دنيا ۾ موجوده دور ۾ جنگيون يا آپريشن ڪرڻ ايترو آسان ناهي۔۔۔ عوام کي اهڙين جنگين لاءِ راضي ڪرڻ ڏاڍو ڏکيو هوندو آهي۔۔ دوستن کي ياد هوندو جڏهن اتر وزيرستان ۾ آپريشن ڪرڻ لاءِ ماحول سازگار بنائڻ طور هڪ وڊيو ڏيکاري وئي جنهن ۾ هڪ ٻه طالبان ٽائيپ ماڻهن کي هڪ عورت کي ست پتلا هڻندي ڏيکاريو ويو هو۔۔۔ ڏسندي ڏسندي اها وڊيو ايترو ته عام ٿي وئي ۽ اهڙو ته ذهنن ۾ ويهي وئي جو جيڪي طالبان جا حمايتي هئا سي به اتر وزيرستان ۾ آپريشن ڪرڻ لاءِ ڳالهائڻ لڳا۔۔۔ جڏهن ته اڳتي هلي ان وڊيو جو ڪوڙو هجڻ ثابت ٿيو هو۔۔۔
ساڳي طرح دنيا ۾ مختلف جنگيون ڪرڻ لاءِ سڀ کان پهريان هڪ خاص قسم جي ميڊيا پروپيگنڊا ڪئي ويندي آهي ته جيئن انهي جنگ لاءِ حمايتون حاصل ڪيون وڃن۔۔۔ ان جو هڪ ٻيو بدترين مثال نيره الصباح نالي ڇوڪري جو ميڊيا ۽ ڪانگريسي ڪميشن آڏو وڊيو بيان آهي جنهن کانپوءِ آمريڪا ۽ اقوامِ متحده طرفان عراق تي جنگ ڪرڻ لاءِ حمايتون حاصل ڪيون ويون۔۔۔ اچو ته توهان کي نيره الصباح جي ڪهاڻي ڏسيون۔۔۔
عراق تي آمريڪا جي حملي کان پهريان يعني جنگِ خليج کان پهريان آڪٽوبر 1990 ۾ هڪ ڪويتي ڇوڪري نيره آمريڪي ڪانگريس جي انساني حقن جي ڪميشن جي روبرو هڪ بيان ڏنو هو۔۔۔ جنهن ۾ هن ٻڌايو ته ڪويت جي هڪ اسپتال تي حملي دوران عراقي فوجين انڪيوبيٽرز مان ٻارن کي ڪڍي انهن کي فرش تي اڇلي مرڻ لاءِ ڇڏي ڏنو هو۔۔ ۽ انڪيوبيٽرز پاڻ سان گڏ کڻي ويا هيا۔۔۔
نيره نالي ان ڇوڪري جو انداز، ڏڪندڙ آواز، اکين مان ٽمندڙ ڳوڙها ۽ انسانيت سوز داستان آمريڪا ئي نه پر سموري جي دنيا ۾ هڪ تهلڪو مچائي ڏنو هو۔۔۔ ڪويت کي بچائڻ لاءِ عراق تي حملو ڪري کيس سبق سيکارڻ جون صدائون بلند ٿيڻ لڳيون۔۔۔ ڇوڪري جي ان جذباتي بيان کي ڪانگريس جي ڪيترن ئي رڪنن ايسيتائين جو خود آمريڪا جي صدر پنهنجي تقرير ۾ گواهي طور پيش ڪيو هو۔۔۔
پر جڏهن عراق تي حملو ٿي چڪو، هزارين نه پر لکين گهر لٽجي چڪا، ملڪ تي اقوامِ متحده جون پابنديون لڳي چڪيون۔۔ ۽ لکن ماڻهن جو جيئڻ حرام ٿي چڪو ته خبر پئي ته نيره جو پورو نالو دراصل نيره الصباح آهي ۽ اها آمريڪا ۾ موجود ڪويتي سفير سعود بن ناصر الصباح جي ڌيء آهي۔۔ ۽ ان جو اهو بيان ”سٽيزنز فار اي فري ڪويت“ طرفان تيار ڪيل عوامي راءِ جي مهم جو هڪ حصو هو۔۔۔ جنهن کي دنيا جي مشهورآمريڪي پبلڪ ريليشنز اداري بل اينڊ نولٽن تيار ڪيو هو۔۔۔
بل اينڊ نولٽن 12 ملين ڊالرز جي ڍير ساري رقم استعمال ڪندي هن پوري منصوبي جو اسڪرپٽ تيار ڪيو ۽ ۽ نيره ۽ ٻين گواهن کي ”خاص ٽريننگ“ به ڏني۔۔۔ ان پوري سلسلي ۾ هڪ ملين ڊالر جي رقم صرف ان تحقيق ۾ ضايع ٿي ته آخر عوام کي جنهجهوڙجي ڪيئن۔۔۔ ڪهڙو ڊرامو ڪجي جيڪو وڌ کان وڌ بهتر هجي۔۔۔ آخر ڪار ٻارن ۽ انڪيوبيٽرز جي ڪهاڻي تيار ڪرڻ تي اتفاق ٿيو۔۔۔۔
۽ پوءِ بل اينڊ نولٽن ڪانگريسي ڪميشن جي سامهون هڪ وڊيو کي به پيش ڪيو ته لکين نه پر ڪروڙين آمريڪي پنهنجي ٽي وي اسڪرين تي نيره جي ان جذباتي بيان کي ڏسن۔۔۔ اهڙي طرح جيڪي جنگ جي مخالف هئا سي به جنگ جا حامي بڻجي ويا۔۔۔۔
هي بيان جنگ جي دوران ڪيل پروپيگنڊا جو بدترين مثال آهي ۽ هن پوري داستان ۾ اسان لاءِ پڻ هڪ سبق آهي۔۔ جو اڄ ڪلهه ملڪ پاڪستان تي پن ڌارين طرفان اهڙا اهڙا ڊراما پيش ڪيا پيا وڃن۔۔۔اميد ته عقل وارن لاءِ اشارو ئي ڪافي هوندو۔۔۔۔!
ساڳي طرح دنيا ۾ مختلف جنگيون ڪرڻ لاءِ سڀ کان پهريان هڪ خاص قسم جي ميڊيا پروپيگنڊا ڪئي ويندي آهي ته جيئن انهي جنگ لاءِ حمايتون حاصل ڪيون وڃن۔۔۔ ان جو هڪ ٻيو بدترين مثال نيره الصباح نالي ڇوڪري جو ميڊيا ۽ ڪانگريسي ڪميشن آڏو وڊيو بيان آهي جنهن کانپوءِ آمريڪا ۽ اقوامِ متحده طرفان عراق تي جنگ ڪرڻ لاءِ حمايتون حاصل ڪيون ويون۔۔۔ اچو ته توهان کي نيره الصباح جي ڪهاڻي ڏسيون۔۔۔
عراق تي آمريڪا جي حملي کان پهريان يعني جنگِ خليج کان پهريان آڪٽوبر 1990 ۾ هڪ ڪويتي ڇوڪري نيره آمريڪي ڪانگريس جي انساني حقن جي ڪميشن جي روبرو هڪ بيان ڏنو هو۔۔۔ جنهن ۾ هن ٻڌايو ته ڪويت جي هڪ اسپتال تي حملي دوران عراقي فوجين انڪيوبيٽرز مان ٻارن کي ڪڍي انهن کي فرش تي اڇلي مرڻ لاءِ ڇڏي ڏنو هو۔۔ ۽ انڪيوبيٽرز پاڻ سان گڏ کڻي ويا هيا۔۔۔
نيره نالي ان ڇوڪري جو انداز، ڏڪندڙ آواز، اکين مان ٽمندڙ ڳوڙها ۽ انسانيت سوز داستان آمريڪا ئي نه پر سموري جي دنيا ۾ هڪ تهلڪو مچائي ڏنو هو۔۔۔ ڪويت کي بچائڻ لاءِ عراق تي حملو ڪري کيس سبق سيکارڻ جون صدائون بلند ٿيڻ لڳيون۔۔۔ ڇوڪري جي ان جذباتي بيان کي ڪانگريس جي ڪيترن ئي رڪنن ايسيتائين جو خود آمريڪا جي صدر پنهنجي تقرير ۾ گواهي طور پيش ڪيو هو۔۔۔
پر جڏهن عراق تي حملو ٿي چڪو، هزارين نه پر لکين گهر لٽجي چڪا، ملڪ تي اقوامِ متحده جون پابنديون لڳي چڪيون۔۔ ۽ لکن ماڻهن جو جيئڻ حرام ٿي چڪو ته خبر پئي ته نيره جو پورو نالو دراصل نيره الصباح آهي ۽ اها آمريڪا ۾ موجود ڪويتي سفير سعود بن ناصر الصباح جي ڌيء آهي۔۔ ۽ ان جو اهو بيان ”سٽيزنز فار اي فري ڪويت“ طرفان تيار ڪيل عوامي راءِ جي مهم جو هڪ حصو هو۔۔۔ جنهن کي دنيا جي مشهورآمريڪي پبلڪ ريليشنز اداري بل اينڊ نولٽن تيار ڪيو هو۔۔۔
بل اينڊ نولٽن 12 ملين ڊالرز جي ڍير ساري رقم استعمال ڪندي هن پوري منصوبي جو اسڪرپٽ تيار ڪيو ۽ ۽ نيره ۽ ٻين گواهن کي ”خاص ٽريننگ“ به ڏني۔۔۔ ان پوري سلسلي ۾ هڪ ملين ڊالر جي رقم صرف ان تحقيق ۾ ضايع ٿي ته آخر عوام کي جنهجهوڙجي ڪيئن۔۔۔ ڪهڙو ڊرامو ڪجي جيڪو وڌ کان وڌ بهتر هجي۔۔۔ آخر ڪار ٻارن ۽ انڪيوبيٽرز جي ڪهاڻي تيار ڪرڻ تي اتفاق ٿيو۔۔۔۔
۽ پوءِ بل اينڊ نولٽن ڪانگريسي ڪميشن جي سامهون هڪ وڊيو کي به پيش ڪيو ته لکين نه پر ڪروڙين آمريڪي پنهنجي ٽي وي اسڪرين تي نيره جي ان جذباتي بيان کي ڏسن۔۔۔ اهڙي طرح جيڪي جنگ جي مخالف هئا سي به جنگ جا حامي بڻجي ويا۔۔۔۔
هي بيان جنگ جي دوران ڪيل پروپيگنڊا جو بدترين مثال آهي ۽ هن پوري داستان ۾ اسان لاءِ پڻ هڪ سبق آهي۔۔ جو اڄ ڪلهه ملڪ پاڪستان تي پن ڌارين طرفان اهڙا اهڙا ڊراما پيش ڪيا پيا وڃن۔۔۔اميد ته عقل وارن لاءِ اشارو ئي ڪافي هوندو۔۔۔۔!
