پنهجيُن خامين کي سمجهي اُن جو تدارڪ ڪريو ن ته سنڌ جا سڀ مسئلا حل ٿيڻ جوڳا آهي. سنڌ تي مُڪمل ڪنٽرول ڪندڙ 5 سيڪڙو جاهل وڏيرو طبقو ۽ اُنهن جي غلاميءَ ۾ اڳتي وڌندڙ اُنهن جو 50 سيڪڙو آواره چيلا ئي حقيقت ۾ سنڌ لاءِ ئي مُصيبتن جو ڪارڻ بڻيل آهن. زهر کان بچڻ لاءَ زهر جي وُجود ۽ حاصليت کي ضايع ڪرڻ عقلمندي ڪانهين. عقلمندي اها آهي ته اُن جو ترياق ڳولجي ڇو جو اهو ساڳيو زهر ٻيون ڪيتريون زندگيون بچائڻ لاِ به ڪم ۾ آڻبو اهي. اسان کي پنهنجي وُجود کي تسليم ڪرائڻ لاِ ءِ پاڻ ۾ انقلاب آڻي اُهي ڪارڻ ڳولڻا آهن ته ڪيئن سنڌي پنهنجي سنڌي ٽيلنٽ جي ليڊنگ سان اڳتي وڌي سنڌ جو نالو رُوشن ڪري . جيڪو سنڌي ٻئي ميرٽ ۽ ٽيلنٽيڊ سنڌيءَ جي ترقي ۽ اُٿ ڏسي سڙي ۽ پچرجي اُن جي رستي ۾ رُڪاوٽون ٿو وجهي ۽ جيڪو راشي ڪامورو يا وڏيرو اهڙن آواره گرد نشائي ،چيلن ۽ غلامن کان روڪائي ٿو ۽ ان ٽينٽ سان سڙي ٿو ۽ رُڪاوٽون ٿو وجهي اهو ڪنهن به قوم ۾ اتري قدر ناهي ۽ هر غير سنڌي قوم پنهنجي ٽيلنٽ کي اڳتي ڪري اُپنهنجي ٽيلنٽ جي رهبريءَ ۾ قدم وڌائي ٿي ۽ ترقي ڪري ٿي جڏنهن ته اسانجي انهن نشائي ۽ ٺرڪ جي عادتن عادتن ، اڻ ٻڌيءَ ۽ نا اتفاقيءَ ڪاڻ ئي ڪاڻ اُڙدو ميڊيا جا پنجابي اينڪر به اسان سان نفرت جو اظهار ڪن ٿا ڇو جو اهو سچ آهي ته جيڪي سنڌي وڏيرا شاهي ۽ ڪامورا شاهيءَ جي ڪري سامهون آندا وڃن ٿا اُهي واقعي ٽيلنٽيڊ به ناهن ۽ ٻٽاڪي، ڇوڙو، ڊاڙي ،بيشڪ ڪلف جا ڪپڙا ۽ هٿ ۾ سگريٽ جو سوٽو، هوٽلن تي ويهي ٽهڪڙا هڻي هڪ ٻئي تي غير اخلاق ۽ معيوب چٿرون ڪري داد وٺندڙ ، جن جون وري شامون ۽ راتيون ٺري ۽ شباب جي محفلن جنهن جا متوالا آهن. ته اهو ڌاريون ڪلچر ڪهڙي مُلڪمان اسان وٽ پُهتو. جڏنهن ته غريب ۽ ٽيلنٽيد ، محنت ڪش سنڌي ته نوڪريون داخلائون ڳولڻ ۾ ۾ پورو آهي ۽ اُگهاڙي آسمان هيٺان بُک ۾ راتيون پيو گُذاري. پوءِ ڀلا اُڙدو ميڊيا وارا اسانجي ڪلف ڪپڙن، پجارن ۽ سگريٽ ۽ نشن جي سوٽن ۾ غرق سنڌيءَ کي ويليو ڪيئن ڏين ۽ اهڙن سامهون نروار ٿيندڙ ن کي ئي سنڌ جي اصليت سمجهن ٿا ۽ جيڪي انهن آڱوٺي ڇاپ جاهل وڏيرن ۽ اُنهن جي پُڇ ۾ لٽڪي هلندڙ غلامن جي ڪري پوري سنڌي قوم کي جاهل سمجهي هلن ٿا.مُهنجي سمجهه ۾ آهي ته ڌارئين سان وڙهڻ بجاءِ شروعات پاڻ کان ڪرڻ گهُرجي ڇو جو هاڻ سنڌي قوم جي رت ۾ اها بيماري 90 سيڪڙو گهر ڪري ويهي آهي ۽ ان جو تدارڪ نه ڪبو ته سنڌ ۾ اچڻ لاِ اسانکي ئي ويزا وٺڻي پوندي. و اڄ جو وڏيرو۽ اُن جو غلام ڇاڙتو نانگ وانگر پنهنجا ٻچا (سنڌي ٽيلنٽ ۽ ميرٽ وارا) پاڻ کائيندو آهي ۽ ٻئي کي ڏوهاري ڪرڻ بجاءِ پهرئين پاڻ ۾ تبديلي آڻجي. ته اسان پهرين وچن ڪريون ته اسان پنهنجي ڪنهن سنڌيءَ جي ٽيلنٽ کي اڳيان وڌي اچڻ کان نه روڪينداسون، حسد ۽ تعصب جي باه کي سنڌي ٽيلينٽيڊ ۽ ميرٽ ڀاءُ لاءِ حرام تصور ڪنداسون. اسان وڏيرن ۽ راشي ڪامورن ۽ انهن جي پُڇ ۾ لٽڪي هلندڙ نشاين جي مدد سان خود غرضي ڪري ميرٽ کي اگنور ڪري ڪا به ڪنهن اداري ۾ نوڪري، خاص طرح سان جيڪو اسانجو پروفيشن ۽ ڪرت ئي نه هُجي ،ڪنهن وڏي اسڪول ، ڪاليج يا يونيورسٽيءَ يا ادراي ۾ ڪورين ڊگرين سان ۽ سرٽيفڪيٽن سان ٻين علائقن جا ڪوڙا ڊوميسائل حاصل ڪري داخلا ۽ نوڪري حاصل ڪري بجاءِ پنهنجي علائقي جي سنڌي ميرٽ واري لاءِ حاصل ڪري اُن جو احتصال نه ڪنداسون. اسان وڏيرن جي رٿيل سازش تحت ته هو اسانجا جهڙن غلامنڪري جنهنکي مُفت جا نشا حاصل ڪري جيئڻ جي عادت پئجي وئي آهي جنهن ۾ نوجوان سنڌي نسل اڃا گهڻو غرق پيو ٿئي جهڙوڪ ڀنگ، سُلفي ۽ ٺرن جي عادت ڇڏينداسون جيڪا وڏيرن ۽ ڪامورن اسان کي پياري نشن ۾ غرق ڪري پنهنجو ذاتي غلام ڪري سُست ۽ ڪاهل ڪرڻ لاءِ رکي رکي آهي. اسان ڪاپي ڪلچر ڇڏي صحيح علم حاصل ڪرڻ لاءِ اڳتي وڏنداسون. اسان منسٽرن جي غلامِ ۾ اچي نوڪرين جي ڪوٽا علائقي جي غريب بجاءِ يا وڏيري ۽ سندن اولاد ۽ مٽ مائٽن لاءِ هوندي آهي يا اسان جهڙا ڇڏيل چيلا اُنهن کي وڪڻائي هڪ نوڪري پاڻ يا پنهنجي اولاد لاءِ جي آڌار تي وٺي ڪنهن اداري تي قابض نه ٿينداسون جنهن لاِ اڃا به گهڻي ٽيلنٽ جي ضرورت هوندي آهي لاِ احتجاج ڪنداسون. ۽ ٽيلينٽيد سنڌي ٿي اُڀرنداسون.
سنڌي ڊرامان توهانجي معاشري، سوچ ۽ سماج جو مُڪمل آئنو آهن. اي سنڌ جا ڊرامان ليکڪو! اديبئو! شاعرئو! جيئن ته هن سنڌي سماج جي تباهيءَ ۾ گهڻي ڀاڱي سنڌي رائيٽرس جو ئي حصو آهي ۽ جن پنهنجي لکت کي سماج سُڌار لکتن بجاءِ سماج تباهه لکتن سان مُڪمل ڊانا ڊول ڪري ڇڏيو آهي ۽ ڪو گس به نٿو ملي. گهربو اهو هو ته اسان سٺن نقطن ۽ پاسن کي کڻي هلون آ ۽ انهن ئي ڪريڪٽرن کي نروار ڪري پنهنجي هيءَ تباهه و برباد ٿيل سنڌي سوسائٽي بچايون ها، اسان جاهل، توهم پرست بي علمو ماحول پيش ڪيو ۽ خراب ڪريڪٽرن ۽ ناسورن کي پنهنجو هيرو ڪري پيش ڪيو ۽ جيڪي به سماجي بُرايون هُيون ،خراب عادتن ۽ ماحول کي اڳيان آندو ۽ ان جو اثر وٺي ۽ ان جي ڪاپي ڪري اسانجي اڄ جي جنريشن انهن بدڪرادرن ۽ انوائرنمينٽ جو اثر وٺي پاڻ کي ان ماحول ۾ مڪمل زم ڪري ڇڏيو ۽ ان ڪري اڄ جي سموري سنڌ ۽ ان غلط ماحول. جنهن ۾ چوري، ڪارو ڪاري، ونگار، ڌاڙيل گيري، مُنشي گيري، ڪمداري، رُشوت، جهالت، نا انصافي، ظلم، جبر، ڏاٺ مُڙسي ۽ زور زبردستيءَ کي بهترين ڄاڻي اپنايو ۽ صحيح علم کان پري پري رهي. جن علم حاصل ڪيو اُنهن به زبردستي ۽ ڪاپي ۽ سفارشي ڪلچر اپنائي ڪيو ۽ اهي بهتريون ڇڏي بُراين جي فروغ لاءِ اڳتي وڌيا ۽ هاڻ جيئن ته اسان سڀئي ڊرامان ليکڪ، اديب، شاعر ئي گهڻي ڀاڱي سنڌي معاشري جي تباهيءَ جا مڪمل ذميوار آهيون ان ڪري اسان تي لازم آهي ته پاڻ چينج ڪريون ۽ پازيٽو سوچ کڻي اڳتي وڌون ۽ جهل ۽ بُراين وارا ڪريڪٽر، اسٽوريز، ڪهاڻيون ۽ شاعري ڇڏي بهترين لکتن کي فروغ ڪري سنڌي معاشري کي تباهيءَ ۽ جهالت جي انتها تائين پُهچڻ کان بچايون. ته اچو ته ٻيا بهترين مضمون کڻي اُنهن کي ڊراماٽائيز ڪريون ڇو جو اڄ جي ميڊيا دئور ۾ اڄ جي جنريشن هاڻ ٽي وي ڏسي پنهنجو معاشرو ٺاهي ٿي ۽ جيڪو انهن کي ڏيکاريو يا پڙهايو ويندو اُهو ئي گس وٺندا ته هاڻ قوم کان پنهنجي ماضيءَ جي خراب لکت تي کُلي معافي وٺي نه صرف معاشرو بچائڻ لاءِ قدم قدم سان ملائي اڳتي وڌون پر ٻولي به بچايون. ڇو جو اڻ پڙهيل يا معمولي پڙهيل رائيٽر، اديب، شاعر شوق پوري ڪرڻ ۾ پنهنجي خراب لکتن سان ئي معاشري جي تباهي جو ڪارڻ بڻيا آهن. مثال سمجهائڻ لاِءِ اسان به پهل ڪريون ٿا ۽ توهان به. اچو ته پنهنجون پئدا ڪيل خرابيون پاڻ دور ڪريون ۽ ۽ ٻوليءَ ، تهذيب، ماحول ۽ ثقافت جي حفاظت ڪريون ۽ هڪ پڙهيل لکيل اسڪرپٽ ايڊيٽر لڳائي لکت تي ايمرجنسي سينسر هڻي بهترين لکتون پاس ڪريون ۽ سنڌ، سنڌي معاشرو، سماج، تهذيب، ٻولي، تمدن،بچايون .! سنڌ بچايون ! پنهنجو ضمير بچايون! پنهنجو نسل بچايون!
