Hassan
جونيئر رڪن
سنڌ ۾ جديد ٽيڪنالاجيءَ کي تعليمي نظام ۾ شامل ڪرڻ ڪيترن ئي مثبت اثرن جو سبب بڻجي سگهي ٿو، جيڪي تعليمي معيار کي بهتر بڻائڻ ۽ نئين نسل کي جديد دنيا جي تقاضائن سان هم آهنگ ڪرڻ ۾ مددگار ثابت ٿيندا. هيٺ ڪجهه اهم فائدا ۽ ممڪن فرق بيان ڪيا ويا آهن:
1. تعليم تائين آسان رسائي
آن لائن پليٽ فارمز: شهرن سان گڏ ٻهراڙين ۾ به شاگرد آن لائن ڪلاسن ۽ تعليمي مواد تائين پهچ حاصل ڪري سگهندا.
اي لرننگ: اسڪول کان محروم شاگرد به پنهنجي وقت ۽ سهولت سان پڙهائي ڪري سگھندا.
2. نصابي معيار جي بهتري
ڊجيٽل مواد: جديد نصاب تي ٻڌل وڊيوز، اينيميشن، ۽ انٽرايڪٽو مواد شاگردن لاءِ سکڻ کي وڌيڪ پرڪشش ۽ اثرائتو بڻائي سگهي ٿو.
جدت سان هم آهنگي: عالمي معيار تي پورا لهندڙ تعليمي اوزارن جي مدد سان سنڌ جي شاگردن کي بين الاقوامي سطح تي مقابلو ڪرڻ لائق بڻائي سگهجي ٿو.
3. استادن جي صلاحيت ۾ واڌارو
تربيت ۽ اوزار: جديد ٽيڪنالاجي استادن کي آن لائن تربيت حاصل ڪرڻ ۽ بهتر تدريسي اوزار استعمال ڪرڻ جا موقعا فراهم ڪندي.
اسمارٽ ڪلاس رومز: اسمارٽ ڊوائيسز ۽ ٽيڪنالاجي جي ذريعي استاد وڌيڪ اثرائتو ۽ انٽرايڪٽو طريقي سان پڙهائي سگهن ٿا.
4. وقت ۽ وسيلن جي بچت
پيپرليس تعليم: آن لائن اسائنمنٽس، امتحان، ۽ نتيجا جو نظام وسيلن جي بچت ڪندو ۽ عمل کي تيز بڻائيندو.
خودڪار نظام: داخلائن، حاضري ۽ ٻين انتظامي ڪمن لاءِ ڊجيٽل نظام وقت بچائڻ ۾ مددگار ثابت ٿيندو.
5. اسڪول کان ٻاهر شاگردن لاءِ موقعا
ڊجيٽل ڪلاسيون: جيڪي شاگرد اسڪول نه ٿا وڃي سگهن، اهي موبائل يا ڪمپيوٽر ذريعي آن لائن پڙهائي ڪري سگهن ٿا.
خصوصي شاگردن لاءِ مدد: جسماني معذوري يا ٻين مسئلن سان گڏ شاگرد پڻ ٽيڪنالاجي ذريعي بهتر تعليمي رسائي حاصل ڪري سگهن ٿا.
6. نوڪري ۽ ڪاروبار لاءِ تياري
ٽيڪنيڪل مهارتون: جديد ٽيڪنالاجي استعمال ڪندي شاگردن کي ڪوڊنگ، ڊيٽا انالسز، ۽ ٻين ٽيڪنالاجي تي ٻڌل مهارتن ۾ تربيت ڏئي سگهجي ٿي.
مارڪيٽ جي ضرورتن مطابق تعليم: ٽيڪنالاجي جي مدد سان مارڪيٽ جي ضرورتن موجب شاگردن کي جديد مهارتون سيکاري سگهجن ٿيون.
7. شاگردن ۾ تجسس ۽ تخليق پيدا ڪرڻ
انٽرايڪٽو ايپس: ايپس ۽ گيمز ذريعي شاگردن ۾ سکڻ لاءِ دلچسپي ۽ تجسس پيدا ٿيندو.
ورچوئل ۽ وڌايل حقيقت (VR/AR): تاريخ، سائنس، ۽ ٻين مضمونن جي عملي سکيا کي دلچسپ بڻائي سگهجي ٿو.
رڪاوٽون ۽ حل:
انٽرنيٽ جي کوٽ: ٻهراڙين ۾ انٽرنيٽ جي سهولت جي کوٽ کي پورا ڪرڻ لاءِ حڪومت ۽ نجي شعبي کي ڪم ڪرڻ گهرجي.
وسيلن جي کوٽ: ڊوائيسز ۽ ڊجيٽل اوزار لاءِ خاص فنڊ مختص ڪرڻ.
تربيت جي ضرورت: استادن ۽ شاگردن کي ٽيڪنالاجي استعمال ڪرڻ جي مناسب تربيت ڏيڻ.
نتيجو:
جديد ٽيڪنالاجي سنڌ جي تعليمي نظام ۾ انقلابي تبديلي آڻي سگهي ٿي، جيڪا صرف شاگردن جي صلاحيتن کي بهتر بڻائڻ تائين محدود نه ر
هندي، پر سماجي ۽ معاشي ترقيءَ لاءِ مضبوط بنياد به فراهم ڪندي.
جديد ٽيڪنالاجيءَ کي سنڌ جي تعليمي نظام ۾ لاڳو ڪرڻ جي وڌيڪ فائدا ۽ ان جا تفصيل هيٺ ڏجن ٿا:
1. ٻهراڙين ۾ تعليم جي فروغ لاءِ ٽيڪنالاجي
اسڪولن جي کوٽ کي پورا ڪرڻ: سنڌ جي ٻهراڙين ۾، جتي اسڪولن جي کوٽ آهي، آن لائن ڪلاسن ۽ موبائيل ايپليڪيشنن ذريعي تعليم مهيا ڪري سگهجي ٿي.
ڊجيٽل اسڪول: اهڙا اسڪول جيڪي سڄي طرح آن لائن ڪم ڪن ٿا، ٻهراڙين ۽ پٺتي پيل علائقن ۾ تعليمي فرق کي گهٽائي سگهن ٿا.
2. شاگردن جي ذاتي سکيا تي ڌيان
AI ۽ ذاتي سکيا جا طريقا: مصنوعي ذهانت (AI) استعمال ڪندي شاگردن جي قابليت ۽ سکيا جي رفتار موجب مواد فراهم ڪري سگهجي ٿو.
ضعيف شاگردن لاءِ خاص مدد: اهي شاگرد جيڪي ڪنهن خاص مضمون ۾ ڪمزور آهن، انهن لاءِ اضافي مواد ۽ مشقون مهيا ڪري سگهجن ٿيون.
3. سماجي ۽ معاشي اثرات
بيروزگاريءَ ۾ گهٽتائي: ٽيڪنالاجي جي ذريعي شاگرد عملي مهارتون سکندا، جيڪي مارڪيٽ جي ضرورتن سان لاڳاپيل هونديون، ۽ انهن لاءِ نوڪري جا موقعا وڌندا.
ڪاروباري ذهنيت: آن لائن تربيت ذريعي شاگردن کي ڪاروبار ڪرڻ جا جديد طريقا سيکاريا وڃن، جيئن اهي پنهنجي معاشي خودمختياري حاصل ڪري سگهن.
4. زبان ۽ ثقافت جي واڌاري لاءِ موقعا
سنڌي ٻوليءَ جي تحفظ لاءِ ڊجيٽل اوزار: سنڌي ٻوليءَ ۾ ڊجيٽل مواد، ايپس، ۽ تعليم جا پروگرام ٻوليءَ جي ترقيءَ لاءِ ڪارگر ثابت ٿي سگهن ٿا.
ثقافتي قدرن جي واڌاري: ٽيڪنالاجيءَ ذريعي سنڌ جي تاريخ ۽ ثقافت بابت آگاهي فراهم ڪري سگهجي ٿي.
5. ورچوئل اسڪول ۽ ڪاليج سسٽم
ورچوئل ليبارٽريون: سائنس ۽ ٽيڪنالاجي جا عملي تجربا، جيڪي جديد اوزارن سان ڪرڻ جا موقعا عام اسڪولن ۾ نه هوندا آهن، ورچوئل ليبارٽريز جي ذريعي ممڪن ٿي سگهندا.
ورچوئل ٽرپس: شاگرد دنيا جي ڪنهن به ڪنڊ ۾ ورچوئل حقيقت (VR) ذريعي جاگرافي، تاريخ، ۽ سائنسي تحقيق جا مشاهدا ڪري سگهن ٿا.
6. استادن ۽ والدين لاءِ سهولتون
استادن لاءِ تربيت: آن لائن پليٽفارمز جهڙوڪ ڪوئراsera، Udemy، يا Khan Academy استادن کي جديد تدريسي صلاحيتون سيکارينديون.
والدين جي شموليت: والدين آن لائن پورٽلز ذريعي پنهنجن ٻارن جي ڪارڪردگيءَ جو جائزو وٺي سگهن ٿا.
7. ڊجيٽل لائبريريون ۽ تحقيق جا موقعا
آن لائن ڪتاب ۽ مواد: ڊجيٽل لائبريريون جتي عالمي ڪتاب، مقالا، ۽ تحقيق لاءِ مواد شاگردن ۽ استادن لاءِ آسانيءَ سان موجود هجي.
تحقيقي منصوبن جي واڌاري: شاگردن کي ڊجيٽل اوزارن ذريعي عالمي سطح جي تحقيق ۾ حصو وٺڻ جا موقعا ملندا.
8. تعليمي نظام ۾ شفافيت
شفاف امتحاني نظام: آن لائن امتحان جي ذريعي نقل ۽ بدعنوانيءَ کي گهٽائڻ ۾ مدد ملي سگهي ٿي.
ڪارڪردگيءَ جو جائزو: اسڪولن ۽ استادن جي ڪارڪردگيءَ جو صحيح تجزيو ٽيڪنالاجي ذريعي ممڪن ٿي سگهندو.
9. تعليم ۾ واڌاري لاءِ بين الاقوامي تعاون
گلوبل پارٽنرشپ: بين الاقوامي ادارن سان گڏجي ڊجيٽل تعليم جا پروگرام لاڳو ڪري سگهجن ٿا.
ورچوئل ڪلاسز ذريعي گڏيل سکيائي: سنڌ جا شاگرد عالمي ماهرن سان سڌو رابطو ڪري سگهن ٿا.
نتيجو
جديد ٽيڪنالاجي سنڌ جي تعليمي نظام ۾ وڏو تبديلي آڻڻ جي صلاحيت رکي ٿي. اها نه صرف تعليمي معيار کي بهتر بڻائي سگهندي، پر ٻهراڙين جي شاگردن لاءِ تعليم جي رسائي، روزگار جا موقعا، ۽ سماجي ترقيءَ جا نوان رستا کوليندي. تنهن ڪري،
1. تعليم تائين آسان رسائي
آن لائن پليٽ فارمز: شهرن سان گڏ ٻهراڙين ۾ به شاگرد آن لائن ڪلاسن ۽ تعليمي مواد تائين پهچ حاصل ڪري سگهندا.
اي لرننگ: اسڪول کان محروم شاگرد به پنهنجي وقت ۽ سهولت سان پڙهائي ڪري سگھندا.
2. نصابي معيار جي بهتري
ڊجيٽل مواد: جديد نصاب تي ٻڌل وڊيوز، اينيميشن، ۽ انٽرايڪٽو مواد شاگردن لاءِ سکڻ کي وڌيڪ پرڪشش ۽ اثرائتو بڻائي سگهي ٿو.
جدت سان هم آهنگي: عالمي معيار تي پورا لهندڙ تعليمي اوزارن جي مدد سان سنڌ جي شاگردن کي بين الاقوامي سطح تي مقابلو ڪرڻ لائق بڻائي سگهجي ٿو.
3. استادن جي صلاحيت ۾ واڌارو
تربيت ۽ اوزار: جديد ٽيڪنالاجي استادن کي آن لائن تربيت حاصل ڪرڻ ۽ بهتر تدريسي اوزار استعمال ڪرڻ جا موقعا فراهم ڪندي.
اسمارٽ ڪلاس رومز: اسمارٽ ڊوائيسز ۽ ٽيڪنالاجي جي ذريعي استاد وڌيڪ اثرائتو ۽ انٽرايڪٽو طريقي سان پڙهائي سگهن ٿا.
4. وقت ۽ وسيلن جي بچت
پيپرليس تعليم: آن لائن اسائنمنٽس، امتحان، ۽ نتيجا جو نظام وسيلن جي بچت ڪندو ۽ عمل کي تيز بڻائيندو.
خودڪار نظام: داخلائن، حاضري ۽ ٻين انتظامي ڪمن لاءِ ڊجيٽل نظام وقت بچائڻ ۾ مددگار ثابت ٿيندو.
5. اسڪول کان ٻاهر شاگردن لاءِ موقعا
ڊجيٽل ڪلاسيون: جيڪي شاگرد اسڪول نه ٿا وڃي سگهن، اهي موبائل يا ڪمپيوٽر ذريعي آن لائن پڙهائي ڪري سگهن ٿا.
خصوصي شاگردن لاءِ مدد: جسماني معذوري يا ٻين مسئلن سان گڏ شاگرد پڻ ٽيڪنالاجي ذريعي بهتر تعليمي رسائي حاصل ڪري سگهن ٿا.
6. نوڪري ۽ ڪاروبار لاءِ تياري
ٽيڪنيڪل مهارتون: جديد ٽيڪنالاجي استعمال ڪندي شاگردن کي ڪوڊنگ، ڊيٽا انالسز، ۽ ٻين ٽيڪنالاجي تي ٻڌل مهارتن ۾ تربيت ڏئي سگهجي ٿي.
مارڪيٽ جي ضرورتن مطابق تعليم: ٽيڪنالاجي جي مدد سان مارڪيٽ جي ضرورتن موجب شاگردن کي جديد مهارتون سيکاري سگهجن ٿيون.
7. شاگردن ۾ تجسس ۽ تخليق پيدا ڪرڻ
انٽرايڪٽو ايپس: ايپس ۽ گيمز ذريعي شاگردن ۾ سکڻ لاءِ دلچسپي ۽ تجسس پيدا ٿيندو.
ورچوئل ۽ وڌايل حقيقت (VR/AR): تاريخ، سائنس، ۽ ٻين مضمونن جي عملي سکيا کي دلچسپ بڻائي سگهجي ٿو.
رڪاوٽون ۽ حل:
انٽرنيٽ جي کوٽ: ٻهراڙين ۾ انٽرنيٽ جي سهولت جي کوٽ کي پورا ڪرڻ لاءِ حڪومت ۽ نجي شعبي کي ڪم ڪرڻ گهرجي.
وسيلن جي کوٽ: ڊوائيسز ۽ ڊجيٽل اوزار لاءِ خاص فنڊ مختص ڪرڻ.
تربيت جي ضرورت: استادن ۽ شاگردن کي ٽيڪنالاجي استعمال ڪرڻ جي مناسب تربيت ڏيڻ.
نتيجو:
جديد ٽيڪنالاجي سنڌ جي تعليمي نظام ۾ انقلابي تبديلي آڻي سگهي ٿي، جيڪا صرف شاگردن جي صلاحيتن کي بهتر بڻائڻ تائين محدود نه ر
هندي، پر سماجي ۽ معاشي ترقيءَ لاءِ مضبوط بنياد به فراهم ڪندي.
جديد ٽيڪنالاجيءَ کي سنڌ جي تعليمي نظام ۾ لاڳو ڪرڻ جي وڌيڪ فائدا ۽ ان جا تفصيل هيٺ ڏجن ٿا:
1. ٻهراڙين ۾ تعليم جي فروغ لاءِ ٽيڪنالاجي
اسڪولن جي کوٽ کي پورا ڪرڻ: سنڌ جي ٻهراڙين ۾، جتي اسڪولن جي کوٽ آهي، آن لائن ڪلاسن ۽ موبائيل ايپليڪيشنن ذريعي تعليم مهيا ڪري سگهجي ٿي.
ڊجيٽل اسڪول: اهڙا اسڪول جيڪي سڄي طرح آن لائن ڪم ڪن ٿا، ٻهراڙين ۽ پٺتي پيل علائقن ۾ تعليمي فرق کي گهٽائي سگهن ٿا.
2. شاگردن جي ذاتي سکيا تي ڌيان
AI ۽ ذاتي سکيا جا طريقا: مصنوعي ذهانت (AI) استعمال ڪندي شاگردن جي قابليت ۽ سکيا جي رفتار موجب مواد فراهم ڪري سگهجي ٿو.
ضعيف شاگردن لاءِ خاص مدد: اهي شاگرد جيڪي ڪنهن خاص مضمون ۾ ڪمزور آهن، انهن لاءِ اضافي مواد ۽ مشقون مهيا ڪري سگهجن ٿيون.
3. سماجي ۽ معاشي اثرات
بيروزگاريءَ ۾ گهٽتائي: ٽيڪنالاجي جي ذريعي شاگرد عملي مهارتون سکندا، جيڪي مارڪيٽ جي ضرورتن سان لاڳاپيل هونديون، ۽ انهن لاءِ نوڪري جا موقعا وڌندا.
ڪاروباري ذهنيت: آن لائن تربيت ذريعي شاگردن کي ڪاروبار ڪرڻ جا جديد طريقا سيکاريا وڃن، جيئن اهي پنهنجي معاشي خودمختياري حاصل ڪري سگهن.
4. زبان ۽ ثقافت جي واڌاري لاءِ موقعا
سنڌي ٻوليءَ جي تحفظ لاءِ ڊجيٽل اوزار: سنڌي ٻوليءَ ۾ ڊجيٽل مواد، ايپس، ۽ تعليم جا پروگرام ٻوليءَ جي ترقيءَ لاءِ ڪارگر ثابت ٿي سگهن ٿا.
ثقافتي قدرن جي واڌاري: ٽيڪنالاجيءَ ذريعي سنڌ جي تاريخ ۽ ثقافت بابت آگاهي فراهم ڪري سگهجي ٿي.
5. ورچوئل اسڪول ۽ ڪاليج سسٽم
ورچوئل ليبارٽريون: سائنس ۽ ٽيڪنالاجي جا عملي تجربا، جيڪي جديد اوزارن سان ڪرڻ جا موقعا عام اسڪولن ۾ نه هوندا آهن، ورچوئل ليبارٽريز جي ذريعي ممڪن ٿي سگهندا.
ورچوئل ٽرپس: شاگرد دنيا جي ڪنهن به ڪنڊ ۾ ورچوئل حقيقت (VR) ذريعي جاگرافي، تاريخ، ۽ سائنسي تحقيق جا مشاهدا ڪري سگهن ٿا.
6. استادن ۽ والدين لاءِ سهولتون
استادن لاءِ تربيت: آن لائن پليٽفارمز جهڙوڪ ڪوئراsera، Udemy، يا Khan Academy استادن کي جديد تدريسي صلاحيتون سيکارينديون.
والدين جي شموليت: والدين آن لائن پورٽلز ذريعي پنهنجن ٻارن جي ڪارڪردگيءَ جو جائزو وٺي سگهن ٿا.
7. ڊجيٽل لائبريريون ۽ تحقيق جا موقعا
آن لائن ڪتاب ۽ مواد: ڊجيٽل لائبريريون جتي عالمي ڪتاب، مقالا، ۽ تحقيق لاءِ مواد شاگردن ۽ استادن لاءِ آسانيءَ سان موجود هجي.
تحقيقي منصوبن جي واڌاري: شاگردن کي ڊجيٽل اوزارن ذريعي عالمي سطح جي تحقيق ۾ حصو وٺڻ جا موقعا ملندا.
8. تعليمي نظام ۾ شفافيت
شفاف امتحاني نظام: آن لائن امتحان جي ذريعي نقل ۽ بدعنوانيءَ کي گهٽائڻ ۾ مدد ملي سگهي ٿي.
ڪارڪردگيءَ جو جائزو: اسڪولن ۽ استادن جي ڪارڪردگيءَ جو صحيح تجزيو ٽيڪنالاجي ذريعي ممڪن ٿي سگهندو.
9. تعليم ۾ واڌاري لاءِ بين الاقوامي تعاون
گلوبل پارٽنرشپ: بين الاقوامي ادارن سان گڏجي ڊجيٽل تعليم جا پروگرام لاڳو ڪري سگهجن ٿا.
ورچوئل ڪلاسز ذريعي گڏيل سکيائي: سنڌ جا شاگرد عالمي ماهرن سان سڌو رابطو ڪري سگهن ٿا.
نتيجو
جديد ٽيڪنالاجي سنڌ جي تعليمي نظام ۾ وڏو تبديلي آڻڻ جي صلاحيت رکي ٿي. اها نه صرف تعليمي معيار کي بهتر بڻائي سگهندي، پر ٻهراڙين جي شاگردن لاءِ تعليم جي رسائي، روزگار جا موقعا، ۽ سماجي ترقيءَ جا نوان رستا کوليندي. تنهن ڪري،
حڪومت ۽ سماجي ادارن کي ان تي خاص ڌيان ڏيئي، انقلابي قدم کڻڻ گهرجن.مرحوم عبدالحميد خان جتوئي هڪ اهم سياسي ۽ سماجي شخصيت هئا، جن جو تعلق سنڌ سان هو. هو پاڪستان جي تحريڪ آزادي ۽ بعد ۾ سنڌ ۾ مختلف سماجي، سياسي ۽ تعليمي سرگرمين ۾ سرگرم رهيا. عبدالحميد خان جتوئي سنڌ جي هڪ وڏين سياسي خانوادگي جو حصو هئا، ۽ انهن جو ڪردار سنڌ جي عوام جي حقن جي تحفظ، سماجي انصاف ۽ تعليمي ترقي ۾ اهم رهيو.
اهم ڪارناما:
1. سياسي ۽ سماجي جدوجهد: عبدالحميد خان جتوئي سنڌ ۾ عوامي مفادن لاءِ جدوجهد ڪندا رهيا. انهن جي زندگيءَ جو هڪ اهم مقصد سنڌ جي عوام جي خوشحالي ۽ ترقي هئي، خاص طور تي تعليمي ۽ معاشي ترقي ۾.
2. تعليمي شعور: هو تعليم ۽ شعور وڌائڻ لاءِ هميشه سرگرم رهيا ۽ انهن جي ڪوششن سان سنڌ ۾ تعليمي ادارن جي استحڪام ۽ وڌائڻ ۾ مدد ملي. ان کان علاوه، انهن کي معاشرتي انصاف ۽ عوامي خدمت ۾ پڻ اهم ڪردار حاصل هو.
3. پوليٽيڪل ڪيريئر: عبدالحميد خان جتوئي سنڌ جي سياسي منظرنامي ۾ اهم حيثيت رکندا هئا. انهن جو سياسي ڪيريئر سنڌ جي ترقي، جمهوريت ۽ عوامي حقن جي لاءِ ڪم ڪرڻ ۾ صرف ٿيو.
4. خانداني پس منظر: جتوئي خاندان جو تعلق سنڌ جي مشهور سياسي خانوادن مان آهي، جنهن ۾ ڪيترن ئي شخصيتن کي عوامي خدمت لاءِ عزت حاصل آهي. عبدالحميد خان جتوئي پڻ انهن مان هڪ اهم شخصيت هئا.
نواڻ ۽ ورثو:
مرحوم عبدالحميد خان جتوئي سنڌ ۾ عوامي خدمت ۽ انسان دوست خيالن جي هڪ علامت بڻجي ويا. انهن جي وفات بعد، انهن جو ورثو سنڌ جي عوام ۾ عزت ۽ احترام سان ياد ڪيو وڃي ٿو، ۽ انهن جي ڪوششن کي
اجاگر ڪيو وڃي ٿو.
عبدالحميد خان جتوئي هڪ اهم سياسي ۽ سماجي شخصيت هئا جن جو تعلق سنڌ سان هو، ۽ انهن جو جيل ۾ قيد ٿيڻ هڪ اهم واقعو آهي جيڪو سندن زندگيءَ ۾ نمايان مقام رکندو آهي. جتوئي صاحب کي جيل ۾ قيد ڪرڻ جو واقعو 1950 جي ڏهاڪي ۾ پيش آيو، جڏهن پاڪستان ۾ مختلف سياسي تحريڪون ۽ جدوجهدون زور وٺڻ لڳيون.
عبدالحميد خان جتوئي جو جيل ۾ قيد ٿيڻ:
1. سياسي جيل ۾ قيد: عبدالحميد خان جتوئي جيل ۾ قيد ٿيڻ دوران سياسي قيدين مان هڪ هئا. انهن جو قيد ٿيڻ ان وقت جي سياسي نظام ۽ حڪومتي پاليسين سان تعلق رکندو هو، جتي مختلف سياسي اڳواڻ ۽ تحريڪون جيل ۾ بند ڪيون وينديون هيون.
2. سندھ جي حقن لاءِ جدوجهد: جتوئي صاحب سنڌ ۾ عوامي حقن ۽ سماجي انصاف جي لاءِ ڪم ڪري رهيا هئا. انهن جي جيل ۾ قيد ٿيڻ جو سبب اهو هو ته هو ان وقت حڪومت جي مخالف هئا ۽ سنڌ جي عوام لاءِ بهتر پاليسين جي حمايت ڪري رهيا هئا.
3. جتوئي صاحب جو عزم: جتوئي صاحب جيل ۾ پنهنجي قيد دوران به پنهنجي اصولن تي ثابت قدم رهڻ، سنڌ جي عوام جي حقن لاءِ آواز بلند ڪرڻ، ۽ حڪومت جي جبرن جو مقابلو ڪرڻ ۾ همٿ رکندا رهيا.
4. قيد کان پوءِ جو اثر: جتوئي صاحب جو جيل ۾ قيد ٿيڻ نه صرف سندن سياسي سفر جو هڪ اهم موڙ بڻيو، پر ان کان پوء سنڌ ۾ سياسي تحريڪون وڌيڪ متاثر ٿيون. ان جيل ۾ قيد ٿيڻ سبب، جتوئي صاحب سنڌ جي عوام ۾ وڌيڪ مقبول ٿي ويا ۽ ان جي جدوجهد جو هڪ اهم باب بڻجي ويو.
جيل ۾ قيد ٿيڻ جو اثر:
عبدالحميد خان جتوئي جو جيل ۾ قيد ٿيڻ سنڌ جي عوام ۽ سياسي منظرنامي تي هڪ اهم اثر ڇڏي ويو. ان وقت کان پوء جتوئي صاحب کي عوامي نمائندگي ۾ ۽ سياسي تحريڪن ۾ هڪ مستند آواز سمجهيو ويندو هو، جنهن جو مقصد عوامي حقن، انصاف ۽ سنڌ جي تر
قي لاءِ جدوجهد هو.
ها، عبدالحميد خان جتوئي ۽ شيخ عبدالمجيد سيد (جنهن کي ايم سيد طور سڃاتو وڃي ٿو) جي وچ ۾ هڪ مضبوط دوستي ۽ سياسي تعلق موجود هو. ايم سيد سنڌ جي هڪ اهم تعليمي، سماجي ۽ ثقافتي اڳواڻ هئا، جن جو تعلق سنڌي تحريڪ ۽ سنڌي قومپرستي سان ڳنڍيل آهي.
عبدالحميد خان جتوئي ۽ ايم سيد جو تعلق:
1. سياسي ۽ سماجي تعلقات: عبدالحميد خان جتوئي ۽ ايم سيد ٻنهي سنڌ جي عوامي حقن، ثقافت ۽ سنڌي شناخت جي تحفظ لاءِ سرگرم هئا. انهن جي وچ ۾ هڪ سياسي ۽ فڪري اتحاد هو، جتي ٻنهي شخصيتن سنڌ جي خوشحالي، ترقي ۽ سماجي انصاف لاءِ گڏجي ڪم ڪيو.
2. ايم سيد جي تحريڪ: ايم سيد سنڌي قومپرستي جي تحريڪ جا بنيادي چئڻ وارا هئا ۽ انهن سنڌي عوام کي پنهنجي حقن لاءِ آواز بلند ڪرڻ تي زور ڏنو. عبدالحميد خان جتوئي پڻ انهن اصولن سان متفق هئا ۽ ايم سيد جي نظرين ۾ دلچسپي رکندا هئا.
3. دستخطن جو اتحاد: جتوئي صاحب ۽ ايم سيد هڪٻئي جي سرگرمين ۾ شامل هئا ۽ ٻنهي شخصيتن جي گڏيل ڪوششون سنڌي معاشري کي مضبوط ڪرڻ ۽ ثقافتي ورثي کي تحفظ ڏيڻ ۾ اهم رهيو.
4. تعليمي ۽ ثقافتي محاذ: ايم سيد ۽ عبدالحميد خان جتوئي ٻئي تعليمي محاذ تي به سرگرم رهيا ۽ سنڌي ٻولي ۽ ثقافت کي زندہ رکڻ لاءِ ڪوششون ڪيون. جتوئي صاحب ايم سيد جي سنڌي ثقافت جي فروغ ۽ تعليمي جدوجهد ۾ ساٿي هئا.
ان کان علاوه، ٻنهي جا تعلقاتي اثر سنڌ جي سياسي ۽ سماجي منظرنامي ۾ اهم رهيا، ۽ انهن جي دوستي سنڌ جي تعليمي، سماجي ۽ ثقافتي تحريڪن ۾
هڪ اهم جزو هئي.