سنڌ جون موجوده حالتون دنيا کان ئي نياريون آهن ، هتي تاريخ جو نئون تجربو ٿي رهيو آهي ، نرالو ، انوکو ، آباديءَ جو Composition ڏس . ڏينهون ڏينهن ڌارين جو وڌندڙ تعداد ڏس ، ثقافتي طور ڏس ، پناهگير شهرن تي قابض ، انهن جي سياسي شعور ، تنظيمي شعور ۽ تحريڪي شعور ۽ پنهنجي شعور جي وٿي ڏس . ڪلاس ڪمپوزيشن ڏس ، قومي مسئلي تي سنڌ جو وڏيرو ، پير سنڌ جو دشمن ۽ نوآبادگارن اڳيان گانڊو ۽ هنن جي مفادن جو محافظ ، جڏهن تہ هنن جو سرمايہ دار ، ۽ مزدور هن معاملي ۾ پاڻ ۾ ٻٽ ، هي جو انهن غير سنڌين کي ، سنڌي پوز ڪرڻ لاءِ (نئين) جو پڇ ڳنڍيو ويو آهي ، سراسر بڪواس آهي ، دوکو ، اهي سنڌي ٿي نٿا سگهن ، هنن جو تهذيبي برتري واري ۽ سنڌ کي فتح ڪرڻ جي احساس مان صاف پڌرو آهي تہ ، اهي سنڌ ۽ سنڌين سان سچا ٿي ئي نٿا سگهن . ڇا ڪاڻ تہ بنيادي طور مفادن جو تڪرار آهي . ٻولي ۽ ٻين اقتصادي مفادن ڪري ، پنجاب جي چوڌرين ، فوجين ۽ پنجاب جي سامراجيانہ مفادن سان سمجهوتو ڪرڻ سان ، هو پنهنجي موجوده حيثيت ۽ زندگي برقرار رکي سگهن ٿا . جڏهن تہ سنڌين جي مفادن جو تحفظ ، مظلوم قوميت جي تصور ۽ اهڙي قسم جي جدوجهد تي ئي منحصر آهي . ڇا ڪڏهن مهاجرن سنڌين جي قومي حقن کي سمجهڻ جي رتي برابر ڪوشش ڪئي آهي ؟ ويندي ڪميونسٽن تائين هو پهرين ، پناهگير ، پنجابي آهن ، پوءِ ڪميونسٽ ! ۽ پنهنجي سنڌي مڊل ڪلاس ، مڊل ڪلاس ، جيڪو قومي تحريڪ جو وڏو محرڪ هوندو آهي ، نالي جو بکيو ، ليڊري جو بکيو ، رڳو پنهنجي ذات سان سچو ، پوءِ ڍائي ڪريل ڪريل ذهنيت جو ، ڊڄڻو ، لالچي ، رڳو لفاظي ڪندڙ ، موقع پرست ۽ Vulgar Nationalist . ۽ اسان جا سياسي ورڪر ، رڳو شهرن چانهيون پي ، هڪ ٻہ تقرير ڪري ، رڳو لٻاڙون هڻندڙ ، يار ، مان تہ نراس ٿي پيو آهيان ، شاهہ وراڻي ٿو ۽ ٽيبل تي ڌڪ هڻي ، بيري کي سڏي پاڻيءَ لاءِ چوي ٿو . نراسائي جي ڳالهہ تہ ناهي ، قومي تحريڪن ۾ اهي لاها چاڙها تہ ايندا ئي آهن ، احمد چوي ٿو ، مان وڌيڪ ڊيگهہ نٿو ڪيان ، پر هڪ ڳالهہ چوانءِ ، سنڌ کي ۽ سنڌين کي ڪو ختم نٿو ڪري سگهي . خاميون ۽ ڪمزوريون پنهنجي جاءِ تي آهن ، پر بنيادي ڳالهہ آهي تہ ، مجموعي طور سنڌين ۾ قومي جاڳرتا ۽ پنهنجي قومي وجود جو احساس ٿيڻ لڳو آهي ، مٿاڇرو سهي ، جذباتي سهي ، ناپختو سهي ، پر پيدا ٿيو آهي ، وڌي رهيو آهي ۽ باقاعدو Resistance Form وٺي رهيو آهي . جنهن کي هاڻي ڪا بہ مڪاري ۽ طاقت پوءِ چاهي اهو اسلام يا پاڪستان جي نالي ۾ ڪئي وڃي ، دٻائي يا موڙي يا ڪچلي نٿي سگهي . هيءَ بہ حقيقت آهي تہ ، سنڌ جا نيشنلسٽ ، هارين وٽ وڃڻ بجاءِ ، وڏيرن جي پٺيان ڀٽڪندا رهيا آهن ۽ هارين جي مسئلن کي بنهہ نہ کنيو اٿن .پيپلز پارٽي وارا سنئون سڌو پنجابين جي مفادن سان غداري نہ ڪرڻ جا اعلان پيا ڪن . ان هوندي بہ سنڌ جا ماڻهو انهن جي پٺيان آهن ، اسلامي برانڊ جماعتون پڌريون سنڌ دشمن آهن ، ۽ مڊل ڪلاس ۽ دانشورن جا حال تو ٻڌايا ؛ برابر سڀ حقيقتون آهن ، پر سدائين تہ اهي نہ رهنديون ؟ نيٺ هي حاڪمي ۽ غلامي جي ڇڪتاڻ سنڌ جي ماڻهن کي صحيح سوچ جو احساس ڏياريندي ، شعور ڏيندي ، پختگي ڏيندي ، تجربو ڏيندي ، ۽ اهو سڀ ڪجهہ ڏيندي جيڪو قومي حقن کي حاصل ڪرڻ لاءِ ضروري آهي ... ير خدا جي واسطي سياست بند ڪيو ، نواز هٿ ٻڌي چوي ٿو ..... هوڏانهن لسٽون پيون ٺهن ۽ هتي اوهان هوٽل ۾ ههڙيون خطرناڪ ڳالهيون پيا ٿا ڪيو ... ميان ڪجهہ ڪون ورندو ، ڦٻيون بہ رڳو هي ڳالهيون اٿو نہ ؟ ماٺ ڪري نوڪري ٻوڪري جي ڪا ڳالهہ ڪيو ، اجايو پيا ٿا ..... ٺهيو ، هاڻي سياسي ڳالهيون نٿا ڪيون ، بس ، ٻي ڪا ڳالهہ ڪيو ، احمد چوي ٿو ... ٻي ڳالهہ اها تہ ، سگريٽ گهراءِ ، ڳالهايو اوهان پئي ، مٿي ۾ سور مونکي پيو آهي ، نواز چوي ٿو ... احمد ولس جو پاڪيٽ گهرائي ٿو ، سگريٽ ڇڪين ٿا ، ڪا گهڙيون خاموشي ، پوءِ . نواز تنهنجا لو افيئرس ڪٿي پهتا آهن ؟ مون ٻڌو آهي تہ هڪ ڀيڻ ، ٺاهي اٿئي ؟ شاهہ کوٽڻ لاءِ چويس ٿو . ڪهڙا يار افيئرس اسان جهڙن غريبن جا ، مڙئي دل پشوري ، يونيورسٽيءَ جون ڇوڪريون ، انهن مردن کي ٿيون چاهين ، جنهن وٽ دولت هجي ، ڪار بنگلو وغيره ، سماجي حيثيت هجيس ، ۽ وڌيڪ آئيڊيل ڇوڪرين لاءِ شهريت هجي ، مون وٽ اهي ٽئي شيون ناهن ، انهيءَ ڪري ..... نواز سگريٽ جو ڪش هڻي ٿو . ڀلا اها ڪيتري قدر حقيقت آهي تہ ، تون اڄڪلهہ فري سيڪس جو ڏاڍو پرچارڪ ٿي پيو آهين ؟ شاهہ وڌيڪ ڇيڙڻ لاءِ چويس ٿو . اسان جي نصيبن ۾ رڳو آهي ئي پرچار ، يعني زباني لست ، جنهن کي ذهني عياشي بہ چوندا آهن ، نواز چپٽي وڄائي آڱرين جي وچ ۾ جهليل سگريٽ جو ڦلو ڪيرائي ٿو ، هتي فري سيڪس لاءِ ڪجهہ بنيادي لوازمات آهن ، هڪ بہ عدد ڀيڻ گهرجي جنهن کي ..بارٽر سسٽم هيٺ ايڪسيچينج ڪري سگهجي ، يا تہ دولت هجي يا ٽيلنٽ ۽ گٽس هجن يا ڪا حيثيت هجي مثلن ليڊري وغيره ، انڪري منهنجو فري سيڪس پنهنجو پاڻ سان آهي . لڙهندڙ نسل
تهذيبي برتري؟ سنڌ کي فتح ڪرڻ جا احساس؟ ٿورو واضح ڪندو سائين؟ مان انهن سياسي معاملن کان الڳ آهيان؟ ڪير ۽ ڪيئن اهي سازشون پيو ڪري؟ ۽ اوهان کي ڪيئن احساس ٿيو؟
