سورت رحمان ۾ زڪر آهي هن دريا جو جيڪو افريڪا ۾ آهي۔ ۽ ٻنهي طرفان وهي پيو پر هڪ ٻئي کان الڳ الڳ آهن هي دريا خدا جي قدرت سان ڪڏهن به هڪ لڪير آهي جيڪي نه هيڏانهن نه هوڏانهن ٿئي ٿي۔ پنهنجو رستو ناپي بيٺي آهي اُها ته خدا جي قدرت آهي ڪيس تائين هجي هي ڏسو
ادا جهانداد جزاڪ الله خير واقعا هي الله تعالي جي قدرت جو ڪرشمو آهي پر ادا هي دريا افريقا ۾ نه پر سوڊان جي خرطوم ضلعي ۾ آهي ۽ هي ٻئي وڃي مصر جي دلتا ندي ۾ ڪرن ٿا ادا اوها ن مهرباني هي ته هو ان آيت جو ظاهر پر ان جو باطن ڇا آهي ؟؟؟ان مان مراد ڪير آهي اهو به ذرا سوچيو نه ته ٿورو انتظار ڪيو :d :d
ادا اوهان کي شايد غلط فهمي ٿي آهي مون ڪاب ٽوڪ نه ڪئي آهي مون اوهان جي ڳاله جي تصحيح ڪئي آهي ۽ ان کان بعد دوستن کي هڪ لمحه فڪر ڏنو آهي ته جيئين ته قرآن مجيد جو هڪ ظاهر آهي ۽ ٻيو باطن آهي هڪ ظاهري تفسير آهي ٻيو روائي تفسير آهي مون اهو ئي چيو ته ان ان مان مراد اهو ئي آهي ته دوست به ڪجه ان آيت بابت معلومات گڏ ڪن جي ڪنهن دوست شيئر ڪئي ته ٺيڪ آهي نه ته مان پاڻ ان تا ڪجه روشني وجهندس پر وقت ملڻ تي ان لا انتظار ڪيو سو ان ۾ مون ڪابه ٽوڪ ناهي ڪئي مهنجا مٺا وري به جي اوهان کي برو لڳو آحي ته سوري ادا shal judy hujeen
ادا جهانداد توهان جون تحريرون لاجواب آهن بس جيڪڏهن ڪنهن ڳالهه جي ڪمي آهي ته توهان وٽ سنڌي لفظن جو زخيرو ۽ سنڌي لکائي۔۔۔۔۔ ڪوشش ڪندا رهو ۽ بهتر آهي ته پوسٽ ڪرڻ وقت سائين نثارابڙو، ادا سلطان ۽ سائين نثار ناز جهڙن ساٿين جي تحريرن ۾ موجود لفظن جو سهارو وٺو مون کي يقين آهي ته توهان جي سنڌي بهتر کان بهتر ٿيندي ويندي۔۔۔۔ ادا علي علي ادا جهانداد صحيح پيو چوي وڌيڪ وضاحت ڪندو هلان ته مٿين تصوير ڏکڻ آفريڪا جي سمنڊ جي آهي جيڪو ڏکڻ آفريڪا جي شهر ڪيپ ٽائون جي ويجهو آهي۔۔۔۔ هن ٻن دريائن کي ويهين صدي جي شروعات ۾ لڌو ويو هو پر قرآن پاڪ ۾ هن جو زڪر 14 سَو سال پهريان ئي اچي چڪو آهي۔۔۔۔ هنن ٻنهي دريائن جي خصوصيت اها آهي ته هي ٻئي هڪ ئي سمنڊ ۾ وهن ٿاجڏهن ته ٻنهي جو پاڻي گڏ وهڻ جي باوجود پاڻ ۾ مڪس نه ٿو ٿئي۔۔۔۔۔۔ ۽ هڪ جو ذائقو انتهائي ڪوڙو ۽ ٻئي جو انتهائي مٺو آهي۔۔۔۔ هن جديد دور ۾ هي منظر قرآن پاڪ جي سچائي جو وڏو ثبوت آهي
السلام عليڪم ادي رشيد جي تحرير سان ٿورڙو اختلاف ڪندي هي خاڪسار پنهنجي ناقص علم مطابق ٿورڙي ڏجهه ڏياري ٿو. ادي جهانداد جيڪا تصوير ڏيکاري آهي، اها دراصل ڏکڻ آفريڪا جي سمنڊن جي نه پر درياءِ نيل جي انهن ٻن حصن جي آهي، جيڪي موجوده شهر خرطوم وٽ پاڻ ۾ ملي درياءِ نيل جي شڪل ۾ ظاهر ٿين ٿا. دراصل ازرق ۽ ابيض درياءِ نيل جون ٻه شاخون آهن. ازرق، جنهن کي نيل ازرق به چوندا آهن، هن کي انگريزيءَ ۾ Blue Nile چوندا آهن. (وڌيڪ تفصيل لاءِ هن سان گڏ نقشو ملاحظه فرمايو) نيل ازرق ايٿوپيا جي ڍنڍ ”ٽانا“ مان نڪري ٿو، جنهن کي ايٿوپيا ۾ ’ابي‘ ۽ سوڊان ۾ ’ازرق‘ چوندا آهن. بارشن جي موسم ۾ ’ازرق‘ ايٿوپيا جي دريا ’اتبارا‘ سان ملي سيلاب جو سبب بڻجندو هو، 1970ع ۾ ’اسوان بند‘ ٺهڻ کان پوءِ اهو سلسلو ختم ٿي ويو. ابيض کي ’نيل ابيض‘ به سڏيو ويندو آهي ۽ هن کي انگريزيءَ ۾ White Nile سڏيو ويندو آهي. (تفصيل لاءِ نقشو ملاحظه فرمايو) هي درياءَ ’وڪٽوريه ڍنڍ‘ مان نڪري ٿو، جنهن کي انهيءَ علائقي ۾ ’وڪٽوريه نيل‘ سڏيو ويندو آهي. اتان هي اتر ۽ اولهه ڏانهن سفر ڪندو يوگنڊا، ڪيوگا ڍنڍ ۽ البرٽ ڍنڍ مان ٿيندو سوڊان ۾ داخل ٿئي ٿو ۽ سوڊان جي دارالحڪومت خرطوم وٽ ’نيل ازرق‘ سان ملي، ’نيل درياءَ‘ جي شڪل پيش ڪري ٿو. سورة الڪهف ۾ به هنن دريائن جو ذڪر آيل آهي، جنهن کي قرآن پاڪ ۾ ”مجمع البحرين“ سڏيو ويو آهي، جنهن ڏانهن حضرت موسيٰ عليه السلام پنهنجي ساٿيءَ سان گڏ سفر ڪيو هو. ”مجمع البحرين“ جي تشريح ڪندي مفسر چون ٿا ته هن مان مراد اُها جاءِ آهي، جتي خرطوم وٽ نيل درياءَ جون ٻه وڏيون شاخون ’البحر الابيض‘ ۽ ’البحر الازرق‘پاڻ ۾ ٿيون. بهرڪيف، ادو جهانداد به پنهنجي جاءِ تي درست آهي ته هي درياءَ افريقا (کنڊ) ۾ ئي آهن ۽ ادو علي به پنهنجي جاءِ تي درست آهي. خرطوم سوڊان جو دارالحڪومت آهي. سوڊان ۽ مصر ٻئي ملڪ آفريڪا ۾ ئي شامل آهن. البته اختلاف صرف ”ڏکڻ آفريڪا“ جي شهر ڪيپ ٽائون تي آهي. هي نقشو نظر مان گذاريو:
ادا ابوزين ۔۔۔ او اها معلومات پئي کپي ۔۔۔۔ توهان جا لک ٿورا هن ناچيز تي گڏ سموري ساٿ تي پنهنجن خوبصورت لفظن سان بهترين معلومات ڏيڻ تي توهان کنڊون ۽ کير لهڻو۔۔۔۔ اصل ۾ ادا جهانداد جيڪا پوسٽ موڪلي هئي اها هڪ دوست ميل جي صورت ۾ مون ڏانهن به موڪلي هئي مون کي يقين آهي ته ادا جهانداد کي به ائين ئي وصول ٿي هوندي۔۔۔۔ ۽ ڇو ته اسان انتهائي سست آهيون ان ڪري پنهنجي جستجو جي بجاءِ ٻين جي ڏنل آگاهي کي ئي درست تسليم ڪندا آهيون۔۔۔۔۔۔ مون کي يقين آهي ته ادا علي علي پڻ اهڙي ڄاڻ رکندا هوندا پر اهي لفظ جيڪي توهان استعمال ڪيا هن کي ملي نه سگهيا نه ته منهنجي جوابي تحرير نه اچي سگهي هان۔۔۔۔۔ مون کي خوشي ٿي ته سنڌ سلامت فورم پنهنجي مقصد طرف وڌي رهيو آهي۔۔۔ توهان جهڙا محسن گڏ رهيا ته سنڌ سلامت جا رڪن هتي اچي وقت نه وڃائيندا۔۔۔۔ توهان جا لک لائق
