لگڙبگڙ (Hyenas) کي عام طور تي هڪ چالاڪ ۽ مردار خور يا مئل گوشت کائيندڙ جانور سمجهيو ويندو آهي، پر حقيقت ۾ هيءَ مخلوق انتهائي پيچيده، ذهين، ۽ سماجي طور تي منظم هوندي آهي. انهن بابت سڀ کان حيرت جهڙي ڳالهه انهن جو منفرد توليدي نظام ۽ ڄمڻ دوران پيش ايندڙ غير معمولي مشڪلاتون آهن.
سڀ کان مشڪل ڄمڻ جو عمل: قدرت جو هڪ انوکو امتحان
چراخ يا لگڙبگڙن جي توليدي بناوت اڪثر ٻين مماليا جانورن کان بلڪل مختلف هوندي آهي. مادي لگڙبگڙ وٽ هڪ "pseudo-penis" هوندو آهي، جيڪو اصل ۾ ان جي ڊگهي ڪليٽورس (clitoris) هوندي آهي. هيءَ نالي نه رڳو ميلاپ پر ڄمڻ جي عمل لاءِ به استعمال ٿيندي آهي، جيڪو هڪ انتهائي تڪليف ڏيندڙ ۽ خطرناڪ مرحلو هوندو آهي.
ڄمڻ جون پيچيدگيون:1. نوان ڄاول ٻار انهيءَ تنگ نالي مان نڪري رهيا هوندا آهن، جنهن سبب اها اڪثر ڦاٽي پوندي آهي.
2. پهريون دفعو ماءُ بڻجندڙ مادي لگڙبگڙن ۾ موت جي شرح تمام گهڻي هوندي آهي.
3. لڳ ڀڳ 60% نوان ڄاول ٻار ساهه نڪرڻ سبب فوت ٿي وڃن ٿا.
هيءَ فطرت جو هڪ حيرت جهڙو مگر بي رحم پاسو آهي، جتي بقا جو امتحان پهرين ڏينهن کان ئي شروع ٿي وڃي ٿو.
مادي جي حڪمراني: هڪ منفرد سماجي نظام
لگڙبگڙ انهن ٿورن ئي مماليا جانورن مان آهن، جتي ماديون حاڪم هونديون آهن. سندن سماجي نظام Matriarchy سڏبو آهي، جنهن ۾ طاقتور ماديون پوري گروهه (Clan) جي اڳواڻي ڪنديون آهن، جڏهن ته نر لگڙبگڙ عام طور هيٺين درجي تي هوندا آهن.
مادي لگڙبگڙ وڌيڪ وڏي، سگهاري ۽ غالب هونديون آهن. شڪار تي پڻ انهن جو پهريون حق هوندو آهي. نر لگڙبگڙ کي اڪثر طاقت حاصل ڪرڻ لاءِ گروهه ڇڏيڻو پوندو آهي.هيءَ سماجي بناوت فطري ارتقائي چئلينجن جو نتيجو آهي، جنهن لگڙبگڙن کي صدين کان مضبوط ۽ مستحڪم رکيو آهي.
لگڙبگڙن جي ذهانت ۽ سماجي صلاحيتون:
گهڻا ماڻهو لگڙبگڙن کي صرف مردار خور سمجهن ٿا، پر حقيقت ۾ اهي بهترين شڪاري پڻ آهن.
انهن جو دماغ ٻين گوشت خور جانورن جهڙوڪ چيتي ۽ شينهن کان وڌيڪ پيچيده هوندو آهي. اهي گروهه ۾ گڏجي شڪار ڪرڻ جون حڪمت عمليون ٺاهيندا آهن. انهن جا آواز ۽ مخصوص "هئڻس" (هڪ قسم جي کلڻ جهڙي آواز) پيغام پهچائڻ لاءِ استعمال ٿينديون آهن.تنهنڪري، لگڙبگڙ جي بقا جو راز صرف طاقت ۾ نه، پر چالاڪي ۽ سماجي بناوت ۾ به لڪل آهي.
گڙبگڙ هڪ ارتقائي عجب:
لگڙبگڙ اهي جانور آهن، جيڪي اسان کي سيکارين ٿا ته فطرت ۾ بقا صرف طاقت سان نه، پر مشڪل حالتن جو مقابلو ڪرڻ ۽ انهن مان نڪرڻ جي صلاحيت سان ممڪن آهي.
هيءَ حيرت انگيز مخلوق اسان کي اهو پڻ سيکاري ٿي ته زندگي ڪڏهن ڪڏهن سخت ترين واٽون اختيار ڪندي آهي، پر جيڪڏهن اوهان جو نظامِ زندگي مضبوط هجي ته اوهان صدين تائين زنده رهي سگهو ٿا!
