خدابخش جويو
سينيئر رڪن
جي ايم سيد جي ذاتي زندگي ۽ سن وارن جون ساروڻيون
خدابخش جويو
* سائين جي ايم سيد ذاتي زندگيءَ ۾ انتهائي سادگي پسند انسان هو.
* صاف رهڻ ۽ وقت جي پابندي ڪرڻ سندس طبعيت ۾ شامل هو.
* سائين جي ايم سيد سن ۾ سنڌوءَ ڪناري قائم پنهنجي اوطاق تي سياري ۾ رات جو باه جو مچ ٻاري ڪچهري ڪندو هو، جتي سندس ڪيترائي هم عمر اچي گڏ ٿيندا هئا.
* 25 اپريل 1995ع کان پوءِ اهي ڪچهريون ختم ٿي ويون ۽ سندس انهن ساٿين مان ڪيترائي وفات ڪري ويا آهن. ايڪڙ ٻيڪڙ اڃا موجود آهن.
* سائين جي ايم سيد ڪجهه وقت ڏاڙهي به رکي هئي، بعد ۾ لاڳيتو ڪلين شيوِ ٿيندو رهيو. هو بنا آرسي جي ۽ پاڪائيءَ سان ڏاڙهي لاهيندو هو.
* سن واسي اڄ به سائين جي ايم سيد جون يادگيريون ساري ٿڌا ساهه ڀريندي چوندا آهن ته ”سائينءَ جون شفقت ڀريون محبتون وساري نٿا سگهون.“
* سن واسي مريد ملاح جو چوڻ آهي ته: سائين بزرگ اولياءُ هو. سائين سکر واري مسجد فتح ڪرڻ لاءِ سن مان ماڻهو وٺي هليو ۽ اها مسجد فتح ڪيائين.
* سيد قبول شاه جو چوڻ آهي ته: سائين جڏهن حال حيات هو ته سندس اوطاق تي ڪچهري ٿيندي هئي. هو سنڌ ۽ سن واسين لاءِ ڇپرڇانوَ هو، هاڻ اهي ڪچهريون ۽ محفلون نه ٿيون ٿين.
* سائين جي ايم سيد جو گارڊ رهندڙ سيد يار محمد جو چوڻ آهي ته سائين ڪڏهن به ڪنهن کي ڇڙٻ نه ڏيندو هو. آئون وٽس 28 سال خدمت ۾ رهيس پر ڪڏهن به ناراض نه ٿيو. وٽس جڏهن به مهمان ايندا هئا ته پاڻ پنهنجي هٿن سان کين ماني کارائيندو هو ۽ ماني کارائڻ کان سواءِ ڪنهن به مهمان کي نه چڏيندو هو. سياري توڙي اونهاري ۾ آيل مهمانن کي هنڌ کٽولا ڏئي، سمهاري، پوءِ پاڻ سمهندو هو.
* ناليواري شاعر مير محمد ميرل جويو جو چوڻ هو ته: سائين جي ايم سيد سان سندس عقيدت ۽ نيازمندي 1948ع کان هئي. سائين مون کي سن ۾ ماستري وٺي ڏني. تنهن ڪري سندس صحبت ۾ پورا 3 سال رهيس. جدي سعودي عرب ۾ 16 سال رهيس ۽ هر سال سائين جي سالگره ملهائيندو رهيس. نيٺ 1988ع ۾ سعودي حڪومت سائينءَ جي سالگره ملهائڻ جي ڏوهه ۾ مون کي پنهنجي ملڪ مان نيڪالي ڏئي ڇڏي. اتان جي حڪمرانن چيو ته اسان جي ملڪ ۾ ڪنهن جي سالگره ملهائن وڏو ڏوهه آهي.
* سيد حامد شاهه جو چوڻ هو ته: آئون اڪثر شاهه حيدر جي ميلي تي ملاکڙي ۾ ۽ سائين جي ايم سيد جي سالگره جي خوشيءَ جي موقعي تي نچندو هئس. سائين مون کي نچندي ڏسندو هوته ڏاڍو خوش ٿيندو هو.
* سنڌ جو مشهور ڊرامه آرٽسٽ ۽ اسٽيج ڊرامه هدايتڪار يونس سنائي جو چوڻ آهي ته: اسان سائينءَ جا پاڙيسري هئاسين ۽ ٻالڪپڻ ۾ سندس حويليءَ جي ڪشادي اڳڻ تي رانديون ڪندا هئاسين. سائين جي ايم سيد اڱڻ ۾ ڪرسيءَ تي ويٺو هوندو هو ۽ اسان ٻارن کي راند ڪندي شفقت ڀرين نگاهن سان ڏسندو رهندو هو. ڪڏهن، ڪڏهن مانيءَ جي وقت تي سڀني ٻارن کي پاڻ سان گڏ ماني به کارائيندو هو.
* حافظ ۽ استاد نبي بخش گراڻي جو چوڻ آهي ته: اسان کي پنهنجي وڏڙن ڳالهيون ٻڌايون هيون ته، سائين جي ايم سيد جامع مسجد جو بنياد رکيو جيڪا اڳ ۾ هڪ ننڍي مسجد هئي. شروعاتي دور ۾ سائين جي ايم سيد جامع مسجد جا پيش امام هوندا هئا. عيد ۽ جمعي جو خطبو پاڻ پڙهندا هئا.
سن شهر جي رهواسي ڪريم بخش ملاح جيڪو 1974ع ۾ بورڊ آف انٽرميڊيٽ اينڊ سيڪنڊري ايڊيوڪيشن لطيف آباد ۾ ڪلارڪ طور ڀرتي ٿيو. بعد ۾ سينئر ڪلارڪ بعد ۾ اسسٽنٽ ڪلارڪ ۽ آخر ۾ سپرينٽنڊنٽ ٿي رٽائرڊ ٿيو. سندس چوڻ آهي ته هو جڏهن 28 سالن جو ڇوڪر هو. ان وقت مون سائين جي ايم سيد کي پنهنجي ذاتي درياءَ واري بنگلي تي ڏٺو. چانڊوڪيءَ جي رات هئي سنڌو درياءُ پنهنجي عروج تي هو. سائين جي ايم سيد پيرن ڀر سنڌو درياءَ ڏانهن رخ ڪري سنڌو درياءَ ۾ چانڊاڻ ۾ حسين چمڪ وانگر گهري نظر سان پنهنجي اکين ۾ سمائي سنڌو درياءَ کي مخاطبق ٿيندي هي لفظ چوڻ لڳو ته ”اي منهنجا سنڌو- اي منهنجا سنڌو! ايڏي موج مستي نه ڪر. متان توکي ڪنهن جي نظر نه لڳي وڃي.“ ان چوڻ بعد مون ڏٺو ته سائين جي اکين مان لڙڪ جاري هئا.
خدابخش جويو
* سائين جي ايم سيد ذاتي زندگيءَ ۾ انتهائي سادگي پسند انسان هو.
* صاف رهڻ ۽ وقت جي پابندي ڪرڻ سندس طبعيت ۾ شامل هو.
* سائين جي ايم سيد سن ۾ سنڌوءَ ڪناري قائم پنهنجي اوطاق تي سياري ۾ رات جو باه جو مچ ٻاري ڪچهري ڪندو هو، جتي سندس ڪيترائي هم عمر اچي گڏ ٿيندا هئا.
* 25 اپريل 1995ع کان پوءِ اهي ڪچهريون ختم ٿي ويون ۽ سندس انهن ساٿين مان ڪيترائي وفات ڪري ويا آهن. ايڪڙ ٻيڪڙ اڃا موجود آهن.
* سائين جي ايم سيد ڪجهه وقت ڏاڙهي به رکي هئي، بعد ۾ لاڳيتو ڪلين شيوِ ٿيندو رهيو. هو بنا آرسي جي ۽ پاڪائيءَ سان ڏاڙهي لاهيندو هو.
* سن واسي اڄ به سائين جي ايم سيد جون يادگيريون ساري ٿڌا ساهه ڀريندي چوندا آهن ته ”سائينءَ جون شفقت ڀريون محبتون وساري نٿا سگهون.“
* سن واسي مريد ملاح جو چوڻ آهي ته: سائين بزرگ اولياءُ هو. سائين سکر واري مسجد فتح ڪرڻ لاءِ سن مان ماڻهو وٺي هليو ۽ اها مسجد فتح ڪيائين.
* سيد قبول شاه جو چوڻ آهي ته: سائين جڏهن حال حيات هو ته سندس اوطاق تي ڪچهري ٿيندي هئي. هو سنڌ ۽ سن واسين لاءِ ڇپرڇانوَ هو، هاڻ اهي ڪچهريون ۽ محفلون نه ٿيون ٿين.
* سائين جي ايم سيد جو گارڊ رهندڙ سيد يار محمد جو چوڻ آهي ته سائين ڪڏهن به ڪنهن کي ڇڙٻ نه ڏيندو هو. آئون وٽس 28 سال خدمت ۾ رهيس پر ڪڏهن به ناراض نه ٿيو. وٽس جڏهن به مهمان ايندا هئا ته پاڻ پنهنجي هٿن سان کين ماني کارائيندو هو ۽ ماني کارائڻ کان سواءِ ڪنهن به مهمان کي نه چڏيندو هو. سياري توڙي اونهاري ۾ آيل مهمانن کي هنڌ کٽولا ڏئي، سمهاري، پوءِ پاڻ سمهندو هو.
* ناليواري شاعر مير محمد ميرل جويو جو چوڻ هو ته: سائين جي ايم سيد سان سندس عقيدت ۽ نيازمندي 1948ع کان هئي. سائين مون کي سن ۾ ماستري وٺي ڏني. تنهن ڪري سندس صحبت ۾ پورا 3 سال رهيس. جدي سعودي عرب ۾ 16 سال رهيس ۽ هر سال سائين جي سالگره ملهائيندو رهيس. نيٺ 1988ع ۾ سعودي حڪومت سائينءَ جي سالگره ملهائڻ جي ڏوهه ۾ مون کي پنهنجي ملڪ مان نيڪالي ڏئي ڇڏي. اتان جي حڪمرانن چيو ته اسان جي ملڪ ۾ ڪنهن جي سالگره ملهائن وڏو ڏوهه آهي.
* سيد حامد شاهه جو چوڻ هو ته: آئون اڪثر شاهه حيدر جي ميلي تي ملاکڙي ۾ ۽ سائين جي ايم سيد جي سالگره جي خوشيءَ جي موقعي تي نچندو هئس. سائين مون کي نچندي ڏسندو هوته ڏاڍو خوش ٿيندو هو.
* سنڌ جو مشهور ڊرامه آرٽسٽ ۽ اسٽيج ڊرامه هدايتڪار يونس سنائي جو چوڻ آهي ته: اسان سائينءَ جا پاڙيسري هئاسين ۽ ٻالڪپڻ ۾ سندس حويليءَ جي ڪشادي اڳڻ تي رانديون ڪندا هئاسين. سائين جي ايم سيد اڱڻ ۾ ڪرسيءَ تي ويٺو هوندو هو ۽ اسان ٻارن کي راند ڪندي شفقت ڀرين نگاهن سان ڏسندو رهندو هو. ڪڏهن، ڪڏهن مانيءَ جي وقت تي سڀني ٻارن کي پاڻ سان گڏ ماني به کارائيندو هو.
* حافظ ۽ استاد نبي بخش گراڻي جو چوڻ آهي ته: اسان کي پنهنجي وڏڙن ڳالهيون ٻڌايون هيون ته، سائين جي ايم سيد جامع مسجد جو بنياد رکيو جيڪا اڳ ۾ هڪ ننڍي مسجد هئي. شروعاتي دور ۾ سائين جي ايم سيد جامع مسجد جا پيش امام هوندا هئا. عيد ۽ جمعي جو خطبو پاڻ پڙهندا هئا.
سن شهر جي رهواسي ڪريم بخش ملاح جيڪو 1974ع ۾ بورڊ آف انٽرميڊيٽ اينڊ سيڪنڊري ايڊيوڪيشن لطيف آباد ۾ ڪلارڪ طور ڀرتي ٿيو. بعد ۾ سينئر ڪلارڪ بعد ۾ اسسٽنٽ ڪلارڪ ۽ آخر ۾ سپرينٽنڊنٽ ٿي رٽائرڊ ٿيو. سندس چوڻ آهي ته هو جڏهن 28 سالن جو ڇوڪر هو. ان وقت مون سائين جي ايم سيد کي پنهنجي ذاتي درياءَ واري بنگلي تي ڏٺو. چانڊوڪيءَ جي رات هئي سنڌو درياءُ پنهنجي عروج تي هو. سائين جي ايم سيد پيرن ڀر سنڌو درياءَ ڏانهن رخ ڪري سنڌو درياءَ ۾ چانڊاڻ ۾ حسين چمڪ وانگر گهري نظر سان پنهنجي اکين ۾ سمائي سنڌو درياءَ کي مخاطبق ٿيندي هي لفظ چوڻ لڳو ته ”اي منهنجا سنڌو- اي منهنجا سنڌو! ايڏي موج مستي نه ڪر. متان توکي ڪنهن جي نظر نه لڳي وڃي.“ ان چوڻ بعد مون ڏٺو ته سائين جي اکين مان لڙڪ جاري هئا.
