دنيا

جڏهن الله تعالى هيءَ دنيا ٺاهي ۽ انسان کي پيدا ڪيو ته خدا هر انسان کي هڪ ٻئي اکن ٿورو مُختلف ٺآهيو. ڪنهن کي خدا معذور ٺاهي ڇڏيو. ڪو انسان ٻڌي نه ٿو سگهي، ڪجهه ماڻهو ڳالهائي نه ٿا سگهن، پر هر شخص کي خدا عقل ساڳيو ڏنو آهي، ۽ هر هڪ کي سوچڻ جي صلاحيت ڏني آهي، هر ڪنهن کي پنهنجو عقل استعمال ڪرڻ گرجي ۽ اهي ئي قومون ۽ ماڻهو دنيا ۾ ڪامياب ٿيا آهن. جن پنهنجي عقل کي استعمال ڪيو.

جڏهن هيءَ ٺهي ۽ انسان هن دنيا ۾ جنم ورتو ته ان کي شروع ۾ گهڻن ئي مصيبتن کڱي منهنجي ڏيڻون پيو. سائنس جي نظر سان انسان سوچي ته دنيا جي پهرين شخص کي دنيا ۾ رهڻ لاءِ ڇا ڇا نه ڪرڻون پيو هوندو. ان پهرين شخص کي ڇا سبر هوندي ته سندس اڃ جو علاج پاڻي به بک جو علاج کاڌو آهي. پر آهسته آهسته انسان پنهنجي منزل جي قريب اچڻ لڳو ۽ هن پنهنجي عقل جي ذريعي هر ضرورت جو حل ڪڍي ورتو هن کي خبر پجئي وئي ته ان کا ڇا پيئڻ گهرجي. اڳ کاڌي ۾ هوڪچا جانور کائيندا هئا. سانئس اهو چئي ٿي ته پهرين زماني ۾ جڏهن وڏن وڏن جبلن جا پٿر مٿان کان هڪ ٻئي مٿان ڪرندا هئا ته باهه پيدا ٿيندي ته هئي، جڏن ماڻهن ڏٺو ته ٻن پٿرن جي ٽڪرائڻ سان باهه پيدا ٿيندي هنن باهه ٺاهڻ کي ۽پوءِ هو گوشت ۽ ٻين شين کي باهه ۾ پچائي کائڻ لڳا. انسان کي ان وقت ۾ گوشت کائڻ لاءِ پهرين جانورن کي مارڻون پوندو هو. ۽ جانور کي مارڻ لاءَ تير ٺاهيو. پوءِ انهن تيزن سان جانورن جو شڪار ڪندا هئا.

پهرين پهرين ماڻهون غارن ۾ رهندا هئا پوءِ ماڻهن پنهنجي رهڻ لاءِ زمين تي ننڍڙيون جهوپڙين ٺاهيون ۽ آهسته آهسته انهن گهر ٺاهڻ شروع ڪيا. انسان به پهريائين پنهنجي ضرورت مطابق کو جنا ڪئي، پوءِ آهسته آهسته پنهنجي خواهشن کي حقيقت جي روپ ۾ آندو جڏهن هن مڇين کي پاڻيءَ ۾ ترندي ڏٺو ته ان پنهنجي ترڻ لاءِ ٻيڙي ايجاد ڪئي پکين کي اڌا مندي ڏسي هن به اڏامڻ چاهيو ائين انسان جهاز ايجاد ڪيو. دنيا ۾ گهڻا ئي اهڙا ماڻهو آيا جن تمام گهڻي شهرت حاصل ڪئي ۽ انهن ماڻهن پنهنجي اولاد کي يا پنهنجي شاگردن کي اها ئي معلومات ڏني جيڪا معلومات سڄي دنيا ۾ پهتي. هڪ ٻئي کي معلومات پهچائڻ جو نالو علم يا تعليم آهي.

دنيا ۾ خاص طور تي ٽن دورن کي خاص اهميت حاصل آهي يا ائين چئجي ته انهن ئي دورن ۾ دنيا گهڻي ترقي جي طرف راغب ٿي اهي هي آهي، يوناني دور، مسلم دور ۽ جديد دور

يونان ماڻهو تمام گهڻا هوشيار هوندا هئا. انهن کي تمام گهڻي معلومات هوندي هئي. پر هنن جي دور ۾ ڪڏهن به ڪنهن ماڻهوءَ تجربا نه ڪيا، نه انهن جي دور ۾ ليبارٽريون ٺهيون اهي ماڻهو صرف پنهنجا نظريه ڏيندا هئا ۽ڪڏهن به انهن تجربا نه ڪيا ۽ اها ڳولهه هاڻڪي دور ۾ ثابت ٿي چڪي آهي ته گهڻا ئي اهي نظربه جيڪي مختلف مظمونن مٿان آهي ۽ اهي يوناني ماڻهن ڏنا اهي بلڪل صحيح آهن. اها ڳالهه جيڪا هزارين سال پهريائين يوناني ماڻهن، انسان کي ٻڌائي، اهي ساڳئي ڳالهيون اڄ جي دور ۾ سائنس انسان کي ٻڌائي رهي آهي. انهن ڳالهينءَ يا نظرين. مان جيڪي يونانين چيا هئا انهن مان هڪ ڳالهه علم ٿي، هڪ ماڻهو جنهن جو نالو گليلو هو هن چيو ته هيءُ دنيا سڌي نه آهي پر نارنگي جي شڪل ۾ آهي ته ان وقت جي ماڻهن گليلو جي سخت مخالفت ڪئي هئي. چيائون ته جيڪڏهن تون چوندي ته دنيا نارنگي جي شڪل ۾ اهي ته اسين تو کي فاشي ڏئي ڇڏيندا سين ۽ جيڪڏهن چوندين ته دنيا ائين نه آيه ته اسين تو کي ڦاسي نه ڏينداسين ڳالهه ٻڌي گليلو پنهنجي جان بچائڻ لاءِ ڪوڙ حئي ڇڏيو پر اها ڳالهه جيڪا هن گهڻا سو سال پهريائين چئي هئي اها ڳالهه اڄ سائنس ثابت ڪري سگهي.

يوناني ماڻهو تمام گهڻا هوشيار هئا اهي ماڻهن چنڊ يا ترن کي ڏسي هر معلومتا جو اندازو لڳائيندا هئا پنهنجي پاڻ کي خدا مڃيندا هئا تنهن ڪرا لله حضرت جبرئيل کي حڪم ڏنو ته اهي ماڻهو گهڻ اگمراهه ٿي ويا آهن انهن جو امتحان ٿا وٺون ۽ ائين حضرت جبرائيل انساني روپ ڌاري زمين تي يونان ۾ آيو ته هتي ڏنائين ته چار ٻار پاڻ ۾ کيڏن پيا حضرت جبرائيل انهن وٽ ويو انهن کي چيائين حضرت جبرائيل پهرين چار آسمان تي نه آهي ٻئي ڇڪري آسمان کي ۽ تارن کي ڏسندي چيو حضرت جبرائيل اسان پنجن مان ڪٿي به نه آهي هو زمين تي ٻئي ڪنهن جڳ تي نه آيه،م پر هو هتي موجود آهي ۽ آخري چوٿين ڇوڪري چيو حضرت جبرائيل اسان پنجن مان ڪير هڪ آهي ۽ اسين چار ته حضرت جبرائيل نه ٿا ٿي سگهون، تنهن ڪري تون ئي حضرت جبرائيل آهين، اهو ٻڌي الله تعاليٰ انهن تي عذاب نازل ڪيو ۽شهر تباهه ٿي ويو. يوناني دور کان پوءِ مسلمانن جودور آيو جنهن ۾ انسان گهڻي ئي ترقي ڪئي. مسلمانن يوناني ماڻهن کان تمام مختلف هئا، جيئن يوناني ماڻهو صرف نطريه ڏيندا هئا پر مسلمانن ليبارٽريون قائم ڪيو اسڪول ڪاليج ۽ يونيورسٽيون قائ ٿيون ۽ ان دور ۾ هر نطريه جي مٿان تجربه ڪيا ويا مسلم دور 425 کان 18 هين صدي تائين رهيو. ان دور ۾ سائنس کي تمام گهڻي فروغ ملي هئي. ۽ مسلمانن دور جي اصل ڪاميابي جو راز ئي قرآن آهي قرآن جي ۽ حديثن جي ذريع ترقي ٿي يوناني ماڻهو گهڻائي ترقي ڪيائون پر انهن ۾ جهالت عام هئي، جڏهن ته مسلم دور ۾ جهالت جو نالو نشان به نه هو. مسلم دور م تمام گهڻو زور تعليم تي ڏنو ويو هو، تعليم جي ڪري ئي مسلمان سائنسدان تمام گهڻا ڪامياب ٿيا مسلمان جي دور کان پوءِ جديد دور آيو هي جديد دور 18 کان 19 صدي کي چئبو آِح ۽ هي دور واجد دور آهي جنهن تمام گهڻي ترقي ڪئي، پر اها ترقي اصل ۾ مسلم ۽ يونان جي دور جي ڪري آهي، هي اهو دور آهي جيڪو ڪنهن الڳ ملڪ جي ڪري يا الڳ فرقي جي ڪري ترقي نه ڪري رهيو آهي، پر اهو دور سڄي دنيا جي ڪوشش سان ترقي ڪري چڪو آهي جو ان لاءِ ڪو ڪم به ناممڪن نه آهي، هاڻي انسان ۾ ر ڪم ڪري جي صلاحيت موجود آهي، سائنسدانن جي نظريه جي مطابق دنيا ٻه (Doillion) سال پراڻي آهي ۽ جيڪڏهن انسان ٿورو سوچي ته انسان هيتري گهٽ عرصي ۾ ڪيتري ته ترقي ڪئي آهي جوان جو اندازو به نه ٿو لڳائي سگهجي. جيئن پهريائين انسان لاءِ رهڻلاءِ گهر نه هوندو هو، هو غارن ۾ رهندو هو، پر هاڻي ته جانورن جا به ڊاڪٽر موجود آهي. ۽ اها سڄي ڪاميابي سائنس جي ڪري آهي سائنس جون ڪيتريون ئي شاخون آهن. اِهو چوڻ ته آسان آهي پر انهن شاخن جون هزارين نڪري ويون آهن. هر شيءَ هر مضمون ايڏو ته دنيا لاءِ ضروري آهي جو ڪنهن (Subject) جي بغير دنيا ئي نٿي هلي سگهي. ( دنيا ) لفظ چوڻ ۾ تمام ننڍو ٿيندو آهي پر ان لفظ جي معنيٰ ايتري قدر وسيع يا وڏي آهي جو ان لفظ جو اندازو لڳائڻ به اسان جي اختيار کان ٻاهر آهي.

خدا تعاليٰ انسان کي عقل ڏنو آهي ۽ چيائين ته هن عقل کي ايترو ي اسعتمل ڪر جيترو ڪري سگهينن ايتري ترقي ڪر جو تنهنجي ترقي ۾ ڪا رڪاوٽ ڪڏهن نه اچي سگهي، * ھرض ته جيترو تو هن عقل کي استعمال ڪندي ته اڃا به تنهنجو عقل کلندو. تون پنهنجي ذهن سان هن دنيان کي اڃ ترقي ڏي. پر گڏو گڏ خدا کي به ياد رکي ۽ جيترو تون ترقي ڪرينءَ پيو ڀلي ڪر، پر ڪڏهن به خدا جي ذات ۾ شرڪ نه ڪر يا انهن جي ڪممن کي خود ڪرڻ جي ڪوشش نه ڪر. نه ته تنهنجو به اهوئي حشر ٿيندو، جهڙو يونان جي ماڻهن سان ٿيو. اها جيڪڏهن تون ترقي ڪرينءَ ٿو ته جڏهن تون تمام گهڻي ترقي ڪري وٺين ته پوءِ تون پنهنجي پاڻ کي خدا جي برابر نه سمجهه . ڇو ته خدا هڪ آهي ۽ پاڻ کي خدا جي برابر سمجهڻ وارو شخص ته تمام گهڻو بيوقوف هوندو . ڇو ته هن کي اهو سوچڻ گهر جي ته مون کي پيدا ڪرن وارو خدا آهي، اهو خدائي آهي جنهن مون کي عقل ڏنو ۽ انهيءَ عقل کي استعمال ڪري آئون ايڏو وڏو ماڻهو ٿي ويو آهيان. تنهن ڪري ڪنهن کي به اهو سوچڻ نه گهرجي ته هو خدا جي برابر آهي خدا اڪيلو آهي ان جو ڪو به ثاني نه آهي. ان هيءَ دنيا ٺاهي ۽ ان جي ئي اختيار ۾ آهي. ته هو دنيا کي تباهه ڪري.

 

ادا اوهان جون ڪافي ڳالهيون صحيح آهن . پر ڪجهه ڳاليهن ۾ اختلاف ڪري سگھجي ٿو.

1. حضرت جبرائيل ۽ يوناني ڇوڪرن واري ڳالھ جو ڪوئي حوالو.
2.مسلمان سائینس دانن جو دور 750 کان 1258 تائين آهي. جڏهن منگولن بغداد تي حملو ڪيو. ان دور کان پو۽ مسلمانن کي ڪا خاص ڪاميابي ناهي ملي.