دور ٿيندا وڃن روز جوڳيئڙا ڪي ماڻهون املهه هوندا آهن. جيڪي زنده تاريخ بڻجي ويندا آهن. جيڪي تاريخ ۾ سنهرن اکرن سان لکيا ويندا آهن. ۽ اهي صدين کان پوء جنم وٺندا آهن.ائين ئي 21 فيبروري1930 ع هڪ سنهري تاريخ جنهن تي سنڌ ڌرتي جي شهر ٺٽـ جنگشائي جي ڳوٺ منگر خان پليجو جي رهواسي محمد علي پليجو جي گهر ۾ هڪ سنڌ جي سچي سپوت ۽ بيباڪ فرد جو جنم ٿيو. اهو صدين کان پوء هڪ سنڌ جو جنم هو. جنهن جو نالو رسول بخش پليجو رکيو ويو. جيڪو سنڌ جي قوميتي سربراه، اسڪالر، دانشور، ليکڪ طور ڄاتو ويندو آهي محترم رسول بخش پليجو پنهجي ابتدائي تعليم پنهجي ئي اباڻي ڳوٺ ۾ پرائي. ۽ ان کان بعد پنهجي سيڪنڊري تعليم لاء سنڌ مدرستـ اسلام ڪراچي ۾ داخلا ورتي. ۽ پوء سندس گريجيوشن سنڌ لا ڪاليج ڪراچي مان ڪئي ۽ سپريم ڪورٽ جو وڪيل پڻ بڻجي ويو. هن سنڌ ۾ تعليمي کوٽ کي مدنظر رکندي سنڌي ڳوٺاڻن لاء تحريڪ هلائي. سندن ننڍي هوندي کان ئي، اردو، انگريزي، ادب ۽ يورپي ۽ اسلامي تاريخ، فلاسافي ۽ پوليٽيڪل سائينس انهن منجهان هڪ پسنديده سبجيڪٽ هيو. پليجو صاحب ليکڪ ۽ اسڪالر سان گڏوگڏ سپريم ڪورٽ آف پاڪستان جو وڪيل پڻ هو. ۽ ان کان بعد هڪ سياستدان پڻ هو. جهن سبب کين ايم آر ڊي تحريڪ دوران يارنهن سال جيل ۾ رهيو جنهن سبب کين ايمنسٽي انٽرنيشنل 1981ع ۾ پرزنر آف ڪونسائنس جي خطاب سان نوازيو ويو پليجو صاحب جيل جو گهڻو حصو بدنام زمانا ڪوٽ لکپت جيل ۾ گذاريو جهن دوران هن ڪيترائي ڪتاب لکيا هن ايم آر ڊي، ون يونٽ تحريڪ ۽ ننڊري قوميتن جي تحريڪ پونم ۾ پيش پيش رهيو سنڌ گرلز اسٽوڊنٽس آرگينائزيشن جو قيام پليجو صاحب جو عظيم ڪارنامو آهي جهن جي ڪارڻ سنڌ جي نياڻين کي الڳ مقام حاصل آهي انڪري اڄ بـ عوامي تحريڪ ۾ عورتن جو سڀ کان وڌيڪ انگ آهي ۽ جڏهن ڪالاباغ ڊيم جي اڌاوت جو اعلان ٿيو تـ پليجو صاحب ان مئل گهوڙي خلاف جاکوڙ شروع ڪئي ۽ اهڙي ريت اينٽي ڪالا باغ ڊيم ايڪشن ڪاميٽي جو بنياد وڌو ۽ ڪلاباغ ڊيم جي سڀني مخالفين کي گڏ ڪري هڪ پليٽ فارم ڏنو جئين اهي سڀ ان مئل گهوڙي جي قيام کي روڪي سگهين هن گڻهن ئي تحريڪن ۾ هڪ عظيم ڪردار ادا ڪيو جهڙوڪ عدليـ جي بالادستي، آمرضياء خلاف آواز اٿاريو جهن سبب کيس جيل جو منهن ڏسڻو پيو. ساست ۾ عدم تشدد جي ذريعي لانگ مارچز کي هٿي وٺرائي ۽ عوام کي فعال ڪيو هن ڏکڻ ايشيا جي سياسيي ليڊرن ۾ جاگيرداڻي نظام مارشل لا ۽ سامراج توڙي استعمار مخالف جاکوڙ ۾ هڪ منظم ڪردار نڀايو هن پختونن جي اڳواڻ خان عبدالولي سان ملي عوامي نيشنل پارٽي جو بنياد رکيو ۽ ان جو باني سيڪريرٽي چوندجي ويو پليجو صاحب هڪ سٺو ليکڪ پڻ هو هن 40 ڪتاب لکيا جن ۾ جيل جون يادگيريون، سياست، سماج، ثقافت ٻين موضوعن تـ بـ منفرد ڪتاب لکيا جيڪي شاگرد طبقي لاء انقلاب جي واٽ واري حيثيت رکن ٿا. رسول بخش انهن ماڻهن منجهان هڪ هو جن پنهنجي سمورري زندگي پهنهجي قوم ٻولي ۽ ادب کي انڌا اونڌا ويڄ، پسي ڳاڙها گل، سندي ذات هنجن، ڇا وفاقي سياست سنڌين لاء حرام آهي ڌڙاڙن جا ڌڪ، جيڪي بنگال سان ٿيو، انقلابي جدوجهد ۾ ادب ۽ فن جي اهميت، وڳ ڪيئن وسريا جهڙن بهترين ڪتابن جو تحفو ڏنو. جنهن مان پليجو صاحب جي سچو پچو ادبي عاشق هجڻ جو ثبوت ملي ٿو رسول بخش پليجو سنڌ، سنڌي ٻولي، سنڌي ماڻهن، سنڌي ادب ۽ شاعري سان عشق ڪرڻ وارو سنڌ جو وڏي ۾ وڏو ڏاهو ۽ مفڪر هو. پليجو صاحب نـ صرف وسيع مطالعي وارو هيو پر سندس حافضو بـ غضب جو هيو جو هر شيء کي دليلن سان پيش ڪندو هو ۽ سندس اڳيان چڱو ڀلو هار مڃيندو هو. پليجو صاحب سان بحث ڪرڻ ڪنهن جي وس جي ڳالهه نـ هئي. سياستدانن وٽ پليجو صاحب لاء دليل ئي نـ هوندا هئا. سنڌ جي هر اشو تي هميشـ هن ڳالهايو ۽ ان اشو جو احتمام پڻ آندو. هر ڪنهن کي لاجواب ڪري ڇڏڻ سندس قدرتي ۽ ذهني صلاحيت جو مثال آهي. پليجو صاحب پنهنجي هڪ تاريخي خطاب ۾ چيو هو تـ سنڌ اسانجو وطن آهي جيڪڏهن هن ملڪ ۾ 50 ڪروڙ ماڻهون ٻيا بـ اچي آباد ٿين تـ بـ هي سنڌ اسانجو وطن آهي، هي زمين اسانجي آهي جيستائين سنڌي مائرون ٻار ڄڻينديون رهنديون هي سنڌ اسان جي آهي. اهڙي ريت هن سنڌ کي هميشـ لبيڪ چيو. ۽ هاڻي هن زنده تاريخ جي وڇوڙي تي سنڌ ڄڻ تـ يتيم ٿي ’وئي آهي. پليجو صاحب ڄڻ تـ تاريخ جو باب بند ڪري ويو آهي. اسان پليجي صاحب جي وڇوڙي تي سنڌ رت جا ڳوڙها رني آهي. ۽ اسين سنڌ واسي سندن گهر وارن سان برابر جو شريڪ آهيون. ثاقب بلوچ
