جنهن علائقي جو ڊوميسائل اُن علائقي ۾ ئي نوڪري هُجي واري پاليسي سان ڪوڙن ڊوميسائن جو خاتمون ايندو؟ سنڌي پنهنجي پير تي پاڻ ڪُهاڙا وهائيندڙ ، ڪنهن سان سُر سنڍيا پنهنجا ۽ ڪير احتصاب ڪندو مُهنجو ؟ آئون پاڻ ئي قاتل ۽ پاڻ ئي مقتول، آئون پاڻ ئي دائي پاڻ ئي جج . هي سڀ آئون پاڻ ئي تي ڪري رهيو آهيان . ڪوڙا سنڌ جا ڊوميسائل،پي آر سي، شناختي ڪارڊ، اسڪول، ڪاليج، يونيورسٽي ۽ زمينن جون ڊگريون ڪير پيو ٺاهي يا ٺهرائي ڏي. سنڌيت جي دعويٰ ڪندڙن ڏاهن، ماهرن، اين .جي .اوز هلائڻ وارن،سماجي تنظيمون جوڙڻ وارن عملي ڇا اُپاءَ ورتا آهن (سوا ڪن جي) هيل تائين ۽ ڇا وٺندا آئينده. يا صرف محفلون، ميٽنگونن قائم ڪري فوٽو سيشن ڪندا ۽ پبلسٽي وٺندا. سنڌ جو درد ۽ سور رکڻ وارن کان سوال آهي ته سنڌين جي سموري ڪوٽا چاهي اسڪولن ، ڪاليجن، يونيورسٽين ۾ داخلاِ لاءِ هُجي ، ٻاهرئين مُلڪ جي اسڪالرلاءِ يا سنڌ صوبي ،پاڪستان جي ڪنهن به اداري ۾ نوڪري وٺڻ لاءِ ڪوڙن ڊوميسائل وارن وٽ ڇو؟ ۽ جن وٽ اصلي آهن تن ڪهڙي خدمت ڪئي آهي؟ ڇا جن علائقن جا هُنن ڊوميسائل حاصل ڪري ڪمشنري نظام جون ، صحت کاتي، تعليم کاتي، انجنيئرنگ، سوشل يا ٻئي ڪنهن علم جو نوڪريون حاصل ڪيون ڇا آتي وڃي هُنن نوڪريون ڪري علائقي جي حالت پنهنجي علم ۽ ڏاهپ سان بدلائي؟ ڇا لازمي ناهي ته سرڪار کين اُتي ئي نوڪري ڏئي سنڌ جي قسمت بدلائي ڇڏي ها؟ سنڌ ۾ 1947کان ئي ڪامورن هڪ سازش تحت ۽ ڀوتار ازم ۽ وڏيرا شاهي خاص طور اُنهن ، جن مارشلائي حڪومتن تحت ڪم ڪيو ۽ اُنهن جي پُڇن ۾ ويڙهجي نه صرف ڪوڙا ڊوميسائل هٿ ڪيا يا ٺهرائي، تصديقون ڪرائي مارشلائي اڳواڻن کي ڏنا جن وٽ اڄ پوري سنڌي گروي رکي آهي ۽ سنڌي ميرٽ کان 100 سالن جي وڇوٽيءَ تي ويٺو آهي پر جن سنڌي نمائندن، ڪامورن، نوڪر شاهي ۽ ڀوتارن عام سنڌيءَ کي محروم ڪري پنهجي اولاد کي اهڙيو تعليمون به ڏياريون اُنهن اهڙين ڊگرين جو استعمال به نه ڪيو آهي ۽ اُهي اڄ به ٻي ڪرتن ۾ آهن ۽ جاگيرداري نظام پيا هلائين ۽ عام سنڌي جاهل کان جاهل ترين ٿي اُنهن جي ظُلم جو تير بڻجي چُڪو ۽ پنهنجن جي ڇاتيءَ ۾ گهُسجي پيو. سنڌ به ميرٽ سنڌيءَ کان محروم مُڪمل برباد ۽ مُفلس ٿي وئي ۽ وڏيرا ۽ ڀوتار ڌارين جي اڪثريت اسان مٿان قابض ڪرائي سڀ وسيلا اُنهن جي حوالي ڪرائي چُڪا ۽ اسان 7000 سالن جا داعي بُنيادي ضرورتن کان به محروم رهجي ويا سون ۽نعرن تي گُذر سفر پيا ڪريون. اهو وساري ويٺا آهيون ته ڪير به اسانکي حق نه ڏياري سگهندو ۽ جيسين ڪه اسان پاڻ اڳتي وڌي انهن سنڌي دُشمن ڀوتارن جا مُنڪر ۽ باغي نه ٿيون ته پوءِ اچو ته پاڻ مان 90 سيڪڙو غريب سنڌين مان ڪنهن ميرٽ سنڌيءَ جي واڳ وٺي اڳتي وڌون ، ڪوڙا ڊوميسائل، رد ڪرائي ۽ سنڌ دُشمن ڀوتارن، پيرن، ميرن، شاهن، رئيسن، جاگيردارن، پوءَ ڍايل ڌاڙيلن، ڪامورن ،ڦورن، مذهبي منافرت ڦهلائڻ وارن جو پڇ ڇڏي اڳتي وڌي سنڌ بچايون.
هي ته اوهانجي وس ۾ آهي گهٽ ۾ گهٽ ان لاءِ ته تحرڪ آڻيو! خدارا سنڌ جي وڏيرن ته نه ڀاڙيو اهي به هن جُرم ۾ برابر جا شريڪ آهن، جيڪي به نوڪريون ۽ داخلائون آهن سڀ اُنهن پنهنجي اولاد کي يا پنهنجي پاٿاريءَ جي حفاظت ڪندڙن مُنشين، بورچين، گهر جي نوڪرن، ڊرائيورن کي ڪوڙيون ڊگريون هٿ ڪرائي ڏنيون آهن ۽ اُهي ئي سنڌ جون نوڪريون ڌارين سميت لکن رُپين ۾ وڪرو ڪن ٿا ۽ مٿي پئسا پُهچائين ٿاهر آفيس ۾ سندن ڇاڙتا ويٺا آهن پوءِ اهي وڏيرا اسانجي ووٽ سان ڪامورا ۽ ايم اين اي، ايم پي ٿي اسان مٿان ستم ۽ ستم لڳاتار ڍائيندا اچن .۽ سنڌ جو 95سيڪڙو غريب تبقو مجبور ۽ محروم اهي مجموعي طور تي سنڌ جاهل ترين پئي ٿئي ۽ نئين جنريشن ڌاڙيل گيري، چوري، لوفر پائي، سُلفي،۽ ٺري ۽ ڀنگ پيئڻ ۾ مگن آهي ۽ انهن ڪرتن کي ئي فخر ٿي سمجهي. سنڌ سماج مُڪمل تباهيءَ ۾ پُهچي ويو اهي. ۽ جيڪي ڏاها، سماجون تنظيمون هلائينڊڙ ۽ اين.جو .اوز به شام جو انهن بُراين ۾ شامل آهن ۽ وڃي ڏسو هتقريب جي اختطام تي شام جو انهن وڏيرن جي اوطاقن ۾ ئي اُنهن سان گڏ سُلفي ، ٺري، بنگ جي نشي ۾ مگن آهن ۽ توهان انهن موالي نما ڏاهن جي انتظار ۾ آهيو ته توهانجي وڏيرا ازم کان جان ڇڏائيندا. جيڪي پنهنجي سروائيول لاءِ انهن وڏيرن سان گڏ تقريبون به انهن وٽ وڃي ڪن ٿا. او! سنڌ جا 95 سيڪڙئو غريب ۽ وائيٽ ڪالر هاڻ ته اُٿو انهن وڏيرن جو پُڇڙين ڇڏيو ۽ سنڌ بچايو جيڪا وري اڌو اڌ ٿيڻ واري پئي ڏسجي انهن وڏيرن جي مرهون منت سان. انهن جي ڊاڙن ۽ ٺڪائن تي انتظار نه ڪريو اها باقي ڪسر به هي وڏيرا ملي پوري ڪري ڇڏيندا. ڇو مُمڪن ناهي ته هاڻ ڊوميسائل، پي آر سي به شناختي ڪارڊ ۽ پاسپورٽ جيان نادرا ٺاهي ڏي ته ڪوڙن ۽ ڊبل ڊوميسائل ۽ پي آر سي کان جان ڇُٽي ويندي .جڏنهن ته اصلي ايڊريس ۽ ٻيا حقيقي ڊٽيلس نادرا جي رڪارڊ تي به هوندا آهن. ائين ڪرڻ سان هر ماڻهون پنهنجي علائقي جو ڊوميسائل رکندو ۽ آون ايريا جي ڪوٽا تي نوڪري به وٺندو ته ڪنهن ڪاليج، يونيورسٽيءَ ۾ داخلا به. ڪوڙن ڊوميسائل ۽ پي آر سي جو گهڻو ڪري نقصان سنڌ ۽ بلوچستان وارن کي آهي ۽ اصلي ريزيڊنٽس کي نه ته ڪوٽا تحت نوڪريون ٿيون ملن ۽ نه داخلائون. اڄ به سنڌ جا ڪوڙا ڊوميسائل پنجاب ۽ ڪي پي ڪي جي ماڻهن وٽ آهن جيڪي ڊبل ڊوميسائل سان سنڌ ۽ بلوچستان جي ڪوٽا به کڻي وڃن ٿا. ۽ سنڌي ۽ بلوچي تعليم ۽ بهتر نوڪرين کان محروم رهجي وڃي ٿو. ياد رهي ته 100 سيڪڙو ڪوٽا ۾ 62 سيڪڙو پنجاب، 10 سيڪڙو مليٽري (اُها به پنجاب ۽ ڪي پي ڪي يا ڪراچيءَ جي پناهگيرن لاءِ)، 10 سيڪڙو فاٽا ، 10 سيڪڙو ڪشمير ۽ شمالي جات باقي سنڌ ۽ بلوچستان جي ماڻهن لاءِ اُن تي به ڪوڙن ڊوميسائل ۽ شناختي ڪارڊن تي نوڪريون به انهن جي حوالي ٿين ٿيون. اها سنڌ ۽ بلوچستان جي شهرين سان زيادتي آهي. سنڌ ۽ بلوچستان جي سرڪار اها ويساگهاتي ختم ڪرڻ لاءِ اُپاءَ وٺي ۽ قوم پرست ۽ سياسي تنظيمون، سماجي تنظيمون، سنڌ جا ڏاها اڳتي وڌي احتجاج ڪن ۽ حق ڏيارين.