ڪلهه منهنجو جگري دوست ڪولاچي عبدل اچي نڪتو۔ هن کي جڏنهن کان ممتاز وگهيو جِن سنڌ سلامت سيکاري آهي تڏنهن کان هو هر ليک پڙهي ٿو پر پنهنجي راءِ ڏيڻ کان قاصر آهي جو کيس سنڌي ٽائپنگ ۾ دشواري آهي۔ کيس ڪُجهه ٽِپس ڏنم ته هو جلدي ۾ سمجهي به ويو ۽ لکڻ لڳو۔ سندس ئي خواهش تي اُهي ٽِپس (جن کي هُن ڪافي اهميت پئي ڏِني) هتي ڏيڻ چاهيندس۔ متان انهن دوتن کي ڪم اچن جيڪي نوان آهن سنڌي ٽائپنگ ۾۔ سڀ کان پهرين جيڪڏنهن اسان هڪ عام ڪي بورڊ کي ڏسون ته تمام ٿوري فرق سان هي ڏيک هوندو آهي۔ 1793 اٽيچمينٽ ڏسو سڀ کان پهرين ته هڪ سولي ڳالهه جيڪا هر ڪ سمجهندو ته ڪي بورڊ تي ڪافي اکر ته اهڙا آهن جيڪي هر ڪنهن جي ذهن ۾ پاڻ مرادو اُهي ئي ايندا جيڪي حقيقيت ۾ آهن به۔ مثال طور انگريزي جا اکر Q, R, T, P, A S D F G H J ُوغيره وغيره ته اهڙا آهن جن جا سنڌي ۾ به ساڳيا آواز آهن۔ سو ڪمپيوٽر ڪي بورڊ کي چار لائينن ۾ ورهائجي ته پهرين لائين ۾ گهڻا نمبر ۽ ڪجهه نشانيون آهن۔ جن کان پوءِ ٽي قطارن ۾ اکر۔ هاڻي ايئن ڪريو۔ سڀ کان پهرين قطار ۾ جيڪي انگ آهن اُهي ايئن رهندا جيئن انگريزي ۾ آهن۔ يعني ا کان 9 تائين انگ آهن۔ باقي بچن ٿا ڊيش (-) جي نشاني ۽ واڌو (+) جي نشاني۔ جِن لاءِ (-) تي ڌ جو اکر ايندو ۽ (+) تي ڏ جو اکر۔ معني سڄي قطار ۾ صرف ٻه اکر اهڙا آهن جيڪي ياد ڪرڻا پوندا۔ ٻي قطار ۾ ڏسجي تي اکر Q تي ق، E تي ي، R تي ر، T تي ت، O تي و ۽ P تي پ ٿا اچن۔ جيڪي بظاهر لڳن به ٿا ته اچڻ کپن۔ باق صرف W لاءِ ص، Y لاءِ ٿ، U لاءِ ع، ٻه نشانين ] تي ڇ ۽ [ تي چ ياد رکڻو آهي۔ ۽ \ لاءِ ڍ۔ (هي اکر ڪڏنهن کڏنهن ڪي بورڊ ۾ هيٺ مٿي هوندو آهي) يعني ست اکر۔ ٽين قطار ته اڃان سؤلي آهي۔ صرف ; لاءِ ک ۽ 'ڱ ياد رکڻا آهن۔ يعني رڳو ٻه اکر۔ چوٿين قطار ۾ X لاءِ خ، C لاءِ ط، ِلاء V ڀ، ۽ سواليه نشاني تي ئ ايندو آهي۔ جيڪو ڪافي اکر ملائي لکڻ ۾ ڪم اچي ٿو۔ جهڙو ڪر ئ اڳيان ن لکي لفظ ايئ مان ايئن لکڻ۔ يقينن انهي سان مڪمل مسئلو حل نه ٿيندو پر ڏسجي ته سڄي ڪي بورڊ ۾ صرف 13 ڪيز تي ڌيان ڏيڻ سان ڪافي ڪم سؤلو ٿي ويندو۔ ڪجهه اکر ڇڏي باقي شفٽ واري حالت به سولي انگريزي ۾ انڊراسٽوڊ آهي۔ اميد ته هي ٽپس ذهن ۾ رکندي ڪوشش ڪندا ته ڪافي آساني ٿيندي لکڻ ۾۔
ادا سمجهاڻي ته واقعا تمام بهترين آهي جو مون جهڙو ڪم ذهن اسان به سمجهي ويو پر اوهان جي سنڌي لکڻ ۾ (گليتون ) ڪينئن ڪڍجن جي اهو مون کي سمجهايو ته واه واه ٿي وڃي باقي ادي عبدل جي ته هيلپ ڪئي اوهان اميد ته ادو هاڻي سنڌ سلامت تي پهنجا رايا به ضرور ڏيڻ جي ڪوشش ڪندو ۔۔۔۔۔۔۔
جڏهن مان سنڌي لکڻ شروع ڪئي هئي ته ساڳئي قسم جي مسئلن کي منهن ڏيڻو پيو هو۔ پر مان وري هڪ ٻيو ڪم ڪيو جيئن اسانکي پرائمري ۾ ڦرهي پڙهائي ويندي هئي۔ بلڪل ايئن ئي مان سنڌي جي 52 اکرن جي پريڪٽس ڪئي هئي ۽ ورڊ ۾ الف کان ي تائين لکندو هوس۔ اهڙي طرح سڀ اکر ياد ٿي ويا۔ 1794 اٽيچمينٽ ڏسو
اوهان ٻنهي دوستن جون ڳالهيون صاف ۽ سوليون ۽ سمجهڻ وارن لا ڪارائتيون ۔۔۔ مون به ڪجهه ائين ئي ڪيو هو جو ڪي بورڊ جو ڊائگرام ٺاهي، ان تي انگريزي ۽ سنڌي اکر لکي پرنٽ ڪڍي سامهون رکيا ۔۔۔ ۽ ۔۔۔ ”پريڪٽس ميڪس ۽ مين پرفيڪٽ“ واري مقولي مطابق ڪم هلندو رهيو ۽ هاڻ ماشاء الله اصل هٿ ائين ٿو هلي ڄڻ، ٻوڏ جي موسم ۾ سنڌو درياهه ۔۔۔ ههههه
سائين اوهان دوستن جي ڪمينٽس مان اسانکي سٺي ڄاڻ حاصل ٿي آ هاڻي اسان به اوهان جو طريقيڪار عمل ۾ آڻينداسين۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔
سنڌي لينگويج اٿارٽي طرفان هڪ سنڌي ٽائيپنگ ٽيوٽر پڻ متعارف ڪرايو ويو آهي۔۔۔ اهڙي خودڪار سافٽويئر تحت مختصر وقت ۾ سنڌي لکڻ تي هٿ سڌو ڪري سگهجي ٿو۔۔ سنڌي ٽائيپنگ جي سکيا لاءِ هن سافٽويئر ۾ دلچسپ گيمون ۽ مشقون پڻ رکيل آهن۔۔ سنڌي ٽائيپنگ ٽيوٽر ڊائونلوڊ ڪرڻ لاءِ هتي ڪلڪ ڪريو۔۔۔۔ ان کان علاوه سنڌ سلامت طرفان آن لائين سنڌي لکائي جي سکيا جو هڪ ويب پنو پڻ ترتيب ڏنو ويو آهي جنهن تي پڻ مشق ڪندي سنڌي لکائي کي بهتر بڻائي سگهجي ٿو۔۔۔۔
سليمان مون به ساڳيئي نموني سکي سنڌي ٽائپ ڪرڻ۔ سائين ماجد ڀرڳڙي جي ويب سائيٽ تي سنڌي نويس جي هيٺان اهڙي ئي قسم جي ڦرهي ٺهيل آهي۔ سو پريڪٽس اتي ئي ڪندو هئس شروع ۾۔۔ اوهان جي ڦرهي وڻي مونکي۔
