Sindhi Media
سينيئر رڪن
ڪتاب: دينِ توحيد، واديءِ مهراڻ ۽ انسان جي اصل ڪهاڻي
تحرير ۽ تحقيق : عبدالرزاق ميمڻ
www.facebook.com
باب ڏهون (10) : سنڌ جي موحد “السندي” قوم جي اجتماعي سماجي نظام جي تشڪيل
(اسلامي، غير اسلامي، تاريخي، روايتي، قرآني ۽ حديثي ريسرچ جي روشنيءَ ۾)
---
1. ابتدائي وضاحت
سنڌ جي سرزمين “واديءِ مهراڻ” تي جيڪي قديم موحد خاندان آباد هئا— "السندي، جبيري" مومن،، موحد، سامي نسل— اهي پاڻ ۾ هڪ منظم، مضبوط ۽ اخلاقي طور پاڪ سماجي نظام جوڙيو، جيڪو توحيد، امانت، عدل ۽ ”غير قبائلي مساوات“ جي بنيادن تي بيٺل هو۔
اهي عرب لٽيرا يا حملا آور نه هئا، جيئن سنڌ ۾ ١٠٥٠ کان پوء "صوفي ازم مذهب" راجاڏاهر جي حمايت ۾ ٧٢ فرقن (ترڪمستان جي تاتارين ۽ پارس (فارس) ماتمي مذهب (عجمي) سنڌ ۾ داخل ٿيا ۽ راجاڏاهر جي راجڌاني اپرسنڌ (سرائڪي بيلٽ) جا سيٽلر بڻيا ۽ پارسين (فارسين) درٻاري لکياري پيروڪارين کان گمراهي ڊاڪومينٽ "چچنامون" لکائي سنڌ ۾ ٧١٢ع وارو دين توحيد ختم ڪري، بيت الله ۽ بيت رسول جهڙيون نمازون ختم ڪري، مسجدن ۾ عبادتون ختم ڪري، لا الاه جي حڪم ربانيء جي نافرماني ڪري، انهن ٧٢ فرقن جي الاه (غير الله) جي خاقاهن، درگاهن ۽ صوفين جي قبرن مزارن کي مصبرن ۾ مدفون ڪري، الي الله جي بجاء يا متوازي انهن اڳيان چيلهون جهڪائي، گوڏا ٽيڙا ڪري، رڪوع و سجود ڪري مسجد ضرار جي تسلسل کي جاري رکڻ لاء موحد سنڌين کي غلام ابن غلام بنائڻ لاء نادرشاھ افشار ۽ احمد شاھ ابداليء جي گهوڙن جي سنڀن سان ڪچلي، گهوڙا ڙي گهوڙا ڙي جو ماتم ڪرائي نادرشاهي پيري مريدي سسٽم" کي معتصم با الله جي "اوتارا نظام"" سان ۽ راجا ڏاهر جي "ونگار سسٽم" سان جوڙي "ڏن سسٽم" نافذ ڪري غلام ابن غلام بڻائي سنڌ جي ٧١٢ کان شروع سنڌ جي تواريخ پنهنجي درٻاري لکياري سامرين کان لکائي جهالت ۾ ڌڪيلي ڇڏيو ۽ خارجين کي سنڌ ۾ امپورٽ ڪيو۔
سنڌ جا پنهنجي زمين جا Mo’min، بيت المال جا امين، واپاري، اهل امانت ۽ اهل توحيد۔
---
2. ”سماجي نظام“ (Social Structure) جو اسلامي بنياد
2.1 قرآن جي مطابق سماج جو بنيادي اصول:
(1) توحيد کي سماج جي مرڪز بڻائڻ
> قُلْ إِنَّ صَلَاتِي وَنُسُكِي وَمَحْيَايَ وَمَمَاتِي لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ
(الأنعام 162)
السندي قوم سماجي نظام جو مرڪز “وحدانيت” رکي:
عبادت صرف الله لاءِ
فيصلا فقط الله جي حڪم مطابق
ڪنهن انسان، قبر، درگاه، ذات، قبيلي کي الٰهيت جو درجو نه ڏيڻ
(2) عدل جو قيام – سماج جو ڍانچو
> إِنَّ اللّٰهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالإِحْسَانِ
(النحل 90)
سنڌ جي موحدن لاءِ ”عدل“ ذات ۽ قبيلي کان مٿي هو۔
(3) برابر معاشرت—نسلي فرقواريت جي نفي
> إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِندَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ
(الحجرات 13)
السندي سماج ۾ نه “عرب وڏو”، نه “عجمي وڏو”، نه “قبيلي وڏو”—
رڳو تقوى۔
---
3. حديثن ۾ سماجي تشڪيل جي اصول
(1) “مسلمان هڪ جسم جيان آهن”
رسول الله ﷺ فرمايو:
> مؤمن هڪ جسم وانگر آهن، جيڪڏهن هڪ عضو کي تڪليف ٿئي ته سڄو جسم بي آرام ٿئي۔
السندي/جبيري خاندانن پنهنجو سماجي نظام اهڙي ”جسم“ واري وحدت تي قائم ڪيو۔
(2) “سينه صاف رکڻ” سماج جي بقا
رسول الله ﷺ فرمايو:
> بهتر ماڻهو اهي آهن جن جي دل صاف، نيت سچي ۽ زبان سچي هجي۔
السندي نظام ۾ ڪوئي منافقت، ڌوڪو، لالچ قبول نه هو۔
(3) بيت المال جي حفاظت – السندي خاندانن جي خصوصيت
صحابهِ ڪرام ۾ بيت المال جا محافظ عام طور تي:
امانتدار
تجارت سمجھندڙ
غير قبائلي تعصب کان آزاد
توحيدي فڪر وارا
السندي خاندان انهن سڀني معيارن تي پورا لٿا، تنهنڪري کين اسلامي دنيا ۾ بيت المال جو اعتماد مليو۔
---
4. غير اسلامي ذريعن ۾ سنڌ جو سماجي ڍانچو
4.1 زرتشتي فارسي ڪتب
پارسي اصولن ۾ سنڌ بابت لکيل آهي:
“مهرا جل جي قوم صاف ضمير ۽ امانتدار آهي”
“سندھو ندي جي قوم معاهدن جي پڪي”
4.2 سنسڪرت ڪتب
“رگ ويد”، “پرانا”، ۽ “سنڌو-سرسوتي جي دستاويزن” ۾:
سندھو ڌرتي جي ماڻهن ۾ “سچائي ۽ وڻج واپار جي مهارت”
“قوم پرستي نه، پر ڌرتي سان وفاداري”
هي سڀ تصديق ڪن ٿا ته سنڌو سماج آغاز کان بيحد منظم هو۔
4.3 يوناني مؤرخن جي شاهدين
هيروڊوٽ، سٽريبو، ۽ ميگستينز سنڌ بابت لکيو:
“سندھو ماڻهن ۾ ذاتي غلامي جو تصور ناهي”
“قانوني نظم اعليٰ سطح جو”
هي ڳالهه بعد ۾ به سنڌي موحدن جي سماجي نظام جو بنياد رهي۔
---
5. سنڌ جي موحد سماجي نظام جا اهم حصا
5.1 خاندان (Family Structure)
والدين جو اعليٰ مقام
خاندان ۾ مشاورت
عورتن کي عزت ۽ اقتصادي حق
5.2 واپار ۽ اخلاق (Trade Ethics)
السندي، جبيري، ميمن خاندانن جي سڃاڻپ:
تول ۾ سچائي
امانت جي حفاظت
حرام آمدني کان نفرت
سود کان پاسو (قرآني حڪم)
5.3 تعليم ۽ حڪمت
قرآن جي فهم کي بنياد
ٻولي، حساب، تاريخ جي تعليم
“خيانت کان پاڪ نسل” پيدا ڪرڻ
5.4 سماجي امداد
مسافرن جي خدمت
يتيم ۽ غريب جو خيال
“رباط/مسافر خانن” جو نظام
بغير ڏيکاءَ جي زڪوات ۽ خير
5.5 مساوات ۽ غير قبائلي نظام
ڪنهن امير/غريب، عرب/عجمي، سامي/غير سامي جو فرق نه
فيصلن ۾ عدل
ڪو به “روحاني پيشوا” يا “پيري-مريدي” جو تصور نه
---
6. تاتاري، فارسي ۽ راجا ڏاهر درٻارن جو مسخ ٿيل پروپيگنڊا
السندي سماجي نظام کي ٽوڙڻ لاءِ تاريخ ۾ ٺاهيو ويو:
“سندھ عربن هٿان فتح ٿي”
“سندھ جا مسلمان عرب هئا”
“السندي عرب واپاري هئا”
اهي سڀ 100٪ درٻاري لکاريت هئي، مقصد:
السندي موحد تاريخ دٻائڻ
سنڌ جي توحيدي نسل کي عرب قبيلن سان الجهائڻ
مقامي توحيد کي فارسي، تاتاري يا ڌاڙيلن سان مٽائڻ
اسان جو مقصد آهي:
اصل سچ بيان ڪرڻ — بنا ملائڻ، بنا مسخ ڪرڻ۔
---
7. نتيجو
باب ڏهون ثابت ڪري ٿو ته:
سنڌ جي اصل سماجي نظام جي بنياد توحيد هئي
السندي/جبيري خاندان پنهنجي نظم، اخلاق ۽ امانت سبب عالمي عزت ماڻي
سنڌ جو سماج ڪنهن حملا آور يا غيرملڪي نظام جي پيداوار نه، پر خالص سامي، موحد، آدم–نوح–سام جي نسل واري سنڌو ڌرتي جو پنهنجو نظام هو
قرآن ۽ حديثن جي روشنيءَ ۾ سنڌي موحدن جو سماج ٻئي ذهني توحيد ۽ عملي عدل تي بيٺل هو
تحرير ۽ تحقيق : عبدالرزاق ميمڻ
Log in to Facebook
Log in to Facebook to start sharing and connecting with your friends, family and people you know.
www.facebook.com
باب ڏهون (10) : سنڌ جي موحد “السندي” قوم جي اجتماعي سماجي نظام جي تشڪيل(اسلامي، غير اسلامي، تاريخي، روايتي، قرآني ۽ حديثي ريسرچ جي روشنيءَ ۾)
---
1. ابتدائي وضاحت
سنڌ جي سرزمين “واديءِ مهراڻ” تي جيڪي قديم موحد خاندان آباد هئا— "السندي، جبيري" مومن،، موحد، سامي نسل— اهي پاڻ ۾ هڪ منظم، مضبوط ۽ اخلاقي طور پاڪ سماجي نظام جوڙيو، جيڪو توحيد، امانت، عدل ۽ ”غير قبائلي مساوات“ جي بنيادن تي بيٺل هو۔
اهي عرب لٽيرا يا حملا آور نه هئا، جيئن سنڌ ۾ ١٠٥٠ کان پوء "صوفي ازم مذهب" راجاڏاهر جي حمايت ۾ ٧٢ فرقن (ترڪمستان جي تاتارين ۽ پارس (فارس) ماتمي مذهب (عجمي) سنڌ ۾ داخل ٿيا ۽ راجاڏاهر جي راجڌاني اپرسنڌ (سرائڪي بيلٽ) جا سيٽلر بڻيا ۽ پارسين (فارسين) درٻاري لکياري پيروڪارين کان گمراهي ڊاڪومينٽ "چچنامون" لکائي سنڌ ۾ ٧١٢ع وارو دين توحيد ختم ڪري، بيت الله ۽ بيت رسول جهڙيون نمازون ختم ڪري، مسجدن ۾ عبادتون ختم ڪري، لا الاه جي حڪم ربانيء جي نافرماني ڪري، انهن ٧٢ فرقن جي الاه (غير الله) جي خاقاهن، درگاهن ۽ صوفين جي قبرن مزارن کي مصبرن ۾ مدفون ڪري، الي الله جي بجاء يا متوازي انهن اڳيان چيلهون جهڪائي، گوڏا ٽيڙا ڪري، رڪوع و سجود ڪري مسجد ضرار جي تسلسل کي جاري رکڻ لاء موحد سنڌين کي غلام ابن غلام بنائڻ لاء نادرشاھ افشار ۽ احمد شاھ ابداليء جي گهوڙن جي سنڀن سان ڪچلي، گهوڙا ڙي گهوڙا ڙي جو ماتم ڪرائي نادرشاهي پيري مريدي سسٽم" کي معتصم با الله جي "اوتارا نظام"" سان ۽ راجا ڏاهر جي "ونگار سسٽم" سان جوڙي "ڏن سسٽم" نافذ ڪري غلام ابن غلام بڻائي سنڌ جي ٧١٢ کان شروع سنڌ جي تواريخ پنهنجي درٻاري لکياري سامرين کان لکائي جهالت ۾ ڌڪيلي ڇڏيو ۽ خارجين کي سنڌ ۾ امپورٽ ڪيو۔
سنڌ جا پنهنجي زمين جا Mo’min، بيت المال جا امين، واپاري، اهل امانت ۽ اهل توحيد۔
---
2. ”سماجي نظام“ (Social Structure) جو اسلامي بنياد
2.1 قرآن جي مطابق سماج جو بنيادي اصول:
(1) توحيد کي سماج جي مرڪز بڻائڻ> قُلْ إِنَّ صَلَاتِي وَنُسُكِي وَمَحْيَايَ وَمَمَاتِي لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ
(الأنعام 162)
السندي قوم سماجي نظام جو مرڪز “وحدانيت” رکي:
عبادت صرف الله لاءِ
فيصلا فقط الله جي حڪم مطابق
ڪنهن انسان، قبر، درگاه، ذات، قبيلي کي الٰهيت جو درجو نه ڏيڻ
(2) عدل جو قيام – سماج جو ڍانچو> إِنَّ اللّٰهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالإِحْسَانِ
(النحل 90)
سنڌ جي موحدن لاءِ ”عدل“ ذات ۽ قبيلي کان مٿي هو۔
(3) برابر معاشرت—نسلي فرقواريت جي نفي> إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِندَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ
(الحجرات 13)
السندي سماج ۾ نه “عرب وڏو”، نه “عجمي وڏو”، نه “قبيلي وڏو”—
رڳو تقوى۔
---
3. حديثن ۾ سماجي تشڪيل جي اصول
(1) “مسلمان هڪ جسم جيان آهن”رسول الله ﷺ فرمايو:
> مؤمن هڪ جسم وانگر آهن، جيڪڏهن هڪ عضو کي تڪليف ٿئي ته سڄو جسم بي آرام ٿئي۔
السندي/جبيري خاندانن پنهنجو سماجي نظام اهڙي ”جسم“ واري وحدت تي قائم ڪيو۔
(2) “سينه صاف رکڻ” سماج جي بقارسول الله ﷺ فرمايو:
> بهتر ماڻهو اهي آهن جن جي دل صاف، نيت سچي ۽ زبان سچي هجي۔
السندي نظام ۾ ڪوئي منافقت، ڌوڪو، لالچ قبول نه هو۔
(3) بيت المال جي حفاظت – السندي خاندانن جي خصوصيتصحابهِ ڪرام ۾ بيت المال جا محافظ عام طور تي:
امانتدار
تجارت سمجھندڙ
غير قبائلي تعصب کان آزاد
توحيدي فڪر وارا
السندي خاندان انهن سڀني معيارن تي پورا لٿا، تنهنڪري کين اسلامي دنيا ۾ بيت المال جو اعتماد مليو۔
---
4. غير اسلامي ذريعن ۾ سنڌ جو سماجي ڍانچو
4.1 زرتشتي فارسي ڪتب
پارسي اصولن ۾ سنڌ بابت لکيل آهي:
“مهرا جل جي قوم صاف ضمير ۽ امانتدار آهي”
“سندھو ندي جي قوم معاهدن جي پڪي”
4.2 سنسڪرت ڪتب
“رگ ويد”، “پرانا”، ۽ “سنڌو-سرسوتي جي دستاويزن” ۾:
سندھو ڌرتي جي ماڻهن ۾ “سچائي ۽ وڻج واپار جي مهارت”
“قوم پرستي نه، پر ڌرتي سان وفاداري”
هي سڀ تصديق ڪن ٿا ته سنڌو سماج آغاز کان بيحد منظم هو۔
4.3 يوناني مؤرخن جي شاهدين
هيروڊوٽ، سٽريبو، ۽ ميگستينز سنڌ بابت لکيو:
“سندھو ماڻهن ۾ ذاتي غلامي جو تصور ناهي”
“قانوني نظم اعليٰ سطح جو”
هي ڳالهه بعد ۾ به سنڌي موحدن جي سماجي نظام جو بنياد رهي۔
---
5. سنڌ جي موحد سماجي نظام جا اهم حصا
5.1 خاندان (Family Structure)
والدين جو اعليٰ مقام
خاندان ۾ مشاورت
عورتن کي عزت ۽ اقتصادي حق
5.2 واپار ۽ اخلاق (Trade Ethics)
السندي، جبيري، ميمن خاندانن جي سڃاڻپ:
تول ۾ سچائي
امانت جي حفاظت
حرام آمدني کان نفرت
سود کان پاسو (قرآني حڪم)
5.3 تعليم ۽ حڪمت
قرآن جي فهم کي بنياد
ٻولي، حساب، تاريخ جي تعليم
“خيانت کان پاڪ نسل” پيدا ڪرڻ
5.4 سماجي امداد
مسافرن جي خدمت
يتيم ۽ غريب جو خيال
“رباط/مسافر خانن” جو نظام
بغير ڏيکاءَ جي زڪوات ۽ خير
5.5 مساوات ۽ غير قبائلي نظام
ڪنهن امير/غريب، عرب/عجمي، سامي/غير سامي جو فرق نه
فيصلن ۾ عدل
ڪو به “روحاني پيشوا” يا “پيري-مريدي” جو تصور نه
---
6. تاتاري، فارسي ۽ راجا ڏاهر درٻارن جو مسخ ٿيل پروپيگنڊا
السندي سماجي نظام کي ٽوڙڻ لاءِ تاريخ ۾ ٺاهيو ويو:
“سندھ عربن هٿان فتح ٿي”
“سندھ جا مسلمان عرب هئا”
“السندي عرب واپاري هئا”
اهي سڀ 100٪ درٻاري لکاريت هئي، مقصد:
السندي موحد تاريخ دٻائڻ
سنڌ جي توحيدي نسل کي عرب قبيلن سان الجهائڻ
مقامي توحيد کي فارسي، تاتاري يا ڌاڙيلن سان مٽائڻ
اسان جو مقصد آهي:
اصل سچ بيان ڪرڻ — بنا ملائڻ، بنا مسخ ڪرڻ۔
---
7. نتيجو
باب ڏهون ثابت ڪري ٿو ته:
سنڌ جي اصل سماجي نظام جي بنياد توحيد هئي
السندي/جبيري خاندان پنهنجي نظم، اخلاق ۽ امانت سبب عالمي عزت ماڻي
سنڌ جو سماج ڪنهن حملا آور يا غيرملڪي نظام جي پيداوار نه، پر خالص سامي، موحد، آدم–نوح–سام جي نسل واري سنڌو ڌرتي جو پنهنجو نظام هو
قرآن ۽ حديثن جي روشنيءَ ۾ سنڌي موحدن جو سماج ٻئي ذهني توحيد ۽ عملي عدل تي بيٺل هو