وَاهُڙَ وَهِين مَ شَالَ، سُڪِي ٻَيلَاٽِيُون ٿِئَين
پَسَان تُنهِنجَي پَيٽَ ۾، لَاڻَا، لُوتَ، لِيارَ
جَنهِن تَو سَڀِ ڄَمَارَ، آسَائِتِيُون ٻَوڙِيُون
سُرُ سُهِڻِي
وَاهُڙَ = ننڍا واھ، ننڍا وهڪرا_ درياءَ مان پاڻي الڳ رستو ٺاهي وهندو آهي ان کي واهڙ چئجي ٿو.
مَ = نہ
ٻَيلَاٽِيُون = ننڍڙا ننڍڙا ٻيٽ، ٻيٽاريون
لَاڻَا = کارا ٻوٽا
لُوتَ = هي هڪ قسم جو وڻ آهي جيڪو واھ جي ڪنارن تي ڄمندو آهي. پن ۽ ٽاريون ڪنڊن سان ڀريل، گل هيڊي رنگ جا، ٻج سنهو ۽ ڪارو ٿيندو اٿس.
لَيَارَ = هي وڻ ليسوڙي جيان ڦر جهليندو آهي. ليار ليسوڙن کان ننڍا ۽ رنگ ڳاڙهو ٿيندو اٿن.
آسَائِتِيُون = آسري واريون، اميد واريون _ جن کي محبوب جي ملڻ جي آس آهي.
بيت جو پس منظر
~ او درياھ !شال تنهنجو اهيو تيز رفتاريءَ سان وهڻ بند ٿي وڃي. تون سُڪي ننڍن ننڍن ٻيٽن ۾ ورهائجي وڃي.
~ آس اٿم تہ تنهنجي پيٽ ۾ پاڻيءَ بدران وڻ، گاھ ۽ ٻوٽا ڄمي پون.
~ ڇو تہ تون جڏهان ڪون وهڻ لڳو آهين تہ نہ ڄاڻ ڪيتريون آسائتيون ۽ عاشقياڻيون تو ٻوڙي ڇڏيون آهن.
سمجهاڻي
ڀٽائيءَ جو هي علامتي بيت بظاهر تہ بد دعا، پِٽَ ۽ پاراتو آهي درياھ کي جنهن سهڻيءَ جهڙي حسين ۽ خوبصورت عورت کي ٻوڙيو ۽ نہ ڄاڻ ٻيون ڪيتريون سهڻيون ميهارن ملڻ کان اڳ ٻڏي ميون هونديون. هي بہ تہ درياھ اڄ تائين ڪيئي فصل، مال، زمينون ۽ ماڻهو لوڙهي ٻوڙي ڇڏيا آهن.
ڀٽائيءَ جهڙو مفڪر سنڌ ۽ سنڌين سان محبت ڪندڙ عظيم شاعر سنڌو درياھ کي ڪڏهن بد دعا ڏئي نٿو سگهي، ڇو تہ سنڌو سنڌ جي سر سبزي ۽خوشحاليءَ جيضمانت آهي. ڀٽائي تہ ڌرتيءَ جي غدارن کي للڪاري ٿو. ڀٽائي هن ڌرتيءَ تي ڪوبہ غاصب، ڦورو، لٽيرو ۽ غدار ڏسڻ نٿو چاهي.ڀٽائي چاهي ٿو تہ جن بہ سنڌ ۽ سنڌين سان ويساھ گهاتيون ڪيون آهن تن جو نالو نشان بہ نہ هجي.
سو اچو تہ هن عظيم فڪر تي غور ڪيون ۽ هر ڏاڍ، ظلم ۽ جبر جي خلاف مزاحمت ڪيون.
_____
چونڊ، تحقيق ۽ تشريح محترم مظفر منگي صاحب جي ٿورن سان سندس فيسبوڪ وال تان ورتل
