خـــــواب نـــــگـــــر دوست ڪنهن کان جدا خدا نه ڪري... محمود مغل ڇنڇر 26 جون بمطابق 13 رجب المرجب 1431هجريءَ تي ڏينهن جو هڪ لڳي ٽيهن منٽن تي، سنڌ جي عوامي رنگ جي عوامي شاعر محترم احمد خان ”مدهوش“، هوش جي دنيا ۾ پير رکي ڇڏيو. انا لله و انا اِليه راجعون. هڪ دور پنهنجي پڄاڻي کي پهتو، هڪ ڪتاب جا ورق وري ويا، مرڪندڙ، ڀلائي ڪندڙ محبتي چهرو ماٺ ٿي ويو. اها ماٺ گذريل ڪيترن ڏينهن کان سندس وجود تي حاوي هئي، SIUT ۾ علاج دوران، حياتيءَ جي جنگ ۾ هار جو احساس ته کيس ڪيترن ئي ڏينهن کان هيو، ”مدهوش جي مري وڃي ته هوش کي سنڀالجو“، چوندڙ احمد خان سومرو، سڀ سمجهندو هيو آخر ايڏو وڏو عوامي شاعر هو ”ٺلهي“ ۾ ته ڪو نه ٿيو هو نه... احساس، سوچ، لوچ، سندس رڳ رڳ ۾ سمايل هئي، جيڪو ٻئي جي پيڙا کي قلم وسيلي ڪاغذ تي لاهي سگهيو پئي، ان کي ڇا پاڻ ڪنهن شيءِ جو اندازو نه هوندو...؟ ”ادا بس... ڏيڍ وڳي لاڏاڻو ٿيو آهي بابا جو“ فون تي خليل عارف سڏڪي ٿو.”هاڻي ايمبولينس جي انتظار ۾ هون... ادو ويو آهي ڪَرڻ... شام ڌاري گهر پهچنداسين...جوهيءَ ۾... اتي اباڻو قبرستان آهي.. واصل شاهه جو... اتي دفنائبس... ڇورو ڇنو ڪري ويو يار... اسان کي“... آواز ۾ پاڻياٺ جون لهرون بلند ٿين ٿيون ۽ فون جي لائين به ڄڻ ان ۾ ٻڏي وڃي ٿي. ساهه ڀرجي آيو آهي، معزز خواتين و حضرات... عجيب ماٺ محسوس ٿئي پئي ٿي... محبتن ۽ سڪ جي لهجي جي ماٺ، روح رولي وئي آهي... اهو مرڪندڙ، مهڪندڙ چهرو ياد اچي ٿو، جيڪو سنڌي ساروپن جو ڪمال هوندو هو... سادو سودو، نرم خُو، ڪشاده دل، حياتي ۾ جتي به ڪي گهڙيون ملاقات ٿي، پهريون تاثر ئي ”پنهنجائپ“ جو ڏيندو هو، ائين ٿيندو آهي عزيزانِ مَن... الاءِ ڪيترا وجود اوهان کي هر هر ملندا آهن... گهڙيءَ گهڙيءَ جي ميلي ۾ به، روح رلجي نه سگهندو آهي ۽ الاءِ ڪيترا روح اهڙا هوندا آهن، جن سان ڀلي ڪيترو به عرصو ترسي ڇو نه ملاقات ڪجي... سڪَ سدائين ساڳي ملندي آهي... ”اسان تي ڀي ڪڏهن قلم کڻو...“ هُجَ سان هنن گلستانِ سجاد ۾ زيب ۽ تاج جي ادارت هيٺ نڪرندڙ رسالي ۾، منهنجي پروفائيلز لکڻ تي چيو هو...” اسان ڀي اوهان جا هون...“ منهنجي ڪم ڪرڻ جو انداز سادو هوندو هيو... مهمانِ محترم وٽ پاڻ حاضر ٿيندو هئس ۽ ڳالهه ٻولهه قلم بند ڪندو هئس... هنن سان اتي ئي ويهي رهيس... ٿوري ڳالهه ٻولهه ٿي ۽ ٻئي واري هنن پاڻ، سڀ ڪجهه پوسٽ ذريعي موڪلي ڇڏيو. اتفاق ڪجهه اهڙو ٿي ويو جو اوچتو اهو رسالو بند ٿي ويو، مان مٿن لکي نه سگهيس... پر سندن وجود جي مَهِر ڏسو... ان کان پوءِ به جڏهن به ڪٿي ملاقات ٿي، ته هنن ڪڏهن به ڪم نه ورجايو ته انهن ڪاغذن جو ڇاٿيو...! بس هڪ مرڪ هوندي هئي جيڪا پاڻ ئي سوال ڪندي هئي ۽ پاڻ وٽ ئي سندس جواب به هوندو هو. 1965ع ۾ اديب فاضل جو امتحان پاس ڪندڙ، حاجي فقير شغلي سومرو جي فرزند احمد خان کي قدرت خوب نوازيو... هڪ استاد جي حيثيت سان هن پنهنجي عملي زندگي گذاري ۽ وقت اهو به اسان کي ڏيکاريو آهي ته ”ڪيفِ عشق“ نالي ڳٽڪي جي شاعر، عام حياتيءَ ۾ عام لفظن، تشبيهن، استعارن ۽ بيهڪن کي ڪيئن استعمال ڪيو آهي... دلاور، دادلا، دلدار، دلبر، دلربا، دلڪش سٽ ته ڏسو، تجنيس حرفيءَ ۽ پراڻن شاعرن جي سِڪُن کي لاهيندڙ مدهوش، ڪهڙي نه ڪيف سان، جهومندو جهومائيندو وڃي ٿو... دلِ دل گير کان هر نام تنهنجي کي وٿي ناهي... يا وري: ڪرين ٿو وار کولي وار، سئو سئو وار او سهڻا... لڳاٿم ڏنگ، انگ انگ ونگَ، جنهن جو دنگ ئي ناهي... هي لب و لهجو، ڪو خاص ناهي.. اندر جي سرڪشي، روح جي رولاڪي، درد جو آلاپ ۽ محبت جي رمز، مدهوش جي عام حالت ۾ ساڻس گڏ هوندي هئي، هن پنهنجو تخلص چونڊي رکيو هيو، کيس عشق و محبت ۾ مدهوش رهڻ ۾ ئي سدا عافيت محسوس ٿي هئي. وڏا احسان مولا جا او شڪرانا او شڪرانا پسائِي پاڪ پيشاني، پرين پڳدار بسم الله اڱڻ منهنجي تي اڄ آيو مٺو منٺار بسم الله ڪريان کيڪار، بسم الله، چوان صد بار بسم الله پنهنجي دور جي هن سدا رنگ شاعر کي جهڙوڪر، ٽڪساٽن جي جهان جي ڪا ڪَلَ ڪا نه هئي... هو پنهنجي سادگيءَ ۾ خوش هيو ۽ يقينن اها ئي سندس وڏ ماڻپائي هئي، هو سادو هو، تڏهن ته برملا، ٻارڙن وانگر فرمائش ڪندو هو ته ”جهان مان رخصت ٿيڻ کان پهرين، هن سان ملڻو ٿو گهران، هن کي ڏسڻ ٿو گهران...“ ڄاڻندو به هيو ته هتي ڪنهن وٽ وقت ناهي... وٽس پاڻ وٽ ئي وقت نه هيو... هتي ته صاحبِ ثروت ازل ابد کان مصروف آهن... اجگر جيڏي شهر ۾، هن حياتيءَ جو آخري مهينو گذاريو، اسڪرين تي جڏهن سندس ميت جا فليشز پيا اچن ته الائي ڇو پهريون خيال اڪيلائپ جو اچي پيو... اڪيلو ته ماڻهوءَ کي ٿيڻو ئي آهي.. هيٺ ماٺار ۾ اڪيلائي ئي ته ملڻي آهي... هونئن، هنن سٽن لکڻ مهل سندس جسدِ خاڪي يقينن اڪيلو نه هوندو، روڊن رستن تي ڊوڙندڙ ايمبولينسن ۾ موجود سندس فرزند خليل ۽ شڪيل سان، ماڻهن جا ميل هوندا، هڪ عوامي شاعر رخصت ٿيو آهي، سندس گهر تي به رش ٿي وئي هوندي، پر الاءِ ڇو پاڻ کان پاڻ ئي سوال ڪرڻ تي دل چوي ٿي... اسان هن کي اڪيلو ڇڏيو نه...؟ ٽِڪر هلي پيو ٿو ته سڄي مهيني، ڪو بالا عملدار لڙي نه آيو، چڱو ٿيو ته ڪو نه آيو... نه ته ازل اجل جي راهه تي هلندڙ، عوامي رنگ جي عوامي شاعر کي وڃڻو ته هونئن ئي هو... جي ڪنهن، گلدستي، ڪنهن لفافي جي بار هيٺ هليو وڃي ها... ته شايد سندس قدآور شخصيت، پنهنجي قد ۾ اضافي کي ڏسي نه سگهي ها... ۽ هونئن به احمد خان مدهوش، عام شاعر هيو، ڪو خواص جو دوست ته نه هيو، جو کين سندس وڇوڙي يا حالت جي خبر هجي ها. دوست ڪنهن کان جدا خدا نه ڪري، ڪنهن کي هي غم عطا خدا نه ڪري منهنجو سينو ڳڀا ڳڀا ٿي پئي، تير تنهنجو خطا خدا نه ڪري روزِ محشر سواءِ تنهنجي ٻي، ڪاڀي مون کان پڇا خدا نه ڪري توکي سامهون ويهاري مدهوش، ڇا ڪري جي خدا خدا نه ڪري بهرحال، سانحو ته ٿيو آهي... سنڌي شاعريءَ ۾ عام لب و لهجي جو دوست جدا ٿي ويو آهي.. وڇوڙي جو غم عطا ٿي ويو آهي... اجل جو تير خطا نه ٿيو آهي... دعا اها آهي ته احمد خان مدهوش پنهنجي پڇاڻي ۾ به سرخرو ٿئي...آمين
جواب: دوست ڪنهن کان جدا خدا نه ڪري... سائين سنڌ جي ادب ۽ مزاحمتي شاعريءَجو هڪ مرڪزي ٿنڀ زمين جي حوالي ٿي ويو آهي۔۔۔
