه، علم طب جو ماهر هو. خوشرو، خوش مک، خوش خو، خوش فڪر، خوش خوراڪ، خوش پوشاڪ، زنده دل ۽ حاضر جواب هو. ڪشف القلب ۽ ڪشف القبور تي به عبور حاصل هوس. هن جو پاڻ تي، پنهنجي نفس اماره تي پورو قبضو هو.
ترڪ ڪر ”تارڪ“ تعلق دنيوي،
ٿي مجرد، ڪر قلندر وار رقص.
ابتدا ۾ ”نجفي“ تخلص سان شعر چوندو هو، سنه 1917ع سائين صفي الله صاحب نقشبندي سجاده نشين درگاهه نوشهروفيروز ۾ جي دستِ حق تي بعيت ڪري، وحدت جي واٽ ورتائين. سنه 1918ع ۾ جناب سلطان علي صاحب ”سالڪ“ علوي ڏانهن رجوع ٿي، نجفي مان تارڪ بڻجي، علمِ عروض تي عبور حاصل ڪيائين. پاڻ امير گهراڻي جو صالح ۽ باڪمال فرد هو، مگر تارڪ تخلص هن جي طبيعت تي گهرو اثر ڪيو، جو هو آرائش ۽ زيبائش سان تعلق ختم ڪري، راحت و آرام ڦٽائي، دنيوي لذتن کي لت هڻي، دنيا ۽ دنيا جي مسرتن کان منهن موڙي، اهلِ دنيا سان ناتا ۽ رشتا ڇني، ڀريو تريو گهر ڇڏي، اباڻي ۽ اميراڻي ترڪي کي ترڪ ڏئي سراپا تارڪ بڻجي ويو:
ترڪ دنيا، ترڪ عقبيٰ، ترڪ موليٰ، ترڪ، ترڪ،
عشق آديسين کي عالم ۾ رسايو هي بلاغ.
ڪنهن وقت تي اهڙي محويت ۽ اهڙو استغراق جو عالم هوندو هوس، جو نه پنهنجي خبر، نه وري آئي وئي جو پتو. مستي جي عالم ۾ وار اُڀا ٿي ويندا هئس، سچل ثاني الائي ڪهڙا ڪهڙا مخفي راز ۽ پوشيده اسرار آشڪار ڪندو هو، جن جي ٻڌڻ سان اهلِ دانش دنگ رهجي ويندا هئا:
من خدا جـي ماهـيت معلوم ٿي دل جان کي،
هاڻ مان ڪهڙو ڪريان اقرار عبديت سندو؟
تارڪ صاحب قادرالڪلام ۽ زودگو شاعر هو، الفاظ هن جي اشاره جا محتاج ۽ منتظر هوندا هئا. هي وحدت الوجود جو حامي، همه اوست جو قائل ۽ حامل هو. هن جي ڪلام و بلاغت نظام تي تصوف جو رنگ غالب، هر شعر مان معرفت جي موتين جي جهلڪ ۽ جوت نظر ايندي. صوفيا ڪرام ۾ هي پهريون ۽ پويون شاعر آهي، جنهن علمِ عروض تي پنهنجي شاعري ۽ فڪر جو بنياد رکيو آهي.
هن شاعري جي هر صنف تي طبع آزمائي ڪئي آهي، مادهء تاريخ ڪڍڻ ۾ خاص ملڪو حاصل هوندو هوس، صنائع و بدايع تي ڪافي کان زياده ڪلام چيو اٿس، انهيءَ سلسلي ۾ ڪوبه سنڌي زبان جو شاعر هن جي مدِ مقابل نٿو اچي سگهي.
هن عشق جي اوتار شاعري جي معرفت، دنيا کي معرفت ۽ حقيقت، شريعت ۽ طريقت، امن ۽ آتشي، صلح ۽ مساوات محمدي، انسانيت ۽ اخوت، اخلاق ۽ ادب جو پيغام پهچايو آهي، هن کي پنهنجي فڪر ۽ فن، ملفوظات ۽ ارشادات تي ڏڍ ۽ ناز هو. تڏهن ته شاهه صاحب وانگر سِر منبر شاعرانه تعلي ڪندي فرمائي ٿو:
پيغمبري جو ختم زمانو ٿيو آهي،
نه ته مون مٿي نازل ٿيو فرقان سخن جو.
فيس بوڪ تان ورتل
تارڪ الدنيا علامہ محمد هدايت علي صاحب ”تارڪ“ علوي رحمت الله عليہ، فقير روشن ضمير، هفت زبان شاعر و اديب نظم و نثر جي ننڍن وڏن 200 ڪتابن جو مصنف ۽ مترجم هو.
صاحب موصوف صوبهءِ سنڌ جي انهن باڪمال و برگزيد مشهور هستين... مان هو، جن تي سر زمينِ سنڌ کي تاقيامت بجا طور فخر و ناز رهندو.
تارڪ صاحب يڪ وقت عاشق، صادق، صوفي، فقير، مولوي، حافظ، قاري، خطيب، خوش نويس، عابد، زاهد، شب خيز، صوم و صلواة جو پابند، علمِ نجوم، علمِ جفر، علمِ رمل، علم قيافه، علم طب جو ماهر هو. خوشرو، خوش مک، خوش خو، خوش فڪر، خوش خوراڪ، خوش پوشاڪ، زنده دل ۽ حاضر جواب هو. ڪشف القلب ۽ ڪشف القبور تي به عبور حاصل هوس. هن جو پاڻ تي، پنهنجي نفس اماره تي پورو قبضو هو.
ترڪ ڪر ”تارڪ“ تعلق دنيوي،
ٿي مجرد، ڪر قلندر وار رقص.
ابتدا ۾ ”نجفي“ تخلص سان شعر چوندو هو، سنه 1917ع سائين صفي الله صاحب نقشبندي سجاده نشين درگاهه نوشهروفيروز ۾ جي دستِ حق تي بعيت ڪري، وحدت جي واٽ ورتائين. سنه 1918ع ۾ جناب سلطان علي صاحب ”سالڪ“ علوي ڏانهن رجوع ٿي، نجفي مان تارڪ بڻجي، علمِ عروض تي عبور حاصل ڪيائين. پاڻ امير گهراڻي جو صالح ۽ باڪمال فرد هو، مگر تارڪ تخلص هن جي طبيعت تي گهرو اثر ڪيو، جو هو آرائش ۽ زيبائش سان تعلق ختم ڪري، راحت و آرام ڦٽائي، دنيوي لذتن کي لت هڻي، دنيا ۽ دنيا جي مسرتن کان منهن موڙي، اهلِ دنيا سان ناتا ۽ رشتا ڇني، ڀريو تريو گهر ڇڏي، اباڻي ۽ اميراڻي ترڪي کي ترڪ ڏئي سراپا تارڪ بڻجي ويو:
ترڪ دنيا، ترڪ عقبيٰ، ترڪ موليٰ، ترڪ، ترڪ،
عشق آديسين کي عالم ۾ رسايو هي بلاغ.
ڪنهن وقت تي اهڙي محويت ۽ اهڙو استغراق جو عالم هوندو هوس، جو نه پنهنجي خبر، نه وري آئي وئي جو پتو. مستي جي عالم ۾ وار اُڀا ٿي ويندا هئس، سچل ثاني الائي ڪهڙا ڪهڙا مخفي راز ۽ پوشيده اسرار آشڪار ڪندو هو، جن جي ٻڌڻ سان اهلِ دانش دنگ رهجي ويندا هئا:
من خدا جـي ماهـيت معلوم ٿي دل جان کي،
هاڻ مان ڪهڙو ڪريان اقرار عبديت سندو؟
تارڪ صاحب قادرالڪلام ۽ زودگو شاعر هو، الفاظ هن جي اشاره جا محتاج ۽ منتظر هوندا هئا. هي وحدت الوجود جو حامي، همه اوست جو قائل ۽ حامل هو. هن جي ڪلام و بلاغت نظام تي تصوف جو رنگ غالب، هر شعر مان معرفت جي موتين جي جهلڪ ۽ جوت نظر ايندي. صوفيا ڪرام ۾ هي پهريون ۽ پويون شاعر آهي، جنهن علمِ عروض تي پنهنجي شاعري ۽ فڪر جو بنياد رکيو آهي.
هن شاعري جي هر صنف تي طبع آزمائي ڪئي آهي، مادهء تاريخ ڪڍڻ ۾ خاص ملڪو حاصل هوندو هوس، صنائع و بدايع تي ڪافي کان زياده ڪلام چيو اٿس، انهيءَ سلسلي ۾ ڪوبه سنڌي زبان جو شاعر هن جي مدِ مقابل نٿو اچي سگهي.
هن عشق جي اوتار شاعري جي معرفت، دنيا کي معرفت ۽ حقيقت، شريعت ۽ طريقت، امن ۽ آتشي، صلح ۽ مساوات محمدي، انسانيت ۽ اخوت، اخلاق ۽ ادب جو پيغام پهچايو آهي، هن کي پنهنجي فڪر ۽ فن، ملفوظات ۽ ارشادات تي ڏڍ ۽ ناز هو. تڏهن ته شاهه صاحب وانگر سِر منبر شاعرانه تعلي ڪندي فرمائي ٿو:
پيغمبري جو ختم زمانو ٿيو آهي،
نه ته مون مٿي نازل ٿيو فرقان سخن جو.
فيس بوڪ تان ورتل
انتظامي رڪن طرفان آخري ترميم:
