وٽنيس باڪس (اشتياق مرڊر ڪيس تي) ون ايڪٽ اسڪرين پليتحرير مُڪالما ۽ منظر ڪشيعبدالرزاق ميمڻ ڪائنات جي ابتدا کان اڄ تائين، زر، زن ۽ زمين جي ڪري وڏا وڏا فساد جنم وٺندا آيا آهن.. رت پاڻيءَ وانگر وهندو آيو آهي.. ڪنهنجي عزت ٿي لهي.. ته ڪنهن جا خواب ٿا چڪنا چور ٿين ته ڪو زندگيءَ جي جنگ ئي هارجيو وڃي.. شڪست ۽ ڪاميابيءَ جو هي سلسلو ته الائي ڪيستائين هلندو رهندو.. بهر حال دُنيا جي عدالت جي هڪ ڪمري ۾ آئون به هڪ ڪيس پيش ڪري رهيو آهيان.. حالانڪه اهڙن وڪيلن جي ڪري ڪنهنجي زندگي ته واپس نٿي ورائي سگهجي.. پر حصول انصاف لاءِ ۽ ان ۾ آسانيون ڪيئن آڻجن لا مان تحريرون ضرور لکي سگهان ٿو.. اڄ جي حالتن تي.. (اڪيوزڊ باڪس) نه پر (وٽنيس باڪس) آهي۔۔۔ڊرامون
سين پهريون ڪي شڪليون اهڙيون هونديون آهن جن تي نگاه پوندي ئي ائين محسوس ٿيندو آهي ته شايد اسان کين ڪٿي ڏٺو هُجي۔۔ ڪٿي۔۔ ۽۔۔ ڪڏنهن۔۔” اهو هڪدم ياد نٿو رهي۔۔ پر اسانجو ذهن الجهنُن جو شڪار ٿيندو رهي ٿو۔ اُهو به هڪ اهڙوئي ڄاڻ سُڃاڻڻ جهڙو چهرو هو! مون شايد کيس هڪ طويل عرصي گُذرڻ کان پو کيس ڏٺو۔۔ هو ان وقت انتهائي خراب حالت ۽ عجيب و غريب قابل رحم پوزيشن ۾ هو۔۔ ٿورڙي ڪوشش ۽ ذهن تي زور ڀرڻ کان پو مان هون کي سُڃاڻي چُڪو هوس۔۔ ۽ چند ئي گهڙين ۾ مُهنجي حيرت ۾ تعجب به شامل ٿي ويو ته ڪيفي!۔۔۔۽ ان ڪيفيت ۾!۔۔۔ مان بي يقيني سان کيس اکيو ڦاڙي ڦاڙي تڪيندو ۽ مُسلل ڏسندو رهيس۔۔ واقعي مُهنجو ذهن۔۔ ان صورت حال کي قبول ڪرڻ لا تيار ئي نه پئي ٿيو۔ ڪفايت الله عُرف ڪيفي اوچتو ئي اونداهي مان نڪري مُهنجي ڪار جي سامهون اچي ويو هو۔۔ مان اُن وقت پنهنجي ڪنهن دوست جي تدفين جي سلسلي ۾ سخي حسن قبرستان آيو هوس۔۔ جڏنهن مُهنجي واپسي ٿي ته چئني طرفن کان اونده پکڙجي چُڪي هُئي۔۔ مان جيئن ئي پنهنجي گاڏي کي قبرستان کان ٻاهر آندو هو مُهنجي ڪار جي سامهون اچي بهي رهيو هو۔ ڪيفي جي بدن تيلباس جي نالي تهي صرف هڪ شلوار جيڪا ڦاٽل ڇينهان ڇونهن هُئي ڏسڻ ۾ پئي آئي جنهن کي هُن گوڏن تائين مٿي ڪري رکيو هو ۽ شايد هڪ ڦاٽل گنجي به هُئي جيڪا هڪ طرفان لٽڪي پي، اهي ٻئي پوشاڪون به مڻ مٽين ۾ ڀريل پئي لڳيون۔ ڪيفي جي مٿي جا وار اُڀا مٽي ۾ ، سندس ڏاڙهي وڏيل ۽ بيترتيب، هو هٿن پيرن کان به اُگهاڙو هو۔۔ وارن ۽ جسم جي حالت مان اهو اندازو پي لڳو ته هو ڪي مهنا ونهنتو (غسل يا تَڙُ ڪي اُترادي چون) ئي ڪونهين۔ هن جي مجموعي حالت ائين کڻي چئجي ته ڪنهن ديواني، چرئي يا درويش صفت انسان جيان هُئي۔ توهان به اهڙي قسم جا ماڻهون اڪثر شهرن، ڳوٺن ۾ گهمندي ڦرندي ڏٺا هوندا۔ مون ڪيفي کي بچائڻ لاِ ڪار کي هڪدم بريڪ هنئي، جنهنڪري هو هڪدم مُهنجي ڪار جي بونٽ سان اچي ٽڪرايو پر هُن کي ڪو ڌڪ وغيره ڪونه لڳو هو ڇو جو ڪار اسپيڊ ۾ ته بلڪل ڪانه هُئي۔۔ مان هن کي مُسلسل تڪيندي۔۔ ان انتظار ۾ هوس ته هو ڪار کان پري هٽي بهي ته مان اڳتي وڌي وڃان۔ ممڪن هو ته اهو دورانيو وڌي وڃي۔۔ پر ڪيفي کي شايد مُهنجي حالت تي ترس اچي ويو هو۔ هو ڪار جي سامهون هٽي۔۔ پاسيرو ٿيندو مُهنجي ڊرائونگ سائيڊ طرف وڌڻ لڳو ۽ سڌو سئون مون ڏانهن آيو۔ پهرئين مون به سمجهيو ته هُن مونکي سُڃاڻي ورتو آهي۔۔ پر هن جي چهري يا اکين مان ملندڙ تاثرن ۾ مون پنهنجي لا ڪا به سُڃاڻپ نه ڏٺي۔ ان کان پهرئين جو هو مُهنجي ويجهو پُهچي ها مون پنهنجي سائيڊ جي دروازي جو شيشو هيٺ لاهي ورتو۔ هن خيرات گهُرڻ جي انداز ۾ جڏنهن پنهنجو گندو هٿ مُهنجي سامهون ڦهلايو ته مُهنجي دل به ڌڙڪڻ لڳي ۽ مان ذري گهٽ ڏڪڻ لڳس۔ هڪ لمحي لا ته مونکي بلڪل سمجه ۾ ئي نه آيو ته هن موقعي تي مونکي ڪهڙي ردعمل جو مُظاهرو ڪرڻ گهُرجي۔۔ پر اڳئين لمحي ۾ بي سوچي سمجهي مُهنجا واتان لفظ نڪري آيو ”ڪيفي!۔۔۔ هي مان توکي ڪهڙي حالت ۾ پيو ڏسان۔۔۔؟” پنهنجو نالو ۽ مُهنجو حيرت ڀريو سُوال ٻُڌي به هن جي چهري تي ڄاڻ سُڃاڻڻ جي ڪيفيت پئدا نه ٿي۔۔ هو بلڪل ائين پئي لڳو ته پاڻ کي به فراموش ڪري چُڪو آهي۔۔ مان اڃا سوي ئي رهيو هوس ته هاڻ کيس ڪهڙي اندز سان مُخاطب ٿيان ته هن هڪدم هڪ اهڙي حرڪت ڪئي جنهن سان مُهنجو به دماغ گهُمي ويو۔۔ شايد هو خيرات ملڻ ۾ دير ڪري جلال ۾ اچي ويو هو۔ هن نه ڪئي هم نه تم۔۔ اوچتو جارحانه انداز ۾ هڪ ٻه زوردار هٿ مُهنجي گاڏي جي ڇت تي وهائي ڪڍيا۔۔ سندس هن وار ۾ ايتري ته طاقت ڀريل هُئي جو گاڏي به ٿڙڪڻ لڳي۔۔ اڳئين ئي مرحلي ۾ هن جو هڪ غضب ناڪ ٿُڏو مُهنجي ڪار جي دروازي تي پيو ۽ هو پنهنجو پاڻ ڳالهائيندو۔۔ لاتعلقي جي انداز ۾ هڪ طرف هليو ويو۔ مان حيرت ۽ پيشاني ۾ هن کي ويندو ڏسي رهيو هوس،، جلدئي اهو ”نانگو فقير“ انڌيري جو حصو بڻجي ويو ۽ مُهنجي اکين کان اوجل ٿي ويو۔ مان ڪي گهڙيون اسٽيرنگ تي مضبوط هٿ ڏئي سڪتي جي عالم ۾ ڊرائيونگ سيٽ تي ويٺو رهيس ۽ پو هڪ جهٽڪي سان ڪار اڳتي وڌائي ڇڏيم۔۔ ڪيفي مُهنجي لا ڪار ۾ ڊينٽ پينٽ جو ڪافي ڪم ڇڏي ويو هو۔ هڪ ڳاله ته طع هُئي ته هو نه پنهنجي هوش۽ حواسن ۾ هو ۽ نئيهُن مونکي سُڃاتو هو۔۔ هن ڪيفي کي ڏسي مونکي اُهو ڪفايت الله (ڪيفي) ياد اچي ويو۔۔ ڏهه سال پهرئين جنهن مُهنجي هڪ ڪيس ۾ وٽنيس باڪس ۾ اچي استغاثه جي گواه طور ڪردار ادا ڪيو هو۔۔۔ ۽۔۔۔ ۽۔۔۔ ۽۔۔۔“
سين ٻيو (فليش بيڪ ۾) هن ڪيس کي عدالت ۾ لڳندي ٽن مهنن کان گهئون عرصو گُذري چُڪو هو ابتدائي شنواين ۾ گهڻي ڀاڱي سڀئي فني نُڪتا نمٽايا ويا هُئا ۽ هاڻ باقئدگيءَ سان سماعت جو نمبر لڳو هو. جج ڪُرسيءَ انصاف تي ويٺو ته عدالتي ڪاروائي جو آغاز ٿي ويو. جج فرد جُرم پڙهي ٻُڌائي، مُهنجي مئڪل ۽ هن ڪيس جي ملزم صحتِ جرم قبول ڪرڻ کان انڪار ڪيو. ان کان پوءِ استغاثه جي گواهن جو سلسلو شروع ٿي ويو سين ٽيون اڳيان وڌڻ کان پهرئين مان توهانکي پنهنجي موئڪل ۽ ان جي ڪيس جي پس منظر بابت آگاهي ڏيندو هلان ته جيئن عدالتي ڪاروائيءَ دوران وٽنيس باڪس ۾ ٿيندڙ پُڇا ڳاڇا توهانجي ذهن کي اُلجهن جو شڪار نه ڪري سگهي. مُهنجي موئڪل جو نالو عمران ۽ سندس عمر 18 سال هُئي، هو هڪ بيوه جو اڪيلو پُٽ هو ۽ پنهنجي ماءُ عاليه بيگم سان نشتر روڊ تي واقع”نور اپارٽمينٽس“ نالي هڪ بلڊنگ ۾ رهندو هو، مذڪوره بلڊنگ ٻن بلاڪن ”اي“ ۽ ”بي“ تي مُشتمل هُئي ۽ هر بلاڪ ۾ 20 فليٽ هُئا. مُلزم، بلاڪ ”بي“ جي فليٽ نمبر 20 ۾ رهندو هو، يعني ٽاپ فلور تي. هي بلڊنگ گرائونڊ پلس فور جي حساب سان ٺهيل هُئي ۽ هر فلور تي صرف 4 فليٽ هُئا. مُلزم جي ماءُ عاليه بيگمجي عمر 55، 56 سال کن ٿيندي، مڙس جي مرڻ کي گهڻو وقت گُذري چُڪو هوس. عاليه پنهنجي ۽ پنهنجي پُٽ جي گُذر سفر لاءِ هڪ ننڍڙو دُڪان هلائيندي هُئي جيڪو هيٺ هڪ گهٽيءَ ۾ هو. هن دُڪان ۾ کٽا پٽاٽا، کٽاڻ وارا چڻا، فرنچ فرائيز ۽ ٻارڙن لاءِ ٻيا ننڍا وڏا آئيٽم وڪڻندي هُئي. ان کان سواءِ عاليه اسٽيٽ جي ڪاروبار ۾ به پنهنجي ڄنگهه اٽڪائي ويٺي هُئي. هو بس ٻنهين پارٽين کي پاڻ ۾ ملرائي پنهنجو ڪميشن وصول ڪندي هُئي. ان کان وڌ هوءَ ڪنهن به کٽراڳ ۾ نه پوندي هُئي. مونتائين پُهچڻ لاءِ هُن کارادر جي هڪ مشهور اسٽيٽ ايجنٽ جو سهارو ورتو هو جنهن جو شمار مُهنجي واسطي وارن ادارن سان ٿئي ٿو، تنهنڪري مون هن کان فيس ۾ به رعايت ڪئي هُئي. عمران يعني مُلز هڪ عام ڊگهو سو ڇوڪرو هو ۽ هو دُڪانداريءَ ۾ ماءُ سان هٿ ونڊائيندو هو، هن بس هڪ واجبي تعليم ورتي هُئي، جڏنهن سندس پڙهڻ جو وقت آيو ته عاليه کيس پڙهائڻ جي قوت ڪونه رکندي هُئي ۽ جڏنهن ڏينهن ڦري ويا ته عمران تعليم جي هُصول کان گهڻو پري نڪري آيو هو.. ان نوجوان عمران تي هاڻ قتل جو ڏوه لڳل آهي
سين چوٿون مقتول جي رهائش به نور اپارٽمينٽس ۾ ئي هُئي، هو بلاڪ ”اي“ جي فليٽ نمر 11 ۾ رهندو هو ۽ سندس نالو اشتياق هو. اشتياق جي عمر مرڻ وقت تائين 25 سال کن هُئي، هو پنهنجي وڏي ڀاءُ اشفاق، ڀاڄائي صدف ۽ ان جي ٻن ٻارن فائز ۽ واحد سان فليٽ نمر اي 11 ۾ رهندو هو. اشفاق آٽو اسپيئر پارٽس جي هڪ وڏي دُڪان تي پُراڻو ملازم هو، هي دُڪان تبت سينٽر جي ويجهو قائم هو. سندس ڀاءُ اشتياق جيئن ته مئٽرڪ کان اڳتي وڌي نه سگهيو، تنهنڪري اشفاق کيس پلازا وٽ واقع هڪ ٽائرن جي دُڪان تينوڪر ڪرائي ڇڏيو هو. هو ڪافي عرصي کان هن دُڪان تي ڪم ڪندو هو. سين پنجون پوسٽ مارٽم جي رپورٽ موجب، قتل جي واردات 8 آڪٽوبر جي رات 2 يا 3 وڳي وچ ۾ پيش آئي هُئي ۽ جاءِ جتي واقعو ٿيو هو اُها بلڊنگ جي ڇت هُئي. مقتول اشتياق جو لاش ڇت تي پيل هڪ پُراڻي کٽ ۾ پيل مليو هو جيڪا ڇت تي پاڻيءَ واري ٽينڪيءَ جي ويجهو پئي هُئي . مقتول کي هڪ وزني هٿوڙي سان ڌڪ هڻي موت جي مُنهن ۾ وڌو ويو هو. هٿوڙي جي اها ضرب سندس بيخبريءَ ۾ لڳائي وئي هُئي ۽ هن طوفاني وار سندس کوپڙيءَ کي پاش پاش ڪري ڇڏيو هو ۽ هو موقعي تي ئي هلاک ٿي چُڪو هو. موقع جي ڪاروائيءَ دوران ئي پوليس ”آله قتل“ به برآمد ڪيو هو.
سين ڇهون پنهنجي واري تي مان جج کان اجازت وٺي وٽنيس باڪس وٽ پُهچي ويس. مون استغاثه جي گواه دلاور خان جي اکين ۾ ڏٺو۽ جرح جي سلسلي جو آغاز ڪندي سوال ڪيو ”دلاور خان!.. توکي نور اپارٽمينٽس ۾ ڪم ڪيندي ڪيترو عرصو گُذريو آهي؟” ”وڪيل صاحب ! ڪي ڏهه سال کن ٿيا هوندا.. هن جواب ڏنو ”پوءِ ته تون بلڊنگ جي سڀني رهندڙن کي چکيءَ طرح سُڃاڻندو هوندين”“ ” جي ها!...“ جڏنهن تو هن بلڊنگ ۾ ملازمت شروع ڪئي هُئي ته...“ مون جرح جي سلسلي کي اڳيان وڌائيندي پُڇيو ” ته .. مُلز۾ ۽ مقتول پهرئين کان اپارٽمينٽ ۾ رهندا هُئا.. يا تُهنجي اچڻ کان پوءِ آيا هُئا؟“ ” هي مونکان پهرئين جا اُتي آباد ٿيل آهن دلاورخان!.. مون پنهنجي آواز۾ تيزي آڻيندي چيو ” ٿوڙو وقت پهرئين.. تو وڪيل استغاثه جي هڪ سوال جي جواب ۾ وڏي پڪ سان چيو هو ته ملزم نهايت ئي ڪاوڙيلو.. ۽ جهڙالو قسم جو ماڻهون آهي.. مان غلظ ته پيو چوان..؟“ نه جناب! هن به جلديءَ ۾ ناڪاريءَ ۾ ڪنڌ ڌوڻيو ” مون بلڪل ائين ئي چيو هو“ گذريل ڏهن سالن ۾ هن توسان ڪيترا ڀيڙا جهيڙو ڪيو آهي؟ ”مم.. مونسان ته … ...“ هو گهٻرا هو گهٻرائجي ويو ”مونسان هن جو ڪڏنهن به جهيڙو ڪون ٿيو آ ڀلا تون هن مُعزز عدالت کي صرف ڏهه اهڙن ماڻهن جا نالا ٻُڌائي سگهين ٿو.. جن سان گُذريل ڏهن سالن ۾ مُهنجي مئوڪل ڪو جهيڙو وغيره ڪيو هُجي” مون مُسسل سندس اکين ۾ اکيون وجهي سوال ڪيو هاڻ سرڪار! مون سڀني جا نالا ته لکي ڪونه رکيا آهن” هو خراب نموني ۾ الجهندو پئي ويو ” ڇا اترو ٻُڌائڻ ڪافي ڪونهين سرڪار ته مُلز ڦڏي باز شخض آهي؟ عدالت ۾ صرف ٻُڌائڻ ڪافي ڪونه هوندو آهي خان صاحب!.. مون ڌيمي لهجي ۾ چيو” عدالت ٻُڌل ڳالهين تي يقين ڪانهين ڪندي.. پر ڳالهه جي لاءِ ٺوس ثبوت گهُرندي آهي هو مدد طلب نظرن سان وڪيل استغاثه کي ڏسي رهيو هو هلو! مان تُهنجي مشڪلآسان ٿو ڪري ڇڏيان.. مون جلديءَ ۾ چيس ” صرف ايترو ئي ٻُڌاءِ ته هن سال ۾ ملزم ڪيترا ڦڏا ڪيا آهن“ جي... جي مونکي چڱيءَ طرح ياد ڪونهين...! اشتياق جو قتل 8 آڪٽوبر جي رات جو ٿيو هو” مون استغاثه جي ڪواه کي گويا نائلون جي رسيءَ سان ٻڌندي چيو” ڇا تون هن مُعزز عدالت کي ٻُڌائيندي ته آڪٽوبر جي اٺن ڏينهن ۾ ملزم ڪيترا ڦڏا ڪيا هُئا؟ هو چڱي نموني ڦاسي چُڪو هو جان ڇڏائڻ واري انداز ۾ چوڻ لڳو ” جناب! آڪٽوبر ۾ ته رُڳو اشتياق سان ئي ڦڏو ٿيو هوس” جاب عالي! مون به دبنگ لفظن جج۾ طرف مُنهن ڪري چيو” استغاثه جو گواه ۽ نور اپارٽمينٽس جو چوڪيدار دلاور خان! پنهنجي دعوي کي عملي طرح ثابت ڪرڻ ۾ ناڪام ويو آهي. هن وڏي اعتماد سان ملزم کي ڪاوڙ وارو، جهگڙالو قرار ڏنو هو.. پر گذشته ڏهن سالن دوران جو هو هڪ به واقعو ياد ڪري ٻُڌائي نه سگهيو ته مُهنجي مئوڪل ڪنهن رهائشيءَ سان ڪڏنهن ڪو ڦڏو ڪيو هُجي. ان مان ثابت ٿئي ٿو ته.. مان پنهنجو ساه دُرست ڪرڻ لاءِ بهي رهيس ۽ پوءِ ڳالهه ۾ اضافو ڪيم ته ” جهڳڙالو ۽ ۽ ڪاوڙيلو چئي مُهنجي مئوڪل تي سراسر الزام لڳايو ويو آهي. ان ڪري مان عدالت سڳوريءَ کي درخواست ٿو ڪريان ته هو استغاثه کي ان ڳالهه جو پابند بڻائي ته آئنده شنوائيءَ تي نور اپارٽمينٽس مان ڪن اهڙن پنجن رهائشن کي عدالت ۾ پيش ڪري، جيڪي اها گواهي ڏين ته.. ملزم هڪ جهڳڙالو، ڪاوڙيلو ۽ ڦڏي باز شخص آهي.. بصورت ديگر استغاثه جي انهيءَ قدم کي بدنيتي ۽ ڪوڙ مڙهڻ جي باب ۾ رقم ڪيو ويندو..!، جج وڪيل استغاثه کي مُهنجي فرمائش جي حوالي سان ڪي هدايتون ڏنيو ۽ پوءِ مونسان مخاطب ٿي چيو ته ”ميمڻ صاحب! پليز پروسيڊ..“
سين ستون ”دلاور خان! مان وري وٽنيس باڪس ۾ بيٺل گواه ڏانهن مُتوجه ٿي ويس” تون واقعي جي ڏينهن ملزم ۽ مقتول جي وچ ۾ ٿيڻ واري جهڳڙي جو اکين ڏٺوگواه آهين!.. تو وڪيل استغاثه کي ٻُڌايو آهي ته جڏنهن هن ٻنهين جي وچ ۾ جهڳڙو ٿيو هو ته تون انهن وٽ ڪونه هُئين ! گوڙ جو آواز ٻُڌي تون مٿي پُهتين ۽ تو انهن کي ڇڏايو. مان فقط اهو ٿو سمجهڻ چاهيان ته...... ” مون ڊرامائي انداز ۾ وقفو ڪيو عدالت ۾ موجود ماڻهن کي ڏٺو ۽ پوءِ وري گوه طرف پلٽي پُڇيو ” جڏنهن تو هن جهڳڙي جو گوڙ ٻُڌو هو ته اُن وقت تون ڪٿي هُئي.. هنن ٻنهين جو جهڳڙو مٿي ڪٿي پئي ٿيو.. ڇا ڇت تي..؟ جناب جڏنهن مون هنن ٻنهين جي جهڳڙي جو آواز ٻُڌو ته اُن وقت مان پاڻيءَ واري موٽر وٽ بيٺو هوس ” هن يڪدم وڏي اعتماد سان چئي ڏنو” هي ٻئي ڇت تي نهٿ پر ڇوٿي مالي (فلور) تي هڪ ٻئي سان گهتم گهتا هُئا. ڇوٿين مالي ته مطلب ته چوٿين فلور تي!..هون!.. ڀلا اهو ٻُڌاءِ چوٿون مالو بلاڪ اي جو يا بلاڪ بي جو؟ بلاڪ بي جو! ملزم جي رهائش به ته انهي مالي تي آهي نه!.. مون چونڪڳڻ جي اندز ۾ چيو ” هو پنهنجي ماءُ سان فليٽ نمبر بي 20 ۾ رهي ٿو؟ جي ها! هنن ٻنهين جو جهڳڙو به فليٽ بي 20 جي سامهون ئي ٿيو هو گواه پڪي نموني چئي ٻُڌايو پر خانصاحب! مقتول ته بلاڪ اي جو رهواسي ڪونه هو” مون مصنوعي حيرت جو اظهار ڪري چيو” هو ملزم جي گهر جي سامهون ڇا ڪرڻ ويو هو؟ هو ڇت تي وڃڻ لاءِ اوڏانهن ويو هو ڇا ڇت ۾ وڃڻ لاءِ دروازو بلاڪ بي ۾ آهي ٻنهين بلاڪن جي ڇوٿين مالي تي هڪ هڪ دروازو ڇت تي وڃڻ لاءِ آهي. گواه جواب ڏنو پر بلاڪ اي جي دروازي کي مستقل بند ڪيو ويو آهي، ڇت تي وڃڻ لاءِ هاڻ بس بلاڪ بي جو دروازو ئي استعمال ٿيندو آهي. بلاڪ اي واري دروازي کي مستقل بند ڪرڻ جو ڪهڙو سبب هو؟ اهو دروازو اپارٽمينٽ جي صدر صاحب جي حڪم تي بند ڪيو ويو آهي گواه جواب ڏنو. سبب ته صدر صاحب ئي ٻُڌائيندو ٺيڪ آهي مون به هاڪار ۾ ڪنڌ ڌوڻي چيو” مُهنجو جڏنهن به صدر صاحب سان واسطو پيو مان اهو سوال کائنس ضرور پُڇندُس.. تون مُعزز عدالت سڳوريءَ کي رُڳو ايترو ٻُڌاءِ.. مون ٿورڙو وقفو ڪري ساه دُرست ڪيو..” مقتول جهڳڙي واري ڏينهن ڇت تي ڇا ڪرڻ ويو هو؟ هو ڇت تي لغڙ اڏائڻ جي غرض کان پئي ويو شايد ڇا مقتول ان ڏينهن ڊيوٽيءَ تي ڪونه ويو هو؟ اهو موڪل جو ڏينهن هو جناب! اوڪي! مون پنهنجي ڪنڌ کي هاڪار ۾ هلايو ۽ پوءِ پُڦڇيو ” ڇا اُن ڏينهن ملزم مقتول کي ڇت تي وڃڻ کان روڪيو هو؟ جنهنجي ڪري سند وچ ۾ ڦڏو ٿي پيو؟ ڇا ڇت جي دروازي جي چاٻي مُلزم وٽ هوندي آهي؟ چاٻي ته مون وٽ ئي هوندي آهي جناب! هن جواب ڏنو ” مان ٻئي وقت پاڻيءَ جا وال کولڻ ۽ بند ڪرڻ لاءِ ڇت تي ويندو آهيان ته ٿورڙي دير لاءِ دروازو کُلو رهجي ويندو آهي.. بس انهيءَ موقعي جو فائدو وٺي مقتولو لغڙ ۽ ڏور کڻي مٿي پُهچي ويو هو ۽ پوءِ سندس مُلزم سان جهڳڙو ٿي پيو ” جهڳڙو ٿي پيو .. مون به سندس لفظ دُهرائي پُڇيو.. پر تو اڃا ته ٻُڌايو ئي ڪونهين ته آخر اهو جهڳڙو ڪهڙي ڳالهه تي ڇيو خان صاحب1 مقتول مُلزم کي ڪچي گار ڏني هُئي گواه ٻُڌايو. گار ٻُڌي ملزم ڪاوڙ ۾ اچي ويو هو ۽ پوءِ ٻئي هڪ ٻئي سان گٿم گٿا ٿي ويا. مقتول ڪهڙي ڳالهه تي ملزم کي گار ڏني هُئي .. مون هن جي ڳالهه پوري ٿيڻ کان پهرئين پُڇي ورتو هو! ڳالهه اها آهي سرڪار!..هو هڪ گهرو ساه کڻي وضاحت ڪندي ٻُڌائيندو رهيو ” جيئن ته توهانکي به خبر آهي ته ملزم جي ماءُ هڪ ننڍو دُڪان هلائيندي آهي جتي هو گهڻو ڪري ٻارن جا آئٽم ئي وڪرو ڪندي آهي ان کان علاوه کٽا پ۽ چٽپٽا پٽاٽا، چٽپٽا چڻان، فرنچ فرائيز به هن جي دُڪان جون اهم شيون آهن جيڪي ٻارن توڙي وڏن ۾ يڪسان پسند ڪيون وينديون آهن، ملزم جي ماءُ عاليه هي شيون پنهنجي فليٽ جي دروازي جي سامهون تيار ڪري دُڪان تي کڻي ويندي آهي.. تنهنڪنڪري هن جو سامان به ڇت واري دروازي وٽ هيڏانهن هوڏانهن پکڙيو پيو هوندو آهي.. جنهن ڪري ڇت تي ويندڙن کي به پريشاني ٿيندي آهي. مون بيبي عاليه کي گهڻائي دفعا سمجهائڻ جي ڪوشش به ڪئي پر هوءَ فورن جهيڙي ڪرڻ تي لهيو اچي. صدر صاحب به هنن ماڻهن کي سُڌارڻ جي گهڻي ڪوشش ڪئي3 پر ڪوبه نتيجو نه نڪتو.. هن جي گهر ۾ ڪو مرد ته آهي ئي ڪونه جنهن کي يونين آفيس ۾ گهرائي ڳالهائجي. عاليه به پنهنجي پُٽ وانگر ڪاوڙ جي تکي ۽ تيز طبيعت جي آهي فورن جهيڙو ڪيو وهي ان ڪري گهڻا ماڻهون هن کي مُنهن ڏيڻ پسند ئي ڪون ڪن ۽.... اهو ته سڀ ٺيڪ آهي دلاور خان! مون هٿ جي اشاري سان کيس وڌيڪ ڳالهائڻ کان روڪي ورتو ۽ چيو ” تون ته مونکي ٻڌائي رهيو هُئين تهمقتول ملزم کي گار ڇو ڏني هُئي..؟ جي جي مان ان طرف ئي پئي آيس پر توهان روڪي ورتو. هو خراب مُنهن ڪري چوڻ لڳو ٺيڪ آ هاڻ توکي ڪون روڪيندُس مون پنهنجا ڪنڌ مٿي ڪري چيو ” تون ڳالهائيندو وڃ“ جڏنهن ان ڏينهن مقتول جو پير ڇت واري دروازي تي رکيل سامانن سان اُلجهي پيو ته هن پريشانيءَ ۾ گار ڏئي ڪڍي. استغاثه جي گواه چوڪيدار دلاور خان ٻُڌايو تهاُن وقت ملزم پنهنجي دروازي وٽ ئصي بيٺو هو هو گار ٻُڌي جهپٽي حملي آور ٿي ويو ۽ پوءِ ٻنهين ۾ باقعيدگيءءَ سان لتون ۽ مُڪون هلڻ لڳيون هي آهي سمورو قصو جناب پوءِ تون گوڙ گهمسان جو آواز ٻُڌي چوٿين مالي تي پُهتين ته ٻئي گهتم گهتا هُئا هڪ ٻئي ته لتن ۽ مُڪن جو وسڪارو ڪري رهيا هُئا” مون هن جي اکين ۾ ڏسي ورجايو” تو ڪوشش ڪري انهن کي ڇڏايو..“ مان صحيح پيو چوان هن دلاور خان! جي ها توهان بلڪل ٺيڪ پيا چيو هن به تاعيدن ڪئي مون پُڇيو ” ڇا اهو بهه دُرست آهي ته ان ڦڏي ۾ مقتول ملزم تي ڳرو ثابت ٿيو هو؟ ملزم چڱي ڀلي مار کاڌي هُئي، سندس چپ ٻپ زخمي ٿي ويا هُئا چهري جي گهڻين جڳهين تان سندس کل به لهي آئي هُئي جتان باقائدي رت به پئي نڪتو جي ان موقع تي تون ۽ ٻيا بچ بچائو نه ڪن ها ته مقتول مُلزم کا ان کان وڌ به نقصان پُهچائي پئي سگهيو جي .. حالتن ۽ واقعي مان ته ائين ئي پئي لڳو هن ڏاڍي سادگيءَ سان چيو تو وڪيل استغاثه جي هڪ سوال جي جواب ۾ ٻُڌايو هو ته ان موقعي تي ملزم مقتول کان مار کائيندي کيس خطرناڪ ڌمڪي به ڏني هُئي مون جرح کي سميٽندي چيو پهرئين گهڻيون گاريو ڏنائين ۽ پوءِ ڌمڪي ڏنائين ۽ تنهنجي خيال ۾ اُها بيحد خطرناڪ ڌمڪي هُئي هو ٿورڙو جهجڪيو ۽ پوءِ چوڻ لڳو تههن واضح لفظن ۾ چيو هو ته اشتياق مان توکي ڇڏيندُس ڪونه تمام جلد توکي ڳرو نقصان پُهچندو ۽ تون سمجهين ٿو ته پوءِ ڪُجهه ڏينهن کانپوءِ هُن ان خطرناڪ ڌمڪيءَ تي عمل ڪري ڏيکاريو.. مون هڪ هڪ لفظ تي زور ڏئي چيو ائين نه؟ جي ها مان اهوئي سمجهان ٿو هي روانيءَ ۾ چوڻ لڳو اها ڳالهه توکي وڪيل استغاثه سمجهائي آ يا.. يا تو پنهنجي اکين سان قتل جي هيءَ واردات ٿيندي ڏٺي آ مون زور ڀريندي چڀندڙ لفظن ۾ وسڪارو ڪري ڏنو جي!.. هو بوکلائجي ويو مون پنهنجي اکين سان ته ڪُجهه به ڪونهين ڏٺو تو وٽ ان باري ۾ ڪو اهڙو ٺوس ثبوت آهي جيڪو هن عدالت سڳوريءَ ۾ پيش ڪري چئي سگهجي ته مقتول اشتياق کي مُلزم عمران ئي قتل ڪيو آهي؟ نن .. نه نه هو گآڙٻڙائجي ويو مون وٽ اهڙو ڪو ثبوت ڪونهين ان جو ته سڌو سئون اهو مطلب ٿيو نه ته تو عدالت سڳوري اڳيان اهو بيان ڏنو آهي .. مون پنهنجي جرح ۾ ڊرامائي رنگ شامل ڪري چيو ” ته اهو است؟غاثه جي پڙاهايل پٽيءَ کان وڌ اهميٿت جو حامل ڪونهين؟ مُهنجي هن چُڀندڙ سوال تي هو ن سهميين نظخرن سان وڪيل استغاثه کي تڪڻ لڳو ان کان پهرئين جو وڪيل استغاثه سندس مدد لاءِ اڳتي وڌي مون سوالن جي ڪُنڊ کي هڪدم بدلائي گواه کي چڪرائي ڇڏيو دلاور خان ! مون کيس گهوري چيو ”ڇا اهو صحيح آهي ته تون ڏينهن ۾ ٻه دفعا ٽينڪيءَ جا وال کولڻ ڇت تي ويندو آهين؟ جي ها! اهو بلڪل درست آهي هن جواب ڏنو ٽينڪي جا وال کولڻ جا ڪهڙا وقت آهن؟
سين اٺون نور اپارٽمينٽس جي گرائونڊ فلور تي پارڪنگ واري فرش جي هيٺان هڪ تمام وڏي انڊر گرائونڊ ٽينڪ ٺاهي وئي آهي، جنهن کي بورنگ جي کاري پاڻيءَ سان ڀريو وڃي ٿو ان کان علاوه واٽر بورڊ جي طرفان بلڊنگ کي مٺي پاڻيءَ جو به هڪ ڪنيڪشن مليل آهي جيڪو انهيءَ انڊر گرائونڊ جي ٽينڪ ۾ هليو وڃي ٿو ان ڪري هي ٻئي پنهنجي پنهنجي توفيق مطابق هن ڪنگ سائيز ذٽينڪ کي ڀرڻ جي ڪوشش ڪن ٿا، پوءِ هڪ هيوي موٽر جي مدد سانانهيءَ ٽينڪ جي پاڻيءَ کي ڇت تي ٺيل هڪ وڏي ٽينڪ تائين پُهچايو وڃي ٿو۔ ان ٽينڪ کي ٻن پائيپن جي وسيلي ٻنهين بلاڪن اي ۽ بي تائين پاڻيءَ جي سپلاءِ ڪئي ويندي آهي ۽ ان پوري سپلاءِ ۽ پاڻي ڏيڻ جو ڪنٽرول ڇوڪيدار دلاور خان جي ذميوارين ۾ اچي ٿو۔ هن مُهنجي سوالن جي جواب ۾ ٻُڌايو ”مان روزانون صبح جو اٺين وڳي، ۽ شام جو پنجين ولڳي ، هڪ هڪ ڪلاڪ لاءِ ڇت واري ٽينڪ جا وال کوليان ٿو جنهن سان سمورن چاليه فليٽن ۾ پاڻي پُهچي وڃي ٿو“ ”ڇت واري تالي جي چاٻي صرف تو وٽ آهي يا ڪنهن ٻئي وٽ به آهي؟“ مون پُڇيس ”” هڪ چاٻي ته مون وٽ آهي“ گواه ٻُڌايو ” ۽ ٻي چاٻي صدر صاحب وٽ هوندي آهي“ ان جو مطلب ته توهان ٻنهين جي مرضيءَ کان سواءِ ڇت تي ڪوب وڃي نٿو سگهي؟ مون آهستي طريقي سان سوال ڪيو ”جي ها! پنهنجي مرضيءَ سان ڪير به نٿو وڃي سگهي“ هن به تصديق ڪندي ٻُڌايو” جنهن کي به ڇت تي ڪم هوندو آهي ته هو مونسان گڏ ڇت تي ويندو آهي ۽ مُهنجي ئي موجودگيءَ ۾ ڪم ڪري واپس ويندو آهي، يا پوءِ۔۔۔۔!“ ”يا پوءِ ڇا۔۔۔!؟“ هو ٿورو رُڪيو ته مون هڪدم سوال ڪري ورتو ”يا پوءِ اهو ته۔۔۔“ هن وضاحت ڪندي ٻُڌايو” جڏنهن مان شام جو هڪ ڪلاڪ لاءِ پاڻي کولڻ ڇت تي ويندو آهيان ته کُليل دروازي جو فائدو وٺي ڪڏنهن ڪڏنهن ڪو ڇوڪرو يا ٻار لغڙ وثيره اُڏائڻ لاءِ ڇت تي هليا ويندا آهن۔۔ جي مان انهن کي ڏسي وٺندو آهيان ته سختيءَ سان جهلي ڇڏيندو آهيان۔ ڇو جو صدر صاحب به ان سلسلي ۾ کُلي تاڪيد ڪئي آهي“ ”ائين ئي هڪ ڏينهن مقتول به لغڙ اڏائڻ لاءِ ڇت تي ڇڙهي ويو هو ته سندس مُلزم سان ڦڏو ٿي پيو پوءِ تون کين ڇڏائڻ لاءَ ڇوٿين ماڙي تي تي پُهچي وئين؟۔۔۔“ مون هن جي چهري کي تڪيندي سادن لفظن ۾ جرح ڪئي ” جي ها!۔۔ بلڪل!،، بلڪل!۔۔۔ ائين ئي ٿيو هو“ هن به جلديءَ ۾ جواب ڏنو مون جرح جي سلسلي کي پُڄاڻي مرحلي ۾ آڻي چيو” دلاور خان!۔۔ ڇت جي هڪ چاٻي تو وٽ!۔۔ ۽ ٻي چاٻي تُهنجي صدر وٽ!،، ۽ توهان ٻنهين جي مرضيءَ کان سواءِ بلڊنگ جي ڇت تي مڃڻ يا قدم رکڻ ڪنهن جي مجال به نه!۔۔۔ دلاور خان ائين ئي آهي نه؟“ ”جي ها! وڪيل صاب ائين ئي آهي“ پوسٽ مارٽم جي رپورٽ مُطابق مقتول جي کوپڙيءَ تي ڪنهن وزني هٿوڙي جي ضرب سان موت جي مُنهن ۾ وڌو ويو هو” مون هڪ هڪ لفظ کي چٻائي چٻائي سوال ڪيو۔۔” ڇا توکي ان ڳالهه جي خبر آهي؟“ ” جي ها! وڪيل صاب! مون به ائين ئي ٻُڌو آهي۔۔ مُهنجي علم ۾ آهي“ ” پوءِ توکي اها به خبر هوندي ته۔۔ مقتول کي 8 آڪٽوبر جي رات جو 2 ۽ 3 وڳي جي وچ ۾ قتل ڪيو ويو هو؟” مون تيز لفظن ۾ پُڇيو ” جي ها!۔۔ مونکي اها به خبر آهي“ هن به هاڪار ۾ ڪنڌ ڌوڻي چيو ”پوسٽ مارٽم جي رپورٽ موجب۔۔ جڏنهن مقتول جي کوپڙيءَ تي ڳري هٿوڙي سان ڌڪ هنيو ويو هو ته هن کي به پاڻ تي ٿيندڙ حملي جو احساس نه ٿيو“ مون وڌيڪ جارحانو طريقو اختيار ڪندي سوال چُڀيو ” يعني ته۔۔۔ مقتول جي بيخبريءَ ۾ هن کي شڪار ڪيو ويو۔۔ تون ان بابت ڇا چوندين۔۔ خان صاحب دلاور خان“ ” ” مان ڪو ڊاڪٽر يا پوليس وارو ته آهيان ئي نه وڪيل صاحب! ” هن عجيب لهجي ۾ چيو ” نه ئي مان ڪو وڪيل آهيان جيڪو ان سلسلي ۾ اندازو ڪري سگهان۔۔جي رپورٽ ۾ ائين ئي لکيل آهي ته ۔۔۔ائين ئي هوندو۔۔۔!“ مان ڀلا اڻ پڙهيل وڌيڪ ڇا ٿو چئي سگهان ” تون ڊاڪٽر۔۔ انجنيئر۔۔ وڪيل۔۔ يا۔۔ پوليس وارو نه سهي۔۔ پر تون ان ڳالهه کان انڪار ته نٿو ڪري سگهين نه ته نور اپارٽمينٽس جو چوڪيدار ته آهين نه۔۔۔؟“ مون هن جي اکين ڏسي زور ڏئي پُڇيو ” ها!۔۔ مون کي ان کان انڪار ڪونهين“ هن به مضبوط لهجي ۾ چيو ” تون ان ڳالهه کان به انڪار نه ڪري سگهندي ته چوڪيدار جو ڪم۔۔ چوڪيداري ڪرڻ آهي“ مون هڪ هڪ لفظ تي زور ڏئي سوال ڪيو” چوڪيدار کي هڪ هڪ شي تي نظر رکڻي پوندي آهي“ ”جي ها!۔۔۔ توهان بلڪل ٺيڪ پيا چئو“ هن به مختصرا” جواب ڏنو” ” 8 آڪٽوبر جي رات۔۔ 2 ۽ 3 وڳي جي وچ ۾۔۔ مقتول اشتياق جي کوپڙيءَ تي هڪ ڳري هٿوڙي سان وار ڪري موت جي حوالي ڪيو ويو۔۔ پوليس جو خيال آهي ته۔۔ مُهنجي موئڪل عمران۔۔ مقتول اشتياق کي قتل ڪيو آهي ۔۔۔ مان ٺيڪ پيو چوان نه۔۔۔!؟” ” جناب!۔۔ توهان هڪ ئي سُوال هر هر گهمائي پيا پُڇو“ هن به پريشان ٿي چيو” مان ته پهرئين کان هن سوال جو جواب ڏئي چُڪو آهيان ۽۔۔۔ مُهنجو هيئنر به اهوئي جواب آهي۔۔ ته پوليس جو خيال د؟ُرست آهي“ ” پوليس جو خيال ئي دُرست آهي!۔۔۔“ مون لفظ چٻائي سنس جواب دُهرايو، پوءِ گواه جي اکين ۾ اکيون وجهي سوال ڪيو ” انهني پوليس موجب۔۔ اشتياق جي لاش کي دريافت ڪرڻ جي موڙ به تُهنجي مٿي تي ٻڌل آهي۔۔ اهو به صحيح آهي نه!۔۔“ هو الجهڻ وارين نظرن سان مونکي ڏسندو رهيو ۽ چيو ” جناب مان توهانجي ڳالهه سمجهي نه سگهيس۔۔۔!“ مون وضاح ڪندي چيو ”پوليس موجب۔۔ مقتول جو لاش سڀ کان پهرئين تو ڏٺو هو۔۔ ڇا پوليس جو خيال صحيح آهي؟“ ”جي ها!۔۔ بلڪل صحيح آهي“ هن هاڪار ۾ ڪنڌ ڌوڻي چيو” جڏنهن مان صبح جو 8 بجي پاڻي کولڻ لاءِ ڇت تي ويو هوس ته مون ٽينڪيءَ جي ڀرسان رکيل پُراڻي کٽ تي اشتياق جو لاش ڏٺو هو۔۔ مون گوڙ هُل ڪيو ته ڪنهن اشتياق کي قتل ڪري ڇڏيو آهي۔۔“ ” ڇا توکي پري کان ئي ڏسي يقين ٿي ويو هو ته اهو لاش اشتياق جو آهي؟“ ۔۔ ۽ اهو ته۔۔ هو مري چُڪو آهي؟“ ”پري کان ته مونکي اهوئي ڏسڻ ۾ آيو هو ته ڪو کٽ تي ليٽيو پيو آهي” هن وضاحت ڪئي ” ان وقت مان ٽينڪيءَ جا وال کولي چُڪو هوس۔۔ مونکي حيرت ٿي ته کٽ تي ڪير سُتل آهي۔۔ تجسس مونکي کٽ ڏانهن وٺي ويو ۽ جڏنهن مون ڏٺو ته اهو اشتياق هو۔۔ هن جو مٿو ٽڪڙا ٽڪڙا ٿي ويو هو۔۔ سمورو لباس رت ۾ تر هُئس” هن معمولي چُر پُر ڪئي ۽ پوءِ هميشه لاءِ خاموش ٿي ويو” ” جڏنهن تون هسب معمول صبح 8 بجي پاڻي کولڻ لاءِ ڇت تي وئين ته ڇا ڇت جو دروازو لاڪ هو؟“ مون گواه کا هڪ اهم سوال ڪري ئي ورتو ” جي ها!“ هن هاڪار ۾ ڪنڌ ڌوڻيو“ جي مون ئي پاڻ ٻي سان قُلف کوليو هو۔
سين اٺون جاري ڇا بلڊنگ جي ڇت تي وڃڻ لاءِ صرف بلاڪ بي جو ئي دروازو استعمال ٿيندو آهي؟جي ها!..! ”بلاڪ اي جي دروازي کي ته مُستقل بند ڪيو ويو آهي نه؟ هن هڪ دفعو وري ڪنڌ ڌوڻي هاڪار ڪئي.مون پُڇيو”بلاڪ اي واري ڇت جي دروازي کي ڪهڙي طرف کان لاڪ ڪيو ويو آهي.. مُهنجو مطلب ته دروازي کي قُفل ڏاڪڻن جي طرفان ڏنل آهي يا اندران ڇت کان؟اندران ڇت کان! هن به اعتماد سان جواب ڏنوان جو مطلب اهو آهي ته جي ڪو شخص بلاڪ اي وٽان زبردستي ڇت تي وڃڻ چاهي ته ته هن کي قفل نه پر گيٽ ئي ڀڃڻو پوندو... ائين نه؟جي!.. جي بلڪل!ڇا واقعي جي ڏينهن بلاڪ اي واري ڇت سان اهڙي ڪا ڪاروائي ڪئي وئي هُئي؟نه سائين! بلڪل نه! هن ناڪار ۾ ڪنڌ ڌوڻي جواب ڏنو” اهو دروازو نه صرف پنهنجي جاءِ ته سلامت هو پر ان ۾ لڳل تالو به لڳو پيو هوهون! ته بلاڪ اي واري ڇت جو دروازو ، ڇت تان ئي لاڪ هو.. مون آهستي آهستي ورجائي چيو” بلاڪ بي جو دروازي جو قُرف تو کوليو هو.. يعني ته تُهنجي ڇت تي وڃڻ کان پهرئين اهو دروازو ڏاڪڻن کان به لاڪ هو.. مان صحيح پيو چوان نه دلاور خان؟جي وڪيل صاب! توهان بلڪل صحيح پيا چئو! هن به دلجمعيءَ سان جواب ڏنومون پُيو ” ڀلا اهو ته ٻُڌاءِ.. ته واقعي جي صبح کان پهرئين آخري دفعو تون ڇت تي ڪيڏي مهل ويو هُئين؟شام جو پاڻي کولڻ مان ڇت تي ويو هوسشام جو... مطلب ته پنجين بجي؟جي ها!۽ تون صرف هڪ ڪلاڪ لاءِ پاڻي هلائين ٿومون تصديق طلب لهجي ۾ پُڇيو” معني ته تون ٺيڪ 6 بجي ٻيهر ڇت تي وئين، پاڻيءَ جو وال بند ڪرڻ، دروازي کي قرف ڏنو ۽ هيٺ هليو آئين؟جي بلڪل! مون ائين ئي ڪيو هو!ڇا شام جو 6 بجي کان ٻي صبح جو 8 بجي تائين توکي ڇت تي وڃڻ جي ضرورت پيش نه آئي؟جي نه!.. مان شام کان پوءِ ٻي صبح تائين ڇت تي ڪونه ويو هوسياد ڪر! متان بلڊنگ جي ڪنهن ماڻهوءَ ڇت تي وڃڻ جي خواهش ظاهر ڪئي هُجي؟هن هڪدفعو وري ناڪاريءَ ۾ ڪنڌ ڌوڻيويعني توکان ڪنهن به چاٻي ڪانه ورتي هُئيڪنهن به نه!ڇا ڏاڪڻ وارن ٻئهين دروازن کان علاوه به ڇت تي وڃڻ جو ڪو رستو آهي دلاور خان! مون پريشر وڌائي تکن لفظن ۾ سوال ڪيو ” مُهنجو مطلب آهي ته اڳيان پويان يا ڀرواري ڪنهن بلڊنگ مان ٽُپي!؟جي نه! هن هڪدم جواب ڏنو ” هن علائقي ۾ اسانجي بلڊنگ سڀني کان وڏي آهي.. ويجهو ڪي ٻه ماڙ، ٽي ماڙ بلڊنگون آهن.. هتان هُتان ٽُپي ڪير به اسانجي بلڊنگ جي ڇت تيه نٿو اچي سگهي... ناممڪن آهيهون! ويجهڙن بلڊنگن مان ٽُپي ڇت تي وڃڻ ممڪن ڪونهين.. مون خود ڪلاميءَ جي انداز ۾ چيو ۽ ڇت تائين پُهچڻ لاءِ بلڊنگ جي ٻنهين بلاڪن جا دروازا به لاڪ هُئي پوءِ.....“ مون گواه جي اکين ۾ ڏسي سوال ڪيو ” دلاور خان! پوءِ قاتل ۽ مقتول رات جو 2 بجي ۽ 3 بجي ڇت تي ڪيئن ويا؟ مم... مونکي خبر ڪڪ … ڪونهين؟ هو خوفزده نظرن سان مونکي ڏسڻ لڳوتون اهو ته مڃي ٿو نه دلاور خان! … ته قاتل مقتول ڇت تي ويا ؟ تون اهو ته مڃين ٿو ته ته قاتل ۽ مقتول ڇت تي ويا هُئا!۔۔۔ مون زور ڀري جرح ڪئي هن به ڪنڌ ڌوڻي هاڪار ڪئي مونکي ٻيو ڪُجهه به پُڇڻو ڪونهين ما لارڊ“ مون اهو چئي جرح ختم ڪئي، ان سان گڏ عدالت جو وقت به ختم ٿي ويو، جج ضاحب 20 ڏينهن پو جي تاريخ ڏني ۽ عدالت کي برخاست ڪري ڇڏيو
سين نائون آئنده شنوائي کان پهرئين مون پنهنجي مئوڪل جي ما عاليه بيگم سان هڪ ڀرپور مُلاقات ڪئي ۽ سندس ذمي ڪي اهم ۽ ضروري ڪم لڳائي ڇڏيا۔ هو پبلنگ ڊيلنگ عورت هُئي، اهڙن ماڻهن بابت معلومات ۽ گهڻيو خبرون ڄاڻڻ لا اهڙا ذريعا گهڻو ڪم ايندا آهن۔ مان استغاثه جي پيش ٿيندڙ گواهن جو فهرست گُهري تفصيلي جائزو وٺي چُڪو هوس تنهنڪري انهي فهرست ۾ شامل ڪن ڪردارن جي باري ۾ خاص قسم جي ڄاڻ حاصل ڪرڻ لا ئي مون عاليه بيگم جي ڊيوٽي لڳائي هُئي۔ هُن پوري توجهه سان مُهنجي ڳالهه ٻُڌي ۽ مُهنجي خاموش ٿيڻ کان پو هن چيو ته ”ٺيڪ آهي وڪيل صا؟حب! هي ڪم مُهنجي لا مکڻ مان وار ڪڍڻ جهڙا آهن۔ مان توهانجي گهربل معلومات گڏ ڪري توهان تائين پُهچائي ڇڏينديس ها پر اڳين شُنوائي کان پهرئين! جي۔۔۔ مان سمجهان پئي ۽ مان توکي به عاکيه بيگم هڪ گواه جي حيثيت ۾ عدالت ۾ گهُرائي سگهان ٿو“ مان هن جي اکين ۾ ڏسي چيو ” ان ڪري ذهني طور تيار رهجئين“ توهان مونکي هر وقت تيار ڏسندا“ هن به يقيني انداز ۾ چيو” اهو ته ٻُڌايو ته گواهي ڪهڙي سلسلي ۾ هوندي“ سلسلو اڃا مون طع ڪونهين ڪيو” مون به سطحي طرح چئي ڏنومانس” پر عدالت ۾ پيش ڪرڻ کان پهرئين مان ان گواهي جي بريفنگ توکي ضرور ڏيندُس ۽ هڪ حوالي سان توهان به اطمينان رکو ته مان ڪنهن به مرحلي تي توهان کي غلط بيان ڏيڻ لا مجبور ڪونه ڪندُس“ ان ڳالهه جو مونکي به چڱي طرح سان اندازو آهي ميمڻ صاحب“ هن وڏي فخر سان چيو” ماڻهن سان گڏ آئون به اوهان تي مُڪمل ڀروسو ۽ اعتماد ٿي ڪريان۔ مُهنجو به سڄو ڏينهن سوين ماڻهن سان واسطو پوندو رهندو آهي۔۔۔ انسان ۽ انسانيت جي ايتري سُڃاڻپ آهي مونکي؟ هو ساه کڻڻ لا ٿورڙو رُڪي پو تسلي ڏيڻ خاطر ورجايو توهان بلڪل بيفڪر ٿي وڃو۔ مان توهان کي غلط خبر ڏئي مايوس ڪانه ڪنديس “هن چيو ۽ مان به بيفڪر ٿي ويس۔
سين ڏهون آئنده شنوائي تي عدالتي ڪاروائي جو آغاز ٿيو ته مون هليماڻي انداز ۾ جج کي درخواست ڪئي ته ” جناب عالي! ان کان پهرئين جو استغاثه ٻيو ڪو گواه پيش ڪري مان هن ڪيس جي تفتيشي آفيسر کان ڪي سوال ڪرڻ چاهيندُس“ جيئن ته توهان کي به خبر آهي ته ڪنهن به ڪيس جو انڪوائري آفيسر (آ او) استغاثه جي هڪ اهم گواه جيان هوندو آهي ۽ اهو سندس ڊيوٽي جو حصو هوندو آهي ته هو هر شنوائي تي عدالت ۾ موجود رهي۔ جج به مُهنجي معصوم خواهش جو قدر ڪري ڪنهن به حيلي حُجت کان سوا مونکي اجازت ڏئي ڇڏي۔ اھئين لمحي ۾ آ ۔ او مسٽر رائو امتياز صاحب وٽنيس باڪس ۾ بيٺو هو۔ مون جج جي اجازت وٺي گواهن جي ڪٽهڙي ۾ وڃي انڪوائري آفيسر جي اکين ۾ ڏٺو ۽ انتهائي دوستاڻي انداز ۾ پُڇيو رائو صاحب! توهان کي هن واقعي جو اطلاع ڪڏنهن ۽ ڪنهن ڏنو؟ پوليس رزنامچي موجب هن واقعي جو اطلاع صبح جو نوين بجي بذريعه فون ڏنو ويو“ هن جواب ڏنو ” ۽ هي فون بلڊنگ جي صدر صاحب ڪيو هو“ توهان واقعي واري هنڌ ڪيڏي مهل پُهتا؟ ٺيڪ ساڍي نائين وڳي جڏنهن توهان جا وقوع تي پُهتا ته اُتي ڪير ڪير موجود هو“ مون جرح جي سلسلي کي اڳتي وڌائيندي پُڇيو ” مُهنجو مطلب آهي ته بلڊنگ جي ڇت تي؟ بلڊنگ جي ڇت وارو دروازو ته بند ڪيو ويو هو“ آ۔ او ٻُڌايو ” ان ڪري اُتي ڪو به موجود ڪونه هو“ ڇت جو دروازو ڇو ۽ ڪنهن بند ڪرايو هو؟ صدر صاحب“ هن جواب ڏنو ان جو ڪو خاص سبب؟ صدر صاحب مونکي ٻُڌايو هو ته مقتول اشتياق جو لاش بلڊنگ جي چوڪيدار دلاور خان ڏٺو هو“ مُهنجي سوال جي جواب ۾ تفتيشي آفيسر وضاحت بيان ڪندي فرمايو” هو لاش ڏسي سڌو صدر صاحب جي فليٽ تي پُهتو هو ۽ کيس اهڙي صورت حال کان آگاه ڪيو، صدر صاحب جو فليٽ بلاڪ بي جي ٿرڊ فلور تي واقع آهي۔۔ يعني بي 16 ملزم جي فليٽ هيٺان بلڪل۔۔” هو ڪجهه دير ساه کڻڻ لا رُڪيو ۽ پو پنهنجي وضاحت اڳتي وڌائيند فرمايو ”صدر صاحب کي ننڊ مان جاڳايو ويو هو۔ هو اکين مهٽيندو چوڪيدار سان گڏ ڇت تي پُهتو ۽ پنهنجي اکين سان اشتياق جي لاش جو معانو ڪيو ان کان فورن پو گهر جي فون تان ڪال ڪري ٿاڻي ۾ ان واقعي جو اطلاع ڏنو ۽ ڇت جو دروازو به هُن ان ڪري بند ڪرائي ڇڏيو ته جيئن واقعي جون شهادتون ۽ ٻيا ثبوت ائين جو ائين رهن ته جيئن پوليس کي پنهنجي ڪم ۾ ڪا مشڪل پيش نه اچي“ واه!۔۔ نور اپارٽمينٽس جو صدر صاحب ته ڏاڍو سمجهدار انسان ٿو لڳي“ مون به چٻا چٻائي چيو ” هن صورت حال ۾ ڇت جو دروازو بند ڪرائڻ هڪ عقلمندانه فيصلو هو ڇو جو اهڙن موقعن تي ماڻهون جا واردات ڏانهن ڊوڙندا پُهچن ٿا ۽ گهڻن ئي اهم شهادتن جو خانو خراب به ٿيندو رهي ٿو“ جي ها! هن مُختصر جواب ڏنو مو پُڇيو ” رائو صاحب! توهان به ته جا واردات تي پُهچي مقتول جي لاش جو جائزو ورتو هوندو۔ ته توهان جي ذهن ۾ ڪهڙو تاثر اُڀريو هو۔۔ مُهنجو مطلب آهي پهريون تاثر۔۔۔؟ مان آهستي آهستي تمام غير محسوس انداز ۾ آ ۔ او صاح کي پنهنجي سڪار ۾ آڻڻ جي ڪوشس ڪندو رهيس، هن به مُهنجي سوال جي جواب ۾ هي فرمايو ”پهريون ته تاثر اهو قائم ٿيو هو ته هاڻ هو زنده ماڻهن ۾ شامل ڪونهين ۽ سندس موت واقع ٿي چُڪو آهي، پو خبر پئي ته کيس ڳري هٿوڙي سان ڌڪ هڻي سندس کوپڙي کي چڪنا چور ڪيو ويو جنهن کيس موت جي ننڊ ۾ ئي سُمهاري ڇڏيو“ ۽ ان کان پو۔۔۔؟ مون سواليه نظرن سان کيس ڏسندي پُڇيو ” ڪڏنهن؟ ” آله قتل ملڻ کان پو“ هن جواب ڏنو
هٿوڙي تي لڳل خون مان ڳالهه کُلي وئي هُئي ته قاتل انهي جي مدد سان کيس موت جي مُنهن ۾ وڌو آهي ڇا آله قتل يعني اهو ڳرو هٿوڙو توهان کي بلڊنگ جي ڇت تي ئي پيل مليو هو؟ نه!” هن ناڪاڙ ۾ ڪنڌ ڌوڻي چيو ” آله قتل جي تلاش لاِ اسان کي گهڻائي پاپڙ ويلڻا پيا” آله قتل توهان کي مليو ڪٿان؟ مون گهري سنجيدگي سان سوال ڪيو ڊڪٽ مان۔۔ هن جواب ڏنو ٻنهين بلاڪن جي وچ ۾ هوا جي آزادانه آمد لا هڪ ڊڪٽ ڇڏيو ويو آهي جنهن سان اتي جي رهندڙن غير انساني سُلوڪ روا رکيو آهي، ان مان تازي هوا ته وٺندا هُئا پر بدلي ۾ پنهنجي گهر جو ڪچرو به انهي هوادان ۾ اُڇلائي ڇڏيندا هُئا“ مون آ او ڱان سوال ڪيو ” توهان مُنهنجي مئوڪل کي ڪهڙي سبب گرفتار ڪيو هو؟ موقع تي موجود گواهن جا بيان ان جي خلاف هُئا“ هن جواب ڏنو ” واقعي کان ڪُجهه ڏينهن پهرئين مقتول ۽ ملزم ۾ تمام شدت جو جهيڙو به ٿيو هو، ان واقعي جي گواهي چوڪيدار ۽ صدر سميت بلڊنگ جي ٻين گهڻن ئي رهائشين ڏني هُئي۔ ان ڦڏي ۾ ملزم، مقتول کان مار کائڻ کان پو وڏن واضح لفظن ۾ خطرناڪ ڌمڪي ڏني هُئي۔ ملزم کُليل لفظن ۾ چيو هو ته هو مقتول کي نه ڇڏيندو۔۔۔ ” ڪجه رُڪڻ کان پو هن پنهنجي ڳالهه جي مضبوطي لا هن طرح اضافو ڪيو ” مقتول جو هڪ ويجهڙي دوست جمشيد پوليس کي بيان ڏنو آهي ته مقتول پنهنجي موت کان پهرئين گهڻو خوفزده رهڻ لڳو هو، هن جمشيد کي ٻُڌايو هو ته هو ملزم کان پريشان آهي۔ کيس لڳي ٿوو ته ملزم ڪنهن به وقت هن تي ڪو اچتو وار ڪري ڪجه ڪري وجهندو۔۔۔ ۽ پو مقتول کي موت جي مُنهن ۾ وڌو ويو!“
هون! مون به معني خيز اناز ۾ ڪنڌ هلايو ۽ آ۔ او کان سوال ڪيو” ڇا مقتول جي ان دوست جو نالو استغاثه جي لسٽ ۾ شامل آهي؟ جي ها!۔۔۔ شامل آهي“ هن به هاڪار ۾ جواب ڏنو ”رائو صاحب! مون جرح جي سلسلي کي وڌائيندي پُڇيو : آله قتل جي ملڻ کان پو توهان ايس پي ميچنگ ته ضرور ڪئي هوندي۔۔۔ مُهنجو مطلب آهي ته فنگر پرنٽس۔۔۔“ مان ايس پي ميچنگ جو مطلب چڱي ريت سمجهان ٿو وڪيل صاحب!، هن موهنجي ڳالهه مڪمل ٿيڻ کان پهرئين جواب ڏنو :اوه! تمام گهڻي خوشي ٿي اهو ٻُڌي۔۔“ مون به سرسري انداز ۾ چيو ۽ پو پُڇيو ” ڀلا! آله قتل جي هينڊل تي توهان کي مُلزم جا فنگر پرنٽس ته ملي ويا هوندا نه! ” نن۔۔۔ نه“ هن پريشان ٿي ٻُڌايو ”ڇو؟ مون به چڀندڙ لفظن سان پُڇيو دد۔۔ دراصل ڳالهه اها آهي ته۔۔جناب!۔۔(هن وضاحت ڪندي چيوڃ اسان اهو هٿوڙو هوادان جي اندران ڳولي ڪڍيو هو۔۔ هن جي ڪه حصي تي ڪچرو ۽ ٻيون پاڻياٺ شيون لڳل هُيون۔۔ ائين سمجهو ته اُهو غلاظت ۾ ٻُڏو پيو هو۔۔ تنهنڪري ان جي مُهن يا هينڊل مان فنگر پرنٽس کڻڻ بلڪل ناممڪن هو۔ ايف پي مچنگ ته ڳالهه ئي پو جي هُئي۔ اوڪي(مون سر سري انداز ۾ چيو ۽ پو پُڇيو) آ۔ او صاحب!۔۔توهن مُهنجي هڪ ڳالهه سان ته يقينن اتفاق ڪندئو؟ ڪهڙي ڳالهه جناب؟ (هن سواليه نظرن سان مونکي ڏٺو) (مون چيو) جنهن وقت واقعو پيش آيو هو ته قاتل ۽ مقتول ٻئي ڇت تي هُئا؟ جي ها! ان ۾ ته ڪا شق شهبي جي گنجائش ئي ڪانهين (هن به پڪ جي انداز ۾ هاڪار ۾ ڪنڌ ڌوڻي ورندي ڏني) تڏنهن ته اهو صاقعو پيش آيو! توهان کي پوسٽ مارٽم رپورٽ جي هڪ حصي تي اعتراض ته ڪونهين نه۔۔ ته۔۔ واقعي جي رات۔۔ مقتول جو موت 2 ۽ 3 وڳي جي وچ ۾ٿيو هو؟ بلڪل! ڪو اعتراض ڪونهين جناب! ڇا توهان مونکي ۽ هن معزز عدالت سڳوري کي سمجهائيندا ته رات جو 2، 3 بجي مقتول بلڊنگ جي ڇت تي ڇا ڪري رهيو هو؟ هو ۔۔۔ هو ڪنهن به ڪم۔۔۔ سان ڇت تي وڃي سگهيو ٿي (هن گڙٻڙ جي لهجي ۾ جواب ڏنو) مثال طور مٽر گشت ڪرڻ لا۔۔ هواخوري ڪرڻ لا۔۔ فليٽن ۾ گرمي هوندي آهي نه جناب! اڇا!۔۔ ڀلا مُلزم! مُلزم يقينن ان جي پُٺيان لڳل هوندو تعاقب ۾۔۔(هو انتهائي نا معقول وضاحت ڪني چئي وي) کيس پنهنجو ڪم ڪرڻ ۾ اهو موقعو مُناسب لڳو هوندو ۽ هو به لڪي لڪي ڇت تي چڙهي ويو هوندو ۽ پو وجهه وٺي مقتول کي موت جي مُنهن ۾ وجههي ڇڏيئين! واه! واه (مون زور سان تاڙي وٺائي) تمام بهترين! (مون حيرت جي انداز ۾ چيو) توهان ته چُپٽي وڄائيندي هيڏي وڏي ڪيس کي حل ڪري ڇڏيو۔۔؟ ڇا ،طلب آهي توهانجو۔۔؟ (هو الجهندڙ انداز ۾ مون ڏانهن ڏسندو رهيو)(مون پنهنجي وضاحت ڪندي چيو) لڳي ٿو ته آ۔ او صاحب توهان چوڪيدار ۽ صدر صاحب جو بيان ڌيان سان ڪونهين ورتو۔ بلڊنگ جي ڇت تي پُهچڻ لاِ بلاڪ بي جي ڏاڪڻن تان گذرڻو پوندو آهي۔۔ جيڪو بند رهندو آهي۔۔ بند جو مطلب اهو آهي ته ان تي قرف ڇڙهيل هوندو آهي۔۔ ۽ ان قُرف جي هڪ چاٻي چوڪيدار ۽ ٻي صدر صاحب وٽ هوندي آهي۔۔ چوڪيدار صبح ۽ شام جو هڪ ڪلاڪ لا ڇت جو دروازو کوليندو آهي۔۔ اهو به پاڻي چڙهائڻ لا۔۔ ان کان علاوه اهو دروازو مستقل بند رهندو آهي (مون وقفو وٺي هڪ گهرو ساه خارج ڪندي چيو) چوڪيدار دلاور خان!۔۔ هن معزز عدالت کي روبرو ٻُڌايو آهي ته۔۔۔ واقعي کان پهرئين واري شام جو۔۔هن ٺيڪ 6 وڳي اهو دروازو لاڪ ڪري ڇڏيو هو۔۔ ۽ ٻي صبح جو 8 بجي هن پاڻ وڃي دروازو کوليو هو ۽ ان موقعي تي ئي مقتول جو لاش مليو هو۔۔ جڏنهن پوري رات اهو دروازو بند هو ته پو قاتل ۽ مقتول ڇت تي ڪيئن پُهچي ويا؟۔۔جڏنهن ته بقول چوڪيدار۔۔ ڇت تي پُهچڻ جو واحد ذريعو اُهي ڏاڪڻون ئي هُيون؟
ائين به ڪونهين وڪيل صاحب ته مون چوڪيدار ۽صدر صاحب جي بيان تي ڌيان نه ڏنو هُجي! (هن هڪ هڪ لفظ تيزور ڏيندي چيو) چوڪيدار جي وضاحت ته عدالت جي سامهون اچي چُڪي آهي، جڏنهن صدر صاحب بيان ڏيڻ ايندا ته رهيل سهيل وضاحت هو به ڪري ڇڏيندا۔ مان ته صرف توهانجي تسلي ۽ معلومات لا هتي صرف ايترو ٻُڌائي سگهان ٿو ته صدر صاحب مُطابق اهو به ممڪن ٿي سگهي ٿو ته مُلزم به ڇت واري قُرف جي چاٻي ٺهرائي ڇڏي هُجي۔ اڪثر چوڪيدار جڏنهن پاڻي کولڻ لا ڇت تي ويندو هو ته ته کُليل قرف کي دروازي جي ڪنڍي ۾ ئي لڳائي ڇڏي ايندو هو۔ ان موقعي جو فائدو وٺندي ملزم قرف جي هڪ چاٻي ٺهرائي ورتي هوندي۔ ٺيڪ آ!۔۔ هتي مان توهانجي ڳالهه به تسليم ٿو ڪري وٺان!۔۔ته بلڪل ائين ئي ٿيو هوندو! جيئن اوهان بيان پيا ڏيو (مون به لفظ چٻاقئيندي چٻائيندي چيو) هاڻ جيڪڏنهن توهان مُهنجي هڪ ڳالهه مڃي وٺو ته وڏي مهرباني ٿيندي!۔۔۔ ڪهڙي ڳالهه ۔۔؟(هن پُڇيو) (مون تمام مٺن لفظن ۾ هن جي پُڇڻ کي نظر انداز ڪري چيو) ڊپليڪيٽ چاٻي هٿ ۾ ايندي ئي ملزم خوشي ۾ نه ماپيو هوندو۔۔! هن بلڊنگ جي اندر!۔۔۔ ۽ بلڊنگ کان ٻاهر يا ڇت تي وڃي جهمريون پاتيون هونديون؟۔۔ان کان پو هُن مقتول کي سندس موت جو دعوت نامون ڏيڻ ويو هوندو۔۔ جنهن ۾ لکيل هوندو ته ٺيڪ هو 8 آڪٽوبر جي رات جو 2 يا 3 وڳي چُپ چاپ ۽ خاموشي سان ڇت تهي اچي وڃي!۔۔۔ڇو جو هُن سندس دردناڪ موت جو خُوب بندوبست ڪيو آهي۔۔ اهو دعوت نامون وٺي مقتول به بغير عذر جي موقعي ۽ مهل تي ڇت تي پُهچي ويو هوندو ۽ پنهنجي مهمان جي سهولت جو احساس ڪندي!۔۔کيس پٺ ڏئي ويهي رهيو هوندو ته جيئن کيس هٿوڙي سان وار ڪرڻ ۾ ڪا ڏُکيائي نه ٿئي ۽۔۔۔۔۔ آبجيڪشن يوئر آنر۔۔۔! ( سوگوار قسم جي خاموشي ۾ ڪافي دير کان پو وڪيل استغاثه جي صبر جو پيمانو لبريز ٿي ويو ۽ پڙاڏي جيان آواز آيو) مُهنجو فاضل دوست۔۔ ڪهڙي قسم جي فضول ڳالهه ڪري رهيا آهن۔۔ ڇا ڪڏنهن قتل جي ڪا واردات انهي طريقي سان به ٿيندي آهي۔۔۔! مون کي ان ڳالهه جي خوشي آهي جو گهٽ ۾ گهٽ توهان هن عدالت سڳوري کي هن عدالت جي ڪمري ۾ پنهنجي موجودگي جو احساس ته ڏياريو وڪيل صاحب!۔۔۔ نه ته مان سمجهيو ته توهان شايد ميڊيڪل ليوِ تي آهيو!۔۔(ميڊيڪل ليو ،، جي لفظن سندس زخمن تي لوڻ ٻُرڪي ڇڏيو ۽ هن مون تي نا پسسنديده نظر وجهي جج کي مخاطب ٿيو) جناب علاي!۔۔ گذريل 15 ، 20 منٽن کان وڪيل صفائي۔۔ وڏي بيدردي سان هن معزز عدالت جو قيمتي وقت برباد ڪري رهيا آهن۔۔ هڪ ئي سوال کي۔۔ هر هر۔۔ گهمائي ڦرائي ۔۔ پڇُڇڻ جو آخر فائدو ئي ڪهڙو!۔۔۔۽ آخر ۾ ته سائين جن!۔۔ڪنهن جاسوسي ناول جو درس ئي پڙهڻ شروع ڪري ڏنو۔۔۔ مُهنجي معزز عدالت کان بس اها درخواست آهي ته وڪيلِ موقوف جن کي۔۔ هن قسم جي هٿ ٺوڪي پيچن کان باز رکڻ جي تلقين ڪن! (جج به وڪيل استغاثه جي خاموش ٿيندي سڄو وزن مُهنجي ڪنڌ تي وجهي ڇڏيو۔۔ مطلب اهو ته وڪيل استغاثه جي اعتراضن جا جواب به مونکي ئي ڏيڻا پوندا۔ هن به عينڪ جي مٿان مونکي ڏٺو ۽ ٿڌڙي آواز ۾ شاستگي واري آواز سان مونکي مُخاطب ٿيو) ميمڻ صاح!۔۔ توهان ڇا چوندئو!۔۔۔(مون پنهنجو گلو کنگاري صاف ڪيو۽ وڪيل استغاثا جي اکين ۾ اکيو وجهي گهوري چوڻ شروع ڪيو) مُهنجا فاضل دوستَ!۔۔ پهرئين ڳالهه اها آهي ته۔۔مون جيڪا آ۔ او کي ڳالهه مڃڻ لا چئي آهي۔۔ اُها نه ته فضول ۽ بڪواس آهي۔۔ ۽ نه ئي اُن سان هن عدالت سڳوري جو قيمتي وقت پيو برباد ٿئي!۔۔ٻي ڳالهه۔۔ ته۔۔ مون نه ئي هڪ ئي قسم جي سوال کي۔۔ هر هر۔۔ گهمائي ڦرائي پُڇيو آهي۔۔ ۽ نه ئي ڪنهن جاسوسي ڪتاب مان ڪو درس ڏنو آهي۔۔ هي دراصل اُهي نتيجه آهن۔۔ جيڪي مون آ۔ او جي مختف جوابن مان اخذ ڪيا آهن۔۔ ڪو به هوش مند شخص!۔۔آ۔ او جي ڪيل ڳالهين جو ٿڌي دماغ سان جائزو وٺندو ته اُهو به انهي نتيجي تي وڃي بهندو۔۔ جنهن تي مان بيٺو آهيان۔۔ پر۔۔۔ پر۔۔۔ مُهنجا فاضل دوست!۔۔۔( مون ڊرامائي انداز ۾ ترسي ترسي۔۔ حاظرينِ عدالت تي هڪ سنجيده نگاه وڌي۔۔ ۽ پو۔۔ ٻيهر وڪيل استئغاثه طرف متوجه ٿي چون شروع ڪيو)
مُهنجا فاضل دوستَ!۔۔ توهانکي جي مُهنجي ڪنهن به تجزيئي تي اعتراض ٿئي ته توهان کي حق حاصل آهي۔۔ پر ان صورت ۾ توهان تي به لازم آهي ته۔۔ مُهنجي هڪ سادي سوال جو۔۔۔ هڪ سادو جيڪر جواب ڏيو!۔۔۔؟ (هو الجهڻ ڀريل نظرن سان مونکي ڏسندو رهيو) مثال طور۔۔ ڪهڙو سوال؟ مقتول وقعي واري رات ڇت تي ڇا ڪرڻ ويو هو؟ مم۔۔۔مونکي ڪهڙي خبر۔۔۔؟ (بي ساخته هن جي زبان مان نڪري آيو) ڇا معلوم ڪري ٻُڌائي سگهندئو!۔۔ ڪنهن کان! ڪنهن کان به۔۔ توهان ته ماشالله وڪيل استغاثه آهيو جي مقتول هن وقت جيئرو هُجي ها۔۔ ته مام کائنس ضرور پُڇي ٻُڌايا ها۔۔ ڪو ٻيو ڪو ذريعو۔۔۔؟ مونکي روحن سان رابظي ڪرڻ جو ڪو تجربو ڪونهين۔۔(هن خراب سمجهندي چيو) خوشبو جي ذريعي۔۔۔؟ (مون مخصوص پُر اسرار جرح جاري رکي) ڇا مڀلب۔۔۔! ڪنهن جي خوشبو؟۔۔۔ پيار جي خوشبو!۔۔(مون گهمڀير انداز ۾ انڪشاف ڪيو، عدالت ۾ حاظرين ۾ چيموئگيون شروع ٿي ويون) جج۔۔ آرڊر۔۔آرڊر۔۔ ڪندو ويو (هن بيزاري ۾ چيو) خبر نٿي پوي توهان۔۔ ڪٿان ڪٿان۔۔ کڻي اُڏايو ٿا؟ (مان وڪيل استغاثه کي نظر انداز ڪري، وٽنيس باڪس ۾ بيٺل آ۔ او طرف گهُميس ۽ خاص ڀرپور زور سان کانس پُڇيو) رائو صاحب!۔۔ توهانجو ڌيان به ان خوشبو ڏي نه ويو!۔۔۔ توهان هڪ لمحي لا به سوچيو ته هي ڪو عشق و محبت جو ڪو چڪر ٿي سگهي ٿو؟۔۔ مثلا” مقتول ڪنهن ڇوڪري سان ملڻ لا ڇت تي چڙهي ويو هُجي۔۔ ۽ قاتل موقعي جو فائدو وٺي کيس موت جي منهن ۾وجهي ڇڏيو هُجي؟۔۔۔ ها!۔۔ واقعي ائين به ٿي سگهي ٿو( هن به تاعيد ڪندي پنهنجو ڪنڌ هاڪار ۾ گهمايو) پر وري اهو سوال!۔۔ته ڇت طرف ويندڙ دروازو ته لاڪ۔۔۔۔ ته۔۔ ٻيو ڪو ذريعو فرض ٿا ڪري وٺون۔۔ (مون آ۔ او جي ڳالهه مُڪمل ٿيڻ نه ڏني ۽ ٽوڪ جي انداز ۾ چيو) محبت ۾ به ته گهڻي طاقت هوندي آهي۔۔ اسان مقتول اشتياق ۽ سندس محبوبه کي هوا ۾ اُڏارائي ڇت تي موڪلي ٿا ڇڏيون مونکي سخت اعتراض آهي جناب عالي! (مُهنجي انداز تي وڪيل استغاثه وري ڇڪ ڏئي وچ پيو) وڪيل صفائي!۔۔ هڪ دفعو ٻيهر هن معزز عدالت جي قيمتي وقت سان مذاق شروع ڪري ڏني آهي (هن دفعي جج به وڪيل استغاثه کي ڪا خاص اهميت نه ڏني جنهن سان مُهنجي ڳالهين ۾ ججن جي به دلچسپي وٺڻ جو اندازو ٿي رهيو هو، هن وڪيل استغاثه کي نظر انداز ڪري مون کان پُچيو ميمڻ صاحب!۔۔توهان پيار ۽ مُحبت جو جيڪو اشو کنيو آهي۔۔ ان جو پس منظر ڇا آهي؟ جناب عالي!۔۔(مون آهستي ٻُڌائڻ شروع ڪيو) مُهنجي هن وقت تائين تحقيق مُطابق۔۔ مقتول تمام گهڻو دل ڦينڪ ۽ عاشقانه مزاج جو هو۔۔ مونکي يقين آهي ته هو پنهنجي محبوبه سان ملڻ وقوع واري رات جو ڇت تي ويو هو ته ڪنهن کيس موت جي مُنهن ۾ ڌڪيلي ڇڏيو جڏنهن ڇت وارو دروازو شام 6 بجي کان ٻي صبح جو 8 وڳي تائين لاڪ هو ته پو مقتول ۽ ان جي محبوبه رات جو 2 ۽ 3 وڳي وچ ۾ ڇت تي ڪيئن پُهچي سگهن ٿا؟(وڪيل استغاثه ايفيشنسي جو مظاهرو ڪري مونکان سوال ڪيو۔۔ مان ان وقت سڌو سئون جج سان مُخاطب هوس، تنهنڪري وڪيل استغاثا جو مونسان سڌو ڳالهائڻ خراب محسوس ٿيو تنهنڪري مون گجڻي تيزتند لفظن ۾ جواب ڏنس) مُهنجا فاضل دوستَ!۔۔۔اوهان ته اهو سوال پُڇڻ جو حق ئي وڃائي ويٺا آهيو۔۔! ڇڇ۔۔۔ ڇا مطلب۔۔؟ (مُهنجي ڳالهه مڪمل ٿيڻ کان پهرئين هو ٽپي پيو) (مون وضاحت ڪندي چيو) هي سوال ته مون هن ڪيس جي انڪوائري آفيسر کان پُڇيو هو۔۔ هن جواب ۾ ٻُڌايو هو ته۔۔ بلڪل ممڪن آهي ته۔۔ ملزم ڇت واري چاٻي جي ڊپليڪيٽ ٺهرائي ورتي هُجي۔۔اهي ئي خيال آِ۔او جا مقتول بابت به هُئا۔۔ ثابت اهو ٿيو ته استغاثه۔۔ مقتول ۽ قاتل جو ڇت تي پُهچڻ جي حوالي سان ڪليئر آهن (وڪيل استغاثاه اُلجي پيو ته هو مُهنجي وضاحت جي جواب ۾ ڪهڙو نئون اعتراض کڻي، آئون سندس اُلجهڻ جو فائدو وٺندي جج صاحب ڏنهن گهميس ۽ سنجيدگي سان چوڻ لڳس) يوئر آنر۔۔۔آ ايم شوئر۔۔ واقعي جي رات۔۔ 2 ۽ 3 بجي وچ ۾۔۔قاتل ۽ مقتول۔۔ جا وقوع يعني۔۔ بلڊنگ جي ڇت تي موجود هُئا۔۔ تڏنهن ئي ته ها حادثو پيش آيو۔۔البته۔۔( مون وقفو وٺي اضافو ڪيو)هاڻ هي طع ڪرڻ باقي آهي ته۔۔ هو ڇت تي ڪيئن پُهتا؟۔۔ مونکي يقين آهي ته۔۔ آئنده هڪ ٻن شنواين ۾۔۔ هي معاملو به طع ٿي ويندو۔۔۽ مان انهن کي دلائلن سان عدالت جي روبرو آڻيندُس۔ ان جو مطلب آهي ميمڻ صاحب! (جج به خصوصي دلچسپي جو مظاهرو ڪري پُڇيو) ته توهان کي خبر آهي ته مقتول جو عشق ڪنهن سان هلي رهيو هو ڊيفينيٽلي يوئر آنر!۔۔۔(مون پُت اعتماد سان جواب ڏنو) ڇا توهان مقتول جي محبوبه جو نالو۔۔ هن عدالت جي سامهون آڻيندا؟ اڃا نه! جناب عالي۔۔(مون معذرت ڪندي چيو، جج پُڇيو ) پو ڪڏنهن؟ استغاثه جي گواهن جا بيان مُڪمل ٿي ويندا ته پو يوئر آنر!۔۔ ان دير جو ڪو خاص سبب؟ جي سر! آهي۔۔(مون هاڪار ۾ ڪنڌ ڌوڻي چيو) مقتول جي محبوبه جو نالو کلي وڃڻ ڪري استغاثه جي گواهن جون شهادتون مُتاثر ٿي سگهن ٿيون۔ اٽس۔۔ اوڪي (جج به مطمئن ٿي ويو ۽ ان کان پو عدالت جو مخصوص ٽائيم به ختم ٿي ويو، جج به آئنده شنوائي جي تاريخ ڏيندي عدالت برخواست ڪري ڇڏي دي ڪورٽ از ايڊجرنڊ (انٽرويل)
سين يارهون (انٽرويل کان پو) مون مقتول جي عشق جي جيڪا ڳالهه ڇيڙي هُئي اُها بلڪل هوا ۾ ڪو قلعو تعمير ڪرڻ يا ڪنهن ڪهاڻي جو حصو نه هو بلڪه مان هن حوالي سان تحقيق ڪري چُڪو هوس۔ شروعاتي خبرون ته مونکي ملزم جي ما عاليه کان ئي رسيون هُيون ۽ پو مون وڌيڪ ڀڄ ڊوڙ ڪري پنهنجي مطلب جو مواد جمع ڪري ڇڏيو هو جيڪو عدالت جي ڪمري ۾ مون پنهنجي مئوڪل جي حمايت ۾ استعمال ڪرڻ پئي چاهيو۔ ان سنسني خيز انڪشاف جي لا توهان کي به جج وانگ ٿورڙو صبر ڪرڻو پوندو۔ هُوئن آئون به هڪ ڳالهه جو اعتراف ڪرڻ چاهيان ٿو ته جيڪڏنهن عاليه بيگم مونسان تعاون نه ڪري ها ته مون لا ڪافي مُشڪليون پيش اچن ها۔
سين ٻارهون عدالت جي باقائده ڪاروائي جو آغاز ٿيو، استغاثا طرفان هن شنوائي تي مقتول جي وڏي ڀا اشفاق کي گواهي لا پيش ڪيو ويو۔ اشفاق جي عمر 35 سال کن ٿيندي هو هڪ عام شڪل و صورت جو پر هڪ معقول انسان هو هن وقت هن کي ڪاري پينٽ ۽ ليڪن واري شرٽ پاتل هُئي۔ اشفاق سچ ڳالهائڻ جو حلف کنيو ۽ پنهنجو مختصر بيان رڪارڊ ڪرايو۔ ان کان پو استغاثا جو وڪيل جرح جي خيال سان وٽنيس باڪس جي ويجهو پُهتو۔ هن جرح ۾ ڪا اهم ڳالهه پيش ٿي نه سگهي ۽ نه ئي ڪو حيرت ۾ وجهندڙ نڪتو نڪري نروار ٿيو۔ مون پنهنجي واري اچڻ تي ٿورڙي مختلف انداز سان جرح ڪرڻ جو آغاز ڪيو۔ مُهنجو اسٽائيل ۽ سوال ڪرڻ جو طريقو ڪجهه ان قسم جو هو جو گواه محسوس نه ڪري سگهي ته هو ڪنهن ٽرائل مان پيو گُذري۔ انتهائي دوستاني انداز ۾ مون هن کي چيو اشفاق صاحب! مونکي توهانجي ڀا جي اتفاقي ۽ تشويشناڪ موت تي افسوس آهي ۽ گڏوگڏ۔۔ ان ڳالهه جو به ڏک آهي ته توهان کي مُهنجي سوالن جا جواب ڏيڻ لا هن وٽنيس باڪس ۾ بهاريو ويو آهي۔۔ بهر حال اها هڪ مجبوري آهي۔۔ توهان کي هن مرحلي مان گذرڻو پوندو“ ڪا ڳالهه ناهي وڪيل صاحب!(هن به سري سري انداز ۾ جواب ڏنو) جڏنهن اُکري ۾ مٿو وڌو آهي ته مهري کان ڇا ڊڄڻو!۔۔مان ٽرائل لا ذهني طور تي تيار آهيان۔۔۔ توهان پُڇو۔۔ ڇا ٿا پُڇڻ چاهيو؟ توهان وڪيل استغاثا جي جرح کان پهرئين، پنهنجو بيان رڪارڊ ڪرڻ کان پهرئين۔۔ معزز عدالت جي روبرو۔۔۔ سچ ڳالهائڻ جو حلف کنيو آهي۔(مون گهري سنجيدگي سان چيو) ڇا مان اُميد رکان ته توهان مُهنجي سوالن جي جواب ۾ سچ ڳالهائيندا!۔۔۔ ۽ سچ کان سوا ٻيو ڪُجهه به نه چوندا؟ جي ها!۔۔ بلڪل (هن ڪنڌ ڌوڻي هاڪار ڪئي) مان توهانجو گهڻو وقت ڪونه وٺندُس۔۔ اشفاق صاحب1۔۔(مون جرح جو سلسلو اڳتي وڌائيندي چيو) ڇا اهو دُرست آهي ته مقتول توهان جي توقعات تي پورو نه بيٺو هو؟ جي۔۔۔ڇا مطلب (هن چونڪجي سواله نظرن سان مونکي ڏٺو) (مون وضاحت ڪندي چيو) مطلب اهو ته۔۔۔توهان هُن جي مُستقبل جي حوالي سان سُهري خواب ڏٺا هُئا۔۔ مقتول اُهن سڀني تي پاڻي ڦيري ڇڏيو اهو ته توهان بلڪل صحيح پيا چئو (هن جلدي ۾ جواب ڏنو) (جڏنهن انسان جي دل جي ڳالهه ڇيڙي وڃي ته اُها وڃي ٺڪ ڪري دل تي لڳندي آهي۔ وڪيل استغاثا ان ڳالهه تي الجهن جو شڪار ٿيندو نظر آيو مون استغاثا جي گواه کي رھڙي جرح ڪرڻ جي بجا ساڻس دلي همدردي جو اظهار شروع ڪري ڇڏيو هو۔ هي دراصل طوفان کان پهرئين جي خاموشي ۽ سناٽو هو۔ جي الله جل شانهُ وڪيل استغاثا کي عقل ۽ فهم سان نوازيو هو ته هن کي هڪدم سمجهي وڃڻ گهُرجي ها ته هن خاموشي ۽ همدردي جي جذبات کان پو مان ڪنهن ڳالهه طرف رُخ موڙيندُس مگر۔۔۔۔جيئن ته مان وڪيل استغاثا کي عقل ، فهم ۽ فراست جي استعمال جي اجازت نٿي ڏئي سگهيس تنهنڪري سندس حسب معمول نعره مستانو يعني (آبجيڪشن يوئر آنر) کان پهرئين گواه کي چنبڙي پيُس) توهانجي خواهش هُئي ته مقتول پڙهي لکي ڊاڪٽر ٿئي، انجنيئر ٿئي ائين هن! (مون پنهنجائپ جي انداز ۾ جرح ڪئي) اشفاق صاحب!۔۔ توهان پنهنجي فيملي جي مالي حالتن جي ڪري سُٺي تعليم حاصل نه ڪري سگهيا هُوا۔۔۔تنهنڪري توهانکي پنهنجي محرومين جو احساس هو۔۔ڇا مان غلط پيو چوان اشفاق صاحب! تعليم جي اهميت کان انڪار ڪرڻ ته چريائپ ئي سڏائيندو وڪيل صاحب۔ (هن شائستگي سان چيو) اهو سچ آهي ته مونکي قدم قدم تي۔۔ هن محرومي جو احساس رهيو آهي ۽ آئينده به رهندو۔۔ توهان بلڪل صحيح چيو آهي۔ (مان هن جي وڌيڪ ويجو ويس) مان هڪ عام انسان يعني خطا جو پُتلو آهيان۔۔ تنهنڪري مونکان به غلطي ٿي سگهي ٿي۔۔ تنهنڪري توهان تي به هڪ فرض عائد آهي ۔ ڪهڙو فرض؟ (هن حيرت ڀريل لفظن سان پُڇيو اهو فرض ته۔۔۔( مون ڊرامائي انداز اختيار ڪندي چيو) مان جيئن ئي ڪا غلط ڳالهه ڪريان۔۔ توهان مونکي فورن ٽوڪي ڇڏجو۔۔ اوڪي!۔۔؟ (هن اطمينان جو ساه کنيو ۽ چيو) اوڪي!۔۔۔
سين ٻارهون هلندڙ مون ٿورڙي محنت کان پو استغاثا جي گواه يعني مقتول جي وڏي ڀا کي اهڙي طرح گهيري ٽرانس ۾ آندو جو هو مونکي صرف وڪيل صفائي نه، پر ڪو نفسياتي ڪنسلٽنٽ، ڪو اسپريچوئل هيلر سمجهڻ لڳو۔ اها صورت حال وڪيل استغاثا لا لمحه فڪر جهڙي هُئي، ان کان پهرئين جو هو ڪنهن قسم جي مُداخلت جو پروگرام ٺاهي، مون وٽنيس باڪس ۾ بيٺل گواه کي مُخاطب ڪيو) اشفاق صاحب ميڊيڪل يا انجنيئرنگ جي تعليم حاصل ڪرڻ ته پري جي ڳالهه۔۔جڏنهن ته توهان جي مقتول ڀا۔۔ مئٽرڪ به ڏاڍي ڏُکيائي سان ڪئي ۽ پو وڌيڪ پڙهڻ کان هٿ مٿي کڻي ڇڏيائين۔۔ ته توهان کي صدمو ۽ ڏک برداشت ڪرڻو پيو۔۔۔ پيو هو يا نه؟ جي ها!۔۔۔ اشتياق جي پڙهائئ ڇڏڻ جو مونکي ڏاڍو ڏک ۽ صدمو هو۔ توهان هن جي تمام گهڻي حوصلو به ڏياريو هو (مون هن جي سُڪل زخمن کي کولڻ شروع ڪيو) پر هوڪنهن به مرحلي تي توهانجي دل رکڻ لا تيار نه ٿيو۔۔ واضح لفظن ۾ چئي ڇڏيائين ته هاڻ هو اڳتي ڪونه پڙهندو۔ جي ها! (هن مُرجهايل آواز ۾ هاڪار ڪئي) اشتياق جي ان فيصلي سان مونکي مايوسي ٿي هُئي۔ پو اها مايوسي آهستي آهستي اذيت ۾ بدلجندي وئي (مون هن جي کُليل زخمن کي ائنٽي سيپٽڪ لوشن سان صاف ڪرڻ شروع ڪري ڏنو) مقتول ته تعليم پرائڻ کي الله حافظ چئي ڇڏيو۔۔۔ پر ان سان گڏو گڏ هو آواره گردي ۾ به جڪڙجي پيو۔۔۔ آهي نه؟ (حاظرين عدالت سميت وڪيل استغاثا، انڪوائري آفيسر ۽ جج به وڏي توجه ۽ دلچسپي سان هن عجيب و غريب عدالتي ڪاروائي کي ڏسي ۽ ٻُڌي رهيا هُئا۔۔ مون عاليه بيگم طرفان خبرن ۽ پنهنجي ڪاوش سان ڳوليل انفارميشن کي جمع ڪري استغاثا جي گواه تي آزمائڻ جو عمل جاري رکيو) ها!۔۔ (گواه هاڪار ۾ ڪنڌ ڌوڻيو ۽ چيو) هو ننڍيون وڏيون نوڪريون به ڪندو رهيو۔۔ ۽ گڏوگڏ آواره گردي به ڪندو رهيوهو نوڪري جو اهو عرصوتمام ته ٿوڙو هوندو هو(مون لقمو ڏنو) جڏنهن ته آواره گردي جو سيشن ڊگهو ٿيندو ويو۔۔ مقتول جي انهي روئي توهان کي ذهني اذيت ۾ مُبتلا ڪري ڇڏيو۔۔۔؟ (هن وري هڪدفعو ٻيهر اکين جو آب اُگهندي ڪنڌ ڌوڻي هاڪار ڪئي) (مون مٺي جرح کي اڳتي وڌائيندي چيو) آخر تنگ ٿي توهان هُن کي ٽائرن جي هڪ دُڪان تي نوڪري ڏياري۔۔ پنهنجي وفات تائين هو پلازا جي انهي دُڪان تي ڊيوٽي ڏيندو رهيو ته هڪ اهم واقعو ذڪر ٿيل ٽائرن جي دُڪان تي سندس ملازم ٿيڻ جو سبب بڻجي آيو نه ته هو آساني سان آواره گردي کي خيرباد ڪرڻ جو ارادو نه ڪري ها۔۔ ( مون وقفو ڏئي۔۔ سواليه نظرن سان گواه کي تڪيو۔ هن جي چهري تي هڪ رنگ آيو پئي ته ٻيو رنگ ويو پئي۔۔ پر هن ان هوندي به زبان سان انڪار ڪرڻ جي تڪليف يا ڪُجه چوڻ جي ڪوشس نه ڪئي۔۔ مون ئي همٿ ڏيکاري ۽ سندس اکين ۾ اکيون وجهي چيو) توهانجي ڀا اهڙي حرڪت ڪري وڌي هُئي۔۔ جو توهان کي پنهنجي بلڊنگ جي رهائشين اڳيان تمام گهڻو شرمدو ٿيڻو پيو هو۔۔۔ طاص طور ”رفيق ڀائي“ جي سامهون؟۔۔ هن افسوس ناڪ واقعي کان پو ئي مقتول ان ڳالهه تي راضي ٿيو هو ته هو هڪ جڳهه تي ٽڪجي ڪم ڪندو۔۔! جي!۔۔(هن هڪدم تاعيد ڪئي) جي ها! وڪيل صاحب! ڇا مان رفيق ڀائي جي معاملي جي تفصيل ۾ وڃي سگهان ٿو؟ هه۔۔۔ ها!۔۔ ها۔۔ ڀڀ۔۔۔ ڀلي۔۔ (هن هچڪچائيندي چيو) وڪيل صفائي، استغاثا جي ڪنهن به گواه جو ٽرائيل ڪرڻ لا کائنس اجازت گهرڻ جو مُحتاج ڪونه هوندو آهي۔۔ پر جيئن ته مُهنجو رويو هڪ خاص مقصد کي حاصل ڪرڻ جو هو جيڪو هاڻ اڳيان ايندو۔ توهان مونکي رفيق ڀائي جي معاملي ۾ ڳالهائڻ جو اختيار ته ڏئي ڇڏيو آهي( مون هڪ هڪ لفظ چٻائي چيو) پر ٻه ڳالهيون چڱي طرح پنهنجي ذهن ۾ وهاري ڇڏجو۔۔ ڪڪ۔۔۔ ڪهڙيون۔۔ ٻٻ۔۔ ٻه ڳالهيون ( هو جججهڪي پُڇڻ لڳو) (مون بدستور سندس اکين ۾ اکيون وجهي چيو) نمبر هڪ ته۔۔ توهان سچ ڳالهائڻ جو حلف کنيو آهي۔۔ تنهنڪري ڪا به غلط بياني توهان کي ڪنهن به مُصيبت ۾ وجهي سگهي ٿي جڏنهن ته توهان اڳ ئي گهڻين مصيبتن ۾ گهرجي چُڪا آهي۔۔(مون ڊرامائي انداز ۾ وقفو ڏئي گواه کي سوچڻ جو ٽائيم ڏنو ۽ پو اضفو ڪندي چيو) نمٻر ٻه۔۔ ته۔۔ مُهنجي شگفته آنٽي سان تفصيلي ڳالهه ٻولهه ٿي چُڪي آهي۔۔ جيڪا توهانجي ئي بلاڪ ۾ فليٽ نمبر اي 4 ۾ رهندي آهي۔۔ جي مونکي هن سلسلي ۾ محسوس ٿيو ته توهان ڪنهن قسم جي ڳالهه لڪائڻ جي ڪشش پيا ڪريو ته مان صفائي جي گواه طور شگفته آنٽي کي اوهانجي ڪنهن به جواب جي سچائي پرکڻ لا يا ترديد ڪرڻ لا عدالت ۾ پيش ڪندُس (هو تمام گهڻي الٍجهن ۽ مُشڪل ۾ پئي لڳو تاهم پو جي ڪڙو ڪري هن چئي ئي ڏنو) جي ها!۔۔ ڇو نه!۔۔ مونکي منظور آهي۔۔ توهان سوال ڪريو۔۔ (هلندڙ)
