ٻڌو آهي ته جنهن قوم کي ختم ڪرڻو هجي ته ان قوم جي تعليمي ۽ سماجي سرشتي کي ختم ڪري ڇڏيو ته اها قوم ائين ختم ٿي ويندي آهي جيئن سمنڊ تي پئدا ٿيل جهڳ ... ڌاريا ته ڌاريا پر مٽ مئيءَ جا نه ٿيا. اسانجي حڪومتي ادارن، حڪمرانن، پيرن ميرن ۽ وڏيرن جي عياشيءَ ۾ سنڌ جي حصي جو مليل پئسو خرچ ٿئي ٿو، بلڪ ڪجهه ته هن سال اهو پئسو موٽايو ويو ۽ ڪيترائي اَنَ جا گدام سڙي ويا، ڪيترو امدادي سامان حقدارن تائين نه پهچڻ سبب ڪتن ٻلن ۽ گڏهن مٽي خراب ڪري ڇڏيو ..... ان کان وڏي ڏک جي ڳالهه ته سنڌي سموري قوم ايتري ته جهالت ۾ ورتل آهي جو انهن جي اکين جي اڳيان اهو سڀ ڪجهه ٿئي پيو پر پوءِ به سندن غيرت جي ديوي مئل، حريت جي ديوي ناپيد ۽ ضمير مئل ماڻهن کي ڪجهه نظر ئي نٿو اچي ... انهن حالتن کي بدلائڻ به ڪو ڏکيو ڪونهي، صرف ٻڌي ۽ ايڪي سان اهڙن ماڻهن کي ووٽ ڏيڻ بند ڪري پنهنجا همدرد ۽ ايماندار ماڻهون چونڊيا وڃن جي قوم لاءِ يا ان علائقي لاءِ ڪجهه ڪري سگهن. صرف عقل استعمال ڪرڻو آهي ... پر اهو عقل ۽ اسانجي قوم ....؟؟؟؟؟؟؟ افسوس صد افسوس .... پورو يقين آهي ته هن دفعي به ڪيترائي ظالم وري چونڊجي ايندا ۽ اهي ئي اسان جا حڪمران هوندا ۽ ساڳيا لاٽون ساڳيا چگهه ... ڪا تبديلي ڪون ايندي... مهن به پنهنجو موچڙو به پنهنجو ....
اهي ئي قومون ترقي ڪن ٿيون جيڪي علم ۽ تحقيق جي بلندين تي پهچن ٿيون۔ اسان جو تعليمي نظام تباهي ڪناري آهي۔ اسان جا ادارا، اسان جا ماڻهو، اسان جو نظام ڪرپٽ ٿي چڪو آهي۔ هتي هرڪو پنهنجي ذاتي مفادن جي جنگ پيو لڙي، هتي ڪوبه عوامي مسئلن ڏانهن توجهه نه ٿو ڏئي۔ نه صرف اهو پر چند ماڻهو جيڪي چڱي ڪم ۾ رڌل آهن سي به ماڻهن جي اڍنگي رويي سبب دل شڪسته ٿي پاسو ڪري ويهي رهن ٿا۔ اسان پاڻ پنهنجي تباهي ۽ بربادي جا ذميوار آهيون۔ جسيتائين اسان چڱن ماڻهن جو ساٿ ڏيڻ سان گڏ انهن جي حوصلا افزائي نه ڪنداسين يقين ڄاڻو سڀڪو ماٺ ڪري ويهي رهندو۔ اچو ته چڱن ماڻهن جي ساٿ ۾ شامل ٿي انهن جا هٿ مظبوط ڪيون ۽ هن نظام جي تبديلي جي شروعات ڪيون۔
اهو گڏهه وارو فوٽو پاڻ واري گڏهه وزير تعليم کي ڏيکارجي نه ۔۔۔ پر ان تي ڪهڙو فرق پوي ٿو هو ء هن جا پٽ ته دادو ۾ رشوت لاء دوڪان کوليون ويٺا آهن۔۔۔۔۔۔ ٻڌو آهي ته دادو جو اي، ڊي،او جيڪو17 گريڊ جو آهي پئسا ڀري سيٽ تي آيو آهي ان کي تعليم جي ڪهڙي پرواهه ڀلي سڀ اونده ٿي وڃي۔ پير صاحب ته ڪڏهن ڪنهن اسڪول جو وزٽ به نه ڪيو آهي بد قسمتيء سان مان به ان جو ووٽر آهيان پر هن کي مون ووٽ ڪون ڏنو هو ۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔ سنڌ جي تعليم جو حال ته اڳي ئي خراب آهي پر هن حڪومت ان تي ڪو به توجهه نه ڏنو آهي ۔۔۔۔۔۔ اهڙيون ئي قومون تباهه ٿيندو آهن جنهن جي تعليم جو حال اسان جي تعليم جهڙو هوندو آهي
جنهن قوم کي ختم ڪرڻو هجي ته ان قوم جي تعليمي ۽ سماجي سرشتي کي ختم ڪري ڇڏيو ته اها قوم ائين ختم ٿي ويندي آهي جهڳ ... اها هڪ حقيقت آهي ڌاريا ته ڌاريا پر مٽ مئيءَ جا نه ٿيا. ڊگري ڪاليج لاڙڪاڻي جوپرنسيپال جساف جو هردل عزيز ۽ سنڌي ٻولي جو سنڌي قوم جو ڪٽر دشمن مهاجر محمد شريف جنهن اللاعلان چيو هو ۽ ڪيو به هو ته ” مين سندهيون سي وه بدله لون گا جو صديون تڪ چلي گا“ هن ڪاپي جي ڇُوٽ ڏني ۽لاڙڪاڻي جي مهاجرن ڇورن مٿان انتها جي سختي رکيائين هن سان گڏ ان ڏوهه ۾ ارشاد قريشي انگريزي جو ليڪچرار به شامل هو ۽ ان وقت جي جساف جي باڊي هنن کي ساه کان وڌيڪ پيارو رکندي هئي ۔ اڄ به ڏسو 1975 کان 1984 تائين ڊگري ڪاليج لاڙڪاڻي جا دوست انهن منزلن تي نه پهچي سگهيا آهن جن تي پهچڻ گهربو هو ۔
ها يار اسانجي تعليمي نظام کي اڌ ته اسان پاڻ تباھ ڪيو آ باقي ڪجھ غير جي سازشين جي ڪري اسانجو تعليمي نظام مڪمل طور تباھ ٿيو آهي۔ تعليمي نظام کي بهتر بڻائڻ لا هاڻي اسانکي پنهنجو پاڻ پتوڙڻو پوندو اسانکي پاڻ ئي محنت ڪرڻي پوندي
سائين نثارابڙو شل نه ڪا غلطي ٿئي ته اه ڳاڙهاڻ منهنجي لاء اچي ويندي آهي منهنجي هٿ ۾ اها ڳاڙهاڻ آئي ته سڀ ڪسرون ڪڍندس ۔۔۔۔۔۔۔۔۔
ادا نثار ابڙو صاحب اسلام عليڪم۔ ادا سائين اسان ۽ اوهان ته پنهنجي زندگي جا اهئي خوبصورت پڙهائي وارا ڏينهن گذاري چڪا آهيون مگر اسانجا۔اوهانجا ۽ ٻين جا جيڪا ننڊڙا ڀائر۔اولاد ۽ ٻيا رشتيدار جيڪي اڃا تائين تعليم حاصل ڪرڻ جي مرحلي ۾ آهن سچ ته وڏي مشڪلن ۾ آهن۔ اسان ته انهن سرڪاري اسڪولن جنهن کي پيلو اسڪول (رنگ جي ڪري چيئو ويندو هو) ۾ پڙهي الله سائين جي مهربانين سان سٺين جڳهن تي پهچي وياسين،مگر نئون نسل جيڪو ان پيلن اسڪولن ۾ پڙهي پيو،جٿي هاڻي نه اهئي پراڻا محنتي ۔تعليم جي مقصد سان وفادر،ٽيوشن کان نفرت ڪندڙ استاد موجود آهن، نه ئي وري اسڪول ۾ اهو چٽاء ڀيٽي وارو ماحول آهي۔ اسان کي اڄ تائين ياد آهي ته بابا سائين جي نوڪري جي زماني ۾ اسان لاڙڪاڻي شهر( جنهن شهر جي تعريف سائين رياضت ٻرڙو ۽ محترم رضوان جمالي تازو هڪ ليک ۾ تمام خوبصورت الفاظن ۾ ڪئي آهي ،جيڪا اسان جي اڳڻ جي سربراه اعلئ سائين ذيشان رشيد کي به تمام گهڻي پسند آئي آهي) جي گورنمنٽ اسڪول ۾ ميٽرڪ جا شاگرد هئڻ جي حثيت ۾ هڪ روڊ ايڪسڊينٽ جي ڪري ڪجه وقت اسڪول کان غير حاضر رهياسين ۽ جڏهن واپس آيا سين ته بابا سائينجن ڪلاس ٽيڄر کان اسان کي ٽيوشن ڏيڻ لاء راء ورتي، ته سائين محترم ۔هنن جو نالو اسان کي ياد نه آهي ، پر قريشي ذات جا هئا،ناراض ٿئي پيا ۽ بابا سائين کي جواب ڏنو ته توهان پنهنجو پٽ کي ٽيوشون جوسهارو ڇو ٿا ڏيو۔هن کي جنهن شي ۾ مونجهارو ٿيندو اسان ڪلاس ۾ ٻڌائينداسين۔اهئي ماستر صاحبان جيڪي ٽيوشن کي ناپسند ڪندا هئا ۽ ڪڏهن به پنهنجو پيرڊ وٺڻ کان نه ڪيٻائيندا هئا۔هاڻي انهن پيلن اسڪولن ۾ ڪاٿي آهن۔ادا عرس جي مطابق هاڻي ته ماستر صاحبان به پيسئن جي زور تي نوڪري وٺڻ تي مجبور آهن۔ جيڪو استاد پيسئا ڏئي نوڪري وٺندو،اهو تعليم ڏيڻ ۾ ڪيترو نيڪ خواهان هوندو؟ ان جواندازو ته اوهان لڳائي سگهو ٿا۔اهئي استاد ته شاگردن کي ٽيوشن وٺڻ تي مجبور ڪندو تاڪي جيڪي پيسئا رشوت ۾ ڏنا آٿن ،ان جو ازالو ڪري سگهن ، اسان ۽ اوهان کي اهڙن اسڪولن جنهن ۾ تعليم نه ٿئي ڏني وڃي يا ٻارن جي پاران اسڪول جي ڪمرن ۾ گڏه رهن ٿا ،جڏهن ته ٻار کليل آسمان جي هيٺان تعليم وٺڻ تي مجبور آهن جي صاحب اقتدار کي نشاهندي ڪري الله پاڪ کان مدد گهرجي ته ٿئي سگهي ته ڪجه ازالو ٿئي وڃي،باَقي هاڻي ووٽ ڏيڻ يا نه ڏيڻ جي ڪري انهن اسڪولن ۾ تعليم صحيحي نه ڏيڻ تي ڪو اثر نه ٿيندو۔توهانجي هن ليک کي سڀني ميمبرس جيڪا فعال يا غير فعال آهن کي پڙهي انهن اسڪولن جي باري ۾ نشاندهي ڪرڻ گهرجي ۔جيڪڏهن صاحب اقتدار ان ۾ ڪنهن قسم جي مدد نه ڪري ته هڪ پني تي درخواست ان ڊسٽرڪٽ جي سيشنس جج صاحب جي عدالت ۾ پوسٽ يا حاضر ٿئي ڪري ڏجئي،سيشنس جج صاحب جيڪو ڊسٽرڪٽ ۾ چيرمين ۽ ڊائريڪٽرهيومين رائٽس به آهي۔ان درخواست تي متعلق اداري کي گهرائي اسڪول جي حالت بهتر بنائڻ جو حڪم ڏئي سگهي ٿو۔ ٻين جي خرابين تي نظر وجهڻ سان گڏ اهو اسان جو قومي فريضو آهي ته ان جي ازلي جي ڪوشش به ڪيون۔ جيڪو اسان جو ڪم آهي اهو ته اسان کي ڪرڻ گهرجي باقي رزلٽ جي لاء الله پاڪ جي رحمت ڏانهن متوجه ٿئجي۔
