مَارُئي پَنهُوارَن پاٻَوهيَو، ڪي وَسَ واهُندَنِ

[سليمان وساڻ]

پَنهُوارَن پاٻَوهيَو، ڪي وَسَ واهُندَنِ
لٿو سِيُ ، لطيفُ چَئي، ٻَڌو ڦَڻُ ڦَرَنِ
اُوءِ ٿا ڪورِن ڪَنئُري، سَرَتيُون مَٿا سَسَنِ
عُمَرَ ! اُنَ اَگُندَري، پاسَي ڪاندَ ڪَتَنِ
پائُرَ ڏنيُون پُٺيُون، نَنڍَن نَورَاپَنِ
کائُرَ کَٿيُون خاصيُون، اُوچيُون اُت اُڄَنِ
ڪَڍئَو پَيڻُ ڪَهَنِ، مَليرَ گهرجي مَارُئي

سر مَارُئي

ڪي = ڪئي
وَسَ = وسڪارو
سيُ = فڪر
ٻڌو ڦَڻُ ڦَرَن = ڦر وڏڙا ۽ سگهارا ٿيا آهن - ڦر کي ڌارائي ٿلهو ڪبو آهي ته ٺينگ ٽپا ڏيندو آهي، سندس ڪُنئَرا کُرَ پڪا ۽ پختا ٿيندا آهن.
اُوءِ = اُهي، مارو
ڪورن= ڪپن، وڍن
ڪَنئُري = نرم ريشمي اُنَ
سَسَن = گهيٽن
اَگُندَري = بي فڪر ٿي
پَائُرَ = ٿر - ڏاکڻيون حصو
نَورَاپَن = ٿڃ ڌائيندڙ ڦرڙن - جيڪو ڦر ٿڃ ڌائيندو آهي تنهنکي نوراپو چئبو آهي.
کَائُرَ = ٿر - اتريون حصو
اُڄَن = اڻجن، واڻجن
پَيڻُ = چانورن جي پيڄي ( ڪلَفَ )
ڪَهَن = چون ٿيون

بيت جو پس منظر

~ بهار جي مند ۾ وسڪاري ماروئڙن جي منهن تي مُرڪون وکيري ڇڏيون آهن.
~ ٻڪرين جا ڦرڙا ٿڃ ڌائي ٺينگ ٽپا پيا ڏين، سندن کُرَ ۽ ڄنگهون مظبوط جو ٿيون آهن.
~ هوڏانهن ماروئڙا گهيٽن جي نرم اُنَ پيا ڪترن.
~ او عمر ! ماروئڙيون بي فڪر ٿيون مڙسن جي پاسي ۾ اُنَ پيون ڪتين.
~ ٿر جي ڏاکڻين حصي ۾ ڪافي مقدار ۾ پشم پيدا ٿي آهي.
~ ٿر جي اترئين حصي ۾ وري اوچيون ۽ مهانگيون کٿيون پيون تيار ٿين.
~ ماروئڙيون لوين کي ڏنل ڪلف ڪڍندي پيون چون، اڄ جيڪر مارئي هجي ها.

سمجهاڻي

ڀٽائيءَ جو هي بيت ڄڻ ٿر جي ڊاڪيومينٽري آهي. ٿري ماڻهن جي روزمرهه جي زندگيءَ جي حسين ۽ دلڪش فوٽوگرافي ۽ عڪاسي آهي. جڏهن بهار جي مند ۾ وسڪارو ٿيو آهي ته ماروئڙن جا چهرا خوشيءَ منجهان ٻهڪي پيا آهن. کين اميد ٿي آهي ته مال لاءِ چارو پيدا ٿيندو. کير، مکڻ ۽ لسيون ولوڙا ٿيندا. مختلف قسم جا فصل ۽ ڀاڄيون پيدا ٿينديون ته ڏڪار ختم ٿيندو ۽ خوشحالي ايندي.
هوڏانهن مارو رڍن، ٻڪرين ۽ گهيٽن جي پشم ڪتري گڏ ڪري رهيا آهن ته وري زالون سندن پاسي ۾ ويهي اُنَ کي ڪَتَي صاف ڪري رهيون آهن. ڏاکڻئين ٿر ۾ جيڪا وڏي مقدار ۾ اُنَ حاصل ٿي آهي اترئين ٿر ۾ ان مان کٿا، کيسَ، ڪمبل ۽ لويون تيار ڪيون وينديون.
اڄ ماروئڙين جي خوشيءَ جي انتها ناهي، کين نيون لويون جو مليون آهن. لوين کي ڏنل ڪَلَفَ کي ڪڍندي کين مارئي ياد پئي آهي. سندن ڳچ ڳري پيا آهن، سو چون پيون اڄ هن خوشيءَ جي موقعي تي جيڪر مارئي ساڻ هجي ها.


چونڊ، تحقيق ۽ تشريح محترم مظفر منگي صاحب جي ٿورن سان سندس فيسبوڪ وال تان ورتل
____