1668 اٽيچمينٽ ڏسو اداڪار ايم يحيٰ ڀُٽو جي ورسيء جي مناسبت سان محمد سليمان وساڻ مونکي ياد آهي ته 80 جي ڏهاڪي ۾ اسان جي ڳوٺ ۾ بجلي جي سهولت ڪانه هئي ۽ ريڊيو ئي اسان جي لاء تفريح جو واحد ذريعو هيو. ان ئي دور ۾ ريڊيو پاڪستان خيرپور تان سنڌي ڊراما به پيش ٿيندا هيا. انهن ڊرامن جي اداڪارن ۾ هڪ اهم نالو هيو ايم يحيٰ ڀٽو جو، جيڪو پنهنجي مخصوص ۽ چٽي آواز ڪري اسان کي سدائين ياد رهندو. پوء وقت سان گڏ ٽي وي ۽ وري سنڌي چينل آيا ايئن ايم يحيٰ ڀٽو کي اسان ٽي وي اسڪرين تي به ڏسڻ لڳاسين. اسٽيج، ريڊيو ۽ ٽي وي جو مشهور اداڪار ايم يحيٰ ڀٽو 20اپريل 1954ع ۾ گهوٽڪي ۾ مولوي محمد اسرائيل ڀٽي جي گهر ۾ پيدا ٿيو. ابتدائي تعليم گهوٽڪي مان ئي حاصل ڪيائين. هو پاڻ چوندو هو ته جيڪڏهن اداڪار محمد علي کي نه ڏسي هان ته ڪڏهن به شوبز جي دنيا ۾ نه اچي ها. 70 جي ڏهاڪي ۾ محمد عليء جون فلمون ڏسي هن جو مداح بڻجي ويو ۽ سندس سان ملاقاتو به ڪندو رهيو ۽ ان شوق کان متاثر ٿي هن به اداڪاري جي ميدان ۾ پير پاتو. ريڊيو پاڪستان خيرپور تي صداڪاري جو آڊيشن ڏنو ۽ پاس ٿي ويو. هو ريديو خيرپور جي ڊرامن جو مرڪزي ڪردار بڻجي ويو، هن ريڊيو ڊراما آرٽسٽ فورم جو بنياد وڌو ۽ پاڻ صدر بڻيو. ٽي وي ڊرامن جي شروعات پي ٽي وي کان ڪندڙ مرحوم يحيٰ ڀٽو چوندو هو ته؛ “منهنجي ڪاميابيءَ ۾ ريڊيو پاڪستان جو هٿ آهي ۽ ريڊيو ئي سنڌي ڊرامي جي سکيا ڏني ۽ تلفظ سنڌي گرامر کي سڃاڻڻ جو موقعو ڏنو”. ڪيترن ئي سالن کان فن جي دنيا ۾ ڪم ڪندڙ ايم يحيٰ ڀٽو ريڊيو تي 300 کان مٿي ڊرامن ۾ صداڪاري ڪئي ۽ 50 کان وڌيڪ ڊراما لکيا. هن پي ٽي تي به ڪيترائي ڊراما ڪيا ۽ ايئن پوء هو ڪي ٽي اين ۽ ٻين سنڌي چينلس جو مشهور ۽ مصروف اداڪار بڻجي ويو. حقيقي معنيٰ ۾ کيس شهرت سڀ کان وڏي ميگا سيريل ”پٿر دنيا“ ۾ ”موسيٰ خان“ جو ڪردار ادا ڪرڻ کان پوءِ حاصل ٿي جنهن ۾ سندس تڪيه ڪلام ”موسيٰ خان سان وير ڪاريهر تي پير“ سنڌ اندر ڏاڍو مقبول ٿيو ۽ اهو ڪردار ايم يحيٰ ڀٽو جي سڃاڻپ بڻجي ويو. پٿر دنيا کان علاوه ايم يحيٰ ڀٽو ڪيترن ئي ڊرامن ۾ يادگار ڪردار ڪيا جن ۾ سهارو، سنگ رام، وياج، خطا، سنڌو، هوءَ اڪيلي، بالي، وڪوڙيل وجود، کنڌي جي سري، نصيب، واچوڙو، خالي گيلري، آڙاهه ۽ ٻيا مشهور ڊراما شامل آهن. هن ڊرامي مند کاڌي موٽ ۽ اڌورو پيار جي شاندا ڊائريڪشن پڻ ڏني. شوبز جي ڪيريئر کان علاوه سندس زندگي جا ٻيا ڪيترائي رنگ هئا. هو شهيد ذوالفقار علي ڀٽي ۽ شهيد راڻي محترمه بينظير ڀٽو جو شيدائي هو. هو پاڪستان پيپلز پارٽي ڪلچرل ونگ گهوٽڪي جو سيڪريٽري پڻ رهيو. هيءُ عظيم اداڪار هيپاٽائٽس جهڙي موذي مرض سبب 11 جنوري 2011ع تي ڪراچي جي اسپتال ۾ هميشه لاءِ پنهنجن مداحن کان موڪلائي هليو ويو.
يحـيٰ ڀٽو : اداڪار، هدايتڪار، صداڪار (ورسي جي مناسبت سان) حميد ڀٽو قديم زماني کان سنڌ جي ڌرتي دنيا جي شاهوڪار تهذيب آ فته هجڻ سبب هتان جا رهاڪو هميشه ڏات ۽ فن شناس رهيا آهن قديم جنهن سبب دنيا جي ڪنڊ ڪڙڇ مان فن جا پارکو سنڌ ڏانهن ايندا ويندا رهيا آهن سنڌ درياهه جي وهڪرن جيان فن ثقافت ۽ ٻوليءَ ۾ لاها چاڙها آڻيندي رهي آهي اهڙي ريت سنڌي سنگيت ۽ دنيا ۾ صدين کان مختلف رنگ روپ ۾ ڳائڻ وڄائڻ نچڻ ڪڏڻ پنهنجي انداز ۾ ٿيندو رهيو آهي ڇاڪاڻ ته انسان کي روئڻ کلڻ نچڻ ڪڏڻ فطرت کان ڄمڻ کان ئي مليو آهي هر ماڻهو پنهنجي الڳ انداز سان ان جو اظهار ڪري ٿو جڏهن ڳائڻ يا ادب جي صورت ۾ بهتر اظهار ٿئي ٿو ته ان جا بهتر نتيجا ٻولي ۽ ثقافت تي پون ٿا محمد يحيٰ ڀٽو 20 نومبر 1954 ع ڌاري مولوي محمد اسرايل ڀٽو جي گهر جامع مسجد محلي گهوٽڪي شهر ۾ هڪ مذهبي گهراڻي ۾ جنم ورتو. ابتدائي تعليم گهوٽڪي مان حاصل ڪئي، تعليم مڪمل ڪري روڊس کاتي ۾ سرڪاري نوڪري حاصل ڪيائين. اداڪاري ،جو شوق کيس ننڍپڻ کان هو، 1969 ع کان اسٽيج ناٽڪن جي دنيا م پاڻ مڃرايو. جتي پهريون اسٽيج ناٽڪ چورن مٿان مور گهوٽڪي شهر ۾ پيش ڪيو جنهن ناٽڪ جو ليکڪ به پاڻ هو، جنهن بعد هڪ سئو کان وڌيڪ اسٽيج ناٽڪن ۾ اداڪاري ڪيائين. سندس مقبول اسٽيج ناٽڪن ۾ گهڻا ناٽڪ يحيٰ ڀٽو پنهنجي هدايتن هيٺ ڪيا. جڏهن ته 1986 ع ۾ ريڊيو پاڪستان خيرپور اسٽيشن تي قيام کانپوءِ صداڪار ۽ ناٽڪ ليکڪ طور شامل ٿيو جتي سندس پهريون ريڊيو جو ناٽڪ ”مورک ڪير“ هدايتڪار ۽ پيشڪار جهانگير قريشي ۽ ليکڪ يحيٰ ڀٽو پاڻ هو. جنهن بعد 4 سئو کان وڌيڪ ريڊيو تي ناٽڪن ۾ صداڪار طور پاڻ مڃرايو ۽ سوين ريڊيائي ناٽڪن جون ڪهاڻيون پاڻ لکيائين. يحيٰ ڀٽو جي ريڊيو تي مقبول ناٽڪن ۾ مورخ، انصاف، ٽٽل کارو، رڄ ۽ ٻيا شامل آهن جڏهن ته اسٽيج ۽ ريڊيو تي عوامي مڃتا ملڻ بعد پاڪستان ٽيليويزن ڪراچي سينٽر تي سندس پهريون ناٽڪ ڪجل ڀنا نيڻ آهي جنهن ۾ هن اداڪاري ڪندي پاڻ مڃرايو جنهن بعد پي ٽي وي تي سندس مقبول ناٽڪن ۾ پتلي تماشا، دادلو ۽ ٻيا هڪ سئو کان وڌيڪ ناٽڪ شامل آهن. جڏهن ته ڪي ٽي اين جي شروعات کان سندس ناٽڪن ۾ اداڪاري ڪئي جتي سندس حياتي جي پوين ڏينهن ۾ ناٽڪ پٿر دنيا ۾ موسيٰ خان جو ڪردار هو جنهن ناٽڪ ۾ اداڪاري دوران کيس ڪينسر جهڙي موذي مرض جڪڙي ورتو، جنهن سبب ڊگهو عرصو اسپتال ۾ بيماري جي بستري تي رهيو ۽ بيماري دوران پڻ ناٽڪن ۾ اداڪاري ڪندو رهيو. جڏهن ته يحيٰ ڀٽو کي اولاد ۾ 3 پٽ، ۽ 4 نياڻيون آهن تن مان عبيد الله ڀٽو، فهيم الله ڀٽو ۽ وسيم الله ڀٽو شامل آهن. جن مان سندس پٽ فهيم ڀٽو شوبز جي دنيا سان سلهاڙيل آهي جيڪو 9 فيبروري 1983ع تي پيدا ٿيو ۽ 1996 ع کان يحيٰ ڀٽو جي هدايتن هيٺ اسٽيج ناٽڪ ظلم جي انتها کان اداڪاري ڪري رهيو آهي. جڏهن ته يحيٰ ڀٽو ڪي ٽي اين جي نمايان ناٽڪن ۾ انتظار گاهه، دٻڻ، بالي، نصيب، هو اڪيلي آزاد، وارث،، سماج، سنگرام. اڪيلايون ۽ ٻيا ناٽڪ شامل آهن جن ۾ منفرد ڪردار ادا ڪري پاڻ مڃرايو. جڏهن ته يحيٰ ڀٽو ڪي ٽي اين تي هدايتڪار طور پڻ پاڻ مڃرايو سندس هدايتن هيٺ ناٽڪن ۾ مند کاڌي موٽ ۽ اڌورو پيار شامل آهن. جڏهن ته يحيٰ ڀٽو کي سنڌ فنڪار تنظيم طرفان 1991ع ۾ ناز سينيما ۾ حميد ڀٽو جي تاجپوشي واري تقريب ۾ فنڪار ايوارڊ سان گڏ، مهراڻ ايوارڊ، سنڌ ايوارڊ، ريڊيو ايوارڊ ۽ ڪي ٽي اين ايوارڊ سميت هڪ سئو کان وڌيڪ ايوارڊ مڃتا طور مليا آهن.۽ کيس سوين ايوارڊ مختلف ادارن طرفان ڏنا ويا آهن محمد يحيٰ ڀٽو جو جيترو به تعارف ڪرائجي گهٽ آهي ڇاڪاڻ ته ان سڄي زندگي ادب، فن سماج، ثقافت، ٻوليءَ، تهذيب ۽ تمدن کي ڏني مختلف ادارن جي مختلف اهم عهدن تي فائز رهيو 40 سال فن کي ڏيندڙيحيٰ ڀٽو سنڌي فلمون ، ناٽڪ به لکيا تمام وڏيون ثقافتي سماجي خدمتون سرانجام ڏنائين۔ جڏهن ته يحيٰ ڀٽو 11 جنوري 2011ع تي هن فاني دنيا مان لاڏاڻو ڪري ويو. کيس گهوٽڪي ۾ پنهنجي اباڻي قبرستان ۾ مٽيءَ ماءُ حوالي ڪيو ويو هئي“ اڄ هو سنڌ جي لکين ماڻهن جي سيني ۾ لکين يادگيريون ڏئي اسان کان هميشه لاءِ وڇڙي ويو آهي اهڙو مخلص انسان زندگي ۾ مون نه ڏٺو آهي سدائين سنڌ واسين سان پيار ۽ پاٻوهه جي انتها تائين پيش ايندي کيس ڏٺو آهي جنهن جي محبت پيار ۽ پاٻوهه جا هزارين قصا ٻين دوستن جيان منهنجي سيني ۾ به سمايل آهن ۽ شمشير الحيدري چواڻي ته اسان تي ڪنهن شهنشاهه يا بادشاهه جو حڪم نه هليو، اسان نينهن وارن جي سلامن تي هليا آياسين. هـُو هميشه نينهن وارن سان نينهن ڳنڍيندو رهيو اڄ هميشه لاءِ اسان کان وڇڙي ويو پر سنڌ جي تاريخ ۾ هميشه لاءِ امر رهندو. جڏهن ته سندس پٽ فهيم ڀٽو پنهنجي والد جي فني سفر کي اڳتي وڌائي رهيو آهي. فهيم ڀٽو ڪي ٽي اين تي اڄڪلهه ڊائريڪٽر طور تي ذميواريون نڀائي رهيو آهي۔
