اَفلا تَعقِلُونَ ڇا توهان عقل نٿا رکو (القرآن) هن تحرير جو مقصد عام ماڻهن تائين آيوڊين مليل لوڻ جا نقصان ۽ ان مان پيدا ٿيندڙ بيمارين بابت ڄاڻ فراهم ڪرڻ آهي ته جيئن معاشري جو هر هڪ فرد هڪ سٺي صحتمند زندگي گُذاري سگهي۔ پاڪستان ۾ گذريل ڪجهه سالن کان بين الاقوامي اداري يونيسيف پاران هڪ زوردار مهم هلي رهي آهي. اليڪٽرانڪ ميڊيا ۽ پرنٽ ميڊيا کي استعمال ڪندي هر خاص ۽ عام کي آيوڊين مليل لوڻ جي استعمال جي صلاح ڏني پئي وڃي. هن پبلسٽي جو سڄو خرچ يونيسيف برداشت ڪري رهيو آهي. آيوڊين مليل لوڻ جي استعمال ڪرائڻ جو اهم سبب گلي جي هڪ بيماري گوائيٽر ( Goitre) ٻڌائي ويندي آهي. جنهن کان بچڻ لا هن قسم جي لوڻ جو استعمال نهايت ضروري قرار ڏنو وڃي ٿو. حد ته اها آهي ته نئين ڄاول ٻار کان وٺي تقريبن هر عمر جي فرد کي هن لوڻ جي لاڳيتي استعمال لا تلقين ڪئي وڃي ٿي ۽ ان ڳالهه جو ڪو به خيال نٿو ڪيو وڃي ته آيوڊين مليل لوڻ جي ان فرد کي ضرورت آهي به يا نه...!؟؟ حقيقت اها آهي ته آيوڊين مليل لوڻ کي لاڳيتو استعمال ڪرڻ سان انساني جسم تي نهايت هاڃيڪار اثر پوندا آهن ۽ مختلف ايڊورٽائيز ۽ اشتهارن ۾ آيوڊين مليل لوڻ کي استعمال ڪرڻ جا فائيده ٻڌائي عوام الناس کي گمراهه ڪيو وڃي ٿو. اسان سڀني کي اهو ڄاڻڻ گهرجي ته انساني جسم کي آيوڊين جي ضرورت ايتري نه هوندي آهي جيتري استعمال ڪرائڻ لا زور ڀريو وڃي ٿو...!! هڪ عام انسان کي آيوڊين جي تمام ٿورڙي مقدار کپندي آهي جيڪا 100 مائيڪرو گرام روزانه کان وڌيڪ نه آهي. 100 مائيڪروگرام آيوڊين روازنو جو مطلب اهو آهي ته هڪ گرام جو ڏهون هزارون حصو...!! ٻين لفظن ۾ چانهه جي جي هڪ چمچي جي برابر آيوڊين سڄي زندگي جي ضرورت لا ڪافي هوندو آهي....!! اڪثر ماڻهن کي آيوڊين جي اها مقدار خوراڪ جي مختلف شين مان ملي ويندي آهي. دنيا جي مختلف ملڪن ۾ آيوڊين جي تمام ٿوري مقدار لوڻ، کير سان ٺهندڙ شين ، ڊبل روٽي ، بسڪيٽ ۽ وٽامن مليل شين ۾ شامل ڪئي ويندي آهي جنهن جيڪري جسم ۾ آيوڊين جي گهٽتائي نه ٿيندي آهي پر جن ماڻهن جي خوراڪ ۾ آيوڊين ڀاڄين ۽ مڇين وغيره جي صورت ۾ پهرين کان ئي شامل هجي ، اُهي آيوڊين جي زيادتي/ گهڻائي جو شڪار ٿي مختلف مهلڪ بيمارين ۾ مبتلا ٿي ويندا آهن. عام ماڻهن جي ذهنن ۾ اها ڳالهه ويهاري ويندي آهي ته آيوڊين جي گهٽتائي سان گلي ۾ موجود هڪ غدود ٿارائيڊ گلينڊ (Thyroid Gland) پنهنجو ڪم درست طرح انجام نه ڏئي سگهندو آهي ۽ گلي ۾ هڪ وڏي رسولي وانگر (Goitre) بڻجي وڃي ٿو پر اهو به معلوم هئڻ گهرجي ته گوائيٽر بڻجڻ جو اهو واحد سبب نه آهي. گوائيٽر جا ٻيا به ڪيترائي سبب آهن. مثال طور: بلوغت ۽ حمل دوران به ٿارائيڊ گلينڊ وڌي سگهي ٿو. گريوز ڊزيز (Grave's Disease) هاشيموتوز ٿارائيڊائيٽس (Hashimotos's Thyroiditis) اينٽي ٿارائيڊ دوائون مثال طور: ڪاربي ميزول ، ميٿاميزول ، پروپائيل ٿايو يوريڪل وغيره. اهي دوائون جن ۾ آيوڊين مليل هجي. مثال طور: کنگهه جا شربت وغيره. سويابين ۽ CASSAVA. ريڊلز ٿارائيڊائيٽس (Reidel's Thyroiditis) سيپٽڪ ٿارائيڊائيٽس (Septic Thyroiditis) مختلف قسم جون رسوليون يعني ايڊينوما، ڪينسر جا مختلف قسم ۽ لمفوما (Lymphoma) مختلف بيماريون مثال طور: سارڪوڊوسز (Sacoidosis)، ٽي بي وغيره. اڪثر اهو به چيو ويندو آهي ته فالتو آيوڊين صحت کي نقصان پهچائڻ کانسوا جسم مان خارج ٿي ويندو آهي پر اها ڳالهه به حقيقت جي بلڪل خلاف آهي. مختلف تحقيقي رپورٽن سان اها ڳالهه ثابت ڪئي وئي آهي ته آيوڊين مليل لوڻ کي بغير ضرورت جي لاڳيتو استعمال ڪرڻ سان انساني صحت کي نهايت شديد خطرا ٿين ٿا. ميڊيڪل لٽريچر ۾ ان بابت نهايت ڇرڪائيندڙ ڄاڻ موجود آهي. هلندڙ......
ڊاڪٽر صاحب جو مهربانيو جو اهڙو موضِوع ونڊ ڪيو ان بابت اڳم ڪنهن دوست سان ڪافي ڳالهه ٿي چڪي هئي توهان اڄ وضاحت ڪري ڇڏي مهرباني
آيوڊين جي جسم کي ڇو ضرورت پوندي آهي..؟ آيوڊين هڪ قسم جو ڪيميڪل آهي جيڪو جسم جي ڪيترن ئي اندروني ڪمن لا نهايت ضروري آهي. اسان جو جسم آيوڊين ٺاهڻ جي صلاحيت نٿو رکي، انڪري اسان جي روزمرهه جي خوراڪ ۾ آيوڊين جي تمام ٿوري مقدار جو هئڻ تمام ضروري آهي. اهي علائقا جتي سامونڊي غذا جو استعمال عام جام هجي اتي آيوڊين جي گهٽتائي نه ٿيندي آهي. آيوڊين جو اسان جي جسم ۾ هڪ اهم ڪم ٿارئيڊ گلينڊ وسيلي ٿيندو آهي. هي گلينڊ ٻن قسمن جا هارمونز ٺاهيندو آهي جن جي تياري ۾ آيوڊين جي موجودگي تمام ضروري آهي، جيڪڏهن آيوڊين جي مطلوبه مقدار جسم کي نه ملي سگهي ته ٿارائيڊ گلينڊ سُڄڻ لڳندو آهي جنهن کي گوائيٽر (Goiter) چوندا آهن. آيوڊين جا جسم تي مضر اثر آيوڊين جي گهڻائي يا ان جي حساس هئڻ سبب هي علامتون پيدا ٿينديون آهن. تيز زڪام. اکين مان پاڻي وهڻ. آشوبِ چشم. گلي جي خرابي. جسم تي ڳاڙها داغ ٿيڻ. هي علامتون آيوڊين جي گهٽ مقدار سان ۽ آيوڊين جي لاڳيتي مقدار استعمال ڪرڻ سان به ٿي سگهن ٿيون. ان کان علاوه هڪ ٻي جديد سائنسي تحقيق موجب آيوڊين جي لاڳيتي استعمال سان هيٺيون اهم خرابيون به پيدا ٿي سگهن ٿيون. ذهني ڪمزوري. طبيعت ۾ بيزاري. جنسي ڪمزوري (impotence). ميڪس ايڊيما (Myxoedema) هڪ تحقيق موجب ڪجهه مريضن کي پوٽاشيم آيوڊائيڊ جي نارمل خوراڪ سان ٿارائيڊ گلينڊ ۾ شديد سُور شروع ٿي ويو ۽ دوا جي استعمال روڪڻ سان اها تڪليف ڪجهه ڏينهن ۾ ئي ختم ٿي وئي. پيروٽڊ گلينڊ (Parotid Gland) به آيوڊائيڊ جي لاڳيتي استعمال سان سُڄي پوندو آهي. کنگهه جي هڪ سيرپ پيئڻ سان ( جنهن ۾ آيوڊائيڊ شامل هو) گلي جي هيٺان سوڄ شروع ٿي وئي ۽ جڏهن ان جو استعمال بند ڪيو ويو ته سوڄ به ختم ٿي وئي. هڪ تحقيق موجب نون ڄاول ٻارن ۾ پيدائشي گلي ۾ سوڄ ۽ جلد موت ٿيڻ جو اهم سبب اهو هو ته حمل دوران مائرن پاران پوٽاشيم آيوڊائيڊ جو استعمال ڪيو ويو هو. هڪ تحقيق موجب 240 مريضن ۾ خارش جي بيماري (Acne) تشخيص ڪئي وئي. انهن مان 92 مريضن آيوڊين مليل لوڻ جو استعمال ڪندا هئا. اهي سڀ ماڻهو آيوڊين مليل لوڻ جي استعمال کي روڪڻ کانپو صحت ياب ٿيڻ شروع ٿي ويا ۽ پو انهن کي آيوڊين واري لوڻ جي بدران سادي لوڻ جي استعمال جو مشورو ڏنو ويو. ڪجهه مريضن ۾ آيوڊين جي استعمال سان وارن جو ڇڻڻ به ڏٺو ويو آهي. اڄ اها ڳالهه به ثابت ڪيل آهي ته غيرضروري آيوڊين جو استعمال نه صرف جسم ۾ مختلف خراب اثر ظاهر ڪري ٿو پر ان سان موت به واقع ٿي سگهي ٿي. جڏهن آيوڊين ۽ آيوڊآئيڊ جو زيادهه استعمال ڪيو وڃي ته ٿارائيڊ گلينڊ ۾ وڌيڪ آيوڊين جمع ٿي ويندو آهي ، جنهن سان اهو غدود پنهنجا ڪم درست نه ڪري سگهندو آهي ۽ ان ۾ سوڄ ٿي ويندي آهي. هلندڙ.....
گورنمينٽ ۽ يونيسيف جهڙا ادارا ايترا اڻڄاڻ آهن ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟ يا ڪنهن سوچي سمجهي منصوبي تحت ڪنهن موزي مرض ڏانهن ڌڪن پيا؟؟؟؟؟
ادا رضوان...اها هڪ سوچيل سمجهيل سازش آهي... هن سازش جو هڪ ڇيڙو خانداني منصوبه بندي وارن سان به ملي ٿو. جيئن ته موضوع اڃا هلندڙ آهي.، وڌيڪ تفصيل ايندڙ حصي ۾ شامل ڪندس ۽ مختلف حوالن سان اها ڳالهه به ثابت ڪندس ته اسان جي معصوم عوام کي ڪيئن بيوقوف بڻايو پيو وڃي..!!
هن مضمون کي پڙهندي ڪافي دوست حيران ۽ پريشان ٿي ويا آهن ته ڇا واقعي آيوڊين وارو لوڻ صحت لا ايترو نقصانڪار آهي...!!؟؟ ڪيترائي دوست ته شڪ شبهن ۾ پئجي ويا آهن. مونکي هڪ ٻن دوستن ته سڌوسنئون اها شڪايت به ڪئي آهي ته هي مضمون غلط ڄاڻ پهچائي رهيو آهي..!! محترم دوستو...اها ڳالهه ثابت ٿيل آهي ته آيوڊين واري لوڻ جا فائدا تمام گهٽ پر نقصان تمام گهڻا آهن. هون به انساني جسم کي گهرجندڙ جيڪي به شيون اسان جي خوراڪ ۾ شامل هونديون آهن انهن سڀني کي استعمال ڪرڻ جي به هڪ حد هوندي آهي ڀلي اها شي ڪيتري به فائيديمند ڇو نه هجي پر جيڪڏهن ان جو استعمال ضرورت کان وڌيڪ ڪيو وڃي ته اها ساڳي فائيديمند شي به انسان لا زهر بڻجي وڃي ٿي. مثال طور کنڊ (Sugar) جو استعمال اسان لا تمام ضروري آهي پر جيڪڏهن اسان جي روزمرهه جي خوراڪ ۾ کنڊ جو مقدار ضرورت کان وڌيڪ هجي ۽ اها مٺي خوراڪ لاڳيتو استعمال ۾ ايندي رهي ته انساني جسم تي ان جا خراب اثر ظاهر ٿيڻ لڳندا آهن. اهو انسان شگر (Diabetes) جو مريض بڻجي وڃي ٿو. ڪيترن ئي دوستن کي اها به خبر هوندي ته اسان جي روزمرهه ۾ شامل سادو لوڻ به جيڪڏهن ضرورت کان وڌيڪ لاڳيتو استعمال ڪيو وڃي ته انسان کي ها بلڊ پريشر جو مرض ٿي سگهي ٿو. هاڻ ڪجهه دير لا اهو سوچيو ته جڏهن اهي عام روزمرهه جي خوراڪ ۾ شامل ضروري ۽ اهم جزا به هڪ حد کان وڌيڪ استعمال ڪجن ته خطرناڪ بيمارين جو باعث بڻجي وڃن ٿا ته پو آيوڊين مليل لوڻ آب حيات ڪيئن ٿو ٿي سگهي..!!؟؟ مان وري به پوري يقين سان ۽ پنهنجي علم مطابق اهو ئي ورجايان ٿو ته.. جيڪڏهن آيوڊين مليل لوڻ اسان جي خوراڪ ۾ لاڳيتو شامل رهندو ته اهو اسان جي صحت لا تمام گهڻو هاڃيڪار ثابت ٿي سگهي ٿو.بحرحال جيڪي دوست متفق نه هجن اهي هن موضوع بابت تحقيق ڪري منهنجي ڳالهه کي رد ڪرڻ جو مڪمل حق رکن ٿا. تمام جلد مان آيوڊين مليل لوڻ جي پاڪستان ۾ پبلسٽي بابت ڪجهه حقيقتون به ونڊ ڪرڻ وارو آهيان. مضمون اڃا تياري هيٺ آهي. انتظار ڪريو...
اڄ دنيا جي ڪيترن ئي ملڪن ۾ آيوڊين مليل لوڻ جو استعمال نهايت احتياط سان ڪيو وڃي ٿو ۽ آيوڊين مليل لوڻ صرف انهن علائقن ۾ دستياب هوندو آهي جتي مڪمل تحقيق سان آيوڊين جي گهٽتائي ثابت ڪيل هجي. هيٺين تصوير کي غور سان ڏسڻ سان معلوم ٿيندو ته اسان جي پاڙيسري ملڪ چائينا ۾ صرف ڪجهه علائقا آيوڊين جي گهٽتائي جو شڪار آهن. آيوڊين مليل لوڻ جي تياري به تمام محتاط طريقي سان ڪئي ويندي آهي ۽ گڏوگڏ عوام کي اهو به ٻڌايو وڃي ٿو ته آيوڊين مليل لوڻ ڪيئن ۽ ڪيترو استعمال ڪرڻ گهرجي ته جيئن ان جا انساني جسم تي خراب اثر ظاهر ٿي نه سگهن. پاڪستان ۾ آيوڊين مليل لوڻ جي پبلسٽي ۽ ڪجهه حقيقتون...!! پاڪستان ۾ آيوڊين مليل لوڻ جي واپاري بنيادن تي تياري يونيسيف (UNICEF) جي چوڻ تي شروع ڪئي وئي هئي. اقوامِ متحده جو هي ادارو حڪومتِ پاڪستان کي راضي ڪرڻ جو ذميدار آهي. حڪومتِ پاڪستان 1991ع ۾ آيوڊين مليل لوڻ کي عام ڪرڻ جو فيصلو ڪيو ۽ يونيسيف نه رڳو هي معاملو حڪومتي سطح تي شروع ڪيو پر آيوڊين مليل لوڻ جي تياري ۾ به مدد ڪري رهيو آهي . پرنٽ ميڊيا ۽ الڪٽرانڪ ميڊيا تي پبلسٽي جو خرچ به هي بين الاقوامي ادارو برداشت ڪري رهيو آهي. پاڪستان ۾ حڪومتي سطح تي ڪڏهن به ڪا باقائده تحقيق نه ڪئي وئي آهي ته ڪهڙن علائقن ۾ آيوڊين جي گهٽتائي سان ٿيندڙ ٿائيرائيڊ گلينڊ جون بيماريون موجود آهن. آيوڊين مليل لوڻ جي عام استعمال جا فائيدا ۽ نقصانن بابت ڪڏهن جائزو ئي نه ورتو ويو آهي. روزنامه THE NEWS ۾ 20 فيبروري 1996ع ۾ هڪ مضمون ڇاپيو ويو جنهن جو عنوان هو ته "لاهور جا 68 سيڪڙو ماڻهو آيوڊين جي گهٽتائي جو شڪار آهن" عجيب ڳالهه اها آهي ته ان مضمون لکندڙ جو نالو ظاهر نه ڪيو ويو. هن مضمون ۾ لکيل هو ته "هيلٿ ورڪ فورم" پاران هڪ سروي ڪيو ويو هو، پر ان فورم جو به ڏس پتو نه ڏنو ويو ۽ نه ئي اهو ٻڌايو ويو ته هن فورم ۾ ڪو مستند ڊاڪٽر موجود به هو يا نه...!! اها به هڪ عجب ۾ وجهندڙ ڳالهه آهي ته آيوڊين مليل لوڻ جي حمايت ۾ اڪثر مضمون گمنام ماڻهن جا لکيل هوندا آهن يا انهن ماڻهن جا جيڪي ميڊيڪل سائنس سان واسطو نٿا رکن. روزنامه ڊان ڪراچي ۾ 21 ڊسمبر 1995ع سيڪريٽري پاڪستان ميڊيڪل ايسوسيئشن ڪراچي پاران هڪ ايڊورٽائيز ڇاپي وئي. جنهن ۾ هڪ مضمون لکڻ جي مقابلي ۾ 27000 هزار روپيا انعام جي پيشڪش به ڪئي وئي هئي. مضمون جو عنوان هو " آيوڊين مليل لوڻ جا فائيدا" ليڪن عجيب ڳالهه اها آهي ته اهو مقابلو صرف شاگردن ۽ گهريلو عورتن لا هو. ميڊيڪل سائنس ۽ طب سان تعلق رکندڙن کي هي خالص علمي مضمون لکڻ ۾ شريڪ ئي نه ڪيو ويو..!! پاڪستان ۾ آيوڊين مليل لوڻ مختلف ڪمپنين پاران عام دوڪانن تي موجود آهي انهن مان ڪيترن پيڪيٽن تي اهو لکيل ئي نه هوندو آهي ته آيوڊين جو ڪهڙون مرڪب ڪيتري مقدار ۾ لوڻ ۾ شامل ڪيل آهي...!! 10 ڊسمبر 1996ع ۾ روزاني نوا وقت لاهور ۾ هڪ خبر ڏني وئي ته " آيوڊين مليل لوڻ جي آڙ ۾ عوام کي زهر کارايو پيو وڃي" هن خبر ۾ اهو انڪشاف ڪيو ويو ته مختلف سالٽ ڊيلرز جا پيڪيٽ نموني طور ليبارٽريز ۾ ٽيسٽ ڪرايا ويا ته انهن ۾ خطرناڪ حد تائين آيوڊين جو مقدار موجود ڏٺو ويو...!! پاڪستان ۾ آيوڊين مليل زهريلي لوڻ جي لاڳيتي استعمال سان ٻارن سميت هزارين ماڻهو خطرناڪ بيمارين ۾ مبتلا ٿي رهيا آهن، مسلسل دستن جي تڪليف، جسماني ڪمزوري، جگر جو فيل ٿي وڃڻ ۽ ڪيترا ئي ماڻهو سڄي زندگي لا معذور به بڻجي چڪا آهن...!! ?Iodine for Hypothyroidism: Crucial Nutrient or Harmful Toxinمٿين رپورٽ ۾ ڄاڻايو ويو آهي ته آيوڊين صرف انهن ماڻهن لا فائيديمند آهي جن ۾ ٿائيرائيڊ گلينڊ پنهنجو ڪم درست ڪرڻ ۾ ناڪام ٿي وڃي ۽ مريض کي هائيپوٿائيرائيڊ جو مرض لڳڻ جو خطرو هجي. هن رپورٽ ۾ تجويز ڪيو ويو آهي ته آيوڊين مليل لوڻ صرف انهن علائقن ۾ مهيا ڪيو وڃي جتي آيوڊين جي گهٽتائي ۽ ٿائرائيڊ گلينڊ جي سوڄ جو ٿيڻ عام هجي. هن رپورٽ ۾ اهو به ثابت ڪيل آهي ته غيرضروري آيوڊين جي استعمال سان ٿائيرائيڊ گلينڊ ۾ آٽو اميون ( Autoimmune) جو مرض لاحق ٿيڻ جو خطرو وڌي وڃي ٿو. هن ريسرچ موجب سري لنڪا، ترڪي، برازيل، چائينا، ايران ۽ آزربائيجان ۾ آيوڊين مليل لوڻ جي گهڻي استعمال سان اتان جي ماڻهن ۾ ٿائرائيڊ گلينڊ تي نهايت خراب اثر پيدا ٿي رهيا آهن. Controversy over ban on iodised saltمٿين لنڪ هڪ انڊين رپورٽ جي آهي جنهن ۾ ٻڌايو ويو آهي ته آيوڊين جي گهٽتائي صرف ڪجهه علائقن ۾ آهي انڪري آيوڊين مليل لوڻ جي عام استعمال سان ڪيترن ئي ماڻهن کي مختلف خطرناڪ بيماريون لڳي رهيو آهن. هن رپورٽ ۾ آيوڊين مليل لوڻ جو عام استعمال غيرقانوني قرار ڏنو ويو آهي. Excess maternal iodine linked to thyroid problems in newbornsهي هڪ ريسرچ پيپر آهي جنهن ۾ ڳورهاري عورتن پاران آيوڊين جي گهڻي استعمال سان پيدا ٿيندڙ ٻارن تي برن اثرن بابت تحقيق ڪيل آهي. هيٺين لنڪ ۾ آيوڊين استعمال ڪندڙ ڪجهه ماڻهن جا خيال ونڊ ڪيل آهن. Iodine caused hair loss هي هڪ اهڙي رپورٽ آهي جنهن ۾ تحقيق ڪري اهو ثابت ڪيو ويو آهي ته آيوڊين مليل لوڻ جي استعمال سان ڪرونڪ آٽو اميون ٿائيرائيڊائيٽس( chronic autoimmune thyroiditis ) ٿيڻ جو امڪان وڌي وڃي ٿو. Gaitan E, Nelson NC, and Poole GV. "Endemic goiter and endemic thyroid disorders." World J Surg, 1991; 15:205-215. هن آرٽِيڪل ۾ به آيوڊين مليل لوڻ جي بي جا استعمال ۽ ان سان ٿائيرائيڊ گلينڊ تي ٿيندڙ خراب اثرن بابت ٻڌايو ويو آهي. Iodization of Salt and Chronic Autoimmune Thyroiditis: A Proposed Pathophysiology
