راهه مسافر ۽ گهايل دل راجا عبدالوهاب “ بلوچ ڀائي”هي ڪهاڻي نه پر حقيقت آهي. ۽ منهنجي زندگي جي پهرين لکڻي آهي. ادا ڪٿي پهتو آهين، مون فون ڪري پڇيو مانس، ادا اهو ڊرائيور اڃان تائين ناهي پهتو، ڏسان ٿو ته رڪشو ٿو پڪڙيان انهي تي چڙهي بس اسٽينڊ تي ويندس، مون کلندي چيو ٺيڪ آهي ادا، منهنجون دعائون توهان سان گڏ آهن. گوڙ گهڻي هئڻ جي ڪري منهنجي ڳالهه سمجهي نه سگهيو چيائين ته ٺيڪ آهي، رات جو Sms تي ڪچهري ڪنداسين. ادو منهنجو ٽن مهينن کان بعد پنهنجي نوڪري تان گهر موٽي رهيو هو، تمام خوش ۽ خرم، منهنجي هن سان دوستي ٿئي تمام گهٽ عرصو ٿيو آهي، پر اسان جي دوستي نه ڀر ڀائپي آهي، مان هن سان هر ڳالهه شيئر ڪندو آهيان ۽ هو به مونکان ڪائي ڳالهه ناهي لڪائيندو. هڪ ٻئي کي ادو چوندا آهيون، ٿوري دير کان بعد آءُ ادا ڏانهن فون ڪئي ته کلندي چيائين ته ادا هينئر بس ۾ خيريت ويٺو آهيان. دعا ڪيو ته صفر خير سان گذري وڃي. آءُ ڪال ختم ڪري هُن جي سفر جي لاءِ الله رب العزت جي بارگاهه ۾ دعا گهري. ٿوري دير کان پوءِ منهنجي موبائيل جي گهنٽي وڳي. ٽُو ٽو ٽو ٽو ٽو ٽو ٽو. مون يڪدم فون کنيو ته ادا جو ميسج هو” ادا بس خير سان رواني ٿي وئي آهي.” مون لکيو ته ادا ڀلا سيٽ ڪهڙي ملي آهي. بس ادا مولا جو شڪر آهي جو 22 نمبر سيٽ ملي آهي 02 نمبر سيٽ نه ملي، جگجيت سنگهه جي غزل هلي رهي آهي تمام هلڪڙي آواز ۾ اکيون بند ننڊ ننڊ ٿيون ڪن. مان حيران ۽ پريشان ٿي ويس ته 22 نمبر سيٽ جي لاءِ شڪر ٿو ڪري پر 02 نمبر لاءِ نه، ڪا ڳالهه ضرور آهي. اڙي ادا 2 نمبر سيٽ ڇڏي 22 نمبر تي شڪر ٿا ڪريو. مون مسيج ڪري لکيو، چيائين ته منهنجا ادا چئني پاسن کان سنڌياڻيون ويٺيون آهن، تمام حسين آهن، مون چيو ته ڇا صلاح ٿئي، چيائين ادا دل ته چوي ٿي ته اک ڦيرايان پر منهنجي ڀر ۾ وڏين مڇن وارو ٻروچ ويٺو آهي، ڪٿي اهي سنڌياڻيون انهي سان گڏ هجن، ائين نه ٿي جو هاءِ به وڃي ته هوُءِ به وڃي. .مون ادي کي کلندي لکيم ته “لڳي ٿو توهان ۾ دم ئي ڪونهي جو هڪ ٻروچ کان ڊڄو ٿا. اصل صفا ڪو ڊڄڻو آهين. دل ٻڌ ادا اهڙي ڳالهه اهي انهن سان ناهن. اهي ڪنهن ٻئي سان گڏ آهن. توهان ڪوشش جاري رکو. ٿوري دير کان بعد ميسج آيو، چيائين ته ادا، ڪوشش ڪريان ٿو. مون مسڪرائيندو لکيو ته منهنجون دعائون توهان سان گڏ آهن الله ڪامياب ڪندو. کلندي لکيائين ته ادا ڊرائيور نوجوان ڇوڪريون ڏسي ڪري جگجيت سنگهه کي بند ڪري ڇڏيائين وري پاپي چولو ۽ ٻيا ريميڪس گيت هلايا اٿس. مون چيو ته ڊرائيور توهان جو ڪم صفا آسان ڪري ڇڏيو. لکيائين ته ادا اهو وري ڪيئن مون چيو ته پرين پنج منٽ صبر ڪر ته ڇا ٿو ٿئي. رات جو هڪ وڄي چڪو هو. اسان جي ڳوٺ ۾ چور چور جون رڙيون پئجي ويون هيون. ڊز ڊز ڊز ڊز ڊز، بندوقن جا ٺڪاءُ، ٿي ويا. مان تڪڙ ۾ موبائيل کٽ تي رکي ڪهاڙي ۽ بئٽري هٿ ۾ کڻي ٻاهر نڪتس. ۽ ڀاڳين سان گڏ رڙيون ڪيم “ نه ويندين، نه ويندين، وٺ وٺ وٺ اهو ٿو وڃي” چور ته ڀڄي ويا، موٽي ڪري موبائيل کي ڏٺم ته ادا جو ميسج آيل هو ادا توهان مونکي غيرت ڏياري آهي، ڏسون ٿا ته مون ۾ دم آهي يا نه ؛ ها ها ها ها کلندي لکيائين لکيم ته ڏسون ٿا ته ڪنهن ۾ ڪيترو دم آهي. ادا هو مون ڏانهن ڏسي ڪري کلي رهي آهي۔ کلڻ جو ڇا مطلب اردو ۾ لکيم ته لڙڪِي هنسِي تو ڦَنسِي” کلندي لکيائين “واقعي ادا، لڳي ٿو توهان جي دعا اثر ڪيو”. ڪجهه دير کان پوءِ وري لکيائين ته هٿن سان ۽ اکين سان اشارا ٿي ڪري. مون چيو مانس ته گهٻرائڻ جي ڪائي ڳالهه ناهي. اڃان اهو ميسج پڙهي رهيو هوس ته مٿان وري هڪ ٻيو ميسج آيو، لکيائين ته ادا پويان ڇوڪري ثنا جي نالي سان ٿي سڏ ڪريس. مون کلندي لکيو مانس ته مبارڪون هجن، جواب ۾ لکيائين ته خير مبارڪون. مان ۽ هاڻي هڪ ٻئي کي غور سان ڏسي رهيا آهيون. پر ڀر سان ويٺل ٻروچ اکيون ڦيرائي ڦيرائي ۽ گهوري گهوري ٿو ڏسي. ميسج ڪري چيائين ته ادا توهان ننڊ ڪريو مان ته سفر تي آهيان پوءِ سڀاڻي ڪچهري ٿيندي. چيم ته پرين اهڙي ڳالهه ناهي ڀائرن سان سفر ۾ ساٿ ڏيڻ منهنجي عادت آهي. پر هڪڙي ڳالهه تي ننڊ ڪندس لکيائين ادا وڙي ڪهڙي ڳالهه لکيم ته ادا سڀاڻي صبح جو مونکي ضرور ٻڌائيندين ته آخر ثناءَ جو سفر ڪٿي پهتو. چيائين ٺيڪ آهي. ضَرور ٻڌايئندس. ٻئي ڏينهن صبح جو ادا کي فون ڪري خير خيريت معلوم ڪيم ۽ پڇيو مانس ته ادا رات ڇا ٿيو چيائين ته ڇڏ ادا انهي ڳالهه کي ٻئي دفعي ٻڌائيندس . پر مان انهي انتظار ۾ آهيان ته اهو ٻيو دفعو ڪڏهن ايندو جو ادا مونکي پنهنجي سڄي رام ڪهاڻي ٻڌائيندو. هن ناچيز کي توهان جي راءِ جو انتظار رهندو۔ اگر ڪائي غلطي نظر اچي ته ضرور ٻڌائيندا
هائو وهاب، لکيو ٿئي سنڌياڻون آهن ۽ ٻروچ سان گڏ اهن۔۔ ڀائو ڪچو ڪم ڪيو اٿئي۔۔۔ مڃڻو پوندو ته ٻروچ ب سنڌي اهي يا وري سنڌياڻيون به سنڌياڻيون نه، پر ٻروچاڻيون اهن ادا مڇون ته هر سنڌي رکيو وتي هروڀرو تو کي ٻروچن تي باهه ڪڊڻي هئي ڪجه خيال ڪر يار
مين ادا ٿرا خبر استه الائي يا نه مئين براس، مَ جند بلوچ استه، مين همين ڪهاڻي نه حقيقت استه، دهمي حقيقت هامَ تبديلي نوان بي۔ منهجي چوڻ جو مقصد آهي ته توهان کي خبر آهي الائي نه مان پاڻ جند بلوچ آهيان، اها ڪهاڻي نه پر حقيقت آهي، ٻيو ته حقيقت ڪڏهن تبديل ناهي ٿيندي۔ مٺا اگر منهنجي انهي لکڻي سان توهان جي دل آزاري ٿي آهي، ته مان توهان کان هٿ ٻڌي معافي ٿو وٺان۔
ادا عبدالوهاب المعروف بلوچ ڀائي۔۔۔۔۔ جانيئڙا اوهان جي لکيل” راهه مسافر ۽ گهايل دل“ ڪهاڻي جيڪا بقول اوهان جي ته اها ڪهاڻي نه پر حقيقت آ، سا ادا مون پڙهي۔۔۔۔۔ ادا اوهان پهرين دفعي ۾ ايترو لاجواب لکيو آهي جو اسان جي دل ڏاڍي خوش ٿي ته اسان جو محترم ادو عبدالوهاب به هاڻي هڪ سٺو ڪهڻيڪار ٿي ويو آهي۔ بلوچ ڀائي، مان يار ڪو اديب يا ڪهاڻيڪار ناهيان جو اوهان انهي تحرير ۾ ڪي ڪمينٽس لکي موڪليان پر ادا سائين محترم نثار ابڙو صاحب جن تمام سٺا اديب آهن اهي ئي ڪجهه اوهان کي ٻڌائيندا ته اوهان جي محنت ڪيتري سانڀيان پئي آهي انهن وٽ يا وري اسان جي هن سنڌ سلامت جا مور سائين نثار احمد ناز صاحب جن ئي اوهان کي ٻڌائيندا ته اوهان جي محنت جو رنگ ڪيترو متل آهي۔۔۔۔۔۔۔ بلوچ ڀائي پاڻ کي اوهان جي لکڻ ڏاڍي پسند آئي۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔
مئين براس، مان ناراض نا بِيان، مان ته خوش بيزهگان ته ڪو دهمي بلوڇ دي استه۔۔ ٿرا شابس بِيان مين براس، همٿا کَئن، باز لِک مَزين ليکڪ بي
تمام سٺي ڪهاڻي آهي ادا وهاب بلوچ ڀاءُ توهان جي اهڙي لکڻي جو انتظار رهندو پر يار ڳالهه ته ٻڌ پهرين ڪهاڻي اها به ايتري بهترين ڳالهه سمجهه ۾ نه آئي بلوچ ڀاءُ
ادا وهاب توهان جي حقيقي ڪهاڻي پڙهي دل بي اختيار اهو چوڻ تي مجبور تي ويئي ته توهان ۾ ڪهاڻي لکڻ جو ڏانءُ آهي۔ بقول توهان جي ٻروچ کي ڏنل جواب موجب هي سچي ڪهاڻي آهي ان ۾ تبديلي نه ٿي آڻي سگهجي۔ حقيقتن کي ته جهٽلائي نٿو سگهجي پر ڪهاڻي جا پنهنجا مول متا هوندا آهن۔ سڀ کان پهرين ڪهاڻيءَ جو ڀرپور پلاٽ، ان کان پوءِ ڪهاڻيءَ جي برجستگي، ائين ڪهاڻي جي اردگرد گهمندڙ ڪردار، ان کان پوءِ ڪهاڻي ۾ لفظن جي خوبصورتيءَ جو هُجن انتهائي لازمي هوندو آهي۽ آخر ۾ ڪهاڻي مان پڙهندڙ کي ڪهڙو ٿو پيغام ملي پوءِ اها ڪهاڻي سچي هُجي يا ذهن جي تخليق ڪيل هُجي۔توهان جي هي ڪهاڻي راهه مُسافر ۽ گهايل دل، ٽيلي فون ۽ موبائل جي ميسيجن جي آڌارن تي اڳيان وڌي ٿي۔ راهه مُسافر کي شابس هُجي جو هن پنهنجي ٻنهي اکين جو استعمال بس ۾ ويهندي ڪجهه هن طرح ڪيو آهي، هڪ اک 22 نمبر سيٽ جي آسپاس ويٺل ”سنڌياڻين“ ۾ وڌي آهي ۽ ٻي اک ڪهاڻي لکندڙ کي مسلسل موبائيل ميسج روانو ڪرڻ ۾ وڌي آهي۔ گڏو گڏ راهه مسافر دل ڦينڪي به ڪري پيو۽ پنهنجي پاسي ۾ ويٺل ويچاري ٻروچ کان ڊڄي پيو ته مُبادا اهو انهن ويچارين سنڌياڻين جو مائٽ نه هجي. جيئن ته سنڌ سلامت جي اسان جي دوست”ٻروچ“ جيڪو ان سلسلي ۾ اعتراض واريو هو اهو ڪنهن حد تائين صحيح به آهي. ڪڏهن ڪڏهن ڪهاڻي نگار حقيقتن کي اهڙو ته خوبصورت رنگ ڏيندو آهي، جو ڪهاڻي ۾ چارچنڊ لڳي ويندا آهن. ڪهاڻي هونئن به هڪ سنڌي نوجوان جي اردگرد ڦري پئي ان ڪري اهو لکڻ انتهائي بيجا هو ته ” سنڌياڻيون ويٺل هيون“. ڪهاڻي پڙهڻ وارو پاڻهي سمجهي وڃي ها ته ڪير هُيون جيئن ته جيجل سنڌ جي جڏهن به سنڌياڻين جو ذڪر ٿيندو آهي هر غيرت مند سنڌيءَ لاءِ انهن سنڌياڻين جي عزت ڪرڻ فرض ٿي ويندو آهي. اهڙي طرح ٻروچ يا بلوچ سدائين پنهنجن ننگن پنهنجن ماڳن تان قربان ٿيڻ وارا غيرت منڌ سنڌي آهن. ان ڪري ڪهاڻي جي انهيءَ موڙ ۽ انهن لفظن تي هر سنڌي يا سنڌ ۾ رهندڙ ۽ وسندڙ ٻروچن ۾ پريشاني جي لهر ڇانئجي وڃڻ فطري عمل آهي. مان هميشه کان ان ڳالهه جو حامي رهيو آهيان ته ڪٿي به ڪهڙي شي ءَ ۾ به ڪنهن جي دل آزاريءَ جو تمام ٿورڙو به امڪان هُجي ان ڳالهه کان پاسو ڪجي. توهان ڪهاڻي جي انجام تي هي سِٽون لکيون آهن ته گهائل دل واري مُسافر سان وڌيڪ ڳالهه ٻولهه ٿي نه سگهي آهي ، جيئن ئي مڪمل حوال مليا ٻُڌايو ويندو. ان ڪري مونکي اهو چوڻ ۾ ڪوبه عار ڪونهي ته هي ڪهاڻي اڌروي آهي۔ ان کي براءِ مهرباني مڪمل ڪيو وڃي۔ان کان علاوه هڪ پتي جي ڳالهه اها ٿو ٻُڌايان براءِ مهرباني ڪتابن سان دوستي رکي وڃي پوءِ اهي ڪتاب ڪهاڻين جا هُجن ، شاعريءَ جا هُجن، ديني هُجن ، سائنسي هُجن الغرض جن به قومن ڪتابن سان لنئون لاتي اهي قومون تاريخ ۾ پنهنجو نالو ڪمائي ويون آهن. ادا وهاب اميد آهي ته هاڻي جيڪا ڪهاڻي تون تخليق ڪندين ان ۾ سنڌ جيجل جي سڀيتا جو ذڪر هوندو، سنڌ جي دلير ۽ غيور پُٽڙن جو ذڪر هوندو، سنڌ جي ٻاگهين ڀينرن سنڌياڻين جو ذڪر هوندو الله سائين سدائين تُنهنجو حامي ۽ ناصر.
ادا عبد الوهاب عرف بلوچ ڀائي مٺا، سڀ کان اول ”مبارڪون“ جو ڪجه لکڻ شروع ڪيو اٿوَ، انگريزيءَ ۾ هڪ چوڻي آهي ته ” ڪجه هجڻ، نه هجڻ کان بهتر آهي“ سو اوهان قلم کنيو آهي ته آهسته آهسته ان جا اصلوب ۽ قانون به سکي وٺندا ... ٻي ڳالهه ته دوستن جي تعميري تنقيد کي پنهنجي لاءِ مشعل راه بڻائيندا ته اوهانجا ٻيڙا پار ... ٿورو لکيو گهڻو سمجهندا ... ادا ناز، جي ڳالهه سان آءُ مطفق ٿيندي سندس ڳالهه کي اڳتي ڪندي ڪجه لفظ چوندس؛ اديب، سماج جو آئينو آهي ۽ ادب، قوم جي پوري ۽ مڪمل تصوير هجي ٿو ... ادي عبدالوهاب کي جس هجي جو اهڙي حقيقت واضح ڪئي اٿس جنهن ۾ اهڙو ڀوائتو عڪس چٽيل آهي ... انڪري اوهان جي هن لکڻي کي ڏسندي ائين چئبو ته اهو ڪم جيڪو اسين سنڌي نوجوان ڪندا آهيون ... جو جڏهن بس يا ريل ۾ چڙهندا آهيون ته پرائو ڪو خاندان ڏسي، وات پٽجي ويندو آهي ۽ نظرون ان خاندان ۾ وجهي ويهي رهندا آهيون ۽ وقت پاس ڪرڻ لاءِ ان ڪم کي پنهنجو فرض سمجهندي هر قسم جي اداڪاري ڪرڻ شروع ڪندا آهيون ... اهو ڏِسڻَ ۽ احساس ڪرڻَ کان بغير ته اڳلو خاندان ڪهڙي قسم جو آهي؟ آيا انجون نياڻيون يا ان ساڻ گڏ والدين يا رشتيدار ان ڳالهه کي ڪهڙي نظرن سان ڏسن ٿا ... سوال اهو آهي ته پنهنجي دل تي هٿ رکجي ته ”منهنجو خاندان مونسان گڏ هجي ۽ ڪو نوجوان ان ۾ نظرون وجهي ويهي رهي ته منهنجي اندر ۾ ڇا گذرندو؟“ جڏهن ته اسين سنڌي يا بلوچ پاڻکي غيرتمند به چوندا آهيون!!!! آهي نه حيرت جي ڳالهه ... دوستو، اهو ڪم نه فقط اخلاق کان ڪريل ۽ قرآن جي تعليم جي بلڪل ابتڙ آهي، جو اسان کي هرگز هرگز نه ڪرڻ گهرجي ۽ پنهنجي ڪفالت ۾ يا پنهنجي ويجهڙائي وارن کي ان جي تلقين ڪرڻ گهرجي ... هن ڪهاڻيءَ جو ڪردار ته اهو هجي ها ته کيس ڪرسي ملي هيس خاندان جي وچ ۾ ته پاڻ وڃي گذارش ڪري ها ته کيس ڪرسي ڪنهن ٻي هنڌ ڏني وڃي ... پوءِ ته عبدالوهاب جي دوست کي اسين شاباشي ڏيون ها يا وري ادو ليکڪ کيس ڪا سٺي صلاح ڏئي ها ته بس حيانءُ ٿڌو ٿي پوي ها ... پر هاڻ ڪجه نه چئجي ته بهتر ... باقي ته ڀائڙا عبدالوهاب، لفظن ۽ جملن کي صحيح استعمال ڪرڻ جو فن سکندا رهو، ٻوليءَ جي ڄاڻ وڌائيندا رهو، ڪهاڻيءَ جي ڪردارن، مڪالمن ۽ منظر نگاري تي توجه ڏيو ۽ سٺن، وڏن اديبن جا ليک پڙهندا رهو ته انشاء الله مستقبل قريب ۾ سٺيون ڪهاڻيون ۽ ادبي ڪاوشون پيش ڪرڻ جي قابل ٿي ويندا ... دل ۾ نه ڪجو ... مون پنهنجي راءِ پڻ پنهنجي ضمير کي سامهون رکي لکي آهي ... ڌڻيءَ در دعا آهي ته هو اسانکي سڌي رستي تي هلڻ جي توفيق عطا فرمائي ۽ اهڙن ماڻهن جي راه تي هلڻ جي سگه عطا ڪري جن تي الله جو انعام آهي ... آمين سدائين گڏ نثار ابڙو مڪو پاڪ
جواب: راهه مسافر ۽ گهايل دل سائين نثار ناز ۽ نثار ابڙا، منهنجا، توهان جي ڳالهين تي عمل ڪندس ۽ انشآءَالله جلد ئي هڪ ٻي ڪهاڻي لکڻ وارو آهيان جيڪا دوستن سان شيئر ڪندس۔
جواب: راهه مسافر ۽ گهايل دل ثم آمين سائين منهنجا توهان جا قرب جو توهان اسان کي اهڙيون هدايتون ڏئي ڪري اسان جي دماغ کي تازو ڪندا آهيو۔
