عبدالرحيم گجراڻي
سينيئر رڪن
هتي سڀ ڪجھه ساڳيو ئي رهندو، ڪجھه به ته تبديل نه ٿيندو، ڪيترن ئي سالن کان ڪجھه به ته ناهي بدليو فقط حڪومتون اچن ۽ وڃن ٿيون پر مسئلا اتي جو اتي. شهرن ۾ ٽارگيٽ ڪلنگ سبب ڪيترائي جنازا کڄندا ٿا رهن، ڳوٺن ۾ معصوم ٻار اغوائن ۽ ڏاڍاين جا شڪار ٿيندا ٿا رهن. هتي ڪرپشن لکين خاندانن کي دربدر ڪندي رهي آهي، اُرڙي ڪيترين ئي مائرن جون جهوليون خالي ڪندي رهي آهي. هتي تعليم جي نالي تي تباهي ۽ روزگار جي نالي تي ميرٽ جي لتاڙ آهي، هتي پوليس بي گناهن کي ٻڌندي رهندي. سرڪاري آفيسرن جي کُلي عام رشوت ۽ ڪرپشن جو راڄ ڏسي ته ماٺ رهنداسين پر برادرين جي نالي تي رت وهائڻ ۾ دير نه ڪنداسين. روز اخبارن ۾ پڙهون ٿا اغوا، ڦرن ۽ ڌاڙن جون خبرون، عورتن ، معصوم ٻارن ۽ پيرسن ماڻهن مٿان ٿيندڙ ظلم جا سوين داستان ۽ پڙهي ڪجھه منٽن اندر وساري ٿا ڇڏيون ايئن ڄڻ ڪجھه ٿيو ئي نه هجي …..!!!
اسان هڪ اهڙي سماج ۾ رهون ٿا جتي ڪو پڙهيل لکيل نوجوان ته روڊن تي بيهي بوٽ پالش ٿو ڪري پر اڻ پڙهيل ۽ جاهل وڏيري جو پٽ ايوانن ۾ ويهي اسان جي تقدير جا فيصلا ٿو ڪري. اسان وٽ تعيلم جي بدتري جي صورتحال اها آهي جو انوجليٽر خود شاگردن کي ڪاپي ٿا ڪرائين. اها سنڌ جيڪا ڪنهن وقت ۾ صوفين جي سرزمين سڏبي هئي هن وقت اتي مندرن ۽ گرجاگهرن کي ساڙيو ٿو وڃي ۽ مندرن کي ساڙڻ کان پوءِ انتهاپسند اسلام زنده آباد جا نعرا ٿا هڻن. واهه ڙي واهه. ڇا هي سڀ مسئلا اسان جي نصيب جو حصو آهن ؟؟ هرگز نه اسان انهن سڀني مسئلن جا خالق پاڻ آهيون. اسان خاموش هوندا آهيون، ڀارت جي شهر دهليءَ ۾ جڏهن هڪ ڇوڪريءَ سان زيادتي ڪئي وئي ۽ بعد ۾کيس قتل ڪيو ويو ته ان وقت سڄو هندستان جاڳي پيو ۽ ايتري قدر جو سرڪار به گُوڏا کوڙڻ تي مجبور ٿي وئي. پر اسان وٽ ته اهڙا واقعا روز ٿيندا آهن، ڪڏهن ڪا مقدس زيادتي جو نشانو بڻجندي آهي ته ڪڏهن ڪي وحشي ڪنهن شبنم کي زيادتي جو نشانو بڻائيندا آهن. اسان انهن سڀني شين جا عادي بڻجي چڪا آهيون. اسان ته وڏيرن ۽ پيرن جي غلامي ۾ ايئن ڦاٿل آهيون جو سڱابنديءَ کان ٻارن جي تعليم تائين انهن کان صلاح وٺڻ ضروري سمجهندا آهيون.
ڇا مٿي بيان ڪيل سڀ ڳالهيون اسان جي سسٽم کي ناڪارا قرار ڏيڻ لاءِ ڪافي ناهن؟؟ ڇا اسان اڃان به جهالت جي اونداهيءَ ۾ سڙندا رهنداسين ؟؟ نه، هاڻي وقت اچي ويو آهي ته اٿجي، جدوجهد ڪجي ظلم ۽ ڏاڍ جي خلاف. انهن سڀني مسئلن جو حل آهي تبديلي. ليو ٽالسٽاءِ جو قول آهي سڀ ڪو دنيا کي بدلائڻ جي ڳالھه ڪندو آهي پر ڪو به پاڻ کي ناهي بدلائيندو. تبديلي صرف نظام جي تبديلي نه هجڻ کپي، تبديليءَ جي شروعات هميشه پاڻ کان ٿيندي آهي، پهنجي ان سوچ کي بدلائڻ جي ضرورت آهي جيڪا هتان جي پيرن ۽ وڏيرن جي غلام آهي. آمريڪا جي انقلابي اڳواڻ مارٽن لوٿر جو چوڻ آهي ته مان سماج ۾ موجود درنده صفت ماڻهن جي درندگي تي حيران ناهيان پر مون کي مهذب ۽ باضمير ماڻهن جي خاموشي زهر لڳي ٿي. اسان جا پير مير يا وڏيرا ڪڏهن به تبديلي پسندن جي جدو جهد جو حصو نه بڻجندا. ڇاڪاڻ ته اهي اسان تي ۽ اسان جي ايندڙ نسلن تي حڪمراني ڪرڻ گهرن ٿا ۽ اگر تبديلي اچي وئي ته هنن جي حڪمراني ختم ٿي ويندي، هنن جي پيري مريدي وارو سسٽم ختم ٿي ويندي. تبديلي ڇو ضروري آهي ان لاءِ اسان مٿي بيان ڪري چڪا آهيون، هاڻي اچو ته ڏسون تبديلي ڪير ۽ ڇو ٿو چاهي ۽ تبديلي جا مخالف ڪير آهن.
تبديلي جا حامي ۽ مخالف ڪير آهن
يقينن پڙهيل لکيل ، نوجوان ۽ مڊل ڪلاس طبقو تبديلي چاهي ٿو. ميرٽ جو قتل عام ختم ٿئي، اغوا، ڦرن ۽ ڌاڙن وارو ڪلچر ختم ٿئي. بيروزگاري، مهانگائي ۽ دهشتگرديءَ ۽ انتهاپسندي جو خاتمو اچي. هڪ اهڙي پارليامينٽ جڙي جتي جاهل وڏيرن جي اولاد بجاءِ پڙهيل لکيل مڊل ڪلاس جو ماڻهو اسان جي تقدير جا فيصلا ڪري. تبديليءَ جا مخالف يقينن هتان جا وڏيرا ۽ ڀوتار آهن، جيڪي ڪڏهن به نه چاهيندا ته هنن جي بي تاج بادشاهي ختم ٿئي، پير مريدي وارو سسٽم ختم ٿئي.ان ڪري هتان جا ڀوتار ڪڏهن به تبديلي پسندن سان گڏ نه بيهندا.
تبدلي اچڻ کپي ان نظام جي تبدلي جنهن موجب ڪو پڙهيل لکيل نوجوان ايوان ۾ نه پهچي سگهي، ان نظام جي تبديلي جنهن موجب صرف پيرن ۽ وڏيرن جا پٽ قوم جي تقدير جا فيصلا ڪن. تبديلي ان سسٽم جي جتي رشوت کان سوءِ نوڪري نه ملي ۽ سفارش کان سواءِ پيپر پاس نه ٿين. ان نظام جي تبديلي جتي غريبَ ته ٿاڻن ۾ ٻڌجن پر اميرن جا پٽ آواراگردي ڪرڻ باوجود آزاد گهمندا وتن. ان نظام جي تبديلي جنهن ۾ غريب جو ٻار ته ٻن ويلن جي ماني لاءِ سُڪي پر اميرن جي ميزن تي طرحين طعام اچن. ان نظام کي بدلائڻو آهي.
نتيجو: اسان جي ڏتڙيل سماج ۾ تبديليءَ جي اشد ضرورت آهي، اسان سڀني کي گڏجي تبديلي جي لاءِ هڪ پليٽ فارم تي گڏ ٿي جدوجهد ڪرڻي پوندي، ته جيئن هن جاگيردارن جي فرسوده نظام مان جند ڇڏائي سگهون. آخر ۾ هن قول سان اختتام ڪجي ٿو ته نظام تڏهن ناڪاره ٿي ويندو آهي جڏهن قابل ماڻهن وٽ اختيار نه هجي ۽ اختيار وارن وٽ قابليت
اسان هڪ اهڙي سماج ۾ رهون ٿا جتي ڪو پڙهيل لکيل نوجوان ته روڊن تي بيهي بوٽ پالش ٿو ڪري پر اڻ پڙهيل ۽ جاهل وڏيري جو پٽ ايوانن ۾ ويهي اسان جي تقدير جا فيصلا ٿو ڪري. اسان وٽ تعيلم جي بدتري جي صورتحال اها آهي جو انوجليٽر خود شاگردن کي ڪاپي ٿا ڪرائين. اها سنڌ جيڪا ڪنهن وقت ۾ صوفين جي سرزمين سڏبي هئي هن وقت اتي مندرن ۽ گرجاگهرن کي ساڙيو ٿو وڃي ۽ مندرن کي ساڙڻ کان پوءِ انتهاپسند اسلام زنده آباد جا نعرا ٿا هڻن. واهه ڙي واهه. ڇا هي سڀ مسئلا اسان جي نصيب جو حصو آهن ؟؟ هرگز نه اسان انهن سڀني مسئلن جا خالق پاڻ آهيون. اسان خاموش هوندا آهيون، ڀارت جي شهر دهليءَ ۾ جڏهن هڪ ڇوڪريءَ سان زيادتي ڪئي وئي ۽ بعد ۾کيس قتل ڪيو ويو ته ان وقت سڄو هندستان جاڳي پيو ۽ ايتري قدر جو سرڪار به گُوڏا کوڙڻ تي مجبور ٿي وئي. پر اسان وٽ ته اهڙا واقعا روز ٿيندا آهن، ڪڏهن ڪا مقدس زيادتي جو نشانو بڻجندي آهي ته ڪڏهن ڪي وحشي ڪنهن شبنم کي زيادتي جو نشانو بڻائيندا آهن. اسان انهن سڀني شين جا عادي بڻجي چڪا آهيون. اسان ته وڏيرن ۽ پيرن جي غلامي ۾ ايئن ڦاٿل آهيون جو سڱابنديءَ کان ٻارن جي تعليم تائين انهن کان صلاح وٺڻ ضروري سمجهندا آهيون.
ڇا مٿي بيان ڪيل سڀ ڳالهيون اسان جي سسٽم کي ناڪارا قرار ڏيڻ لاءِ ڪافي ناهن؟؟ ڇا اسان اڃان به جهالت جي اونداهيءَ ۾ سڙندا رهنداسين ؟؟ نه، هاڻي وقت اچي ويو آهي ته اٿجي، جدوجهد ڪجي ظلم ۽ ڏاڍ جي خلاف. انهن سڀني مسئلن جو حل آهي تبديلي. ليو ٽالسٽاءِ جو قول آهي سڀ ڪو دنيا کي بدلائڻ جي ڳالھه ڪندو آهي پر ڪو به پاڻ کي ناهي بدلائيندو. تبديلي صرف نظام جي تبديلي نه هجڻ کپي، تبديليءَ جي شروعات هميشه پاڻ کان ٿيندي آهي، پهنجي ان سوچ کي بدلائڻ جي ضرورت آهي جيڪا هتان جي پيرن ۽ وڏيرن جي غلام آهي. آمريڪا جي انقلابي اڳواڻ مارٽن لوٿر جو چوڻ آهي ته مان سماج ۾ موجود درنده صفت ماڻهن جي درندگي تي حيران ناهيان پر مون کي مهذب ۽ باضمير ماڻهن جي خاموشي زهر لڳي ٿي. اسان جا پير مير يا وڏيرا ڪڏهن به تبديلي پسندن جي جدو جهد جو حصو نه بڻجندا. ڇاڪاڻ ته اهي اسان تي ۽ اسان جي ايندڙ نسلن تي حڪمراني ڪرڻ گهرن ٿا ۽ اگر تبديلي اچي وئي ته هنن جي حڪمراني ختم ٿي ويندي، هنن جي پيري مريدي وارو سسٽم ختم ٿي ويندي. تبديلي ڇو ضروري آهي ان لاءِ اسان مٿي بيان ڪري چڪا آهيون، هاڻي اچو ته ڏسون تبديلي ڪير ۽ ڇو ٿو چاهي ۽ تبديلي جا مخالف ڪير آهن.
تبديلي جا حامي ۽ مخالف ڪير آهن
يقينن پڙهيل لکيل ، نوجوان ۽ مڊل ڪلاس طبقو تبديلي چاهي ٿو. ميرٽ جو قتل عام ختم ٿئي، اغوا، ڦرن ۽ ڌاڙن وارو ڪلچر ختم ٿئي. بيروزگاري، مهانگائي ۽ دهشتگرديءَ ۽ انتهاپسندي جو خاتمو اچي. هڪ اهڙي پارليامينٽ جڙي جتي جاهل وڏيرن جي اولاد بجاءِ پڙهيل لکيل مڊل ڪلاس جو ماڻهو اسان جي تقدير جا فيصلا ڪري. تبديليءَ جا مخالف يقينن هتان جا وڏيرا ۽ ڀوتار آهن، جيڪي ڪڏهن به نه چاهيندا ته هنن جي بي تاج بادشاهي ختم ٿئي، پير مريدي وارو سسٽم ختم ٿئي.ان ڪري هتان جا ڀوتار ڪڏهن به تبديلي پسندن سان گڏ نه بيهندا.
تبدلي اچڻ کپي ان نظام جي تبدلي جنهن موجب ڪو پڙهيل لکيل نوجوان ايوان ۾ نه پهچي سگهي، ان نظام جي تبديلي جنهن موجب صرف پيرن ۽ وڏيرن جا پٽ قوم جي تقدير جا فيصلا ڪن. تبديلي ان سسٽم جي جتي رشوت کان سوءِ نوڪري نه ملي ۽ سفارش کان سواءِ پيپر پاس نه ٿين. ان نظام جي تبديلي جتي غريبَ ته ٿاڻن ۾ ٻڌجن پر اميرن جا پٽ آواراگردي ڪرڻ باوجود آزاد گهمندا وتن. ان نظام جي تبديلي جنهن ۾ غريب جو ٻار ته ٻن ويلن جي ماني لاءِ سُڪي پر اميرن جي ميزن تي طرحين طعام اچن. ان نظام کي بدلائڻو آهي.
نتيجو: اسان جي ڏتڙيل سماج ۾ تبديليءَ جي اشد ضرورت آهي، اسان سڀني کي گڏجي تبديلي جي لاءِ هڪ پليٽ فارم تي گڏ ٿي جدوجهد ڪرڻي پوندي، ته جيئن هن جاگيردارن جي فرسوده نظام مان جند ڇڏائي سگهون. آخر ۾ هن قول سان اختتام ڪجي ٿو ته نظام تڏهن ناڪاره ٿي ويندو آهي جڏهن قابل ماڻهن وٽ اختيار نه هجي ۽ اختيار وارن وٽ قابليت