جلال چانڊيو جي ورسيء جي موقعي تي کيس ڀيٽا

جواب: جلال چانڊيو جي ورسيء جي موقعي تي کيس ڀيٽا

سائين بلڪل سنڌ جو بي تاج بادشاھ اڄ به ائين ئي ٻڌندڙن جي دلين تي راڄ ڪري ٿو

 

هئي هئي ڙي هئي سنڌ جا سرموڙ سدا بهار راڳي بادشاهه۔۔۔۔! ابول ڇا ته ڏات هُئي هن ماڻهو ۾، مان سمجهان ٿو جلال چانڊيو وفات ڪري وڃڻ کان پو ئي ڄن زندهه ٿي ويو هجي، ڪنهن زماني ۾ ته جلال جا ٻڌندڙ رڳو ڳوٺائي ۽ قوفي صفت ماڻهو هوندا ها، پر اڄ ڏسو ته هرڪو هر شعبي سان تعلق رکندڙ سنڌي نوجوان پڻ پنهنجي ڪارين توڙي موبائيل فونن ۾ جلال جو راڳ ٻڌندي نظر اچن ٿا۔ ان مان ظاهر ٿئي ٿو ته جلال چانڊيو جو آواز مُئو ڪونهي، هميشه لا اسان جي ايندڙ پيڙهين لا امر بڻجي ويو آهي۔

 

اهڙي ماڻهو کي سنڌ ۽ سنڌيت جي ڪا ڄاڻ ئي نه آهي۔۔۔وڌيڪ جيڪو توهان ان کي چئي سگهو ٿا۔ ڇو ته توهان بهتر ان جي مزاج کي ڄاڻندا هوندا ته ڪهڙي طبعيت جو مالڪ آهي ايس ايم ايم ڪرڻ وارو۔

 

جڏهن سنڌ ۾ پنجابي ڪلچر جو راڄ هو تڏهن جلال چانڊيو سنڌي (ٽوپي پائي) سنڌي ثقافت کي هر هند اجاڳر ڪيو۔۔۔۔۔۔۔۔جڏهن لانگ بوٽن جو دور هيو تڏهن به هو نه ڊر رهيو۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔ ان دوست کان پڇو ته ڪڏهن سنڌي ٽوپي پاتي اٿين ؟؟؟؟؟؟؟ ۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔ يقينن ان اهو دوست آمريت ۾ ٻاهر ئي ڪون نڪرندو هوندو۔

 

جڏهن به مٽي جي اوٽ ۾ دفن ٿي وڃون : نوازشاھ ڀاڏائي

گذري ويل وقت جون يادون سنچور نانگ وانگر رت چوسينديون رهنديون آهن نيٺ هڪ ڏينهن ماڻهون ڀڃي ڀور ٿي مٽي جي ڍير ۾ تبديل ٿي ويندو آهي يادن کي ڏياري جي ڏيئن جيڏو حسن به هوندو آهي ته وري يادن جي تارن ۾ ماتمي ڌنن جو رڌم به هوندو آهي جيڪي ڪنهن پل اوچتو روح جي مٿان ريلو ٿي گذرنديون آهن ان سمي ماڻهو پنهنجو پاڻ ۾ ڪنهن تاڪائين شيشي جيان ٽٽي پوندو آهي ساهن ۾ سٽون اڀرنديون آهن ۽ وجود ڄڻ ٽانڊن جي ڍير مٿان بيٺل محسوس ٿيندو آهي يادن جو واسطو جڏهن ڪنهن سرمئي بادل جهڙي شخص سان هوندو آهي مختلف فردن سان مختلف يادون وابسطا هونديون آهن پر اکڙين کان ڏور ويل ماڻهن جون يادون دل کي تتل سيخن وانگر ساڙينديون رهنديون آهن دنيا جي سمورن حساس انسانن وانگر منهنجي به من مندر ۾ ڪيترن ئي مينهن وساڙن جهڙن ماڻهن جون يادگيريون جيون جي وڏي ميراث وانگر رهيل آهن اڄ به تصور جي اڏام اڏام زريعي آئون ڪيترائي مرڪندڙ چهرا ڏسي رهيو آهيان جن سان منهنجا ازل ۽ ابد جا گهنگهور گهٽا جهڙا گهاٽا رشتا هئا اهي رشتا جن جي معنيٰ ۽ مفهوم کي ڇڏي آئون رڳو انهن جي حسن ۾ وڪوڙيل هونديون هوس اڄ اهي نظر جي سرحدن کان گهڻو اوجهل رهجي ويا آهن پر آئون سندن ٽهڪن جي پڙلاءُ پنهنجي ڪنن ۾ اوتي رهيو آهيان اهڙو ئي هڪ رشتو مهو منهنجو فقير انسان ۽ سنڌي راڳ ۾ انوکا آلاپ کڻي ايندڙ جلال چانڊئي سان جيڪو اهڙو چانڊيو هو جيڪي ڌن جي بجاءِ دليون کسيندا اهن جلال چانڊيو لوڪ جي اکين ۾ هڪ فنڪار هو پر منهنجي اکين ۾ هن جي ذات جا انيڪ پهلو لڪل آهن هڪ صوفي روح روايتن جو امين پيڙهيل طبقي جو حامي وحدت الوجود جو پيروڪار فيصلا سازي ۾ پنهنجو مٽ پاڻ جلال راڳ کي رستو بڻائي ازل ۽ ابد جي درياھ مان ته رڳو پار پوڻ ٿي چاهيون مجازي عشق جي زريعي حقيقت جي حُسن ڏانهن مڙي آيل جلال چانڊيو هڪ معنيٰ سنڌ ۾ جو سفير هو جنهن رڳو سنڌ مان ڌارين راڳ کي نيڪالي نه ڏني پر ڪشادہ دلي سان ڪيترن ئي ماڻهن جي روحن جي تارن ۾ محبت جا ڪنول پوکيا ۽ هو هڪ ثقافتي بڻجي ويو جيتري هشمت هن جي روايتي سنڌي مردانگي واري رعبدار چهري مان بکندي هئي اوتري سندس دل ملائم ۽ نفيس هئي ۽ اها دل ئي جلال جي ڪل ڪائنات هئي جنهن درزڪو ڪم ڪندڙ هڪ پورهيت جي پٽ کي زماني سان ٽڪرائجڻ جو ساس بخشيو نتيجي طور هڪ فرد جلال چانڊئي جي روپ ۾ هڪ اڏول پهاڙ ٿي اڀريو جنهن جي آواز جون للڪارون ڪنهن چيتي جي چينگهاڙ جيان ماحول کي پنهنجي مٺ ۾ وٺي وٺنديون هيون جو90 ۽80 واري عرصي ۾ سنڌ جا بدنام ڌاڙيل ۽ ڪاٽڪو به کيس پنهنجو اڻ ڏٺل ديوتا مڃندا هئا سنڌي شهپر سنڌي ٽوپي بوسڪي ڪپڙا راڊو واچ ته ڄڻ سنڌ ۾ جلال جي سڃاڻپ جا حواله هئا ۽ ڏسڻا واسڻا ماڻهون سندس نقل ڪرڻ ۾ فخر محسوس ڪندا هئا ٽرڪن جي پٺيان سندس رعبدار تصويرون ته اڄ به نمايان نظر اينديون آهن راجستان ۽ ڪاٺياواڙ ۾ به سندس گيت چاھ مان ٻڌا ويندا آهن ايتريون ساريون سڃاڻپون هڪ فرد جي حصي ۾ آيون پر اهو فرد عمر ڀر ان ئي آرزو ۾ رهيو ته سندس محبوب ڪٿي آهي..؟ محبوب جي تلاش هن جي سموري حاصلات هئي عزت شهرت دولت کان سواءِ ٽي شاديون ڪندڙ جلال هي تن جي ٽشنگي آخر تائين اجهي نه سگهي سنڌ جي ڳوٺ ڳوٺ گلي گلي شهر شهر هو پنهنجي آواز جي پڪار سان سڃي زندگي ان پرين جا پار پڇندو رهيو جيڪو بقول سندس ته هن جي بچڻ جي آخري اميد هو. ۽ هن شينهن مڙس جيڪو پنهنجي ڏياءِ ڀرپور بيهڪ جري سنڌ ۾ هڪ جدا سڃاڻپ جو سبب هو اسپتال جي بستري تان آخري بيان به اهو جاري ڪيو ته محبوب ايندو ته آئون چاڪ ٿي ويندس اهو محبوب نه آيو ته جلال به انتظار جي جي واڳ ڇڪي ورتي ۽ سڀ ساز ماٺ ۾ ڇڏي آواز ڏور اڇلي شهرتن جا اعزاز وساري اوچتو ئي عدم جي اونداهين طرف اڏاڻو هليو ويو طنبورا حيرت ۾ رهيا تند سوچندي رهي ته هو ڇا جو ٺهيل هو ۽ هن جي دل ۾ آخر سانت ڇو نه آئي ڊاڪٽرن جي باربار روڪڻ باوجود هو پاڻ کڻائي به محفلن جا ميدان سينگاريندو رهيو شايد ان ڪري ته سندس ڪا صدا من ان انسان جا حواس ٻڌي وٺن جيڪو روايتن جي ڳورين زنجيرن ۾ جڪڙجي ڪٿي رهجي ويو آهي، ۽ پويان جلال جي صورت ۾ هڪ اهڙي پنهنجي عاشق کي ڇڏي ويو آهي جيڪو سانوڻي جي درياھ جيان ٻنا ٻوڙ ڪندو رهندو پر هڪ هنڌ رڪجڻ سندس ڀاڳ جي لڪير ۾ نه هوندو پوءِ واقعي ڦلن جي شهر جي هن ديواني انسان سنڌ جي اداس راتين جي پهرن ۾ اهي گيت ٻُرايا جو آکيرن ۾ ويٺل پکين جو ٽوليون به ٽاھ کائي اڏامي وينديون هيون ۽ دل وارن جي سريرن مان ڄڻ ته ساھ ڇڏائي ويندو هو ماڻهو چوندا هئا هي فنڪار آهي يا ڪو سامي جا جادوگر آهي...! ماڻهن کي منڊڻ سندس کاٻي هٿ جو کيل هو هن پنهنجي راڳ سان روح گرمايا ڌڌڪايون سنڌ اڪيلا انسان سندس صدائن ۾ پاڻ کي تلاش ڪندا هئا ۽ جلال راڳ کي روزي نه پر “راضي” ڪرڻ جو زريعو ڄاتو تڏهن ته وٽس ڪنهن مڪتب جي سند ڪنهن ڪاليج جي ڊگري نه هوندي به لفظن خيالن جا اهي تارون جي خزاني جيترا احساس هئا جن سا هو مريض محبت جو دارون ۽ دوا ڪندو هو لطيف، جانڻ چن، اعجاز سائين، بيدل، راشد مورائي، سچل، حمل، شاھ شريف جهڙن صوفي لاڪوفين جو رموز حقيقت وارو پيغام ۽ ڪلام سندس جيون جو سرمايو هو عام لوڪ جي سادہ مزا جي سبب هو اها به شاعري ڳائڻ جو ڪم کڻندو هو جيڪا مٿس “ فتوائن” جو رستو هموار ڪندي هئي هو بي خوف ٿي سنڌ جي پيڙهيل انسانن جا سڏ ورنائندو هو . بابا سائين مراد علي شاھ سان سندس سالن جي محيط تعلق جي تند کيس اڪثر لاڙ جي انهن اڌورن علائقن ۾ وٺي ايندي هئي جتي کيس نالو لوڪ لاءِ ڄڻ ڪا وڏي بشارت بڻيل هوندو هو هو جڏهن اتر جي اوتن واري ڏينهن ۾ ڏينهن ۾ اسانجي ڳوٺ ۾ ايندو هو ته ميلي وارو سمان مچي پوندو هو هو پنهنجي سانڀر ۾ شهيد بشيرخان قريشي کان سواءِ سنڌ ۾ مون ماڻهن جي محبت جو اهو مقام ٻي ڪٿي ڪونه ڏٺو جيڪو جلال چانڊئي تي متل هوندو هو ماڻهون هڪ ٻي کي لتاڙي سندس هڪ جهلڪ ڏسڻ لاءِ جهاتيون پائيندا هئا ايترين هنگامه آرائين هوندي به مجال جو سندس ک تي ڪو بيزارگي جو تاثر اڀري بابا سندس هٿ وٺي کيس اڪثر اسٽيجن تي ويهاريندو هو ۽ عام ماڻهن کي ٻڌڻ ۽ سانت ٿيڻ لاءِ ٻانهون ٻڌندو رهندو هو اڄ اهو بابا به خدا جي محفل ڏانهن موٽي وڃي نيري ننڊ سٿو.... يادن جا انبار رهجي ويا جلال جي طنبوري جي تار سندائين تپندي رهي ۽ اها ڄڻ هڪ د‎﷡ؤر جي دانهن هئي وقت جي واٽ تي اڄ اهو انسان وکري ويو ته حياتي ۽ موت وچ کڙي ٿيل ديوار برلن جي پويان يادگيريون ائين لڪي ويون جهڙوڪر باک کان پوءِ ستارا لڪي ويا آئون عرصو ٿيو سندس ان اڱڻ جي اداس پٽن تي ناهيان ويو خبر ناهي الاءِ اهو علي حسن ٻٻر ڪٿي آهي جيڪو جلال سان پاڇي وانگر گڏ هوندو هو بابا سائين بهج وڃي آسڻ آرامي ٿيا ميهر فقير به تازو ئي موڪلاڻي ڪئي ۽ خبر پئي ته اهو عبدالڪريم زرداري به موت جي خاموش وادي ۾ وڃائجي ويو جيڪو جلال سان گڏ ج0هن ساز تي آڱريون رکي ڏوهيڙا ڏيندو هو ته ساھ جون رڳو مٺ ۾ اچي وينديون هيون يارن جي ڪاڪ اجڙي وئي هڪ ڀرپوري وقت هو جيڪو پنهنجي سمورين حسناڪين سان اڄ منهنجي سامهون آهي آئون ان مان سوچيان پيو ڪهڙا ڪهڙا منظر کڻان جلال چانڊئي جو ڦلن جي هڪ ننڍڙي شهر کان شروع ٿيل سفر بظاهر ته سندس اوطاق جي اڱڻ ۾ اتي پورو ٿيو جتي سندس وصيت موجب کيس سپردخاڪ ڪيو ويو پر ان سفر جون ڪئي ڪٿائون ڪيئي ڪهاڻيون سنڌ جي گمنام گلين ۾ رهجي ويون آهن جن کي رڳو درد سان ئي دريافت ڪري سگهجي ٿو جلال روحن جو رفوگر هو جنهن چڪندڙ زخمن تي پيار جا پها رکيا ۽ هو حققي آرٽسٽ هو جنهن فن کي ملڪيت ٺاهڻ جو نه پر ماڻهون ٺاهڻ جو محور سمجهو هو پر هن ۾ خود داري جي انتها اها هئي ته مرڻ جي بستري تي به هن سرڪار ۽ ان جي ڪنهن بدبودار کاتي کان بچائڻ جي اپيل نه ڪئي ۽ ها البت هو ان سنهئي سرڪار کي سڏيندو رهيو جيڪا سندس جيئڻ جو جواز هئي ۽ اها ان مڪتب جي ڪرامت هئي جو جلال جو نئون جنم ٿيو هو اهو جلال هيلو ويو ته ڄڻ سنڌ جا اسٽيج اداس ٿي رهجي ويا 25سال سنڌي لوڪ راڳ ۾ پنهنجو انوکو رنگ ڀريندڙ جلال 2001ع ۾ وڇڙيو ته ڌرتي جا ميلا ۽ محفلون به ڄڻ پاڻ سان گڏ کڻي هليو ويو ۽ پويان رهجي وئي سندس اکين جهڙي اداسي جيڪا زخمي لونج وانگر ڪرلائي ٿي ته جلال جا آلاپ هنج ٿي اڏامن ٿا جلال ٻيهار ته ناهي اچڻو پر سنڌ کيس زمانن جا زمانه ڳوليندي هڪ مذهبي جنونيت ۾ ورتل اها سنڌ جنهن سندس موت تي “شڪراني” جا بيان ڏنا هئا پر اها سنڌ صفا ننڍڙي آهي جلال سان محبت ڪندڙ سنڌ وڏي ويڪري ۽ لامحدود آهي اها سنڌ جلال جي يادن کي جيءِ ۾ لڪايو ويٺي آهي اهي ماڻهو جن جي وهائن جي مختلف ۾ جلال ڳائي آيو اهي اڄ به آلين اکين سان فخر مان چوندا آهن ته اسان جي پرڻي ۾ جلال غضب جي محفل ڪئي هئي، ۽ سانگهڙ جا اهي ڪولهي به کيس ساريندا هوندا جن بابا کي ٻڌايو هو ته جلال هڪ اعلى آفيسر جي پٽ جي شادي ڇڏي اسانجي غريباڻي ڪاڄ ۾ آيو مذهبي مهندارن لاءِ جلال هڪ “شامت” هو سنڌ جي نام نهاد اديبن لاءِ جلال هڪ “ونگر” فنڪار هو پر هارين پورهيتن ڪڙمين ۽ ڪاسبين لاءِ جلال آڌي جي اڪيلائن ۾ جاڳ جو ڀاڳ هو هڪ آٿت ۽ اُتساھ هو جنهن جي سرن جي سرگم تي ستارا به الهي اچي سندس آنڱرين کي چمندا هئا موڪري ڇاتي سرميانڪ اکين وڏن شهپرن ۽ خوبصورت ٽوپي پاتل ان مرڪندڙ انسان کي ڀلا ڪئين ٿو وساري سگهجي جهنجون ڪچهريون چند جو واس هونديون هيون جهنجا ٽهڪ بانسري جا آلاپ ۽ لفظ ريشم مان ٺهيل هوندا هئا سندس پڄاڻا ڪيترائي جڳاڙي جلال جمنا پر سندس “جلال” جون جهلڪيون ڪٿي به نظر نه آيون هو سندان امر اواز ۽ آلاپن سان وڃي مٽي ماءُ جي ڪڇ ۾ ستو آئون سنڌ جي هن البيلي راڳي ۽ بابا جي دوست کي اکين جا ڌيئا ٻرڻ تائين ياد ڪندو رهندس......

 

مهرباني ادا سليمان

 

ورسي تي سنڌ سلامت پاران بهترين ڀيٽا، سنڌ سلامت واحد پليٽ فارم آهي جتان سنڌ جي هر هڪ ماڻڪ کي سانڍي رکيو ويندو آهي..بهترين

 

جلال چانڊيو يڪتاري چپڙي جو بادشاھ اڄ به سنڌي وڏي شوق سان جلال کي ٻڌندا آھن

 

سنڌي موسيقي جو بي تاج بادشاهه جلال چانڊيو جي ورسي جي مناسبت سان

ابراهيم لاشاري (وارهه )

ايڏي دير ڪري ڇوٿا يار اچو نه ڪي سار لهو ڪو مئو يا بچو

جلال چانڊيو سنڌ جو اهو فنڪار هو جنهن پنهنجي آواز ۽ انداز سان سر سنگيت ۾ نرالو نالو ڪمايو رب پاڪ سندس سريلي آواز جو مالڪ بڻايو هو ، سندس مقبوليت ۾ اڄ تائين ڪو به سرسنگيت جو فنڪار يڪتاري چپڙي ۾ مٽ ثاني ناهي .اڄ ڏهين جنوري سال 2017 جي تاريخ هر پرستار ، سر سنگيت سان سلهاڙيل ماڻهن لاءِ ڏک جي گهڙي هوندي ڇو جو سندس ساهه جو سڳو انهي تاريخ تي 16 سال اڳ ٽٽي پيو هو ،سندس واقفيت هن طرح آهي

هن سونهن ڀري سر زمين سنڌ بيشمار ولين، بزگن، شاعرن، اديبن، دانشورن، فنڪارن ۽ اهلِ دل انسانن کي وقتن به وقت جنم ڏنو آهي جن پنهنجي حڪمت، ڏاهپ، محنت ۽ مروت سان پنهنجو نالو ڪڍيو آهي اهڙن نرالي شخصيت سنڌ جو هي عوامي فنڪار جلال خان چانڊيو ولد حاجي فيض محمد چانڊيو سن 1944ع ڌاري ڳوٺ هڙپال جو هٽ ڀرسان شهر ڦل جي ضلعي نوشيروفيروز ۾ جنم ورتو، سنڌ جي عوامي راڳي ننڍي هوندي اسڪول ويو مگر نصابي تعليم سان ايتري دلچسپي نه لڳي هڪ ٻه درجو پڙهي پڙهڻ کان بس ڪيائين، ننڍ پڻ کان وٺي نينهه سندس راڳ سان جڙيل هو سندس پِيءَ حاجي فيض محمد چانڊيو راڳ ڳائڻ کان جهليندو هو ته پٽ راڳ نه ڳاءِ پر جلال چانڊيو راڳ جي آواز جي دنيا ۾ رنگ جي ريٽو ٿي ويو ۽ وڏن جي روڪ جي ڪا به پرواهه نه ڪيائين، رياضتون ڪندو ڪندو نيٺ وڃي اعليٰ درجي جي مقام تي پهتو، جلال چانڊيو پهريان سندس مورو شهر کان اوڀر طرف مصر واهه ۾ ٻڪرين جي ڌڻ سان جهنگ وڃي مال چارڻ شروع ڪيو جهنگ ۾ ٺڪرين جون چپڙيون ٺاهي پنهنجي منهن جهونگاريندو هو، ٿورو جوان ٿيو ته سندس پيءُ حاجي فيض محمد چانڊيو نوان جتوئي جي شهر هڪ درزڪي دڪان تي ڪم سکڻ لاءِ ڇڏيو هو ٻه ٽي سال درزڪو ڪم سکي پورو ڪيائين درزڪو ڪم سکڻ دوران جلال الدين چانڊيو غلط صحبت جي ور چڙهي ويو درزڪو ڪم ڇڏي چوريون ڪرڻ شروع ڪيائين ڪيترائي ڀيرا پوليس ٻڌي مارون به ڏنيون ۽ پوءِ اوچتو عشق لڳي ويس سڀ ڪم ڇڏي راڳ ڳائڻ شروع ڪيائين سندس راڳ سيکارڻ ۾ پهريون استاد پڦاٽ سائينداد هو جنهن وٽ وٺ راڳ سکيو ۽ تنهن بعد احسان علي فقير به راڳ سيکارڻ ۾ مدد ڪئي بعد ۾ هن مشهور سيبتي فنڪار باقاعده پنهنجي استاد علي گل مهر کان راڳ جو ڳانو ٻڌرايو استاد علي گوهر مهر تعلقه ميرپور ماٿيلي ضلعي گهوٽڪي جو رهواسي هو جيڪو ان وقت موري شهر ۾ رهندو هيو، جنهن چپڙي يڪتاري وڄائڻ جا سڀ گر سيکاريا پهريان پاڻ پنهنجي استاد سان گڏ ڳائيندو هو ۽ بعد ۾ استاد جي اعجازت سان 1973ع ۾ هن جدا ڳائڻ شروع ڪيو يڪتاري چپڙي تي ڳائڻ واري نرالي انداز سان ٻڌندڙن جي دلين تي راڄ ڪرڻ لڳو جلال چانڊيو يڪتاري چپڙي تي ڳائي پنهنجي سريلي انداز ۽ سوز واري آواز ۾ ڳائي محفل ۾ ويٺلن ماڻهن کي مدهوش بڻائي ڇڏيندو هو جڏهن جلال چانڊيي نئون نئون ڳائڻ شروع ڪيو هو ته ان وقت سنڌ جي ڳوٺن ۽ شهرن ۾ اردو ۽ پنجابي زبان جي ڳائيندڙن جي مقبوليت عام هوندي هئي جلال چانڊيو جي انوکي انداز انهن غير سنڌي فنڪارن جي سنڌ مان يڪتاري چپڙي جي نئي انداز سان پڄاڻي ڪري ڇڏي جنهن کان پوءِ مٿس شهرت، عزت، دولت جي ديوي مهربان ٿي ۽ کيس سنڌ جي جهر جهنگ ۾ مشهوري ماڻي ان ڪري اڄ ڏينهن تائين کيس سنڌي موسيقي جو بي تاج بادشاهه سڏيو وڃي ٿو. جلال چانڊيو پنهنجي فن جو سڀ کان پهريون مظاهرو سيد قبول شاهه جي درگاهه تي ڳوٺ ڀرسان ڪيو هو جتي سندس درگاهه جي گادي نشين سيد نور محمد شاهه دعا به ڪئي هيس ته: جلال چانڊيو تون ڳائي تنهنجي پويان دنيا رلندي واقئي ٿيو به ائين. جلال چانڊيو زندگي ۾ پهريو ڪلام پنهنجي استاد علي گل مهر اڳيان ڳايو هو تنهنجا ٻول هيان، “اڄ سڃاڻي ڪو نه ٿو ڪو ڏهاڙو ياد ڪر دل سڙي وئي يار جاني دل سڙي جو داد ڪر” جلال چانڊيو کي راڳ جي ڄاڻ نالي ماتر هئي پر سندس قسمت جو ستارو اوروج تي هيو، راڳ ۾ سندس جيتري شهرت ملي ايتري وڏن وڏن گوين کي به نه ملي سگهي. ريڊيو پاڪستان کي انٽرويو ڏيندي ٻڌايو هو ته آءُ هڪ دفعي سمن سرڪار جي ميلي تي ڳائي رهيو هيس ته جتي ٻيا به ڪيترائي ڳائڻا استاد منظور علي خان، سليمان شاهه، مٺو ڪڇي، ڪزبانو به راڳ پئي ڳايو هنن سڀني جو راڳ کليل ۽ عام پٽ تي هيو ۽ منهنجو راڳ 10 روپيه ٽڪيٽ تي هيو جيڪا ان وقت 10 رپيا تمام گهڻا هيا جيڪي راڳ جا ڄاڻو ماڻهون هنن عظيم سريلن فنڪارن ڏي لڙي به نه پئي ويا مگر مون جڏهن ڳائڻ شروع ڪيو ته رش ايتري وڌي وئي جو ٽڪيٽن تي لٺ پئي لڳي، صبح ٿيو استاد منظور علي خان مونکي گهرايو ته جلال کي ڏسان مونکي چيائين ته جلال راڳ ڳائڻ جي ڄاڻ ڪجهه به ڪو نه اٿئي پر تنهنجي بخت کي سلام آ، جلال چانڊيو ٻڌايو ته مون هٿ ٻڌي استاد منظور علي خان کي چيو ته راڳ جو علم ۽ ڄاڻ برابر اوهان وٺ آهي پر بخت وري اسان جو الله سٺو ڪيو آهي استاد دعا ڪجو. جلال چانڊيو جو حافظو به تمام بهتر هوندو هو معمولي تعليم هوندي کيس نون پراڻن سوين شاعرن جا هزارين ڪلام، ڪافيون، گيت، غزل، وايون، ڏوهيڙا ۽ بيت وغيره ياد هوندا هئا، اڄ جا اڪثر فنڪار راڳ ڳائڻ محل پنهنجي سامهو شاعرن جي شاعري جا ڪتاب جا ڪاپيون کولي ويهندا آهن مگر جلال چاڊيو جڏهن به ڳائيندو هيو ته دل جا دفتر کولي ويهندو هيو، جنهن منجهان پريت جا پنا پئي پڙهندو هو هڪ ٻئي ٻويان ڪلامن جي برسات وسائيندو هيو، جلال چانڊيو جي آواز ۾ ٿوري ڏڪڻي، گرج ۽ تيزي هوندي هئي هڪ ڀيري جلال چانڊيو کان ڪنهن سوال ڪري پڇو ته سائين اوهان ايڏو تڪڙو ڇو ٿا ڳايو؟ جواب ۾ جلال الدين وراڻيو ته جيڪڏهن ڪنهن جي گهر کي باهه لڳي ته ڇا هون هوريان هوريان باهه وسائڻ لاءِ ويندو ظاهر آهي ته هون ڀڃندو ۽ ڊڪندو ويندو، منهنجي اندر به عشق جي باهه لڳل آ جيڪا مون ۾ تيزي ۽ مستي پيدا ڪري ڇڏي ٿي. جلال چانڊيو انهن ڳائڻ منجهان هو جن جي مڃتا کي ڏسي ريڊيو پاڪستان کيس آواز رڪارڊ ڪرائڻ تي مجبور ٿي پيو، جنهن زماني ۾ جلال چانڊيو ريڊيو تي آيو هو ته ان وقت ريڊيو تي اچڻ تمام ڏکيو ڪم هوندو هيو رڳو گويا، استاد، ڳائڻا ئي اچي سگهندا هيا پر جلال چانڊيو هڪ انٽرويو ۾ ٻڌايو ته ريڊيو پاڪستان تي جي پروڊيوسرن وٽ ڪيترا ئي ڀيرا ويس مگر نٽائي ڇڏيندا هيا ۽ چوندا هيا بابا وري ڪڏهن اچجائين پوءِ ريڊيو تي وڃڻ ئي چڏي ڏنم جلال چانڊيو انٽرويو ۾ وڌيڪ معيار ڏيندي ٻڌايو ته دل دل ۾ چيم ته جاتي ڪاٿي ٻاهر بر ٿر جلال چانڊيو هيئي مشهور ٿي ويو آهين سنڌ جي هر شهر واهڻ ڪيتريون ئي ڪيسيٽيون وڄن ٿيون ريڊيو وارن کي ڇو ايلاز ڪيون. ان ٽائيم غلام حسين شيخ پروڊيوسر حيدرآباد کان نواب شاهه پئي آيو ته روڊن رستن ۽ جنهن شهر مان پئي گذريو ته منهنجي ڪيسيٽ پئي وڳي رستي تي ڪافي ماڻهن کان پڇائي ته هي ڪهڙو فنڪار آهي ماڻهن ٻڌايس ته هي جلال چانڊيو آ، ۽ پوءِ نواب شاهه مان منهنجي ايڊريس وٺي خط لکيائين ته مشتر جلال چانڊيو مونسان حيدرآباد اسٽيشن تي ملي وڃ، مان ڪجهه ڏينهن بعد حيدرآباد اسٽيشن تي ويس پروڊيوسر غلام حسين شيخ سان دعا سلام ڪرڻ کان پوءِ پڇائين ته پهرئيان جلال چانڊيو ريڊيو تي ڇو نه پئي آئي ٻڏايو مانس ته ڪيترائي ڀيرا آيو هيس پر قبول ڪو نه پئي ٿيس، جلال چانڊيو 1980ع ڌاري ريڊيو پاڪستان حيدرآباد تي ڪلام رڪارڊ ڪرائي پنهنجي فن جو مظاهرو ڪيو جنهن جا ٻول “ منهنجي دل اوهان سان الائي ڇو اڙي آ” جنهن جو شاعر محمد فقير هو، جلال چانڊيو شاعرن مان جن شاعرن جو ڪلام ڳايو انهن ۾ دنيا جي عظيم شاعر شاهه عبدالطيف ڀٽائي رح، حضرت سچل سرمست رح، استاڊ بخاري، طالب الموليٰ، عبدالخالق عبد، غلام حيدر گجو، غلام حسين ڪليري، علي گل رند، راشد مورائي، دادن فقير، حمل فقير، محمد فقير کيٽاڻ، پيرل قمبر، انور قمبراڻي، علي حسن ٻٻر، مراد علي شاهه، عبدالغفور، ميهر فقير لند ۽ ٻين ڪيترن ئي شاعرن جي ڪلام کي سنڌي سرائکي، اردو، پنجابي ۽ براهوي ۾ ڳائي پاڻ نڀايو. 1970ع جي ڏهاڪي ۾ سندس پهرين ڪيسيٽ پارس ڪمپني ڪڍي جنهن کي ريڊيو پاڪستان جي مشهور پروڊيوسر اڳوڻي اسٽيشن ڊائريڪٽر ريڊيو پاڪستان لاڙڪاڻو جهانگير قريشي پروڊيوس ڪيو ان ڪيسيٽ جو مشهور نغمو “ هل نه مٺو ايڌي لوڌ ڪري منهنجي جانب جان جلائي ٿو” تمام گهڻو مقبول ٿيو ۽ ان بعد کيس بيشمار ڪيسيٽيون به آيون، جن جو تعداد 10 کان 15 هزار ٻڌايو پيو وڃي. قداور جسم بت ڀريل ويڪري ۽ سهڻي چهري تي ڪارا نڀو ٿلها ۽ وڏا ڇهپر مٿي تي هيرن سان جڙيل سنڌي ٽوپي ۽ پوشاڪ ۾ ملبوس جلال چانڊيو جڏهن هٿ ۾ سنڌ جو قديم ساز يڪتاو ۽ ٻئي هٿ ۾ چپڙي کڻي اسٽيج تي ويهي پنهنجي مخصوص انداز ۾ ڳائڻ شروع ڪندو هو ته ماڻهن سان گڏو گڏ وڻ ٽڻ، پکي پکڻ به جهومندي محسوس ٿيندا هئا ۽ مٿان سندس پئيسن جي برسات پئي وسندي هئي، هن عوامي راڳي سنڌي فلمن ۾ به پڻ ڪلام رڪارڊ ڪرايا جن ۾ فلم جلال چانڊيو، فلم اميد ۽ فلم حيدر خان شامل آهن، جلال چانڊيو پاڪستان سنڌ جو واحد پهريو فنڪار آهي جنهن پنهنجي زندگي ۾ 1985ع ۾ شاهه اسد جي ٺهيل فلم جلال چانڊيو ۾ پنهنجو رول پاڻ ادا ڪيو ان فلم ۾ سندس ايوارڊ سان به نوازيو ويو، جلال چانڊيو کي سندس فني خدمتن عيوض انعام ۽ اعزاز پڻ مليا آهن جن ۾ سنڌ سرڪار عبدالحميد آخوند 1999 ع ۾ لطيف ايوارڊ ڏئي لطيف سائين جي 256 هين عرس مبارڪ تي نوازيو، عوام طرفان به سندس قدرداني ڪندي لاڙڪاڻي جي گوپانگ برادري پاران کيس سونو تاج پارايو ويو هو، جلال چانڊيو پٺيان اڄ تائيس سندس ڪيترائي فنڪار پنهنجا نالا تبديل ڪري سندس نالي پٺيان پاڻ کي ننڍو جلال، گرم جلال، سهڻو جلال، ۽ آخري جلال وغيره سڏائي سندس آواز جي نقل ڪري سندس ڳايل ڪافيون ۽ ڪلام ڳائي رهيا آهن، هن وقت سندس شاگردن مان ممتاز چانڊيو عرف آخري جلال جيڪو درگاهه شاهه گودڙيو لڳ فريدآباد تعلقه ميهڙ جو رهاڪو سندس شاگردن ۾ عوامي راڳي طور اڀري آيو آهي آخري جلال چانڊيو کي سندس جلال چانڊيو خدئي لقب سان نوازيو هيو ڇو جو جڏهن جلال چانڊيو گردن جي بيماري ۾ مبتلا ٿيو هو ته سندس شاگردن مان آخري جلال سندس بيماري ۾ سار سنڀال رکيو پئي آيو درگاهه سعيدي موساڻي لڳ راڌڻ اسٽيشن تي اٽڪل هڪ هفتو جلال چانڊيو سنڌ جو هي عوامي راڳي زيارتون ڪندو رهيو نيٺ بيماري بيوس ڪري ڇڏيس پاڻ کي هن عوامي راڳي ڪراچي سول هاسپيٽل S.I.U.T ۾ کڻائي پاڻ کي داخل ڪرايو آخري جلال چانڊيو پڻ مسلسل پنهنجي استاد جي خدمت ڪندو رهيو ان عيوض جلال چانڊيو سندس ڳانو ٻڌي ۽ چيائينس ته پٽ اڄ کان وٺي تون آخري جلال آهين. هي عظيم فنڪار پنهنجي زندگيءَ ۾ ٽي شاديون ڪيون جن مان ٽي پٽ قلندر بخش چانڊيو، دلبر چانڊيو ۽ نادر چانڊيو ۽ هڪ نياڻي جي اولاد هيس، هن عظيم فنڪار مسلسل گردن جي بيماري جي ور چڙهي ويو سندس بيماري زندگي جو ساٿ نه ڏنو آخر ڪار 57 سالن جي ڄمار ۾ جلال چانڊيو 15 شوال 1422هه مطابق 10 جنوري 2001 اربع جي ڏينهن تي سول هاسپيٽل ڪراچي ۾ لاڏاڻو ڪري ويو. سندس مڙهه مٿان پرستارن ۽ دوستن چار هزار کان مٿي اجرڪ رکيا، سندس موت جي خبر ڏيهي ميڊيا کان سواءِ بي بي سي اردو سروس تي به نشر ٿي سندس جي ياد ۾ هي ڪلام نشر ڪيا جن جا ٻول هيا “دل تي هٿ رک يار دل پئي دڙڪدي اي” “دل دل سا ملي ٿيو ڌماڪو” نشر ڪيو، سندس آخري آرام گاهه مورو شهر ڀرسان ڳوٺ جلال چانڊيو ۾ آهي جتي هر سال پرستار وڏي انگ ۾ گڏ ٿي سندس جي ياد ۾ ورسي ملهائيندا آهن.
​