Sindhi Media
سينيئر رڪن
ڪتاب: دينِ توحيد، واديءِ مهراڻ ۽ انسان جي اصل ڪهاڻي
تحرير ۽ تحقيق : عبدالرزاق ميمڻ
٢٨۔ : واپار، سون، لوڻ ۽ بندر — سنڌ جي معاشي طاقت جو اصل راز
www.facebook.com
دينِ توحيد ۾ معاشي نظام جا اصول عدل، ايمانداري، ۽ سود کان پرهيز تي ٻڌل آهن. سنڌ، پنهنجي قدرتي ۽ جاگرافيائي حيثيت سبب، واپاري طاقت جو مرڪز هئي، پر اهو نظام ڪيئن بگاڙيو ويو؟
١۔ قديم سنڌي واپارين جو عرب، چين ۽ آفريڪا تائين سفر
توحيدي معيشت جا اصول:
اسلامي واپاري اخلاقيات: پاڻ سڳورن جي تعليمات ۾ ايماندار واپاريءَ جي تعريف جنت جي بشارت سان ٿيل آهي. سنڌ جي قديم واپارين جي ايمانداري ۽ عالمي پهچ هن کي اسلامي تعليمات سان ملائيندي آهي. اهي پنهنجي واپار ذريعي دينِ توحيد جي اخلاقن کي عالمي سطح تي پهچائي سگهيا ٿي.
قدرتي دولت: سنڌ جا بندر (جهڙوڪ ديبل) ۽ قدرتي شيون (لوڻ، ڪپڙو) هن جي دولت جو ذريعو هئا، جيڪا اصل ۾ الله جي عطا هئي. دين توحيد جي حڪم موجب ان دولت جو استعمال عام ماڻهن جي فلاح لاءِ ٿيڻ گهرجي.
٢۔ سون جي واپار ۽ اوپيم جنگ کان اڳ واري معاشي حڪمت
معاشي آزادي ۽ زوال:
سون جو ڪردار: تاريخي طور سنڌي واپاري سون کي معيشت جي بنيادي ڪرنسي طور استعمال ڪندا هئا. جنهن سان سنڌي معيشت مضبوط رهي. اسلامي معيشت ۾ سون ۽ چانديءَ (دينار ۽ درهم) جي استعمال تي زور ڏنو وڃي ٿو، جيڪي حقيقي مادي دولت آهن.
استعماري مقصد: برطانوي ۽ مغربي طاقتن جي نظر ۾ سنڌ جي اها مضبوط، سوني بنياد تي بيٺل معيشت ۽ جاگرافيائي مقام هڪ خطرو هئي. اوپيم (افيون) جي واپار سميت، سامراجي طاقتن سنڌ جي معيشت کي ڌوڪي، قرض ۽ سود جي نظام ۾ ڦاسائڻ جي ڪوشش ڪئي، جيڪا اسلام ۾ سخت حرام آهي.
٣۔ انگريزن کي سنڌ ڇو کپي ٿي؟
استعماري لالچ:
سود ۽ غلامي: انگريزن جو بنيادي مقصد سنڌ جي معاشي آزادي کي ختم ڪرڻ هو. کين سنڌ جو بندر ۽ درياهه هندستاني ۽ عالمي واپاري رستا سنڀالڻ لاءِ گهربل هو. هنن سنڌي حاڪمن ۽ زميندارن کي سودي قرضن ۾ ڦاسائي، ملڪ تي قبضو ڪرڻ جي راهه هموار ڪئي.
توحيدي مزاحمت جي ڪمزوري: ان وقت جي سنڌي حاڪمن جي مذهبي سادگي ۽ مادي لالچ (دنيوي مال جي محبت) سبب، هو انگريزن جي فريب کي سمجهي نه سگهيا. دين توحيد ۾، دنيا جي محبت سڀني غلطين جو سرچشمو آهي.
٤۔ مهاجر واپارين، پارسي ڪاروباري خاندانن ۽ تاتاري مارڪيٽ سسٽم جو اثر
فرقيواراڻو معاشي قبضو:
غير توحيدي قبضو: جڏهن سنڌ تي مختلف دؤرن ۾ غير سنڌي حڪومتون غالب آيون (خاص ڪري مغل، تاتاري، ۽ فارسي اثر)، تڏهن هٿراڌو معاشي ڍانچو ٺاهيو ويو. پارسي، هندو، ۽ مخصوص مهاجر واپاري خاندانن کي رياست طرفان سهڪار مليو، جنهن سان مقامي سنڌي واپاري پوئتي پئجي ويا.
صوفي خانقاهن جو ڪردار: تاتاري صوفي ازم جي خانقاهن صرف روحانيت تي قبضو نه ڪيو، پر اهي معاشي مرڪز پڻ بڻجي ويون. اهي نذرانا، جاگيرون، ۽ زڪوات (غلط طريقي سان) جمع ڪري، پنهنجو اقتدار مضبوط ڪندا هئا، جنهن سان دين توحيد جو زڪوات ۽ صدقات جو اصل مساواتي نظام بگاڙيو ويو.
٥۔ سنڌ جي معاشي غلامي جي شروعات ۽ انجام
توحيد جي بحاليءَ جو رستو:
غلاميءَ جو نتيجو: اڄ سنڌ معاشي طور تي غلام آهي، ڇاڪاڻ ته ان دين توحيد جي معاشي اصولن (سود کان پرهيز، عادلانه ورهاست، ۽ زڪوات جي حقيقي نظام) کي ڇڏي ڏنو.
واحد حل: سنڌ جي معاشي ۽ ديني آزادي تڏهن ئي ممڪن آهي جڏهن هو سود، رشوت، ۽ طبقاتي معيشت کي رد ڪري، واپس قرآن جي اقتصادي عدل ۽ پاڻ سڳورن جي تعليمات ڏانهن موٽي.
تحرير ۽ تحقيق : عبدالرزاق ميمڻ
٢٨۔ : واپار، سون، لوڻ ۽ بندر — سنڌ جي معاشي طاقت جو اصل راز
Log in to Facebook
Log in to Facebook to start sharing and connecting with your friends, family and people you know.
www.facebook.com
١۔ قديم سنڌي واپارين جو عرب، چين ۽ آفريڪا تائين سفر
توحيدي معيشت جا اصول:
اسلامي واپاري اخلاقيات: پاڻ سڳورن جي تعليمات ۾ ايماندار واپاريءَ جي تعريف جنت جي بشارت سان ٿيل آهي. سنڌ جي قديم واپارين جي ايمانداري ۽ عالمي پهچ هن کي اسلامي تعليمات سان ملائيندي آهي. اهي پنهنجي واپار ذريعي دينِ توحيد جي اخلاقن کي عالمي سطح تي پهچائي سگهيا ٿي.
قدرتي دولت: سنڌ جا بندر (جهڙوڪ ديبل) ۽ قدرتي شيون (لوڻ، ڪپڙو) هن جي دولت جو ذريعو هئا، جيڪا اصل ۾ الله جي عطا هئي. دين توحيد جي حڪم موجب ان دولت جو استعمال عام ماڻهن جي فلاح لاءِ ٿيڻ گهرجي.
٢۔ سون جي واپار ۽ اوپيم جنگ کان اڳ واري معاشي حڪمت
معاشي آزادي ۽ زوال:
سون جو ڪردار: تاريخي طور سنڌي واپاري سون کي معيشت جي بنيادي ڪرنسي طور استعمال ڪندا هئا. جنهن سان سنڌي معيشت مضبوط رهي. اسلامي معيشت ۾ سون ۽ چانديءَ (دينار ۽ درهم) جي استعمال تي زور ڏنو وڃي ٿو، جيڪي حقيقي مادي دولت آهن.
استعماري مقصد: برطانوي ۽ مغربي طاقتن جي نظر ۾ سنڌ جي اها مضبوط، سوني بنياد تي بيٺل معيشت ۽ جاگرافيائي مقام هڪ خطرو هئي. اوپيم (افيون) جي واپار سميت، سامراجي طاقتن سنڌ جي معيشت کي ڌوڪي، قرض ۽ سود جي نظام ۾ ڦاسائڻ جي ڪوشش ڪئي، جيڪا اسلام ۾ سخت حرام آهي.
٣۔ انگريزن کي سنڌ ڇو کپي ٿي؟
استعماري لالچ:
سود ۽ غلامي: انگريزن جو بنيادي مقصد سنڌ جي معاشي آزادي کي ختم ڪرڻ هو. کين سنڌ جو بندر ۽ درياهه هندستاني ۽ عالمي واپاري رستا سنڀالڻ لاءِ گهربل هو. هنن سنڌي حاڪمن ۽ زميندارن کي سودي قرضن ۾ ڦاسائي، ملڪ تي قبضو ڪرڻ جي راهه هموار ڪئي.
توحيدي مزاحمت جي ڪمزوري: ان وقت جي سنڌي حاڪمن جي مذهبي سادگي ۽ مادي لالچ (دنيوي مال جي محبت) سبب، هو انگريزن جي فريب کي سمجهي نه سگهيا. دين توحيد ۾، دنيا جي محبت سڀني غلطين جو سرچشمو آهي.
٤۔ مهاجر واپارين، پارسي ڪاروباري خاندانن ۽ تاتاري مارڪيٽ سسٽم جو اثر
فرقيواراڻو معاشي قبضو:
غير توحيدي قبضو: جڏهن سنڌ تي مختلف دؤرن ۾ غير سنڌي حڪومتون غالب آيون (خاص ڪري مغل، تاتاري، ۽ فارسي اثر)، تڏهن هٿراڌو معاشي ڍانچو ٺاهيو ويو. پارسي، هندو، ۽ مخصوص مهاجر واپاري خاندانن کي رياست طرفان سهڪار مليو، جنهن سان مقامي سنڌي واپاري پوئتي پئجي ويا.
صوفي خانقاهن جو ڪردار: تاتاري صوفي ازم جي خانقاهن صرف روحانيت تي قبضو نه ڪيو، پر اهي معاشي مرڪز پڻ بڻجي ويون. اهي نذرانا، جاگيرون، ۽ زڪوات (غلط طريقي سان) جمع ڪري، پنهنجو اقتدار مضبوط ڪندا هئا، جنهن سان دين توحيد جو زڪوات ۽ صدقات جو اصل مساواتي نظام بگاڙيو ويو.
٥۔ سنڌ جي معاشي غلامي جي شروعات ۽ انجام
توحيد جي بحاليءَ جو رستو:
غلاميءَ جو نتيجو: اڄ سنڌ معاشي طور تي غلام آهي، ڇاڪاڻ ته ان دين توحيد جي معاشي اصولن (سود کان پرهيز، عادلانه ورهاست، ۽ زڪوات جي حقيقي نظام) کي ڇڏي ڏنو.
واحد حل: سنڌ جي معاشي ۽ ديني آزادي تڏهن ئي ممڪن آهي جڏهن هو سود، رشوت، ۽ طبقاتي معيشت کي رد ڪري، واپس قرآن جي اقتصادي عدل ۽ پاڻ سڳورن جي تعليمات ڏانهن موٽي.