اياز چانڊيو نَظريِاتي سِيَاسَتَ، وزارتِي سِيِاسَتَ دلي جان چيو، ” گگِدَام سٺو نه ٿيندو جيڪڏهن اسان به سنڌ بچائڻ لاءِ سياست ڪريون، منهنجو پهريون ۽ آخري تجزيو اهو آهي ته سياست کان سواءِ نه اقتدار ملندو، نه آزادي ملندي ۽ نه ئي اقتصادي خوشحالي ملندي“، چيم، ” دلي جان، تون صحيح ٿو چوين، پر سوال هي آهي ته اسان ڪهڙي قسم جي سياست ڪيون“، دلي جان چيو، ” نظرياتي سياست“ چيم، ” نظرياتي سياست ڪنداسين ته قبر جي هنج ۾ هونداسين“، دلي جان وري چيو، ” ته پوءِ وزارتي سياست“، چيم، ”جي وزارتي سياست ڪنداسين، ته پوءِ ڪنهن ڪڃريءَ جي هنج ۾ هونداسين“ چيومانس، ” سوچي ٻڌاءِ ته ڪهڙي سياست ڪيون“ چيائين، ”مار ڀيڻسان، هي ته زاريءَ جو جهان آهي ۽ پاڻ جيئڻ ٿا چاهيو اهو به عزت سان“ دلي جان وري چيو، ” لڳي ٿو پاڻ کي انقلابي سياست ڪرڻي پوندي“ چيم، ” بلڪل، پان کي سياست هر صورت ۾ ڪرڻي پوندي ۽ انقلابي سياست ڪرڻي پوندي، پر ان جي لاءِ به ڪنهن انقلابي نظرئي جي ضرورت آهي، پراڻا سمورا انقلابي نظريه تنهنجي سامهون آهن ۽ سمورا انقلابي اڳواڻ به تنهنجي سامهون آهن“ ” ته پوءِ اسان کي اهڙي ڪهڙي انقلابي نظرئي جي ضرورت آهي“ دلي جان چيو، چيومانس. ” اسان کي اهڙي انقلابي نظرئي جي ضرورت آهي، جنهن جي سياست جو بنياد اقتصاديات تي هجي، اسان جي اقتصاديات پهرين هجي ۽ سياست پوءِ اسان جي نئين نظرئي واري قومي آزاديءَ جي سياسي سوچ جو سفر اقتصاديات کان سياست طرف وڃڻ گهرجي، نه ڪي سياست کان اقتصاديات طرف، اقتصاديات سياست جو محور آهي، نه ڪي سياست اقتصاديات جو محور، سنڌين جي قومي سياست منافقي، مڪاري، موقعي پرستي، جهالت ۽ غداريءَ کان سواءِ ڪجهه ناهي جيڪا سياست کان سياست طرف ويندي، وزارت طرف وڃي ٿي ۽ نتيجي ۾ قوم روز بروز غلام کان غلام تر ٿيندي مستقل غلاميءَ طرف وڌي رهي آهي، اسان کي اقتصادي غلاميءَ مان آزاد ڪرائڻ واري نظرئي جي ضرورت آهي ۽ اهڙو نظريو پنهنجي سياست پاڻ ڏيندو آهي، دنيا ۾ سمورن انقلابن جي سياست جو محور اقتصاديات رهي آهي پر اسان جا قومي سياستدان اقتصاديات کي ڇهندا به ڪونه آهن“ ” ته پوءِ گگدام اهڙو ڪهڙو نظريو ٿي سگهي ٿو جيڪو سنڌين کي آزاد ڪرائي سگهي“ دلي جان چيو، چيم، ” اهڙو نظريو فقط ۽ فقط اقتصادي انقلابي نظريو ئي ٿي سگهي ٿو جنهن نظرئي تحت سنڌي پنهنجي معيشت جوڙڻ طرف وڃن ۽ ان ئي اقتصادي نظرئي جي ڏنل سياست ڪن ، ڇو جو هر اقتصاديات پنهنجي سياست پاڻ ڏيندي آهي، اهڙو اقتصادي انقلابي نظريو ئي سنڌين جي قومي معيشت جوڙيندو، کين آزاديءَ جي راهه ڏسيندو، ۽ اقتصادي غلاميءَ مان آجو ڪرائي قومي انقلاب جو سبب بڻبو“، چيم، ” سنڌين کي اقتصادي قوم پرستيءَ جي ضرورت آهي، کين سنڌي معيشت، سنڌين جي معيشت جوڙڻ جي ضرورت آهي، جنهن ۾ سندن جي آزاد قومي سياست آزاد کليل هوا ۾ ساهه کڻي سگهندي ۽ قوم آزاد ٿيندي“، چيم، ” سنڌين کي ظالمن هڪ سازش تحت مصرفي غلام قوم ( Consumer Slave Nation )بنائي ڇڏيو آهي، سنڌين کي اقتصادي غلاميءَ مان آزاد ڪرائڻ واري سياست جي ضرورت آهي“. *
جواب: منهنجي دل چوي ٿي سياست ڪجي۔۔ محترم ڀا اياز جاني حق موجو يار! سچ پڇين ته مون ڪيتريون ئي ننڍيون آکاڻيون پڙهيون آهن، پر هن ڪهاڻي جو اصلوب، منظرڪشي، ٻولي ۽ پيغام بنهه انوکو ۽ ڳوڙهو آهي، هڪ اهڙو پيغام جيڪو ڪنهن منزل جي طرف وڌڻ جو ڏس ڏئي ٿو، جيڪو سنڌي قوم کي پنهنجي اثاثن جي وارثي ۽ مالڪي جو ڏس ڏئي ٿو ۔۔۔ جڏهن عظيم جنگ ۾ جرمن فوجون جن کي نازي فوج يا هٽلر جي فوج به چئجي حملو ڪيو ته روس وارن هڪ منصوبي تحت پوئتي هٽڻ شروع ڪيو ۽ پنهنجا ڳوٺ، پنهنجا گهر ۽ پنهنجا اقتصادي وسيلا ساڙيندا ۽ تباه ڪندا پوئتي ڀرڪندا رهيا ۔۔۔ سندن خيال هو ته جڏهن دشمن نازي فوج روس ۾ داخل ٿي اڳتي وڌندي ته کين راک ملندي، پاڻي زهر ملندو، کاڌو نه ملندو ۽ جڏهن اهڙي هنڌ پهچندا جت کين جان جا لالا ٿيندا ته اسين وارائي حملو ڪنداسين ته ڪامياب ٿينداسون ۔۔۔ پو ائين ئي ٿيو ۽ روس، نازي فوج جو قبرستان ٿي ويو ۔۔۔ انڪري دشمن سان اقتصادي ويڙه وڙهڻ قومن لئه ڪاميابي جو سبب ٿئي ٿو۔ دوست اياز، جي هي ڪهاڻي اوهان لکي آهي ته اوهانکي مبارڪون هجن ۽ اوهانجي ٻين ڪهاڻين جو انتظار رهندو، ڇاڪاڻ اهڙي ڪهاڻي لکڻ واري پڪ سان ٻيون به ڪارائتيون ڪهاڻيون لکيون هونديون ۽ جي هي ڪهاڻي اوهان نه لکي آهي ته مهرباني ڪري ليکڪ جو نالو ضرور لکندا ته جيئن خبر پوي ته هي ڏاهو ليکڪ ڪير آهي؟ يا وري ايار جاني ۽ اياز چانڊئي ۾ ربط ٻڌائيندا ۔۔۔ !!!
جواب: منهنجي دل چوي ٿي سياست ڪجي۔۔ بلڪل ادا هي ڪهاڻي مون نه لکي آهي ۔ هي ڪهاڻي مون کي گهڻي پسند آئي۔ تنهن لاء سوچيم ته سنڌ سلامت جي نالي ڪيان هن جو ليکڪ آهي زاهد ميراڻي،،، :!!:!!8->
جواب: منهنجي دل چوي ٿي سياست ڪجي۔۔ يار اياز جاني تنهنجي وات ۾ آئسڪريم ۔۔۔ گرمي آهي انڪري ڳڙ مٺائي نه چيم، ڀلا زاهد ميراڻي صاحب جو ڪو مختصر تعرف ٿي وڃي ته هوند مزو اچي وڃي ۔۔۔ سنڌ سلامت ساٿ سلامت
جواب: منهنجي دل چوي ٿي سياست ڪجي۔۔ ادا اياز جاني، شال جُڙيا هُجو! زاهد ميراڻي جو هي ٽاپڪ هر لحاظ کان نئون آهي، جنهن ۾ جلائو گهيرائو،کان هٽي ڪري، سنڌ جي آزادي ماڻڻ لاءِ هڪڙي سماجي اقتصادي نظرئي جي ڳالهه ڪئي وئي آهي، جنهن ۾ سنڌين کي ڪنزيومر سليو نيشن ڪرڻ واري ڳالهه ڪافي ڇرڪائيندڙ لڳي، حالانڪه اقتصاديات جي سلسلي ۾ جيڪو ڪچو سامان گهربل آهي، اهو سمورو سامان ، سنڌ جي زميندارن کان ئي واپارين تائين پهچي ٿو، ان سلسلي ۾اسان جي سمورن سنڌي زميندارن کي معاشيات جا ٿورا گهڻا اصول سمجهايا وڃن ته اد زاهد جي هن مضمون نما آکاڻي مان لاڀ حاصل ڪري سگهجي ٿو۔ ان کان علاه عام سنڌي پنهنجي سَوَ ڙُ آهر پنهنجا پير ڊگها ڪري ته سنڌي پنهنجي اقتصادي آزادي سميت حقيقي آزادي ماڻي به ماڻي سگهن ٿا۔ هن مضمون نما ڪهاڻي جو هڪ ڪردار ولي جان يا دلي جان سنڌ جي روايتي نالن کان ڪافي مختلف لڳو، اهو نالو، سنڌي سماج سان ايترو ٺهڪندڙ ڪونهي، اهڙا نالا بلوچستان ۾ رهندڙ ۽ صوبي پختون خواهه ۾ رهندڙ ماڻهن ۾ عام جام آهن خير پوءِ به توکي جس هُجي جو هڪڙي روايتي ڪهاڻين کان هٽي محترم زاهد ميراڻي واري نظرياتي سياست ، وزراتي سياست واري ڪهاڻي تو اسان سڀني سنڌين سان ونڊ ڪئي۔ ادا زاهد ميراڻي به جس لهڻي۔
