غلام مصطفي ميمڻ
سينيئر رڪن
ڇا مان جرم ڪيو آهي؟
( هڪ سچو واقعو )
محترم ميمبرس رواي جو نالو نه ظاهر ڪرڻ جي وعدو تي هن جي آپ بيتي آوهان جي رهنمائي ؤ هوشيار ڪرڻ لاء هت ونڍ ڪري رهيا آهيون۔ هن ليک جو هڪ هڪ الفاظ سچ تي مبني آهي،ڪيئن نه ماڻهون پنهنجي مجرمانا حرڪتن جي تڪميل لاء معصوم ماڻهون کي استعمال ڪن ٿا۔ اچو ته هاڻي جرم جو داستان ان جي هڪ معصوم ڪردار جي الفاظن ۾ پڙهون:_
” مان هڪ ميمڻ سيٺ وٽ دوراجي ڪراچي ۾ ڊرائيوار جي نوڪري ڪندو آهيان۔موڪل واري ڏينهن مان رڪشو هلائيندو آهيان جيڪو مون قسطن تي ورتو آهي۔26 آگسٽ 2012 جو شام جي وقت 5 بجي ڌاري مان گهر کان نڪتس، هڪ ميڪنڪ کي رڪشو ڏيکاريو،ٿوري خرابي هئي هن ٺيڪ ڪري ڇڏي،ان کان پوء بنارس چوڪ ويس پنهنجو خراب موبائل ٺيڪ ٿيڻ لاء ڏنل کڻڻ لاء ۔موبائل واري چيو ڪجه ٽائيم لڳندو،مان واپس اچي پنهنجي رڪشي ۾ ويٺس،انهي وقت هڪ سنهڙو،ڊيگهو،ٽوپي پاتل ڇوڪرو،جنهن کي ڏاڙهي به هئي،شڪل مان پٺاڻ پيو لڳي (نوٽ مان به پٺاڻ آهيان)،آيو ۽ پڇئين،رڪشو تنهنجو آهي ،ڇا صدر هلندي؟ مون هاء ۾ جواب ڏنومانس ۽ ڪرايو چارسوء ڳالهيومانس،هن جي زور ڀرڻ تي ساڍا ٽي سوء رپيا صدر وڃڻ ۽ واپس اچڻ جا طئي ڪياسين۔ مون هن کي چيو ته رڪشي ۾ ويهه۔هن معذرت ڪئي ۽ چيائين ته جيئن ته هن جي ماء سخت بيمار آهي ۽ ڀرسان هڪ گهر ۾ آهي،اڪيلو هجڻ جي ڪري هو پنهنجي بيمار والده کي نه ٿو ڇڏي سگهي،انهيڪري انساني همدردي جي بنياد ته مون کي چيائين ته آئون اڪيلو صدر پريس ڪلب واري گهٽي ۾ وڃان اتي هن جو سيٺ مون کي ملندوان کان هن(ان ماڻهون) پنهنجي ماء جي علاج جي لاء پيسن جي مدد گهري آهي،جنهن همدردي ۾ 15000 رپيا ڏيڻ جو وعدو ڪيوآهي،ان کان اهئي پيسئا وٺي اچي هن کي ڏيان۔مون ان ماڻهون کي چيم تون مون تي ڪيئن ٿو اعتبار ڪرين،جيڪڏهن اهئي پيسئا مان کائي وڃان تو پوء۔ان تي انهي ماڻهون مون کي چيو ته جيئن ته هن جي ماء سخت بيمار آهي انهڪري ۽ جيئن ته مان به پٺاڻ آهيان انهڪري هو مون تي اعتبارڪندو۔ هن مون کان منهنجو موبائل فون ،جيڪي دڪاندار ٺاهي مون کي اوڏي مهل ڏني هئي ،جو نمبر ورتو۔ هن جي روئڻ واري لهجي ۽ انساني همدردي واري عمل مون کي مجبور ڪيو ته ان ماڻهون جي ڳاله مڃي هن جي سيٺ کان پيسئا وٺي اچي هن کي ڏيان۔ان ماڻهون مون کي ساڍا ٽي سوء رپيا ڪرايو کيسي مان ڪڍي ڏنو۔مون هن کان هن جي موبائيل جو نمبر گهريو جيڪو هن ڪونه ڏنو ۽ چيائين ته مان پاڻهي ٿوسيٺ سان ڳالهايان۔هن پنهنجي موبائل تان سيٺ کي فون ڪيو ۽ ٻڌايو ته مون کي موڪلي ٿو پيسئا وٺڻ۔هن جي سيٺ چيوء ته هوضرور مون کي پيسئا ڏيندو۔ان کان پوء مان پنهنجي رڪشي تي ٻڌيل جڳه تي ويس۔انهي وقت مٿين همراه جي منهنجي موبائل تي فون آئي ته هن جو سيٺ پيٽرول پمپ۔پي آئي اي جي آفيس ۔نزديڪ پريس ڪلب وٽ بيٺو آهي۔ منهنجي رڪشي جو نمبر به ان ماڻهون پنهنجي سيٺ کي ڏنو هو۔مان جڏهن ٻڌيل جڳه تي پهتس ته تقريبن پندرهن ويهن منٽن کان پوء هڪ جوان العمر ماڻهون هڪ ٻئي شخص سان گڏ آيو ۽ مون کان پڇائين ته ڇا آئون ان رڪشي ۾ آيو اهيان؟ مون هائوڪار ڪئي۔ان تي ساڳئي سيٺ مون کي 15000 هزار ڏنا ۽ پنهنجي موبائيل تي پهرين ماڻهون جنهن مون کي موڪليو سان ڳالهرايائين،ان کي مون ٻڌايو پيسئا ملي ويا آهن۔جڏهن مان رڪشو اسٽارٽ ڪيو ته هڪدم پوليس اتي آچي ويئي ۽ مون کي گرفتار ڪيائون۔مان پريشان ٿئي ويس ته ڇا ڳاله آهي،منهنجي پڇڻ تي ٻڌايو ويو ته جنهن همراه مون کي سيٺ کان پيسئا وٺڻ موڪليو هو،اهو سيٺ جو نوڪر نه هوپر هن مختلف ٽائيمن تي سيٺ کي دهمڪي وارا ٽيلفون ڪال ڪري هن کان ڀتو گهريو هو۽ سيٺ جيڪي پيسئا مون کي ڏنا هئا،اها ڪا مالي مدد ماء جي بيمار واري بهاني جي ڪري نه پر ڀتو هو۔ڇاڪاڻ ته پيسئا مون ورتا هئا ۽ گرفتاري جي وقت منهنجي کيسي مان نڪتا هئي انهڪري مون کي ٿاڻي تي وٺي آيا ۽ لاڪپ ڪيو ويو۔مان سيٺ ۽ تفشيشي آفيسر کي سڄي ڳاله پيرائتي ڪري ٻڌائي پرمنهنجي ڪير ڳاله ٻڌڻ لاء تيار ڪونه هو۔مان توهان کي ٻڌائي نه ٿو سگهان ته ڪيڏي وڏي عذاب ۽ ذلت جي مرحلي مان ان وقت مان گذري رهيو هئس،جنهن جو اوهان اندازو به نه ٿا لڳائي سگهو۔بهرحال ٻئي ڏينهن مون کي انسداد دهشت گردي جي ڪورٽ ۾ جج صاحب جي اڳيان پوليس رمانڊ لاء پيش ڪيو،جج صاحب کي مون روئي روئي مٿيون قصو ٻڌايو،جج صاحب تفشيشي آفسير کي گهرايو ۽ سختي سان چيو ته مين ملزم ( اهو پٺاڻ ماڻهون جنهن مون کي پيسئا وٺڻ موڪليو هو) کي ڪيئن به ڪري گرفتار ڪيو۔ ڇاڪاڻ ته مون وٽ ان وقت تائين پنهجي بيگناهي جو ڪو ثبوت نه هو،انڪري منهنجو پوليس رمانڊ جج صاحب ڏنو۔ هڪ هفتي کان پوء تفشيشي آفيسر هڪ ماڻهون منهنجي سامهون آندو ۽ پڇو ته ڇا هي اهو ساڳيو پٺاڻ آهي جنهن مون کي هن ڏوه ۾ استعمال ڪيوهو، اهو ماڻهون ساڳيو نه هو پر چهري مان ان جي مشهابت وارو هو۔ مون تفشيشي آفيسر کي مٿين ڳاله ٻڌائي۔ ٻن ٽن ڏينهن کانپوء اهو اصلي ملزم گرفتار ٿئي ويو۔ان جي مون کان سڃاڻپ ڪرائي ويئي۔ان وقت پهريون دفعو مون کي خبر پئي ته ان ملزم جو وڏو ڀاء ان سيٺ وٽ ڪنهن زماني ۾ نوڪري ڪئي هئي ۽ هن ملزم ان جو فائدو وٺندي سيٺ جو نمبرحاصل ڪري هن کي دهمڪي آميز ٽيلفون ڪري ڀتي ڏيڻ تي مجبور ڪيو هو۔اسان ٻنهي کي جج صاحب جي سامهون پيش ڪيو ويو۔جج صاحب ٻئي ملزم کان منهنجي ٻڌيل واقعات جي تصديق ڪئي هن اهو سڀ مڃو۔جج صاحب تفشيشي آفسير کي چيو ته اسان ٻنهي جو اقبالي بيان علائقي جي مائجسٽريٽ وٽ قلمبند ڪرائي۔اسان ٻنهي جا بيان ريڪارڊ ڪرايا ويا۔انهن جي آڌار تي انسداد دهشت گرد ڪورٽ جي جج صاحب مون کي جيل مان ضمانت تي آزاد ڪيو۔
پوليس ۽ جيل ۾ قيد گهارڻ جي دوران اڪثر مان پنهنجي پاڻ کان اهو سوال ڪندو هئس ته ڇا انساني همدردي ڪرڻ جي ايترو وڏو قيمت ادا ڪرڻي پوندي آهي۔؟ ڇا واقعي مان پنهنجي ناداني ۽ همدردي جي جذبي جي ڪري هڪ وڏي ڏوه ۾ ملوث ٿئي ويس؟ ڇا مون جهڙن سادن ماڻهون کي هن چالاڪ ماڻهون جي دنيا ۾ رهڻ جو ڪو حق نه آهي؟ ڇا انسان ايترو پست ٿئي ويو آهي جوان تي اعتبار نه ٿو ڪري سگهجي؟ ڇا انهن حالتن ۾ اسان مسلمان چورائڻ جا حقدار آهيون؟ ڪو جرم نه ڪندي به مان پنهنجي ضمير ۽ دنيا جي ڪورٽن جي اڳيان مٿين حالتن جي ڪري جوابده ٿيو آهيان۔ منهنجي دل هاڻي ڪنهن تي به اعتبارڪرڻ نه ٿي ڏئي۔ هاڻي ته انساني همدردي تحت ڪوبه قدم کڻڻ لاء مان هميشه جي لاء توبه ڪري ڇڏي۔“
محترم ميمبرس ؤڀاتي هن ڪکائون محبت سان لبريز اڳڻ جا! مٿين واقعي کي هت ونڍ ڪرڻ مان اسان جو اهو مقصد آهي ته اسان جي قوم جيڪا پنهنجي انساني همدردي واري جذبي،مهمان نوازي،ٻين جو هڏ ڏوکي جي وجه سان مشهور آهي،ايئن نه ٿئي ته انهن اسان جي نيڪ جذبن جو فائدو وٺندي ڪو اوپرو مجرمانه ذهن جو مالڪ ماڻهون اسان کان ڪو غير قانوني ڪم ڪرائي وجهي ۽ پوء اسان پنهنجي ساده طبيعتن جي ڪري ڏوهاري نه هوندي به ان قسم جي ڏوه جي سزا ڪاٽيون۔ توهان سڀني کي گذارش آهي ته مٿين واقعي کي پنهنجي ذهنن ۾ جاء ڏيندا ۽ اجنبي ماڻهون جي مدد ڪندي پهريائين اهو پرکڻ جي ڪوشش ڪندا ته ان مدد سان اوهان ڪو غير قانوني ڪم ته نه ٿا ڪيو۔ ان سان ملندڙ جلندڙ اهڙا ڪيترا واقعا ٿيا آهن جن ۾ ڏوهارين ننڍن ٻارن کي ڀتي جا پيسئا وٺڻ موڪليو آهي،اهو چئي ته انهن جي اوڌهارڦلاڻي ماڻهون وٽ آهي ۔انهي کي هي خط ڏئي پيسئا وٺي اچ ۽ ٻار پنهجي ٻاراڻي سوچ تحت ته ،هو مدد ڪري رهيو آهي،پسئا وٺڻ ويو۔گرفتار ٿئي ڏوهارين جو ساٿي سمجهو ويو ۔ انساني همدردي کان وڌيڪ سٺو ٻيو ڪو ڪم نه آهي ۽ اسان کي اها ضرور ڪرڻ گهرجي پر ان کان اڳ ۾ اهو به ڏسڻ گهرجي ته ان انساني همدردي جي ڪري اسان کي ته ڪو نقصان نه ٿيندو۔جيئن مٿين رڪشه ڊرائيور کي همدردي جي سخت قيمت ادا ڪرڻي پئي آهي۔ هي ڪو قصو يا ڪهاڻي نه آهي پرهڪ سچي ڏوه جي روائيداد آهي۔ سٺي ۽ قانون مطابق صلاح ڏيڻ اسان جو ڪم آهي۔وڌيڪ توهان مرضي جا مالڪ آهيو ان تي عمل ڪيو يانه۔
( هڪ سچو واقعو )
محترم ميمبرس رواي جو نالو نه ظاهر ڪرڻ جي وعدو تي هن جي آپ بيتي آوهان جي رهنمائي ؤ هوشيار ڪرڻ لاء هت ونڍ ڪري رهيا آهيون۔ هن ليک جو هڪ هڪ الفاظ سچ تي مبني آهي،ڪيئن نه ماڻهون پنهنجي مجرمانا حرڪتن جي تڪميل لاء معصوم ماڻهون کي استعمال ڪن ٿا۔ اچو ته هاڻي جرم جو داستان ان جي هڪ معصوم ڪردار جي الفاظن ۾ پڙهون:_
” مان هڪ ميمڻ سيٺ وٽ دوراجي ڪراچي ۾ ڊرائيوار جي نوڪري ڪندو آهيان۔موڪل واري ڏينهن مان رڪشو هلائيندو آهيان جيڪو مون قسطن تي ورتو آهي۔26 آگسٽ 2012 جو شام جي وقت 5 بجي ڌاري مان گهر کان نڪتس، هڪ ميڪنڪ کي رڪشو ڏيکاريو،ٿوري خرابي هئي هن ٺيڪ ڪري ڇڏي،ان کان پوء بنارس چوڪ ويس پنهنجو خراب موبائل ٺيڪ ٿيڻ لاء ڏنل کڻڻ لاء ۔موبائل واري چيو ڪجه ٽائيم لڳندو،مان واپس اچي پنهنجي رڪشي ۾ ويٺس،انهي وقت هڪ سنهڙو،ڊيگهو،ٽوپي پاتل ڇوڪرو،جنهن کي ڏاڙهي به هئي،شڪل مان پٺاڻ پيو لڳي (نوٽ مان به پٺاڻ آهيان)،آيو ۽ پڇئين،رڪشو تنهنجو آهي ،ڇا صدر هلندي؟ مون هاء ۾ جواب ڏنومانس ۽ ڪرايو چارسوء ڳالهيومانس،هن جي زور ڀرڻ تي ساڍا ٽي سوء رپيا صدر وڃڻ ۽ واپس اچڻ جا طئي ڪياسين۔ مون هن کي چيو ته رڪشي ۾ ويهه۔هن معذرت ڪئي ۽ چيائين ته جيئن ته هن جي ماء سخت بيمار آهي ۽ ڀرسان هڪ گهر ۾ آهي،اڪيلو هجڻ جي ڪري هو پنهنجي بيمار والده کي نه ٿو ڇڏي سگهي،انهيڪري انساني همدردي جي بنياد ته مون کي چيائين ته آئون اڪيلو صدر پريس ڪلب واري گهٽي ۾ وڃان اتي هن جو سيٺ مون کي ملندوان کان هن(ان ماڻهون) پنهنجي ماء جي علاج جي لاء پيسن جي مدد گهري آهي،جنهن همدردي ۾ 15000 رپيا ڏيڻ جو وعدو ڪيوآهي،ان کان اهئي پيسئا وٺي اچي هن کي ڏيان۔مون ان ماڻهون کي چيم تون مون تي ڪيئن ٿو اعتبار ڪرين،جيڪڏهن اهئي پيسئا مان کائي وڃان تو پوء۔ان تي انهي ماڻهون مون کي چيو ته جيئن ته هن جي ماء سخت بيمار آهي انهڪري ۽ جيئن ته مان به پٺاڻ آهيان انهڪري هو مون تي اعتبارڪندو۔ هن مون کان منهنجو موبائل فون ،جيڪي دڪاندار ٺاهي مون کي اوڏي مهل ڏني هئي ،جو نمبر ورتو۔ هن جي روئڻ واري لهجي ۽ انساني همدردي واري عمل مون کي مجبور ڪيو ته ان ماڻهون جي ڳاله مڃي هن جي سيٺ کان پيسئا وٺي اچي هن کي ڏيان۔ان ماڻهون مون کي ساڍا ٽي سوء رپيا ڪرايو کيسي مان ڪڍي ڏنو۔مون هن کان هن جي موبائيل جو نمبر گهريو جيڪو هن ڪونه ڏنو ۽ چيائين ته مان پاڻهي ٿوسيٺ سان ڳالهايان۔هن پنهنجي موبائل تان سيٺ کي فون ڪيو ۽ ٻڌايو ته مون کي موڪلي ٿو پيسئا وٺڻ۔هن جي سيٺ چيوء ته هوضرور مون کي پيسئا ڏيندو۔ان کان پوء مان پنهنجي رڪشي تي ٻڌيل جڳه تي ويس۔انهي وقت مٿين همراه جي منهنجي موبائل تي فون آئي ته هن جو سيٺ پيٽرول پمپ۔پي آئي اي جي آفيس ۔نزديڪ پريس ڪلب وٽ بيٺو آهي۔ منهنجي رڪشي جو نمبر به ان ماڻهون پنهنجي سيٺ کي ڏنو هو۔مان جڏهن ٻڌيل جڳه تي پهتس ته تقريبن پندرهن ويهن منٽن کان پوء هڪ جوان العمر ماڻهون هڪ ٻئي شخص سان گڏ آيو ۽ مون کان پڇائين ته ڇا آئون ان رڪشي ۾ آيو اهيان؟ مون هائوڪار ڪئي۔ان تي ساڳئي سيٺ مون کي 15000 هزار ڏنا ۽ پنهنجي موبائيل تي پهرين ماڻهون جنهن مون کي موڪليو سان ڳالهرايائين،ان کي مون ٻڌايو پيسئا ملي ويا آهن۔جڏهن مان رڪشو اسٽارٽ ڪيو ته هڪدم پوليس اتي آچي ويئي ۽ مون کي گرفتار ڪيائون۔مان پريشان ٿئي ويس ته ڇا ڳاله آهي،منهنجي پڇڻ تي ٻڌايو ويو ته جنهن همراه مون کي سيٺ کان پيسئا وٺڻ موڪليو هو،اهو سيٺ جو نوڪر نه هوپر هن مختلف ٽائيمن تي سيٺ کي دهمڪي وارا ٽيلفون ڪال ڪري هن کان ڀتو گهريو هو۽ سيٺ جيڪي پيسئا مون کي ڏنا هئا،اها ڪا مالي مدد ماء جي بيمار واري بهاني جي ڪري نه پر ڀتو هو۔ڇاڪاڻ ته پيسئا مون ورتا هئا ۽ گرفتاري جي وقت منهنجي کيسي مان نڪتا هئي انهڪري مون کي ٿاڻي تي وٺي آيا ۽ لاڪپ ڪيو ويو۔مان سيٺ ۽ تفشيشي آفيسر کي سڄي ڳاله پيرائتي ڪري ٻڌائي پرمنهنجي ڪير ڳاله ٻڌڻ لاء تيار ڪونه هو۔مان توهان کي ٻڌائي نه ٿو سگهان ته ڪيڏي وڏي عذاب ۽ ذلت جي مرحلي مان ان وقت مان گذري رهيو هئس،جنهن جو اوهان اندازو به نه ٿا لڳائي سگهو۔بهرحال ٻئي ڏينهن مون کي انسداد دهشت گردي جي ڪورٽ ۾ جج صاحب جي اڳيان پوليس رمانڊ لاء پيش ڪيو،جج صاحب کي مون روئي روئي مٿيون قصو ٻڌايو،جج صاحب تفشيشي آفسير کي گهرايو ۽ سختي سان چيو ته مين ملزم ( اهو پٺاڻ ماڻهون جنهن مون کي پيسئا وٺڻ موڪليو هو) کي ڪيئن به ڪري گرفتار ڪيو۔ ڇاڪاڻ ته مون وٽ ان وقت تائين پنهجي بيگناهي جو ڪو ثبوت نه هو،انڪري منهنجو پوليس رمانڊ جج صاحب ڏنو۔ هڪ هفتي کان پوء تفشيشي آفيسر هڪ ماڻهون منهنجي سامهون آندو ۽ پڇو ته ڇا هي اهو ساڳيو پٺاڻ آهي جنهن مون کي هن ڏوه ۾ استعمال ڪيوهو، اهو ماڻهون ساڳيو نه هو پر چهري مان ان جي مشهابت وارو هو۔ مون تفشيشي آفيسر کي مٿين ڳاله ٻڌائي۔ ٻن ٽن ڏينهن کانپوء اهو اصلي ملزم گرفتار ٿئي ويو۔ان جي مون کان سڃاڻپ ڪرائي ويئي۔ان وقت پهريون دفعو مون کي خبر پئي ته ان ملزم جو وڏو ڀاء ان سيٺ وٽ ڪنهن زماني ۾ نوڪري ڪئي هئي ۽ هن ملزم ان جو فائدو وٺندي سيٺ جو نمبرحاصل ڪري هن کي دهمڪي آميز ٽيلفون ڪري ڀتي ڏيڻ تي مجبور ڪيو هو۔اسان ٻنهي کي جج صاحب جي سامهون پيش ڪيو ويو۔جج صاحب ٻئي ملزم کان منهنجي ٻڌيل واقعات جي تصديق ڪئي هن اهو سڀ مڃو۔جج صاحب تفشيشي آفسير کي چيو ته اسان ٻنهي جو اقبالي بيان علائقي جي مائجسٽريٽ وٽ قلمبند ڪرائي۔اسان ٻنهي جا بيان ريڪارڊ ڪرايا ويا۔انهن جي آڌار تي انسداد دهشت گرد ڪورٽ جي جج صاحب مون کي جيل مان ضمانت تي آزاد ڪيو۔
پوليس ۽ جيل ۾ قيد گهارڻ جي دوران اڪثر مان پنهنجي پاڻ کان اهو سوال ڪندو هئس ته ڇا انساني همدردي ڪرڻ جي ايترو وڏو قيمت ادا ڪرڻي پوندي آهي۔؟ ڇا واقعي مان پنهنجي ناداني ۽ همدردي جي جذبي جي ڪري هڪ وڏي ڏوه ۾ ملوث ٿئي ويس؟ ڇا مون جهڙن سادن ماڻهون کي هن چالاڪ ماڻهون جي دنيا ۾ رهڻ جو ڪو حق نه آهي؟ ڇا انسان ايترو پست ٿئي ويو آهي جوان تي اعتبار نه ٿو ڪري سگهجي؟ ڇا انهن حالتن ۾ اسان مسلمان چورائڻ جا حقدار آهيون؟ ڪو جرم نه ڪندي به مان پنهنجي ضمير ۽ دنيا جي ڪورٽن جي اڳيان مٿين حالتن جي ڪري جوابده ٿيو آهيان۔ منهنجي دل هاڻي ڪنهن تي به اعتبارڪرڻ نه ٿي ڏئي۔ هاڻي ته انساني همدردي تحت ڪوبه قدم کڻڻ لاء مان هميشه جي لاء توبه ڪري ڇڏي۔“
محترم ميمبرس ؤڀاتي هن ڪکائون محبت سان لبريز اڳڻ جا! مٿين واقعي کي هت ونڍ ڪرڻ مان اسان جو اهو مقصد آهي ته اسان جي قوم جيڪا پنهنجي انساني همدردي واري جذبي،مهمان نوازي،ٻين جو هڏ ڏوکي جي وجه سان مشهور آهي،ايئن نه ٿئي ته انهن اسان جي نيڪ جذبن جو فائدو وٺندي ڪو اوپرو مجرمانه ذهن جو مالڪ ماڻهون اسان کان ڪو غير قانوني ڪم ڪرائي وجهي ۽ پوء اسان پنهنجي ساده طبيعتن جي ڪري ڏوهاري نه هوندي به ان قسم جي ڏوه جي سزا ڪاٽيون۔ توهان سڀني کي گذارش آهي ته مٿين واقعي کي پنهنجي ذهنن ۾ جاء ڏيندا ۽ اجنبي ماڻهون جي مدد ڪندي پهريائين اهو پرکڻ جي ڪوشش ڪندا ته ان مدد سان اوهان ڪو غير قانوني ڪم ته نه ٿا ڪيو۔ ان سان ملندڙ جلندڙ اهڙا ڪيترا واقعا ٿيا آهن جن ۾ ڏوهارين ننڍن ٻارن کي ڀتي جا پيسئا وٺڻ موڪليو آهي،اهو چئي ته انهن جي اوڌهارڦلاڻي ماڻهون وٽ آهي ۔انهي کي هي خط ڏئي پيسئا وٺي اچ ۽ ٻار پنهجي ٻاراڻي سوچ تحت ته ،هو مدد ڪري رهيو آهي،پسئا وٺڻ ويو۔گرفتار ٿئي ڏوهارين جو ساٿي سمجهو ويو ۔ انساني همدردي کان وڌيڪ سٺو ٻيو ڪو ڪم نه آهي ۽ اسان کي اها ضرور ڪرڻ گهرجي پر ان کان اڳ ۾ اهو به ڏسڻ گهرجي ته ان انساني همدردي جي ڪري اسان کي ته ڪو نقصان نه ٿيندو۔جيئن مٿين رڪشه ڊرائيور کي همدردي جي سخت قيمت ادا ڪرڻي پئي آهي۔ هي ڪو قصو يا ڪهاڻي نه آهي پرهڪ سچي ڏوه جي روائيداد آهي۔ سٺي ۽ قانون مطابق صلاح ڏيڻ اسان جو ڪم آهي۔وڌيڪ توهان مرضي جا مالڪ آهيو ان تي عمل ڪيو يانه۔
