پنهنجي ٻولي خادم گهراڻو آصف پنهنجي پڙهڻ واري ڪمري ۾ ڪرسي تي ويٺو هو ميز تي هن جي اڳيان ڪاغذن جو هڪ ٿهو رکيو هو قلم هن جي هٿن ۾ هو ڪنهن وقت قلم کي آڱرين جي وچ ۾ جھلي ڦيرايو ٿي ته ڪنهن وقت ڏندن جي وچ ۾ رکيو ٿي هن ڪمري جي هر ڀت ۾ ڪٻٽ لڳل هئا جيڪي ڪتابن سان ڀريل هئا هيءُ اهو ڪمرو هو جنهن ۾ آصف ويهي ڪتاب پڙهندو هو ۽ پنهنجون ڪهاڻيون لکندو هو . هن جون ڪهاڻيون مختلف اخبارن ۽ رسالن جي صفحن جي سونهن بنجي چڪيون هنيون پر هن جو ڪوبه ڪتاب اڃا نه ڇپيو هو هن وٽ ايترو زر نه هو جو پنهنجو ڪتاب ڇپائي سگھي هيءُ ڪنهن ڪهاڻي لکڻ جي لاءِ ڪنهن گهري سوچ ۾ هو . اوچتو در در تي ٺڪ ٺڪ جو آواز ٿيو هن چيو اندر اچو ڪوبه هن جي موڪل کان سواءِ اندر نه ايندو هو . اندر هن جا ٻه ڀاڻيجا داخل ٿيا جيڪي ڪراچي ۾ رهندا هئا هنن وٽ گھمڻ آيا هئا . انهن مان هڪ چيو ته مامون علي هماري ساٿ گيم نهين کيل رها اس ڪو ڪهو هماري ساٿ گيم کيلي انتي ٻئي وري چيو برادر گو مي مائي ٽوائز . هنن جي انهن جملن تي ڄڻ هن جو ذهن چڪرائجي ويو هن پنهنجن ڀاڻيجن کي چيو ته پٽ ڳوٺ گھمڻ آيا آهيو پنهنجي ٻولي ۾ ڳالهايو جيڪا اسان جي پنهنجي ٻولي آ هي . جنهن تي هن جي ڀاڻيجي چيو ته مامون هم اپني هي زبان ۾ بات ڪر رهي هين يي هي هماري زبان هي يي هماري قومي زبان هي ان تي هنن کي آصف چيو ته پٽ سنڌي ۾ ڳالهايو جيڪا اسان جي زبان آهي اسان جي مادري ٻولي آهي جنهن تي وري هن ڀاڻيجي چيو ته مامون ڪڀي ڪڀي هم ني مما اور پپا ڪو سنڌي ۾ بات ڪرتي سنا هي ليڪن وو ڀي هم سي اسي زبان ۾ بات ڪرتي هين اور اسي زبان ۾ هم اسڪول ۾ پڙهتي هين . آصف هنن کي چيو ته توهان هلو آئون اچان ٿو ۽ علي کي چوان ٿو ته توهان سان راند ڪري آصف وري به سوچن جي ساگر ۾ غوطا کائڻ لڳو هن دل ئي دل ۾ چيو ته منهنجي ڀيڻ جي ٻولي سنڌي هن جو گھر وارو منهنجو ماسات ان جي ٻولي سنڌي پوءِ هي ٻار سنڌي ٻولي ڇو نٿا ڳالهين هي سنڌي ٻولي کان ايترو پري ڇو آهن هنن کي سنڌي ڳالهائڻ ڇو نٿي اچي جيڪا هنن جي رت ۾ شامل آهي .جيڪڏهن اسان جي ٻارن ۽ گھرن مان سنڌي ٻولي کي ائين پري ڪيو ويو ته سنڌي ٻولي ماضي جو هڪ قصو بنجي ويندي اسان کي پنهنجي سنڌي ٻولي کي بچائڻو آهي ان جي لاءِ جدوجهد ڪرڻي آهي ڇا سبب آهي جو اڄ اسان جا سنڌي ، سنڌي ٻولي نٿا ڳالهين هو ٻين ٻولين کي ڳالهائڻ ۾ اهميت ڏين ٿا انگريزي اسان جي عالمي ٻولي آهي پر سنڌين جي قومي ٻولي ته سنڌي آهي . اسان جو جيون سنڌي ٻولي سان آهي سنڌي ٻولي ۾ اسان جي تاريخ تهذيب تمدن سمايل آهي . اڄ اسان جو سنڌي نوجوان ڪتابن کان پري آهي انهن کي سنڌي ٻولي جي قلمڪارن جي ڪا به پروڙ نه آهي انهن کي شاهه سچل سامي سانگي بيدل بيڪس مصري شاهه جا بيت نٿا اچن جڏهن ته فلمن جا گانا انهن کي طوطي وانگر ياد آهن جيڪڏهن ائين ٿيو ته اسان جا سنڌي ڪتاب ڇپجڻ بند ٿي ويندا انهن کي ڪو پڙهڻ وارو نه هوندو ته ڪير لکندو ڪير ڇپائيندو . هيءُ سوچن ۾ هو پريشاني هن جي چهري مان صاف نظر اچي رهي هئي ڄڻ هن جو اندر جھري رهيو هو دل ڏک ۾ رت جا ڳوڙها ڳاڙهي رهي هئي آصف قلم کي ميز تي رکيو ڪرسي تان اٿي ٿڪل ٿڪل قدمن سان در جي طرف وڌيو هن جڏهن در کوليو ته هن ڏٺو ته هن جي ڀيڻ ان جو گھر وارو هن جي گھر واري ۽ وڏي ڌيءَ ڪچهري ۾ مصروف هئا پر جڏهن هن جي ڪنن تي هن جي ڀيڻ ۽ ان جي گھر واري جو آواز پيو ته هن اهي لفظ ٻڌا جيڪي ڳوٺ جا سادا سودا ماروئڙا جھانگيئڙا مارو سمجھي نٿا سگھن ڇاڪاڻ ته اهي لفظ سنڌي جا نه هئا هن جي دل ۾ ڌڪ لڳو ته هي ڄاوا هتي ڳوٺ ۾ پڙهيا هتي ڳوٺ ۾ . اڄ هنن کان پنهنجي ٻولي پري ٿي رهي آهي هيءُ پنهنجي پياري ٻولي ۾ علم سان منور ٿيا جيڪي هنن کي سنڌي بيت ياد ڪرايا ويندا هئا اڄ انهن کي هنن وساري ڇڏيو آهي هن کي اهو دؤر ياد اچي ويو جڏهن هن جو ماسات شاهه سچل ڪشنچند احسن جي بيت سر سان پڙهندو هو ۽ ڳائيندو هو هن جي ڀيڻ ٻاراڻا بيت جھونگهاريندي هئي جن ۾ اهڙو مٺاس هوندو هو جو دل ٻڌڻ لاءِ ماندي پيئي ٿيندي هئي هن وقت هنن کي سنڌي لفظ صحيح لهجي ۽ تلفظ سان به ڳالهائڻ نٿا اچن هن جون پريشانيون ويتر وڌي رهيون هنيون هيءُ دل ئي دل ۾ چئي رهيو هو ته جيڪڏهن اسان پنهنجي ٻولي جي طرف ڌيان نه ڏنو ته اسان جي ٻولي اسان جي هٿن مان نڪري ويندي هن دنيا ۾ اسان جو ۽ اسان جي ٻولي جو ڪو نالو نشان نه رهندو اسان ماضي جو هڪ قصو ٿي وينداسين . هن انهن وٽ پهچي سلام ڪيو اهي ادب سان اٿي بيٺا هن انهن کي ويهڻ جو چيو ۽ پاڻ به پيل خالي ڪرسي تي ويهي رهيو هن پنهنجي ڀيڻ کي چيو ته مون کي توسان ڳالهائڻو آهي جنهن تي ڀيڻ چيس ته ادا خير ته آهي آصف پنهنجي ڀيڻ کي چيو ته جيڪا آئون ڳالهه ڪريان ٿو ان تي ناراض نه ٿجو اڄ منهنجو اندر وڍجي ويو آهي جنهن تي ڀيڻ چيس ته ادا خير ته آهي ڇا ٿيو آهي منهنجي ڀاءُ کي جنهن کي اهڙو درد مليو آهي ان تي آصف چيس اسان ڄاوا هن ڳوٺ ۾ آهيون هن ئي زمين تي وڏا ٿيا آهيون پنهنجي پياري ٻولي ۾ لکيا ۽ پڙهيا آهيون امڙ پاڻ کي ان ئي ٻولي ۾ ڪهاڻيون ٻڌايون گيت ٻڌايا ۽ مٺڙي لولي ڏيئي سمهاريو . جنهن ۾ هڪ مٺاس هو پر هاڻي توهان وٽ اهو مٺاس نه رهيو آهي توهان وڏي شهر وڃي پنهنجي ٻولي کي وساري ڇڏيو آهي جنهن تي ڀيڻ چيس ادا اسان جي ٻولي اسان جي سڃاڻپ آهي اسان ان کي ڪيئن ڇڏينداسين هن چيو ته ادي توهان جي هن وقت ٻولي گاڏڙ آهي جنهن ۾ ٺيٺ سنڌي لفظ گھٽ پر ٻين ٻولين جا گھڻا آهن جيڪي توهان جا ڳالهايل لفظ مون ٻڌا آهن اهي ته هتي جا ماڻهو سمجھي نه سگھندا جيئين ماڙي کي توهان مالو چيو اسان جي سادن سودن ماڻهن کي ڪهڙي سڌ ته مالو ڇا ٿيندو آهي اوهان جي پٽن کي سنڌي ٻولي ڳالهائڻ به نٿي اچي جڏهن ته اولاد سنڌين جو آهن اهي سنڌي کان ناواقف ۽ لا علم آهن انهن کي سنڌي بيت به نٿا اچن ساهه جو هڪ بيت به نٿو اچي جنهن تي هن چيو ته جتي هيءُ پڙهن ٿا اتي سنڌي ميڊيم نه آهي هاسٽل ۾ رهن ٿا ان ڪري اهي سنڌي نٿا ڳالهائين آصف پنهنجي ڀيڻ کي چيو ته سنڌي ميڊيم جا اسڪول آهن توهان انهن کي اتي پڙهايو جيئن سنڌي سکن ۽ ٻين ميڊيم وارن اسڪولن ۾ ته سنڌي لازمي پڙهائڻي آهي پوءِ اوهان انهن کان اهو سوال ڇو نٿا ڪريو ته هنن کي سنڌي ڇو نٿي پڙهائي وڃي جڏهن هيءُ گھر اچن ٿا اتي به توهان هنن سان سنڌي ۾ نٿا ڳالهايو جيڪڏهن توهان هنن کان سنڌي ۾ ڳالهايو ته هي سنڌي ٻولي کان پري نه ويندا اهڙو سون ئي گھوريو جيڪو ڪن ڇني ائين نه ٿئي ته جڏهن هيءُ وڏا ٿين ته سنڌي ٻولي کان محروم هجن ۽ سنڌ امڙ جا ڏوهاري بنجي وڃن جنهن تي هن جي ڀيڻ چيو ته ادا توهان سچ ٿا چئو اسان کي پنهنجي ٻولي بچائڻ گھرجي اسان پنهنجي ڌرتي جيڪا امن جي ڌرتي آهي جتي پيار ۽ پريت جا پکيئڙا اڏامن ٿا تنهن ديس جي ٻولي کي ختم ٿيڻ نه ڏينداسين اسان تي سنڌ امڙ جو جيڪو فرض آهي ان کي پورو ڪنداسين ۽ جيڪو قرض آهي اهو لاهينداسين اسان اهو عهد ٿا ڪريون ته اسان پنهنجي اولاد کي سنڌي پڙهائينداسين انهن سان سنڌي ۾ ئي ڳالها ئينداسين سنڌي ٻولي اسان جي سڃاڻپ آهي جنهن تي آصف چيو ته اسان تي جيڪو سنڌ امڙ جو قرض آهي اهو لاهڻو آهي هاڻي منهنجي ڳالهين تي سوچجو آئون توهان کي نارائڻ شيام جو هڪ شعر ٻڌايا ٿو جنهن ۾ هن وڏي ڳالهه ڪئي آهي ان تي سوچجو الا ائين مَ ٿئي جو ڪتابن ۾ پڙهجي ته هئي سنڌ ۽ سنڌ وارن جي ٻولي آصف اهو چئي پنهنجي پڙهائي جي ڪمري طرف وڌڻ لڳو ۽ ڀيڻ کي چيائين ته مون کي عنوان ۽ موضوع ۽ پلاٽ ملي ويو آهي جنهن تي پنهنجي ڪهاڻي لکندس ۽ ادي توهان کي پنهنجي ٻولي جي پارت هجي ائين چئي آصف پنهنجي ڪمري طرف هليو ويو نظم خادم گھراڻو منهنجي ديس جي پياري ٻولي ، جنهن ۾ ماءُ ڏني هئي لولي . واهڻ وستي جنهن جي مٺاس آ، ويرين جي لئه آ ڄڻ گولي . سگھڙن جو سٿ سڏجي جڏهين ، گونجي ڳجھارت يا ڪا پرولي . جنهن ۾ مٺڙا گيت ۽ وايون ، تن سان ڄڻ مچي ٿي هولي . جت ڀي سنڌي ٻولي وڃي ٿي ، مارو ٿين نه ٽولي ٽولي . خادم جي آ آس اهائي ، سنڌي سڏجي قومي ٻولي .
