سيد بشارت حسين
سينيئر رڪن
نثري ترجمو
[شاهه عبداللطيف ڀٽائيءَ جي سر مارئيءَ تي ٻڌل بينظير ڀٽي جي شاعري جلاوطنيءَ جي دؤر ۾ بينظير پاڻ کي باندياڻي ظاهر ڪري، انگريزيءَ ۾ نثري شاعري ڪري، اسڪرپٽ زيبسٽ جي انچارج ڊاڪٽر سليمان شيخ ڏانهن موڪليو هو، جنهن سنڌيءَ ۾ ترجمو ڪرڻ لاءِ تاجل بيوس کي ڏني هئي هتي اُن انگريزي شاعريءَ جو نثري ترجمو ڏجي ٿو]
جڏهن ”ڪُن“ چوڻ سان هيءُ جهان اڃان خلقيو ئي نه ويو هو
جڏهن آدم کي اڃان صورت ئي نه ملي هئي
تڏهن کان مارُن سان منهنجو رشتو هو
جڏهن مون خالق جو آواز ٻڌو
هڪ مِٺو ۽ صاف آواز
منهنجي دل مان ”لبيڪ“ جو آواز نڪتو
۽ منهنجو سنڌ جي زمين سان ڳانڍاپو قائم ٿيو
جڏهن اسان سڀ ”وحدانيت“ ۾ سمايل هئاسون
منهنجو سنڱ، سياپو تڏهن کان شروع ٿئي ٿو
منهنجي مقدر ۾ جلاوطني لکيل هئي
پر مان پنهنجي وطن کي دل جي ڌڙڪڻ کان به ويجهي آهيان
سوچيان ٿي ته مان آزاد ٿي، ڪڏهن پنهنجي
جنم ڀومي لاڙڪاڻي موٽنديس
مان ڏاڍ جي ڏهاڙن ۾ هتي آيس
شال مان چؤماسن ۾
عوام جي پيار ۽ پاٻوهه سان
خوشيون کڻي موٽي وڃان
ڌڻي شال ائين نه ڪري، جو جلاوطنيءَ ۾
منهنجي جيجل ماءُ وڌيڪ ناساز رهي
ائين نه ٿئي جو هوءَ ذهني ڪشمڪش جي
ڄار ۾ ڦاسي وڃي.
مان ڏينهن رات خوابن ۾ ٿي گذاريان
ته من ڪا سنگهارن جي سُڌ پوي
مان خوابن ۾ اباڻن جي قاصد جو انتظار
پئي ڪيان
اها خبر ڪڏهن ايندي
جڏهن مان هِتان کان هُت پهچنديس؟
منهنجي دل جو جواب ڪير ڏيندو!
سچ پچ مان قدرت جي آزمائش مان
گذري رهي آهيان
او، خدا! مان اُن قاصد لاءِ اٻاڻڪي آهيان،
جنهن جي اچڻ سان
مان جتان جي آهيان، اتي ئي پهچنديس
جڏهن ته جابر کي ته ان جو انت ئي ڪونهي
منهنجي وارن جي سفيد چڳن مان
منهنجي چهري جي اداسي ۽ ڪمزوري
جهلڪي رهي آهي
مان پنهنجن سيڻن ڏانهن وڃڻ چاهيان ٿي
ڌڻي شال منهنجي لوئيءَ
۽ منهنجن ماروئڙن جي لڄ رکي.
اي خدا! ائين نه ٿئي جو جلاوطنيءَ ۾
منهنجي ماتا جي طبيعت وڌيڪ ناساز ٿئي
جنهن جي دل پنهنجن شهيد پٽن لاءِ روئيندي رهي ٿي
خدا! سڀ کان پهريائين منهنجي امان جيجل کي
پنهنجي جنم ڀومي نصيب ڪر
الا، منهنجو وَرُ ڪٿي آهي؟
ڪٿي آهن سندس زندگيءَ جون بهارون
حُسن، جمال؟
هو زندان جي ديوارن ۾ بند آهي،
هو عدالت جي ڪٽهڙي ۾ بيٺل آهي
عادل ڏڪي رهيا آهن
همتون گم ٿي چڪيون آهن
لالچون ماڻهوءَ جي نيڪي ۽ ناموس کان وڌيڪ اهم آهن
جنهن لاءِ ماڻهو جانِ به قربان ڪرڻ لاءِ تيار آهن
اي وطن!
منهنجي صحت جُهري چڪي آهي
منهنجي خوشي اڏامي وئي آهي
پر پوءِ به
عوام جي وڃايل حقن وٺڻ لاءِ ۽
ويڙهه جاري رکڻ لاءِ منهنجي دل مضبوط آهي
زماني خاطر ٻچن خاطر ۽ پاڻ لاءِ
هر ڏهاڙي مان چپن تي مرڪ آڻيان ٿي
منهنجا ٻچا، مون کان سوال ٿا ڪن
امان! اسان وطن ڪڏهن ورنداسون؟
مان جواب ٿي ڏيان!
انصاف ماڻهن جي دلين مان اڏامي وڃي
وحشين جي سينن ۾ سُڪون
پذير ٿيو آهي
مان کين ٻڌايان ٿي:
اسان تڏهن ٽهڪ ڏينداسون
اسان تڏهن کائينداسون
جڏهن آزاديءَ جا زنجير خلاص ٿيندا
مان غريب عوام جي نقصان تي سوچيان ٿي
جو عوام فوجي فاتحن جي جُوتن بدران
چمڪندڙ مقدر جي لائق آهي
زمينون ٺوٺ ٿي چڪيون آهن
پاڻيءَ لاءِ ماڻهو دعائون گهري رهيا آهن
فصل تباهه ٿي چڪا آهن
چوپايو مال مري رهيو آهي
پورهيت طبقي کي گهر رواني ڪرڻ ڪري
چُلهيون ٿڌيون ٿي چڪيون آهن،
پر پوءِ به، زمين لاءِ خواهش وڌي آهي
وڏن ماڻهن لاءِ محل، ماڙيون
۽ سرڪاري گهر کوڙ
هڪ نه، پر ٻه، ٻه گهر
بُکن ۾ ماڻهو لُٽجي رهيا آهن
ملڪ جي صاف چهري کي داغدار بڻايو پيو وڃي
آڱرين جا نشان ورتا وڃن ٿا
عابد خوف ۽ خطري ۾ رهن ٿا
ماڻهن کي بي گهر ڪيو ٿو وڃي
فوجي
سپاهي برفاني پهاڙن کي خدا حافظ چئي رهيا آهن
پهاڙن ۽ صحرائن ۾
شاعر ويل وقت کي واکاڻي رهيا آهن
اهو وقت جڏهن وطن ۽ وطن واسين جو احترام ڪيو ٿي ويو
اهو وقت سنڌ جي مارئي بينظير جي
حڪمرانيءَ جو وقت هو،
شاگرد روزگار حاصل ڪرڻ جي اوسيئڙي ۾
ڪوماڻل چهرن سان علم
پرائي رهيا آهن
جي ان خوف ۾ ٿا رهن ته
هو بيروزگاري ۽ غربت جي گهاڻي مان
پاڻ کي ڪڏهن آزاد ڪرائيندا
ڇاڪاڻ ته سندن نوڪريون
پينشن کڻندڙ فوجين کي ڏنيون ٿيون وڃن
خاڪي ورديءَ وارن لاءِ
هڪ پينشن ناڪافي آهي
ٻه نوڪريون، ٻه پگهارون ۽ ٻه پينشنيون
رٽائر ٿيل خاص خاڪي ورديءَ وارن لاءِ ضروري آهن
ڇاڪاڻ ته آمريت ئي خاڪي پوش جرنلين جي
خواب جي ساڀيان آهي
انگريز گذريل صديءَ ۾ ملڪ خالي ڪري ويا
سندن جاءِ خاڪي پوشن اچي ڀري آهي
بابا سائين تمام جلد گذر ڪري ويو
جنهن کي ايمبولينس ذريعي ڪراچي آندو ويو.
اهو ڏينهن اچڻ وارو آهي
جڏهن ظالم هليا ويندا
جمهوري راءِ اسان کي آزادي وٺي ڏيندي
تارازي وري هٿ ۾ ايندي
جڏهن ماڻهن جو اعتماد يقيني بڻايو ويندو
تڏهن سرِعام رقص ڪيو ويندو
گيت ڳاتا ويندا
ٽهڪ هوا ۾ اڏامندا
ماڻهو پنهنجي قسمت جو جشن ملهائيندا
لاڙڪاڻا!
منهنجي پياري جنم ڀومي!
منهنجي دل گلاب جي خوشبوءِ سان معطر آهي
ائين ٿو لڳي،
ڄڻ ٿر تي تازو مينهن وٺو آهي ۽
فطرت وڻن کي ڌوئي صاف ڪري ڇڏيو آهي
پري، گهڻو پري
مان هڪ رنگ محل ۾ رهان ٿي
پر مون کي پنهنجي سرزمين
پهاڙي پيچرن
خوفناڪ رستن جي سفر
جهنڊن
پنهنجي وطن جي پريشان چهري کي
ٻهڪندڙ چهري ۾ مٽائڻ جي ياد ستائي رهي آهي
مان پنهنجي گهر ۾ ساهه کڻڻ چاهيان ٿي
هڪ آزاد ۽ ڇوٽڪاري وارو ساهه
منهنجو روح هڪ هنڌ تي آهي
۽ منهنجو جسم ٻئي هنڌ تي
منهنجي دل ڇيهون، ڇيهون ٿي چڪي آهي
چونڊون هڪ ڪوڙو ۽ ڌوڪو هو
واعدن جو تماشو هو
مهم جوئيءَ تي اربين روپيا خرچ ڪيا ويا
جنهن مان جمهوريت جي بهاني
آمريت ملي
هن کيڏ کي يورپين يونين ۽ گڏيل جماعتن جي جماعت
گند ڪچرو سڏيو
پيتيون ڪُوڙن ووٽن سان ڀريون ويون
بيلٽ پيپر، پرزا پرزا ڪيا ويا
عوام جي راءِ تي
گيدي ٻهروپين وطن پرستيءَ جي ويس ۾
ڪئنچي ڦيري ڇڏي
صدارتي محل گند جو ڍير بڻجي چڪو آهي
هڪ اُها جاءِ، جا
غربت جي گندي پاڻيءَ سان گهيريل آهي
ايل ايف او مهاراجا کان ڪپڙا لهرائي ورتا آهن،
اهي ڪپڙا هاڻي پارليامينٽ کي پائڻ گهرجن
جنهن ۾ ملڪ جو آئين ۽
عوام جي راءِ لپيٽيل آهن
ٺريل خاڪ مان
سيمرغ (Phoenix) پيدا ٿيندو
۽ ائين عوامي طاقت وري جنم وٺندي
مان غريبن جي ٻارن لاءِ سکيا جا مرڪز، تعمير ڪرائينديس
جن وسيلي پوڙهن ۽ نوجوان نسل کي
عظمت، اميد ۽ تحفظ ڏياريو ويندو
اسان ويران وسندين ۾
عمارتون جوڙائينداسون
۽ ائين وطن عزيز جي مائرن ۽ ڀينرن
جي اکين جا ڳوڙها خشڪ ڪنداسون
سنڌواسيو!
مُنهن مٿو نه پِٽيو
اسان جي تقدير اسان جي هٿن
اسان جي صدائن ۽ اسان جي عزم ۾ آهي
اسان غلط ڪم کي رد ۽ سٺن
ڪمن کي ڇاتيءَ سان لائي سگهون ٿا
اسان ڪوڙ کي رد ۽ سچ کي واپرائي سگهون ٿا
زندگيءَ جا ٻه رستا آهن
اطاعت جو رستو
عزم استقلال جو رستو
ويسر جو رستو، مايوسيءَ ڏانهن وٺي وڃي ٿو
ياداشتن وارو رستو عظمت ڏياري ٿو
ظلمت اڳيان،سچ، انصاف ۽ حقوق العباد جي مشعل
روشن ڪرڻ امر حقيقت آهي
اهو ياد ڪندي ته:
ڪابه شيءِ رهڻي ناهي
هر شيءِ اچڻي وڃڻي آهي
ظالم حڪمرانن جا هي ڏهاڙا
به ائين گذري ويندا جيئن
اڳين ظالمن جي پيرن جا نشان به گم ٿي چڪا آهن
عوام جي ذ
[شاهه عبداللطيف ڀٽائيءَ جي سر مارئيءَ تي ٻڌل بينظير ڀٽي جي شاعري جلاوطنيءَ جي دؤر ۾ بينظير پاڻ کي باندياڻي ظاهر ڪري، انگريزيءَ ۾ نثري شاعري ڪري، اسڪرپٽ زيبسٽ جي انچارج ڊاڪٽر سليمان شيخ ڏانهن موڪليو هو، جنهن سنڌيءَ ۾ ترجمو ڪرڻ لاءِ تاجل بيوس کي ڏني هئي هتي اُن انگريزي شاعريءَ جو نثري ترجمو ڏجي ٿو]
جڏهن ”ڪُن“ چوڻ سان هيءُ جهان اڃان خلقيو ئي نه ويو هو
جڏهن آدم کي اڃان صورت ئي نه ملي هئي
تڏهن کان مارُن سان منهنجو رشتو هو
جڏهن مون خالق جو آواز ٻڌو
هڪ مِٺو ۽ صاف آواز
منهنجي دل مان ”لبيڪ“ جو آواز نڪتو
۽ منهنجو سنڌ جي زمين سان ڳانڍاپو قائم ٿيو
جڏهن اسان سڀ ”وحدانيت“ ۾ سمايل هئاسون
منهنجو سنڱ، سياپو تڏهن کان شروع ٿئي ٿو
منهنجي مقدر ۾ جلاوطني لکيل هئي
پر مان پنهنجي وطن کي دل جي ڌڙڪڻ کان به ويجهي آهيان
سوچيان ٿي ته مان آزاد ٿي، ڪڏهن پنهنجي
جنم ڀومي لاڙڪاڻي موٽنديس
مان ڏاڍ جي ڏهاڙن ۾ هتي آيس
شال مان چؤماسن ۾
عوام جي پيار ۽ پاٻوهه سان
خوشيون کڻي موٽي وڃان
ڌڻي شال ائين نه ڪري، جو جلاوطنيءَ ۾
منهنجي جيجل ماءُ وڌيڪ ناساز رهي
ائين نه ٿئي جو هوءَ ذهني ڪشمڪش جي
ڄار ۾ ڦاسي وڃي.
مان ڏينهن رات خوابن ۾ ٿي گذاريان
ته من ڪا سنگهارن جي سُڌ پوي
مان خوابن ۾ اباڻن جي قاصد جو انتظار
پئي ڪيان
اها خبر ڪڏهن ايندي
جڏهن مان هِتان کان هُت پهچنديس؟
منهنجي دل جو جواب ڪير ڏيندو!
سچ پچ مان قدرت جي آزمائش مان
گذري رهي آهيان
او، خدا! مان اُن قاصد لاءِ اٻاڻڪي آهيان،
جنهن جي اچڻ سان
مان جتان جي آهيان، اتي ئي پهچنديس
جڏهن ته جابر کي ته ان جو انت ئي ڪونهي
منهنجي وارن جي سفيد چڳن مان
منهنجي چهري جي اداسي ۽ ڪمزوري
جهلڪي رهي آهي
مان پنهنجن سيڻن ڏانهن وڃڻ چاهيان ٿي
ڌڻي شال منهنجي لوئيءَ
۽ منهنجن ماروئڙن جي لڄ رکي.
اي خدا! ائين نه ٿئي جو جلاوطنيءَ ۾
منهنجي ماتا جي طبيعت وڌيڪ ناساز ٿئي
جنهن جي دل پنهنجن شهيد پٽن لاءِ روئيندي رهي ٿي
خدا! سڀ کان پهريائين منهنجي امان جيجل کي
پنهنجي جنم ڀومي نصيب ڪر
الا، منهنجو وَرُ ڪٿي آهي؟
ڪٿي آهن سندس زندگيءَ جون بهارون
حُسن، جمال؟
هو زندان جي ديوارن ۾ بند آهي،
هو عدالت جي ڪٽهڙي ۾ بيٺل آهي
عادل ڏڪي رهيا آهن
همتون گم ٿي چڪيون آهن
لالچون ماڻهوءَ جي نيڪي ۽ ناموس کان وڌيڪ اهم آهن
جنهن لاءِ ماڻهو جانِ به قربان ڪرڻ لاءِ تيار آهن
اي وطن!
منهنجي صحت جُهري چڪي آهي
منهنجي خوشي اڏامي وئي آهي
پر پوءِ به
عوام جي وڃايل حقن وٺڻ لاءِ ۽
ويڙهه جاري رکڻ لاءِ منهنجي دل مضبوط آهي
زماني خاطر ٻچن خاطر ۽ پاڻ لاءِ
هر ڏهاڙي مان چپن تي مرڪ آڻيان ٿي
منهنجا ٻچا، مون کان سوال ٿا ڪن
امان! اسان وطن ڪڏهن ورنداسون؟
مان جواب ٿي ڏيان!
انصاف ماڻهن جي دلين مان اڏامي وڃي
وحشين جي سينن ۾ سُڪون
پذير ٿيو آهي
مان کين ٻڌايان ٿي:
اسان تڏهن ٽهڪ ڏينداسون
اسان تڏهن کائينداسون
جڏهن آزاديءَ جا زنجير خلاص ٿيندا
مان غريب عوام جي نقصان تي سوچيان ٿي
جو عوام فوجي فاتحن جي جُوتن بدران
چمڪندڙ مقدر جي لائق آهي
زمينون ٺوٺ ٿي چڪيون آهن
پاڻيءَ لاءِ ماڻهو دعائون گهري رهيا آهن
فصل تباهه ٿي چڪا آهن
چوپايو مال مري رهيو آهي
پورهيت طبقي کي گهر رواني ڪرڻ ڪري
چُلهيون ٿڌيون ٿي چڪيون آهن،
پر پوءِ به، زمين لاءِ خواهش وڌي آهي
وڏن ماڻهن لاءِ محل، ماڙيون
۽ سرڪاري گهر کوڙ
هڪ نه، پر ٻه، ٻه گهر
بُکن ۾ ماڻهو لُٽجي رهيا آهن
ملڪ جي صاف چهري کي داغدار بڻايو پيو وڃي
آڱرين جا نشان ورتا وڃن ٿا
عابد خوف ۽ خطري ۾ رهن ٿا
ماڻهن کي بي گهر ڪيو ٿو وڃي
فوجي
سپاهي برفاني پهاڙن کي خدا حافظ چئي رهيا آهن
پهاڙن ۽ صحرائن ۾
شاعر ويل وقت کي واکاڻي رهيا آهن
اهو وقت جڏهن وطن ۽ وطن واسين جو احترام ڪيو ٿي ويو
اهو وقت سنڌ جي مارئي بينظير جي
حڪمرانيءَ جو وقت هو،
شاگرد روزگار حاصل ڪرڻ جي اوسيئڙي ۾
ڪوماڻل چهرن سان علم
پرائي رهيا آهن
جي ان خوف ۾ ٿا رهن ته
هو بيروزگاري ۽ غربت جي گهاڻي مان
پاڻ کي ڪڏهن آزاد ڪرائيندا
ڇاڪاڻ ته سندن نوڪريون
پينشن کڻندڙ فوجين کي ڏنيون ٿيون وڃن
خاڪي ورديءَ وارن لاءِ
هڪ پينشن ناڪافي آهي
ٻه نوڪريون، ٻه پگهارون ۽ ٻه پينشنيون
رٽائر ٿيل خاص خاڪي ورديءَ وارن لاءِ ضروري آهن
ڇاڪاڻ ته آمريت ئي خاڪي پوش جرنلين جي
خواب جي ساڀيان آهي
انگريز گذريل صديءَ ۾ ملڪ خالي ڪري ويا
سندن جاءِ خاڪي پوشن اچي ڀري آهي
بابا سائين تمام جلد گذر ڪري ويو
جنهن کي ايمبولينس ذريعي ڪراچي آندو ويو.
اهو ڏينهن اچڻ وارو آهي
جڏهن ظالم هليا ويندا
جمهوري راءِ اسان کي آزادي وٺي ڏيندي
تارازي وري هٿ ۾ ايندي
جڏهن ماڻهن جو اعتماد يقيني بڻايو ويندو
تڏهن سرِعام رقص ڪيو ويندو
گيت ڳاتا ويندا
ٽهڪ هوا ۾ اڏامندا
ماڻهو پنهنجي قسمت جو جشن ملهائيندا
لاڙڪاڻا!
منهنجي پياري جنم ڀومي!
منهنجي دل گلاب جي خوشبوءِ سان معطر آهي
ائين ٿو لڳي،
ڄڻ ٿر تي تازو مينهن وٺو آهي ۽
فطرت وڻن کي ڌوئي صاف ڪري ڇڏيو آهي
پري، گهڻو پري
مان هڪ رنگ محل ۾ رهان ٿي
پر مون کي پنهنجي سرزمين
پهاڙي پيچرن
خوفناڪ رستن جي سفر
جهنڊن
پنهنجي وطن جي پريشان چهري کي
ٻهڪندڙ چهري ۾ مٽائڻ جي ياد ستائي رهي آهي
مان پنهنجي گهر ۾ ساهه کڻڻ چاهيان ٿي
هڪ آزاد ۽ ڇوٽڪاري وارو ساهه
منهنجو روح هڪ هنڌ تي آهي
۽ منهنجو جسم ٻئي هنڌ تي
منهنجي دل ڇيهون، ڇيهون ٿي چڪي آهي
چونڊون هڪ ڪوڙو ۽ ڌوڪو هو
واعدن جو تماشو هو
مهم جوئيءَ تي اربين روپيا خرچ ڪيا ويا
جنهن مان جمهوريت جي بهاني
آمريت ملي
هن کيڏ کي يورپين يونين ۽ گڏيل جماعتن جي جماعت
گند ڪچرو سڏيو
پيتيون ڪُوڙن ووٽن سان ڀريون ويون
بيلٽ پيپر، پرزا پرزا ڪيا ويا
عوام جي راءِ تي
گيدي ٻهروپين وطن پرستيءَ جي ويس ۾
ڪئنچي ڦيري ڇڏي
صدارتي محل گند جو ڍير بڻجي چڪو آهي
هڪ اُها جاءِ، جا
غربت جي گندي پاڻيءَ سان گهيريل آهي
ايل ايف او مهاراجا کان ڪپڙا لهرائي ورتا آهن،
اهي ڪپڙا هاڻي پارليامينٽ کي پائڻ گهرجن
جنهن ۾ ملڪ جو آئين ۽
عوام جي راءِ لپيٽيل آهن
ٺريل خاڪ مان
سيمرغ (Phoenix) پيدا ٿيندو
۽ ائين عوامي طاقت وري جنم وٺندي
مان غريبن جي ٻارن لاءِ سکيا جا مرڪز، تعمير ڪرائينديس
جن وسيلي پوڙهن ۽ نوجوان نسل کي
عظمت، اميد ۽ تحفظ ڏياريو ويندو
اسان ويران وسندين ۾
عمارتون جوڙائينداسون
۽ ائين وطن عزيز جي مائرن ۽ ڀينرن
جي اکين جا ڳوڙها خشڪ ڪنداسون
سنڌواسيو!
مُنهن مٿو نه پِٽيو
اسان جي تقدير اسان جي هٿن
اسان جي صدائن ۽ اسان جي عزم ۾ آهي
اسان غلط ڪم کي رد ۽ سٺن
ڪمن کي ڇاتيءَ سان لائي سگهون ٿا
اسان ڪوڙ کي رد ۽ سچ کي واپرائي سگهون ٿا
زندگيءَ جا ٻه رستا آهن
اطاعت جو رستو
عزم استقلال جو رستو
ويسر جو رستو، مايوسيءَ ڏانهن وٺي وڃي ٿو
ياداشتن وارو رستو عظمت ڏياري ٿو
ظلمت اڳيان،سچ، انصاف ۽ حقوق العباد جي مشعل
روشن ڪرڻ امر حقيقت آهي
اهو ياد ڪندي ته:
ڪابه شيءِ رهڻي ناهي
هر شيءِ اچڻي وڃڻي آهي
ظالم حڪمرانن جا هي ڏهاڙا
به ائين گذري ويندا جيئن
اڳين ظالمن جي پيرن جا نشان به گم ٿي چڪا آهن
عوام جي ذ
